... de herdenking van de dood van verzetsman Guy Moquet voor hernieuwde aandacht van de nationale identiteit. Wordt nationalisme weer een belangrijke beweging in Europa en hoe verhoudt die zich met de Europese integratie. Rene Moerland, NRC-correspondent in Frankrijk en emeritus hoogleraar Algemene Geschiedenis Henk Wesseling in gesprek met Ger Jochems.

... "racistische en xenofobische handelingen", omdat ze actie voeren tegen slechte arbeidsomstandigheden in FFI, een Indiase kledingfabrikant die o.a. kleren maakt voor het Nederlandse merk G-Star. De zaak is zo hoog opgelopen dat een Indiase rechter heeft verzocht om arrestatie van de campagneleden en zelfs de minister van Economische Zaken van India zich met de kwestie bemoeit, zoals vorige week bleek tijdens het staatsbezoek van koningin Beatrix. Wat betekent deze unieke rechtzaak voor kritische organisaties die arbeids- en mensenrechten aan de kaak willen stellen? Een gesprek met o.a. Pauline Overeem van de Landelijke India Werkgroep.

De strijd tegen kinderporno
Minister Hirsch Ballin heeft vorige week in een overleg met de Raad van Europa in Lanzarote een verdrag ondertekend, waarin het bewust kijken naar kinderporno op internet strafbaar wordt. Tot nu toe is alleen het in bezit hebben van kinderporno strafbaar. Vrijwel iedereen wil kinderporno bestrijden. Maar is deze maatregel van Hirsch Ballin wel een
effectief middel in de strijd tegen kinderporno? Een gesprek met Arjan Dasselaar, journalist en computerdeskundige en Marleen de Pater-van der Meer, Tweede Kamerlid voor het CDA.

Horen & Zien
De wekelijkse cultuurrubriek van De Ochtenden. Vandaag over popmuziek met journalist David Kleijwegt.

9.00 uur - Terrorismebestrijder van Amsterdam, halloween-kenner en Guatemala

In de Ochtenden aan tafel praat Elsbeth Gruteke over de terrorisme-dreiging in de hoofdstad Amsterdam en over de groeiende populariteit van halloween.

Ed Hogervorst is de terrorismespecialist bij de politie Amsterdam. Ziet hij - drie jaar na de moord op Theo van Gogh - onvermindert terroristische dreiging in de hoofdstad? En hoe probeert de politie terroristen in de dop op te sporen en te ontregelen ?

Halloween wint van jaar tot jaar aan populariteit. Wat is het geheim van dit feest dat uit Amerika is overgewaaid? Heeft halloween religieuze betekenis? Aan de vooravond van halloween praat Elsbeth Gruteke daarover met Henk Vreekamp, theoloog en kenner van het moderne heidendom.

Guatemala staat aan de vooravond van de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking heeft dit Zuidamerikaanse land kortgeleden toegevoegd aan zijn lijst met Nederlands partnerlanden. Mario Coolen, kenner van Latijns-Amerika, legt uit waarom Nederland zich zorgen moet maken over de ontwikkelingen in Guatemala.

... het Vlaams Belang, het Franse Front National, de Groot Roemenië Partij, de Bulgaarse Aanvalsunie, de Oostenrijkse FPÖ, de Azione Sociale en de Movimento Sociale Fiamma Tricolore uit Italië en het Britse lid Ashley Mote, vormen samen de fractie Identiteit, Traditie Soevereiniteit (ITS).

De 23 ITS-parlementariërs ontlenen belangrijke voordelen aan hun fractiestatus. Fractievoorzitter Bruno Gollnisch, kopstuk van het Front National, maakt deel uit van het presidium van het parlement en praat mee over de agenda van de vergaderingen.

De fractie beschikt nu over meer geld voor medewerkers, over meer tolken, meer reisbudget en meer kantoorruimte, dan toen de ITS'ers nog als individuele leden in het EP zaten. Bovendien hebben ze nu volledige politieke rechten. Alleen leden van een politieke fractie mogen amendementen en resoluties indienen in het parlement. De vraag is hoe lang dat allemaal nog zo blijft. Want verschillende leden van de fractie vechten elkaar de tent uit, merkten Fred Stroobants en Rinke van den Brink toen ze de afgelopen week een portret maakten van de fractie Identiteit, Traditie en Soevereiniteit.

...maar bij het berekenen van de gevolgen van nieuwe technologieën ligt dat anders. Zaken als genetische manipulatie en UMTS-straling zijn namelijk zo nieuw dat er geen gegevens bestaan waarmee de risico's onderzocht kunnen worden. Toch worden wetenschappers door de overheid gevraagd een inschatting te maken van de risico's van het massaal telen en nuttigen van gentech-maïs, of van de gevaren die uitgaan van de straling van UMTS-masten. Daarbij wordt van ze verwacht dat ze zekerheid geven over die risico's. Maar biedt de wetenschap 100% zekerheid? Niet volgens Marjolein van Asselt, hoogleraar Risk Governance van de Universiteit van Maastricht. Volgens haar worden wetenschappers overvraagd bij deze adviezen. Ze kunnen gewoon niet de zekerheid bieden die een opdrachtgever van ze verlangt, omdat deze technologieën zo nieuw zijn, dat ze nergens mee vergeleken kunnen worden. Onderzoekers hebben geen idee van de gevolgen van die nieuwe technologieën. Ze kunnen er alleen een 'educated guess' naar doen. Het is tenslotte een nieuwe technologie en een vergelijking met een bestaande situatie is niet mogelijk.

