H ΕΥΡΩΠΗ ΥΠΟΚΛΙΝΕΤΑΙ
Συναυλίες, εκθέσεις, παραστάσεις όπερας, κινηματογραφικές προβολές αλλά και
παιδικά θεάματα είναι μερικά μόνο απ' όσα προγραμματίζονται σε Σάλτσμπουργκ
και Βιέννη προκειμένου να τιμηθεί η επέτειος. H Πράγα διεκδικεί τα σκήπτρα του
τρίτου πόλου των εορτασμών. Εκδηλώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο
Αν όντως ο «Μότσαρτ είναι η ίδια η μουσική», όπως ένας κριτικός της εποχής του
υποστήριξε, τότε εύκολα καταλαβαίνει κανείς πως η ιδιοφυΐα του έχει τέτοια
έκταση ώστε οποιαδήποτε περιληπτική καταγραφή των επιτευγμάτων του κινδυνεύει
να χαρακτηριστεί τετριμμένη, αν όχι αφελής. Δυόμισι αιώνες από τη γέννησή του
συμπληρώθηκαν την περασμένη Παρασκευή και, παρά το ότι το φαινόμενο κάθε άλλο
παρά έχει εξαντληθεί πυροδοτώντας ακόμη συζητήσεις επί συζητήσεων και θεωρίες
επί θεωριών, η βασική συμβολή του «αγαπημένου των θεών» στην τέχνη του είναι
πλέον συγκεκριμένη: υπήρξε ο συνθέτης που, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο
Μάικλ Κένεντι στο Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης, «πήρε τα μικρά τίποτε της
εποχής του και τα μετέτρεψε σε πηγή χρυσού». Επηρέασε καταλυτικά κάθε είδος
μουσικής γραφής με το οποίο καταπιάστηκε και αυτό όχι ως αποτέλεσμα της όποιας
επαναστατικής διάθεσης, αλλά με τη φυσική ανωτερότητα που αποπνέει η μουσική
του. Δυόμισι αιώνες από τη γέννηση του Μότσαρτ συμπληρώθηκαν μόλις και,
δικαιωματικά, ολόκληρο το 2006 του ανήκει. Μια μικρή συμβολή στην παγκόσμια
επέτειο είναι οι σελίδες που ακολουθούν. Ισως, παράλληλα, μια αφετηρία για
περαιτέρω γνωριμία με το έργο του συνθέτη είτε μέσω των πάμπολλων ηχογραφήσεων
που κυκλοφορούν είτε, ακόμη καλύτερα, μέσω των «ζωντανών» αναβιώσεων σε Ελλάδα
και εξωτερικό. Ευκαιρίες, είναι σίγουρο, θα υπάρξουν πολλές και, φυσικά, όχι
μόνο μέσα στη διάρκεια της επετειακής χρονιάς. Αλήθεια, ποιος είναι αυτός που
θα μπορούσε να φανταστεί μια χρονιά χωρίς Μότσαρτ;
H εισαγωγή από τους «Γάμους του Φίγκαρο» που ερμήνευσε η Φιλαρμονική Ορχήστρα
της Βιέννης υπό τον Μάρις Γιάνσονς στο πλαίσιο της παραδοσιακής
Πρωτοχρονιάτικης Συναυλίας του 2006, προκαλώντας, είναι αλήθεια, ποικίλα
σχόλια στον διεθνή Τύπο, δεν ήταν παρά μια μικρή πρόγευση της «καταιγίδας»
εκδηλώσεων που προγραμματίζονται στην Αυστρία προκειμένου να τιμηθεί η 250ή
επέτειος από τη γέννηση του Μότσαρτ.
Με το Σάλτσμπουργκ να διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία ως γενέτειρα του συνθέτη
αλλά και τη Βιέννη - όπου ο Μότσαρτ συνάντησε την αυτοκρατορική οικογένεια,
παντρεύτηκε και γνώρισε μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του - να
ακολουθεί κατά πόδας, οι εκδηλώσεις υπερβαίνουν τις 800 ως το τέλος του 2006,
συμπεριλαμβάνοντας την «αφρόκρεμα» του παγκόσμιου καλλιτεχνικού στερεώματος.
Αρχιτεκτονική, κινηματογράφος και εικαστικά «συναγωνίζονται» τις μουσικές
παραστάσεις, ενώ παράλληλα οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να
«περπατήσουν» κυριολεκτικά επάνω στα χνάρια του συνθέτη, αφού πολλά από τα
μέρη όπου έζησε και δημιούργησε υπάρχουν ακόμη και σήμερα.
