The rule of law can be wiped out in one misguided,
however well-intentioned, generation.”
William T. Gossett
1. Inleiding
 
Dinsdag, 11 september 2001 (1),  begon als een aangenaam, bijna wolkeloze dag in het oosten van de Verenigde Staten. De donkere, dreigende wolken die na deze dag over het juridisch-normatieve rechtslandschap trekken, maken het echter dat je het ijskoud krijgt rond het hart. Na de aanslagen van 11 september 2001 zijn de rechtsbeschermende waarden van het strafproces in een vrije val gekomen en vindt er zich een macaber doodsgevecht plaats in de cockpit van de macht. Er wordt door nationale en Europese wetgevers (2) met alle kracht frenetiek links en rechts getrokken aan de stuurknuppel van strafrechtelijke herpositionering. Het is volgens de beleidsmakers immers oorlog (3) en het oorlogsdenken moet volgens de oorlogslogica coûte que coûte worden uitgebreid over het strafrecht.
 
De nieuwste maatregel die de Nederlandse regering overweegt in haar strijd tegen terrorisme, is vervat in het wetsvoorstel van minister Donner van justitie (CDA) dat tot doel heeft het verheerlijken, vergoelijken, bagatelliseren of ontkennen van terroristische misdrijven strafbaar te stellen. (4)

 
 
2. Willekeur en selectiviteit
 
Laten we elkaar geen doetje noemen, het gaat het kabinet natuurlijk primair om de verheerlijking of vergoelijking van islamitisch (5) terrorisme. Maar de wet reikt verder en stelt het in algemene zin strafbaar om zware terroristische en het internationale recht schendende misdrijven goed te praten, zoals het vergoelijken van de Palestijnse zelfmoordacties, of martelaaroperaties zo gij het lust. Iemand die dan een uitspraak doet als: ‘Op een schaal van misdaden tegen de mensheid, waar laten we zeggen 0 het jodelen van een Beierse jodelclub in de Alpen is en 10 de koele, genocidale afslachting van 250.000 burgers - waaronder 42.000 kinderen - in Tsjetsjenië, scoort de aanslag op de Twin Towers bij mij een 0,5.’, wordt dan gratuit voor stuitende bagatellisering van een terroristisch misdrijf in de strafrechtelijke gehaktmolen geduwd. En hier entameert dan the race to the bottom naar rechtstatelijke verloedering, burgerrechtelijke vandalisme en sociaal-maatschappelijke Verelendung. Want laten we wel wezen, waar vergoelijking van Palestijnse zelfmoordenaars (6) een goed voorbeeld is van toekomstig strafbaar gedrag, zal het bagatelliseren van de schending van humanitair recht door Israël geen strafvervolging opleveren: dit is immers een regeringsstandpunt.
 
En wat zeggen we dan bijvoorbeeld over het bagatelliseren van de vermeende Turkse genocide op de Armeniërs begin 20de eeuw? Zo heeft de Turkse regering een diametraal tegengestelde opvatting over hoe het massale overlijden van de Armeniërs in 1915 moet worden geduid dan de Armeense gemeenschap. In dit geval wordt de rechter gemanoeuvreerd in een onmogelijke positie en zal een strafrechtelijke vervolging wegens verheerlijking etc. feitelijk en noodzakelijkerwijs verworden tot een procedure over de vraag of bepaalde feiten uit het (verre) verleden wel of niet als internationale of terroristische misdrijven moeten worden aangemerkt. Het strafdossier zal in de regel echter niet zijn toegesneden op de beantwoording van de feitelijke- en rechtsvragen in dit verband. Indien het gaat om toekomstige misdrijven (waarvan de verheerlijking etc. ook onder het bereik van de voorgestelde strafbaarstelling (7) is gebracht) zal dit zelfs per definitie niet het geval zijn. Één en ander zal de beoordeling voor de rechter nog verder bemoeilijken. Zaken waarin op basis van artikel 137h Sr vervolging wordt ingesteld kunnen dan ook leiden tot langdurige en complexe strafrechtelijke procedures. Naar het oordeel van de Raad voor Rechtspraak onderkent het wetsvoorstel deze bewijsproblematiek onvoldoende. (8) Het kardinale en principale probleem is dat de rechter niet de feiten zou kunnen vaststellen, maar dat hij deze ook als internationale of terroristische misdrijven moet kunnen kwalificeren.
 