Ook in de rechtszaal bevindt de wetenschapper zich in een lastig parket. Als de rechter, het OM of de advocaten specialistische expertise nodig hebben om bepaalde gegevens te interpreteren, roepen ze de hulp in van de wetenschap. Die moet duidelijkheid verschaffen. Ook hier is geen plaats voor wetenschappelijke mitsen en maren want de waarheid staat immers op het spel. Dat ook een wetenschappelijk onderlegde getuige het bij het verkeerde eind kan hebben, bleek bij de zaak Lucia de B. Zij is voor meervoudige moord tot levenslang veroordeeld, vooral op grond van verklaringen van diverse deskundigen, variërend van toxicologen tot statistici. De rechter nam die getuigenissen voor kennisgeving aan. Eerder deze week werd bekend dat die deskundigen zich daarbij baseerden op onvolledige informatie.

Dat verlangen naar zekerheid is typisch voor onze maatschappij: van de dokter verwachten we duidelijkheid over onze kwaal, als de minister het niet meer weet roept hij een commissie van deskundigen bijeen en de rechter vertrouwt in zaken waar hij geen verstand van heeft blind op de getuige-deskundige. Van wetenschappers verwacht iedereen dus zekerheid. Die weten natuurlijk dat dat een illusie is. Maar hoe moeten ze dan omgaan met hun rol als deskundige? 'Professoren moeten zwijgen als ze niet alles weten' zei Crombag in de Volkskrant n.a.v. de zaak Lucia de B. Rechters hebben volgens hem bovendien veel te weinig kennis van empirische wetenschappen om de getuigenissen van deskundigen op waarde te kunnen schatten. Wetenschappers moeten gewoon vaker 'nee' verkopen.

-----

Wetenschapsnieuws

• Muizen op de trilplaat
• Broccoli tegen zonnebrand

-----

Ontstaan van de natuurwetenschappen

Onder invloed van wetenschappers als Descartes, Galilei, Kepler, Bacon, Huygens en Newton veranderden in West-Europa in de 17e eeuw de natuurwetenschappen zo radicaal, dat je kunt stellen dat de wereld herschapen werd. Maar waarom gebeurde dat juist hier? Tenslotte had de wiskunde in Bagdad en omstreken al halverwege de 11e eeuw een niveau bereikt dat men in West-Europa pas rond 1600 bereikte. Waarom heeft de wetenschap zich in deze gebieden dan zo anders ontwikkeld dan hier? En waarom gebeurde dat in Europa juist in de 17e eeuw?

De opkomende moderne natuurwetenschap maakte in Europa het gangbare godsgeloof tot een problematische aangelegenheid. Menig behoeder van het christelijk geloof toonde zich ontzet over ideeën van Galilei en die van Descartes. Zouden in de islamitische wereld de reacties anders zijn geweest, als daar de beslissende ontdekkingen waren gedaan in plaats van in Europa?

Floris Cohen is hoogleraar vergelijkende geschiedenis van de natuurwetenschap aan de Universiteit Utrecht en schreef over dit onderwerp 'De Herschepping van de Wereld. Het ontstaan van de modernme natuurwetenschap verklaard'.

-----

Oproep

Dit jaar strijden acht familieteams in de voorronden van de Nationale Wetenschapsquiz om de titel Knapste Familie van Nederland. De winnaars nemen het in de finale van de quiz op tegen een team van geleerden. De opnamen vinden plaats op 3, 4, 18 en 23 november in Amsterdam.

Wilt u deze strijd van dichtbij meemaken? Stuur dan een mail naar publiekwetenschapsquiz@vpro.nl en vermeld daarin wanneer u wilt komen en met hoeveel personen u komt.

-----
Standplaats Pabo: Deel 3
Wie de krant leest, kan daar nauwelijks een positief beeld uit halen over de PABO's, de scholen waar onderwijzers opgeleid worden. De studenten zouden de grootste moeite hebben met rekensommen en ze beheersen de taal slecht. Klopt dat beeld? En wie zijn de studenten die desondanks toch voor de PABO kiezen?
De PABO in Almere is de jongste van het land. Hij bestaat zes jaar en leidt 576 studenten op. Iets minder dan de helft van hen studeert in deeltijd. Deze studenten gaan twee avonden in de week naar school en hebben daarnaast vaak een baan en een gezin. De meeste studenten zijn vrouw. Verslaggever Irene Houthuijs portretteert de PABO in Almere de komende weken.
Vandaag aflevering 3: De Feminisering van het Onderwijs.

... hij hoe het denken over nationale identiteit in Nederland door de eeuwen heen aan golfbewegingen onderhevig is.
Jan Blokker jr.: Als de wereld vergaat, ga ik naar Nederland. Uitgeverij Bert Bakker. ISBN 978 90 35132153

Ook te gast is Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland. Om de files tegen te gaan zou Nederland volgens hem wegen boven elkaar moeten bouwen, en om ruimte te maken voor nieuwbouw nieuw land winnen.

Advocaat Willem Anker is te gast is zijn tweewekelijkse rubriek over juridische zaken, Anker is pleiten.

Christa Meindersma van het Haags Centrum voor Strategische Studies pleit voor onderhandelingen met de Taliban en het inschakelen van de Pashtunstammen in Afghanistan én Pakistan. Ze is net terug van een bezoek aan beide landen.