* Στο Σάλτσμπουργκ
Επετειακές συναυλίες θα δίνονται στο Σάλτσμπουργκ σε όλη τη διάρκεια του 2006
από διάσημα σύνολα όπως η Φιλαρμονική της Βιέννης, η Ορχήστρα του Μοτσαρτέουμ
και οι Salzburg Chamber Soloists, ενώ ειδικές εκδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί
προκειμένου να «συνδέσουν» τη μουσική του τιμώμενου συνθέτη με τους σύγχρονους
δημιουργούς και τις αναζητήσεις τους.
Και ενώ από τους εορτασμούς δεν θα λείψει διόλου το φημισμένο Θέατρο
Μαριονέτας του Σάλτσμπουργκ μέσα από μια σειρά διασκευασμένα θεάματα για
παιδιά, μια ειδική εγκατάσταση - βασισμένη στο φως και στους ήχους - που
παρουσίασε ήδη ο αμερικανός σκηνοθέτης Μπομπ Γουίλσον φιλοδοξεί να
«ζωντανέψει» το σπίτι όπου γεννήθηκε ο συνθέτης στις 27 Ιανουαρίου του 1756,
έτσι ώστε να γίνει περισσότερο ελκυστικό για τους μισό εκατομμύριο επισκέπτες
- νέους στην πλειονότητά τους - που αναμένονται εφέτος εκεί. Οσο για την
έκθεση «Viva Mozart», διοργανώνεται με σκοπό την ανάδειξη όλων των πτυχών της
ζωής και της δημιουργίας του μέσα από σπάνια εκθέματα που φυλάσσονται σε
συλλογές σε ολόκληρο τον κόσμο.
«Μια σφαιρική άποψη του Μότσαρτ» είναι ο τίτλος του διεθνούς συνεδρίου που θα
πραγματοποιηθεί από τις 6 ως τις 8 Φεβρουαρίου στο Σάλτσμπουργκ με τη
συμμετοχή σημαντικών εισηγητών, ενώ μία ημέρα πριν θα δοθεί για πρώτη φορά το
μουσικό βραβείο που θεσπίστηκε εκεί εν όψει της επετείου με σκοπό, από τούδε
και στο εξής, να απονέμεται κάθε τρία χρόνια σε έναν καταξιωμένο και σε έναν
νέο μουσικό.
Και ενώ η επίσημη «αυλαία» των εκδηλώσεων αναμένεται τόσο στο Σάλτσμπουργκ όσο
και στη Βιέννη στις 5 Δεκεμβρίου - ημερομηνία θανάτου του συνθέτη - του 2006
με τη διπλή παρουσίαση του «Ρέκβιεμ», πολλή συζήτηση έχει προκαλέσει στον
διεθνή Τύπο το πρόγραμμα του εφετινού διάσημου Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ που,
εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην επέτειο, περιλαμβάνει τις 22 όπερες του Μότσαρτ
σε νέες παραγωγές (από 23 Ιουλίου ως 31 Αυγούστου). Καίτοι οι αντιρρήσεις τόσο
ως προς αυτή καθαυτή την ιδέα όσο και ως προς επί μέρους θέματα δεν λείπουν,
οι ιθύνοντες της διοργάνωσης την υπερασπίζονται σθεναρά θεωρώντας ότι
πρόκειται για πραγματικό στοίχημα: «Αν σκεφτεί κανείς ότι ως τώρα
παρουσιάζαμε πέντε ή έξι όπερες στη διάρκεια του φεστιβάλ, καταλαβαίνει
κανείς πως το συγκεκριμένο εγχείρημα ανεβάζει πολύ τον πήχη. Αν τα
καταφέρουμε, οι δυνατότητές μας για το μέλλον θα απογειωθούν»
δήλωνε προσφάτως υψηλά ιστάμενο διοικητικό στέλεχος.
* Στη Βιέννη
«Καταιγίδα» εκδηλώσεων σε ολόκληρο τον κόσμο την περασμένη Παρασκευή, ανήμερα
την επέτειο. Στη φωτογραφία, στιγμιότυπο από την πανηγυρική συναυλία της
Φιλαρμονικής της Βιέννης που δόθηκε στο Σάλτσμπουργκ υπό την διεύθυνση του
Ρικάρντο Μούτι
Οσον αφορά τη Βιέννη, από τα σημαντικότερα γεγονότα εν όψει της επετείου
θεωρείται η επαναλειτουργία του ιστορικού Theater an der Wien ως θεάτρου
όπερας. H έναρξη έγινε ήδη στις 8 Ιανουαρίου με την εμφάνιση του Πλάθιντο
Ντομίνγκο, ενώ αναμένονται εκεί και άλλες σημαντικές παραστάσεις όπερας.
Εξάλλου ήδη εγκαινάστηκε το Mozarthaus της αυστριακής πρωτεύουσας με μια
μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον συνθέτη η οποία θα εκταθεί σε έξι ορόφους. Πέρα
από τα έργα του Μότσαρτ, πολλά από τα οποία ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα
να ακούσει, η έκθεση εξερευνά ολόκληρο τον κόσμο του, τους φίλους και τις
επιρροές στη διάρκεια του ύστερου μπαρόκ.