 
3. Het einde van de rechtstaat
 
Als we dadelijk willen dat Nederlander van Turkse afkomst die nu ontkent dat er ook maar één Armeniër is omgebracht subiet wordt gebombardeerd tot een brutale, ongecultiveerde holocaustontkenner, dan hebben we eerst een strafrechter nodig die vaststelt dat de genocide op de Armeniërs een onweerlegbare historische feit is geweest. Dat zou knap zijn als je bedenkt dat het publieke debat over dit onderwerp nog in volle gang is. De wet wordt dan niets meer en niets minder dan een willekeurige inperking van het publieke debat. Het publieke debat wordt dan verplaats van het publieke domein naar de rechtszaal waar een rechter als een postmoderne Alexander van Macedonië gordiaanse knopen moet doorhakken over thema’s waar academisch geschoolde geschiedkundigen al decennialang hun gebit op stuk bijten. Daardoor ontstaat het gevaar dat in essentie historische, religieuze en politieke controverses door de strafrechter moeten worden beslecht, zonder dat de wetgever hem daarvoor afdoende beoordelingscriteria heeft aangereikt. (9) Het zwaard van Damocles bungelt dan vervaarlijk boven de rechtstaat. De rechter wordt dan immers gedwongen politieke uitspraken te doen en moet met een mond vol kaviaar een u-vraagt-wij-draaien rechtspraak in stand houden om zo het morrende plebs en canaille tevreden te houden.
 
Jammer genoeg ben ik clairvoyant genoeg om in te zien dat er eerder een gevangenisstraf boven het hoofd van deze ongecultiveerde, holocaustontkennende Turk hangt, dan bij bijvoorbeeld een respectabele VPRO opiniemaker en radiojournalist als Stan van Houcke die de terreur van Bin Laden op 11 september vergoelijkte en in een boekje over die aanslag schreef: ‘De ontheemden, de machtelozen, de geterroriseerden, de onmondigen slaan terug met terreur’. (10) En wat te denken van Maarten van Rossem (11) die stelt dat de gevolgen van 9/11 schromelijk overdreven zijn. Moet hij dan ook in de gevangenis omdat hij bagatelliseert?
 
Neen, natuurlijk niet want iedereen voelt instinctief aan dat het wetsvoorstel niet is geschreven voor onze Van Houckes en Van Rossems. De wet heeft als doel imams te verbieden ferme, flinke, stevige en machtskritische uitlatingen te doen. (12) De wet heeft als doel Marokkaanse pubers af te laten schrikken met een gevangenisstraf die nu nog met foto’s van de moordenaar van Theo van Gogh naar school gaan. (13) De tsunami-terreur van het omgekeerde dogma zal er dan voor zorgen dat de wet juist dat doet wat hij beoogt tegen te gaan, namelijk: ‘….groepen tegen elkaar op te zetten en onlustgevoelens in de samenleving (verder) aan te wakkeren.’ De dijken zullen dan definitief doorbreken en de strafrechtelijke apartheidswerkelijkheid zal uiteindelijk young and angry, verongelijkte allochtonen uitnodigen straatbarbecues en burgermaatschappelijke crematies in besloten kring in onze eigen banlieues te houden. Dit omdat net als bij terrorisme de oorlog ter bestrijding ervan immers gekenmerkt wordt door nogal veel non-combattanten onder de slachtoffers. (14)
 
 
4. Conclusie
 
Vanuit juridisch-technisch oogpunt is de strafbaarstelling van verheerlijking, vergoelijking, bagatellisering of ontkenning van internationale of terroristische misdrijven niet zonder complicaties. Indien dergelijke uitlatingen worden gedaan in het kader van een bijdrage aan het maatschappelijke debat of in de context van een artistiek werk of religieuze verhandeling is de kans op succesvolle vervolging, gezien de rechtspraak ter zake van de Hoge Raad, nihil. (15) 
 