11.00 -11.30 uur: Conflicten in het Midden Oosten zijn er genoeg. Maar dat is voor de Christelijke minderheid in Israel geen reden om geen ruzie te maken. Conflicten in overvloed tussen de verschillende groepen. Els van Diggele schreef er een boek over en komt daar in de studio over praten.

In het Heilige Land komen het Jodendom, de islam en het christendom samen. Op dit multireligieuze stuk grond strijden niet alleen de drie monotheïstische godsdiensten met elkaar, maar vindt ook een gevecht plaats binnen de christelijke zuil. Die strijd wordt gesymboliseerd door ruzies over de Heilige Grafkerk, die werd gebouwd op de berg Golgotha, de plaats waar Jezus werd gekruisigd en in zijn graf gelegd. Zes verschillende christelijke kerken beheren het heiligdom, waarbij dagelijks ruzies ontstaan over de vraag wie welke dorpel schoon mag houden en wie welk raam mag vervangen. De emoties lopen daarbij vaak hoog op, terwijl een wanhopige Israëlische ambtenaar probeert de zaken nog enigszins in de hand te houden.

Wat er op Golgotha gebeurt, gebeurt overal in Israël en in de Palestijnse gebieden: christenen vechten om erkenning, grond, macht en geld, samen tegen anderen én tegen elkaar. Heilige ruzies beschrijft een buitengewoon complexe wereld waarin geloof, hoop en liefde zijn vermengd met afgunst, achterdocht en jaloezie.

Heilige ruzies
Els van Diggele
300 bladzijden
EURO 19,95
isbn 978 90 253 6314 7

10.00- 11.00: Vroeger had ieder dorp er een. De dorpsgek. Licht verstandelijk gehandicapten Tegenwoordig is voor velen van hen het sociale vangnet weggevallen. Voor veel licht verstandelijk gehandicapten is de wereld verwarrend ingewikkeld. Ze reageren dat af met ernstig agressief gedrag. En dat stelt zorginstellingen voor grote problemen, meldt onze onderzoeksredactie.

10.30-10.45
Zijn er wel oplossingen voor de problemen die we in de wereld tegenkomen ? Jazeker ! Zegt Elena Simons, schrijfster van: Alle grote wereldproblemen en hun oplossingen. Ze is medeoprichtster van Wonder. Wonder is een stichting die acties bedenkt bij lastige maatschappelijke problemen. Zo bedacht ze acties als de burgerbuddy, waarbij politici en ambtenaren een burger als buddy kregen. Simons komt in de studio om te praten over de oplossingen voor wereldproblemen.

10.45 -11.00
Komende woensdag is het Halloween. En dan komen de heksenkostuums en vreemde maskers weer uit de mottenballen. Wat dan ook zelden ontbreekt zijn afbeeldingen van vleermuizen. Hoe staat het met de echte vleermuizen in Nederland ? Niet al te best, ontdekte verslaggever Maarten Hagg. De beesten worden met uitsterven bedreigd. Een reportage.

09.00 -10.00 Aan tafel bij De Ochtenden schuiven aan:
Ben Bot, oud minister van buitenlandse zaken en oud ambassadeur in Turkije. Hij gaat praten over over de Koerden en de PKK, en over Uruzgan.

Verder: Pieter Omtzigt, CDA kamerlid en leider van een delegatie van de Raad van Europa die net naar Servië en Kosovo is geweest. Op 10 December moet er een oplossing voor de Servische provincie zijn, anders roepen de Albanezen de onafhankelijkheid uit.

En vaste gast en huis historicus Wim Berkelaar kijkt naar andere onafhankelijkheidsverklaringen en hoe de wereld daarop reageerde.

... zijn troepen op te laten gaan in het regeringsleger. Dit was wel afgesproken bij de ondertekening van het vredesakkoord tussen de verschillendde rebellengroepen en de regering in 2003.

Hans Romkema was zeven jaar directeur van het Life en Peace instituut in de regio en onderhandelde met verschillende strijdende partijen. Roeland van de Geer is EU-gezant voor het Grote Merengebied. Europa is betrokken bij pogingen om het conflict op te lossen. Rik Delhaas praat met hen.

... in Nederland wordt bepaald en alle ziekenhuizen krijgen diezelfde vergoeding. 'Dure' ziekenhuizen worden zo gestraft en 'goedkope' ziekenhuizen beloond. Hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot legt in Argos uit dat de minister zich rijk rekent. Groot vreest bovendien voor verschraling van de zorg.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen verzet zich ook hevig tegen de maatstafconcurrentie en overweegt juridische procedures tegen het beleid van de minister.

C&A kiest voor biologisch katoen
Kledingconcern C&A gaat gedeeltelijk overstappen op biologisch katoen. Een voorzichtige stap in de richting van duurzame kledingproductie, vindt Mark Huis in 't Veld, directeur van stichting Made By. Deze organisatie volgt ontwikkelingen in de kledingindustrie op de voet en stimuleert binnen- en buitenlandse kledingmerken om de productieketen te verbeteren.

De Boeken met Sjoerd de Jong

• Identificatie met Nederland. WRR/Amsterdam University Press. ISBN 978 905356 428 8
• Paul Scheffer: Het land van aankomst. De Bezige Bij. ISBN 978 90234 19747

... het Israelisch-Palestijnse conflict en wat wacht hem in China? Garschagen reageert ook op de stelling van een van zijn voorgangers, Joris Luyendijk, dat het voor een correspondent in het Midden-Oosten door propaganda-machinaties praktisch onmogelijk is te berichten wat er echt gaande is. Luyendijk won eerder deze maand de NS Publieksprijs met zijn boek "Het zijn net mensen".