H κύρια έκθεση της Βιέννης, εν τούτοις, θα φιλοξενηθεί στην περίφημη αίθουσα
της Albertina, δίπλα από την Κρατική Οπερα, δίνοντας βάρος στις ιδέες αλλά και
στη διαρκή επιρροή που άσκησε ο συνθέτης στον μετέπειτα κόσμο.
H Κρατική Οπερα της Βιέννης, η Volksoper, η Musikverein αλλά και το μουσικό
φεστιβάλ της αυστριακής πρωτεύουσας περί το τέλος της άνοιξης συμμετέχουν με
ειδικές εκδηλώσεις στην επέτειο. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ωστόσο αναμένεται το
φεστιβάλ υπό τον τίτλο «New Crowned Hope» («Νέα Εστεμμένη Ελπίδα») που
διοργανώνεται στο διάστημα Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2006 από τον αμερικανό
σκηνοθέτη Πίτερ Σέλαρς και θα φιλοξενηθεί στο Εθνολογικό Μουσείο και
στην Kunsthalle της αυστριακής πρωτεύουσας. Αντλώντας το όνομά της από τη
μασονική στοά στην ίδρυση της οποίας συνετέλεσε ο Μότσαρτ περί το τέλος της
ζωής του, η διοργάνωση περιλαμβάνει την παρουσίαση έργων σύγχρονων συνθετών
όπως ο Τζον Ανταμς και η Κάιγια Σααριάχο. Θέματα εμπνευσμένα από
τον «Μαγικό Αυλό», τη «Μεγαλοψυχία του Τίτου» και το «Ρέκβιεμ» θα αποτελέσουν
αφετηρία νέων παραγωγών, οι οποίες εν τούτοις «δεν θα περιέχουν ούτε μία
νότα του Μότσαρτ», σύμφωνα με τους διοργανωτές.
* H περίπτωση της Πράγας
«Δεν θέλουμε να κλέψουμε τη δόξα της Βιέννης και του Σάλτσμπουργκ,
αλλά δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τη σημασία της Πράγας στη ζωή του
Μότσαρτ, αφού εδώ γνώρισε τις μεγαλύτερες επιτυχίες του» δήλωσε
προσφάτως ο Γίρι Χιούμπακ, καλλιτεχνικός υπεύθυνος των εκδηλώσεων που
διοργανώνονται εν όψει της επετείου στην τσεχική πρωτεύουσα. H διοργάνωση
«Μότσαρτ - Πράγα 2006» περιλαμβάνει 150 συνολικά εκδηλώσεις (συναυλίες,
όπερες, εκθέσεις) στη διάρκεια ολόκληρου του έτους με τη συμμετοχή διάσημων
καλλιτεχνών, έχοντας σκοπό να αποτελέσει τον τρίτο διεθνή πόλο εορτασμών.
Καίτοι τα οικονομικά μεγέθη είναι πολύ διαφορετικά (4 εκατ. δολάρια στοίχισαν
οι εκδηλώσεις στην Πράγα, όταν οι αντίστοιχες στη Βιέννη έφθασαν τα 36,4 εκατ.
δολάρια), οι υπεύθυνοι θεωρούν ότι «το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δεν πρέπει
να κρίνεται πάντα βάσει οικονομικών δεδομένων».
* Οι άλλες εκδηλώσεις
Φεστιβάλ Μότσαρτ διοργανώνουν εξάλλου τόσο η Κρατική Οπερα της Βαυαρίας
(27/1-14/2), η Οπερα της Δρέσδης (22/1-2/2) αλλά και η Komische Oper του
Βερολίνου (14-16/7). Οσον αφορά τη Σκάλα του Μιλάνου, στον Μότσαρτ αφιερώθηκε
η πρεμιέρα της 7ης Δεκεμβρίου του 2005 με τον «Ιδομενέα», ενώ στον εφετινό
προγραμματισμό περιλαμβάνονται επίσης οι «Γάμοι του Φίγκαρο» και ο «Ντον
Τζιοβάνι». Μεγάλοι εορτασμοί προβλέπονται εξάλλου και στη Ρώμη, όπου, μεταξύ
άλλων, προγραμματίζεται η παρουσίαση τριών λυρικών έργων του συνθέτη σε
αρχαιολογικούς χώρους.
Σημαντικές εκδηλώσεις προγραμματίζουν εξάλλου η Βασιλική Οπερα του Κόβεντ
Γκάρντεν στο Λονδίνο, η Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης, ενώ ανήμερα της
επετείου την περασμένη Παρασκευή με ενδιαφέρον ανεμένετο η πρεμιέρα του «Ντον
Τζιοβάνι» σε σκηνοθεσία Μίχαελ Χάνεκε στην Οπερα του Παρισιού.