Het wetsvoorstel moet volgens mij euthanaseert worden, omdat het zal leiden tot selectieve vervolging van vooral Moslims die bepaalde uitlatingen doen in het publieke domein, waarmee het zittende regentendom en de mediahyena’s zullen proberen te scoren. We moeten vooral niet vergeten wat de concrete aanleiding in Nederland voor dit wetsvoorstel is geweest. Abdul-Jabbar van de Ven werd op dinsdagavond 23 november 2004, 21 dagen na de moord op Theo van Gogh, in het televisieprogramma van Andries Knevel, Het Elfde Uur, verlokt tot het uiten van een doodswens aan het adres van het kamerlid Wilders (PVV). (16) Zijn wens was nauwelijks verklonken, of Van Aartsen zorgde ervoor dat hij, samen met alle fractievoorzitters (17), een brief bij minister Donner deponeerde met het verzoek de man de mond te snoeren. En als de huidige wetgeving zich daartegen verzette, dan moest de wet maar veranderd worden. Daarom dit apologiewetsvoorstel uit de koker van minister Donner.
 
Pim Fortuyn en Theo van Gogh (18) worden bewonderd omdat zij zeiden wat zij wilden, doodswensen incluis. Van de Ven die zich Moslim noemt, kreeg daarentegen de hele Kamer over zich heen en moest onderduiken. Dit deed de columnist Van Doorn over het apologieverbod het volgende concluderen: ‘We mogen ook in de toekomst ieder ander doodwensen: krijg de pest, of loop naar de hel, maar wie erop betrapt wordt dat hij bovendien een moskee bezoekt, krijgt met de politie te maken.’ (19) Geen speld tussen te krijgen, dunkt mij. Dit pokdalige wetsvoorstel geeft onomwonden aan dat de enige bijdrage die van Moslims in het publieke domein wordt verlangd dat is van gejodel van bergwei tot bergwei en dat domheid zich in Nederland al sinds een aantal jaren aan het emanciperen is.
 
Mohammed Faizel Enait

Voetnoten:

6 Ik gebruik hier ook de taal van de politiek.

7 Het wetsvoorstel roept daarenboven vragen op over het beoogde bereik van de voorgestelde strafbaarstelling. Waar de wettekst spreekt over een openbaarmaking die “de openbare orde ernstig verstoort of kan verstoren”, spreekt de memorie van toelichting over “de onrust” die de openbaarmaking in de samenleving kan teweegbrengen of aanwakkeren. “Onrust” is echter in feitelijk noch in juridische zin gelijk te stellen aan “verstoring van de openbare orde” en nog minder aan een “ernstige verstoring van de openbare orde”. De wetgever is zeer onduidelijk en niet concreet over wat het beoogde bereik van de voorliggende strafbaarstelling is.

8 Zie de brief van de Raad voor Rechtspraak aan de Minister van Justitie d.d. 15 september 2005, klik hier.

9 Het is bepaald niet ondenkbaar dat dergelijke opvattingen, waarvan kan worden gesteld dat zij niet zozeer een ontkenning van feiten zijn maar veeleer een waardeoordeel omtrent die feiten inhouden, uiteindelijk door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens beschouwd zullen worden als meningsuitingen die beschermd worden door artikel 10 EVRM. Zie bijvoorbeeld EHRM 23 september 1998 (Lehideux en Isorni vs France), waar het Hof de Franse strafrechtelijke veroordelingen vanwege het opstellen/publiceren van geschriften waarin een zeer eenzijdig en zeer positief beeld van, en oordeel over, het optreden van maarschalk Petain in de Tweede Wereldoorlog werd gegeven in strijd achtte met artikel 10 EVRM.