Amsterdam als 'Gateway to Europe'
De Amsterdamse wethouder Lodewijk Asscher verblijft deze week met een handelsdelegatie in China om daar Amsterdam te presenteren als economische 'Gateway to Europe'.

Klinkende Munt
De wekelijkse financieel-economische rubriek van Jaap van Duijn. Vandaag over de vraag of voorgenomen sluiting van een aantal Unilever-fabrieken de voorbode is van wat de hele voedingsmiddelensector te wachten staat.

11:05-11.30: Vrouwenhandel uit Albanië
Je wordt als vrouw ontvoerd en tegen je zin aan het werk gezet als prostituee. In Oost Europa zijn er veel gevallen van dit soort vrouwenhandel bekend. De vrouwen zelf durven vaak niet te ontsnappen en als het ze wel lukt, willen ze niet praten over hun ervaringen. In De Ochtenden een interview met een Albanese vrouw die wel haar verhaal wil doen. Om andere vrouwen te waarschuwen en het probleem onder de aandacht te brengen.

10:05-10.30: Kalmeringsmiddelen in verpleeghuizen
Ouderen in verpleeghuizen die agressief en onrustig gedrag vertonen, worden met kalmerende medicijnen rustig gehouden. Drie op de vier ouderen in verpleeghuizen krijgen wel eens 'sufmakers' toegediend. De inzet van kalmerende middelen is omstreden. De inspectie voor de gezondheidszorg is deze week begonnen met een onderzoek naar dwangmedicatie in verpleeghuizen. De onderzoeksredactie geeft inzicht in de dilemma's bij het toedienen van rustgevende medicijnen aan dementerenden.

10.30-10.45: Gevangenis-imam
Deze week bereikte Justitie overeenstemming met het Contactorgaan Moslims en Overheid over de geestelijke verzorging van moslimgemeenten. Vanaf nu vallen de islamitische verzorgers onder de verantwoordelijkheid van het CMO en worden ze erkend als 'zendende instanties'. Wat is de invloed van deze verzorgers op gedetineerden en is hun werk de afgelopen jaren moeilijker geworden. Een gesprek hierover met het hoofd van de islamitische geestelijke verzorgers Mohamed Ajouaou.

10.45-11.00: Hagelkanon
Het hagelkanon is een luchtdruk generator waarmee fruittelers proberen hagelbuien zo te verstoren dat er geen schade aan hun appels en peren meer optreedt. In België en andere landen gebruiken ze die kanonnen al jaren, maar sinds kort zijn ze ook Zeeland binnengerold. Om precies te zijn in Zuid-Beveland. Burgers proberen ze te verbieden maar de lokale overheden hebben de boeren tot nu toe steeds hun gang laten gaan. Omwonenden klagen dat ze schrikken van deze knallen en hoe zit dat met met de vogels en dieren? Daar wordt op dit moment onderzoek naar gedaan. Onder meer op de dijk van de Westerschelde. Verslaggever Steven Emmens ging er heen.

09.05-10.00: De Ochtenden aan tafel met...

1. Joris Voorhoeve, oud-minister van Defensie over de NAVO-top in Noordwijk en of we wel of niet in Uruzgan moeten blijven;
2. Hoe vrij mag je in Nederland je geloof uitdragen? Er zijn kennelijk grenzen, want de kantonrechter in Zwolle oordeelde dat een verpleger van het Flevoziekenhuis terecht is ontslagen vanwege evangeliseren op het werk. Aan tafel zit Cees van Koot, die de verpleger bijstond in de rechtzaal;
3. Bert Vuijsje bespreekt aan tafel de opiniebladen van deze week.

Onderwerpen:

Reacties van het Europees Parlement op de verkiezingsuitslag in Polen en de gevolgen voor de Europese Unie.

De toetreding van Turkije en de spanningen aan de Iraakse grens met de PKK.

Een nieuwe top tussen de EU en Rusland en de omzichtigheid die het Europees Parlement aan de dag legt als het over Rusland gaat.

Deelnemers: Jules Maaten (VVD), Jan Marinus Wiersma (PvdA), Ria Oomen-Ruijten (CDA) en Joost Lagendijk (GroenLinks).

Op 8 oktober werd het nieuwe toekomstplan voor Schiphol aangeboden aan een enthousiaste Camiel Eurlings, de minister van Verkeer en Waterstaat. Maar niet iedereen is overtuigd van het realiteitsgehalte van de plannen. In Argos Supplement een debat over de beloftes van Schiphol met geluidsdeskundige Guus Berkhout, Joris Wijnhoven van Milieudefensie en CDA tweede kamerlid Maarten Haverkamp.

Scholingsplicht voor bijstandsmoeders?
Als het aan het kabinet ligt hoeven bijstandsgerechtigden met jonge kinderen binnenkort niet meer te solliciteren. In een brief aan de Kamer stelde het kabinet vorige week voor om de sollicitatieplicht te verruilen voor een scholingsplicht. Onmiddellijk laaide het debat over de sollicitatieplicht voor bijstandsmoeders weer op. Een aantal wethouders reageerde verontwaardigd, andere juist opgelucht. Welke principiele argumenten gaan er schuil achter de discussie? Aan het woord twee wethouders die in hun gemeente verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand: Marco Florijn, PvdA-wethouder in Leeuwarden en Hans-Martin Don, SP-wethouder in Eindhoven.

Horen en Zien
De wekelijkse kunstrubriek van De Ochtenden. Vandaag over beeldende kunst met Chantal Pattyn.

De gemeente Rotterdam besloot gisteren 10 miljoen euro uit te trekken voor het uitkopen van panden van de dubieuze vastgoedmagnaat Cees Engel. Onderdeel van de overeenkomst is dat Rotterdam alle juridische procedures tegen Engel stopzet. Moet een gemeente zaken doen met een vastgoedhandelaar met een twijfelachtige reputatie ? En: Is het een trend dat grote steden huisjesmelkers en bordelen uitkopen ? De Rotterdamse wethouder Hamit Karakus geeft een toelichting.

In april dit jaar, toen in Nederland de terassen vol zaten bij zomerse temperaturen rond de 26 graden, maakte 3FM-dj Michiel Veenstra een week lang uitzendingen vanaf de Noordpool. Daarmee wilde hij aandacht vragen voor de opwarming van de aarde. In de Ochtenden een gesprek met hem over Noordpool.Fm en het boek over zijn poolervaringen dat deze week verschijnt.

Michiel Veenstra
Noordpool FM
Ondertitel: Een ijskoude reis over een warmer wordende planeet
Uitgeverij: Uitgeverij L.J. Veen
ISBN: 978 90 204 0854 6

Ook aan tafel: Attiya Tunc. Zij is statenlid voor de PvdA in Overijssel en hoort bij de christelijke minderheid in Zuid-Oost Turkije, het gebied waar de spanningen tussen het Turkse leger en de Koerdische PKK hoog oplopen. In de Koerdische regio wonen tienduizenden christenen die geen partij kiezen tussen de Koerden en de Turken. Zij dreigen vermalen te worden in dit conflict.

zijn keer op keer uitgesteld. En van het nieuwe kapitalisme profiteert slechts een kleine groep, vaak dezelfde mensen die tijdens het communisme al op de eerste rij zaten.

Vorig jaar op 23 oktober, bij de herdenking van de "Hongaarse Opstand" uit 1956, liepen manifestaties uit de hand. In de straten van Boedapest vond een veldslag plaats tussen mobiele eenheid en demonstranten die de premier uitmaakten voor "leugenaar" en "psychopaat". Vandaag, precies een jaar later, klinkt het protest nog even luid. Correspondent Tijn Sadée maakt de balans op van een verscheurd land.

...of zo duur dat we boven de tafel alleen een 25-watts peertje kunnen laten branden. Hoog tijd dus voor een andere brandstof. Eén van de opties is waterstof, dat in vrijwel ongelimiteerde hoeveelheden voorradig is. Alleen komt het niet voor als vrijzwevend gas, zoals zuurstof, maar is het vastgelegd, vooral in de vorm van water. De kunst is om uit water zo goedkoop mogelijk grote hoeveelheden waterstof te winnen. De gangbare methode is electrolyse. Als je twee electroden in een bak water onder stroom zet, worden de watermoleculen uiteengerafeld in waterstof en zuurstof. Electrolyse is een betrouwbare methode, maar kost veel energie. Niet handig als je uit dat water juist energie wilt maken.

De Wageningse milieutechnoloog René Rozendal doet onderzoek naar een nieuwe techniek om uit afvalwater waterstof te maken. Met behulp van bacteriën wordt de viezigheid in afvalwater geoxideerd. Daarbij komen electronen vrij die op hun beurt de electrolytische reactie in het water in gang zetten. Die energie wordt vervolgens ingezet om het water om te zetten in waterstof en zuurstof. Deze biogekatalyseerde elektrolyse wekt dus voor een deel zijn eigen energie op, waardoor het veel interessanter wordt als methode om waterstof te winnen. Twee vliegen in één klap dus: het afvalwater wordt schoon en aan het eind van de rit heb je ook nog goedkope waterstof.

Proefschrift:
René Rozendal, 'Hydrogen production through biocatalyzed electrolysis',
ISBN 978-90-8504-731-5 (geen handelseditie)

-----

Vrouwelijke Troubadours

In de 12e en 13e eeuw waren in het zuiden van Frankrijk de Trobairitz actief: vrouwen uit zeer gegoede kringen die musiceerden, dichtten en componeerden. In de westerse muziekgeschiedenis zijn het de eerste vrouwen die seculiere muziek componeerden. Hun liederen gingen niet alleen over de Lente en de Liefde, maar in hun teksten protesteerden ze ook tegen de ondergeschikte rol die vrouwen in hun kringen kregen toebedeeld. In de Provençaalse maatschappij van die tijd hadden vrouwen een veel betere positie dan elders. Niet dat die maatschappij zo feministisch was, maar veel edelen waren op kruistocht en hun thuiszittende vrouwen hielden zich noodgedwongen bezig met het bestuur van de landgoederen.
Na ongeveer een eeuw verdwijnen de Trobairitz plotseling van het toneel. Hannie van Horen deed onderzoek naar deze muzikale dames van stand en promoveerde daarop aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Proefschrift:
J.L. van Horen, 'Want in minnezaken ben ik jou de baas. Lyriek en muziek in de chansons van vrouwelijke troubadours in de 12e en 13e eeuw in het zuiden van Frankrijk'.