10 Stan van Houcke, 11 september: Het keerpunt, Atlas Uitgeverij, ISBN 9045009226.

11 Zie de toespraak in Katwijk op maandag 31 oktober 2005 van Jozias van Aartsen, fractieleider van de VVD. Klik hier.

12 Dit terwijl het Europese Hof voor de Rechten van de Mens al bij herhaling heeft geoordeeld dat de vrijheid van meningsuiting niet alleen geldt ten aanzien van informatie, ideeën en opvattingen die positief of onverschillig worden ontvangen, maar evenzeer ten aanzien van kwetsende, schokkende of verontrustende uitlatingen. Zie ondermeer: EHRM 29 October 1992 (Open Door and Dublin Well Woman v. Ireland), Series A no. 246-A, p. 30, § 71; EHRM 26 September 1995 (Vogt v. Germany), Series A no. 323, p. 25, § 52).

13 Dit zijn ook de conclusies van Femke Halsema, fractievoorzitter Groen Links en de dichter Ilja Leonard Pfeijffer in ‘Apologiewet van Donner schiet doel jammerlijk voorbij’, Podium, pagina 7 Trouw, 20 september 2005.

14 T. Prakken, Voorzichtig met strafrechtelijke terrorismebestrijding, NJB 2001, afl. 39, p.1882.

15 De Hoge Raad heeft in diverse arresten terzake van artikel 137c Wetboek van Strafrecht aanvaard dat een uitlating die op zichzelf kwetsend of grievend is zijn strafrechtelijk beledigende karakter verliest, indien deze moet worden gezien als een als zodanig bedoelde bijdrage aan het maatschappelijke debat (HR 14 januari 2003, NJ 2003, 261), als een uiting van artistieke zelfexpressie (HR 9 oktober 2001, NJ 2002, 76) of indien de gewraakte uitlating haar grond vindt in de geloofsovertuiging van de verdachte (HR 9 januari 2001, NJ 2001, 203 en 204). Het is bepaald niet ondenkbaar dat deze lijn analoog zal worden toegepast in zaken betreffende het thans voorgestelde art. 137h Wetboek van Strafrecht.

16 Hij predikte de Islam op zijn Hollands: no-nonsense, cut the crap en ik-zeg-wat-ik-denk. Het OM vervolgde niet. Terecht, want de jeugdige imam voegde er nadrukkelijk aan toe dat hij tegen gewelddaden is. En Moslims zouden het al helemaal uit hun hoofd moeten laten, vond hij. Maar desgevraagd zou de imam het geen ramp vinden als Wilders aan kanker overleed.

17 Dus ook onze Femke Halsema (Groen Links) en Borris Ditrich (D’66) die nu faliekant tegen dit wetsvoorstel zijn. Ook Van Aartsen (VVD) blijkt een turncoat te zijn. Zo bezien kunnen we het alleen maar toejuichen dat Van Aartsen alsnog is teruggekeerd naar de liberale opvatting over de vrijheid van meningsuiting.

18 Op 24 november 2004 bij Barend & Van Dorp werd Van Aartsen gedrild over de heisa rondom Van de Ven: ‘Is hier geen sprake van selectieve verontwaardiging? Theo van Gogh heeft ergere dingen gezegd over Paul Rosenmöller dan Van de Ven over Wilders. Die brief van de fractievoorzitters suggereert dat dit voor het eerst is gebeurd in Nederland, alsof er een grens is bereikt. Drie weken geleden stond uw partij op nog op de bres [voor het vrije woord]: iedereen moet kunnen zeggen wat hij/zij wil. Toen zeiden moslimgroepen al: Theo van Gogh heeft wel heel erge dingen gezegd.’ Er werd ook een uitermate pittig citaat gegeven van Piet Grijs over Paul Cliteur, die Cliteur o.a. onder de tram wenste. ‘Waarom toen niet [zo een heisa]?’ werd aan Van Aartsen gevraagd. Van Aartsen had geen antwoord, behalve een kleuterachtig: ‘Nu wel, nu wel.’ Vrij Nederland-columnist Piet Grijs wenste bijna elke week wel iemand in het graf.

19 Zie Trouw 2 november 2005, In de week van Van Gogh haalt de liberaal Van Aartsen de uitingsvrijheid compleet onderuit (Willem Breedveld).