-----

Strijd onder water

Het is oorlog in onze sloten. Voor de meeste zoetwater-bewoners is het een kwestie van "eten of gegeten worden". Prooidieren ontwikkelen daar verschillende strategieën tegen als verdediging. Moet je je altijd verdedigen tegen aanvaller? Of nooit? Of alleen soms? Biologe Irene van der Stap onderzocht welke van die strategieën de slimste is. Elke strategie heeft namelijk een ander gevolg voor de soortvorming en het voedselaanbod. Zij bouwde in het lab kleine voedselketens na van algen, algen-etende raderdiertjes en Asplanchna, vleesetende raderdiertjes die zich tegoed doen aan de algen-eters. Het model waarin de algen en de raderdiertjes zich alleen bij dreiging verdedigen, bleek het meest stabiel. Wie zich alleen verdedigt als het nodig is, draagt, althans in dit experiment, bij aan het voortbestaan van het voedselweb.

Proefschrift:
I. van der Stap, 'Inducible defenses and the dynamics of planktonic food chains'.

---

Standplaats Pabo: Deel 2

Wie de krant leest, kan daar nauwelijks een positief beeld uit halen over de PABO's, de scholen waar onderwijzers opgeleid worden. De studenten zouden de grootste moeite hebben met rekensommen en ze beheersen de taal slecht. Klopt dat beeld? En wie zijn de studenten die desondanks toch voor de PABO kiezen?
De PABO in Almere is de jongste van het land. Hij bestaat zes jaar en leidt 576 studenten op. Iets minder dan de helft van hen studeert in deeltijd. Deze studenten gaan twee avonden in de week naar school en hebben daarnaast vaak een baan en een gezin. De meeste studenten zijn vrouw. Verslaggever Irene Houthuijs portretteert de PABO in Almere de komende weken.
Vandaag aflevering 2. Vijftien procent van de studenten is allochtoon.

het projectplan "emancipatie en maatschappelijke activering van allochtone mannen". Voor alle allochtone mannen, die niet met hun vrouw mee-geemancipeerd zijn. Bilal Sahin, van het vadercentrum Adam in Den Haag, vertelt hoe geemancipeerd de allochtone mannen zijn.
En Janneke van Gog over de Afrika scriptieprijs die zij ontving

11:05-11.30 Het Buitenland: Bruinkoolwinning Oost-Duitsland
Zon, windenergie en biomassa. Het zijn de energiebronnen van de toekomst. Toch kunnen we de komende tijd niet zonder de fossiele brandstoffen. In het oosten van Duitsland wordt al vele decennia bruinkool gewonnen. Om bij de kolen te komen moeten enorme gebieden worden afgegraven. Tijdens de dictatuur van de DDR moesten tientallen dorpen wijken voor de mijnbouw. De rust van na 1989 is nu voorbij: het aantal mijnen wordt uitgebreid. Daarvoor moeten minimaal drie dorpen wijken: Atterwasch, Grabko en Kerkwitz.

10:05-10.30 Reconstructie sluiting Borssele
Vorig jaar besloot het kabinet dat de kerncentrale in Borssele tot 2033 open mag blijven, maar dan moest er wel veel geld worden gestoken in duurzame energie. Dat Borsselefonds is niet geworden wat nauw betrokkenen hadden gehoopt. Voor het eerst klinkt er kritiek van binnenuit.

10.30-10.45 Misbruik maken van Alzheimer
Je vader zien veranderen van een zelfbewuste ondernemer in een angstige en verwarde alzheimerpatiënt. En dan ook nog meemaken dat hij stiekem trouwt met een nieuwe vrouw die aan alle touwtjes gaat trekken en er voor zorgt dat alle kinderen worden onterfd. Dat maakte sportjournalist en columnist Philip Kooke mee en hij tekende zijn ervaringen op in een boek. Met als titel 'Ik laat je nooit in de steek - Hoe mijn vader alzheimer kreeg en veranderde van patiënt in prooi'. Een gesprek met de schrijver.

Philip Kooke
Titel: Ik laat je nooit in de steek
Ondertitel: Hoe mijn vader alzheimer kreeg en veranderde van patiënt in prooi
Paperback
232 blz.
15,95 euro
ISBN 978 90 468 0292 2
Uitgeverij Nieuw Amsterdam

10.45-11.00 Wereldstotterdag
Sinds 1998 is 22 oktober Wereldstotterdag. In Nederland zijn er zo'n 175.000 stotteraars. Miranda is één van hen. Haar leven wordt meer dan haar lief is gestempeld door het stotteren. Ze heeft een 'Wajong uitkering' en een baan van anderhalve dag. Terwijl ze verder goed gezond is. Maar er is een nieuw apparaatje op de markt dat het leven van Miranda kan veranderen: de Speech Easy. Helpt dit apparaatje Miranda van haar problemen af? Verslaggever Gerry Bos zocht haar op.

09.05-10.00: De Ochtenden aan tafel met...
Richard Bos, oud-politieman in Amsterdam-Slotervaart; nu begeleidt hij jongeren in die wijk om ze weer op het goede spoor te brengen;
Ds. Arjen Velema, als legerpredikant begeleidde hij de Dutchbatters op hun Verzoeningsreis naar de weduwen van Srebrenica;
Peggy Braeken, ontwikkelingswerker in o.a. Darfur. Zij schreef "Blauwe Hemels"; een boek onder het motto: Afrika is niet zielig;
Peggy Braeken
Blauwe hemels
ISBN: 978-90-77490-28-0
Uitgeverij Lemmens
Prijs: EURO 14,95

Wim Berkelaar, 'huishistoricus' van De Ochtenden. Vandaag de geschiedenis van de Vaderlandsliefde en de trots op Nederland.

... de val van het communisme in 1989. Na twee jaar regeren hebben de tweelingbroers Kaczynski als president en premier in Polen een klimaat geschapen van patriottisme, extreem conservatisme, anti-Europese gevoelens en angst. De relatie met Europa is behoorlijk verstoord en hun regeringsstijl wordt met de dag autoritairder.

... Amerikanen - onder de naam 'Operatie Enduring Freedom' - Afghanistan binnengevallen om het Taliban-bewind te verdrijven en de Al Qaïda-kampen te vernietigen.

Nederland doet niet mee aan die oorlog in Afghanistan. Wel stuurt Den Haag eind 2001 militairen naar Afghanistan, soldaten van de luchtmobiele brigade, aangevuld met een detachement van het Korps Commando Troepen, Nederlandse Special Forces. Die gaan uitdrukkelijk niet meedoen aan de jacht op Taliban en Al Qaïda, maar zijn er uitsluitend om voor stabiliteit te zorgen, als onderdeel van de VN-vredesmacht ISAF, de International Security Assistance Force. Het mandaatgebied van ISAF - en dus van de Nederlandse militairen - beperkt zich in 2002 strikt tot de Afghaanse hoofdstad Kabul.

Dat is het officiële verhaal. Maar Argos presenteerde afgelopen woensdag - en doet dat vandaag weer - bewijsmateriaal dat erop wijst dat militairen van het Nederlandse Korps Commando Troepen in 2002 hebben geopereerd buiten het ISAF-gebied en buiten het ISAF-mandaat om en in Afghanistan wel degelijk hebben meegedaan aan Operatie Enduring Freedom.

Woensdag ging het vooral om operaties in en vanuit Kandahar, in het zuiden en oosten van Afghanistan. Vandaag in deel 2 van dit tweeluik vertellen we over operaties in andere delen van Afghanistan, vanuit Kabul. Dat gebeurt vooral aan de hand van getuigenissen van direct betrokkenen en van uitgebreid beeldmateriaal, dat duidelijk maakt waar de commando's precies hebben geopereerd.

In Argos vandaag opnieuw: werden deze acties van Nederlandse Special Forces gedekt door het mandaat? Is de Tweede Kamer juist geïnformeerd? En was de minister van Defensie wel op de hoogte? Deel 2 over een clandestiene oorlog in Afghanistan. Met politieke reacties van PvdA, VVD, SP, Groen Links en D66.

De Boeken met Aukje Holtrop

• Saul Friedländer: Nazi-Duitsland en de Joden. Nieuw Amsterdam/ Lannoo. ISBN: 97890-78230038
• Oliver Hilmes: Alma Mahler-Werfel. De biografie. De Arbeiderspers. ISBN: 97890 29565592
• Marjolein van Rotterdam: Huiselijkheid. Nederlanders en hun interieur. Veen Magazines. ISBN: 97890 8571 121 6

Over de brief die minister Van Middelkoop op 9 november 2007 aan de Tweede Kamer stuurde, en over de communicatie tussen Argos en het Ministerie van Defensie

Al op 5 september 2007, dus zes weken vóór de eerste Argos-uitzending over dit onderwerp (woensdag 17 oktober), mailt Argos-redacteur Huub Jaspers een elftal vragen aan het Ministerie van Defensie, inclusief data en locaties. Het ministerie reageert vijf dagen later met categorische ontkenningen. Ook daarna en nog vóór de uitzendingen is er herhaaldelijk, deels intensief, contact tussen Argos en het ministerie. Desondanks klaagt de minister dat het ministerie onvoldoende kans zou hebben gekregen op een weerwoord.

Categorische ontkenningen

Vraag 3 in de Argos-mail van 5 september luidt: "Zijn Nederlandse commando's of andere Nederlandse militairen in de periode december 2001 tot en met april 2002 op Kandahar Air Base geweest?" En vraag 5: "Waren Nederlandse commando's in het eerste half jaar van 2002 betrokken bij een of meerdere operatie(s) of patrouille(s) buiten het toenmalige ISAF-mandaatgebied op of rondom de weg van Kabul naar Jalalabad?" Tevens stelt Argos soortgelijke vragen over diverse andere locaties (Shahi-Kot Valley, Gardez, Panshir Vallei). Argos-redacteur Huub Jaspers belt - zowel vóór als meteen na verzending van de vragen - met Robin Middel van de afdeling Persvoorlichting van het ministerie om de vragen toe te lichten. Daarbij geeft Jaspers aan: "Je zult begrijpen dat deze vragen niet zomaar uit de lucht komen vallen. Wij hebben concrete informatie die aangeeft dat dit gebeurd is."

Op 10 september komt het schriftelijke antwoord van het ministerie bij Argos per e-mail binnen. Daarin staat onder meer: "Het KCT-peloton heeft van het begin af aan verkenningen uitgevoerd in het aan Nederland toegewezen operatiegebied, te weten de districten 8, 12 en Bagrami in het zuidoosten van Kabul. Een enkele keer werd het detachement ingezet voor specifieke opdracht buiten het vaste gebied van optreden. Zo vertrok op 27 maart 2002 een KCT-beveiligingsdetachement met vijf voertuigen en een ambulance (totaal twintig militairen) als onderdeel van een ISAF-hulpkonvooi naar een circa 200 kilometer noordelijk gelegen gebied waar zich twee aardbevingen en zware naschokken hadden voorgedaan. Deze eenheid keerde enkele dagen later terug." Vervolgens staat in de brief van het ministerie, refererend aan de schriftelijke Argos-vragen van 5 september, de volgende zin: "Op alle onderstaande vragen kan een negatief antwoord worden gegeven (...)."

Op de vraag of Nederlandse commando's destijds op de weg naar Jalalabad hebben geopereerd buiten het mandaatgebied, antwoordt het ministerie dus kort en krachtig: "Nee." Hetzelfde categorisch "Nee" komt als antwoord op de vragen naar aanwezigheid in Kandahar en/of betrokkenheid bij 'Operatie Anaconda' en betrokkenheid bij andere operaties buiten het ISAF-mandaatgebied.

Dat mandaatgebied beperkte zich in die periode tot Kabul-stad (en de weg naar het vliegveld Bagram).

Herhaaldelijk aandringen

Op 15 oktober stuurt Argos opnieuw een e-mail aan het Ministerie van Defensie. Daarin staan een vijftal aanvullende vragen. In de brief wordt ook de eerdere correspondentie in herinnering geroepen en toegevoegd: "Wij verzoeken u opnieuw naar deze vragen te kijken." Nadat de vijf nieuwe vragen geformuleerd zijn, staat in de brief: "Wij verzoeken u vriendelijk doch dringend serieus naar deze vragen te kijken." Vervolgens wordt dit als volgt toegelicht: "We hebben inmiddels een grote hoeveelheid aan bewijsmateriaal vergaard dat aangeeft dat dit allemaal gebeurd is. Bewijsmateriaal in de vorm van (getuigen)verklaringen (deels anonieme, deels op de band, deels niet op de band maar wel met naam), officiële (Amerikaanse en andere) documenten, foto's en ander beeldmateriaal, enzovoorts. Ook zullen Kamerleden van diverse partijen reageren op onze bevindingen." Dan wordt in de brief aangegeven wat het verhaal is dat Argos voornemens is uit te zenden: "De kern van ons verhaal is dat Nederlandse commando's in 2002 in het geheim betrokken waren bij Operation Enduring Freedom. Uit materiaal dat wij hebben vergaard en de gesprekken die wij hebben gevoerd, rijst de vraag of dit (destijds) voor de minister van Defensie geheim is gehouden."

Ter toelichting op deze mail belt Argos-redacteur Huub Jaspers wederom met Robin Middel, die moeilijk bereikbaar is en Jaspers uiteindelijk verzoekt contact hierover op te nemen met Otte Beeksma, plaatsvervangend hoofd voorlichting van het ministerie. Op dinsdag 16 oktober bereikt Jaspers Beeksma. Ze voeren een lang telefoongesprek, waarbij Jaspers Beeksma probeert te overtuigen dat het ministerie niet kan volstaan met de eerder gegeven categorische ontkenningen. Jaspers vertelt Beeksma dat Argos de beschikking heeft over het 'After Action Report' van 'Task Force 58', waarin staat dat Nederlandse militairen begin 2002 op de militaire basis bij Kandahar Airfield waren. Op verzoek van Beeksma mailt Jaspers diezelfde dag (om 15.15 uur) aanvullende informatie, onder meer over 'Operatie Jalalabad'. Dit is de naam van een digitale bestandenmap met foto's die volgens de gegevens in de fotobestanden gemaakt zijn op 17 en 18 mei 2002. Jaspers geeft in de mail aan Beeksma ook aan dat op deze foto's Nederlandse commando's te zien zijn, die overduidelijk buiten het mandaatgebied bezig zijn met een inlichtingenoperatie. Volgens Afghanistan-kenners aan wie Argos de foto's heeft voorgelegd, gaat het om diverse locaties buiten het toenmalige mandaatgebied, in afstanden variërend tot 120 kilometer buiten Kabul.

Onjuiste verklaring

Beeksma antwoordt nog diezelfde dag, dinsdag 16 oktober, om 17.50 uur: "De operatie van 17 mei was een door COM ISAF gemandateerde actie in verband met een vermeende dreiging (bomauto). Men had het vermoeden dat er een aanslag in Kabul gepleegd zou worden, in verband met de voorbereidingen van de Loya Jirga. Het waarschuwende 'element' (Observation Post) is 25 kilometer zuid van de ISAF-grens ingezet, om zodoende voldoende reactietijd te creëren om deze aanslag te verijdelen."

Verder schrijft Beeksma: "Er zijn in december 2001 en januari 2002 geen Nederlandse Special Forces ingezet op Kandahar Airfield (KAF). Ik ken het After Action report van de TF 58 niet."

Het verhaal van 'Operatie Jalalabad' en de buiten het mandaatgebied tegengehouden bomauto komt in de tweede Argos-uitzending (vrijdag 19 oktober) uitvoerig aan de orde. Op woensdagavond (17 oktober, 22.58 uur) heeft Jaspers in een e-mail aan Beeksma gevraagd of hij met de uitleg over de bomauto doelt op 'Operatie Galaxy'. Dat wordt donderdagmiddag telefonisch door Beeksma bevestigd. Daarbij geeft Jaspers meteen aan dat de uitleg niet kan kloppen, omdat Argos beschikt over uitgebreide documenten over 'Operatie Galaxy'. Hieruit blijkt dat deze operatie pas op 27 en 28 mei 2002 plaatsvond en derhalve onmogelijk de verklaring kan zijn voor 'Operatie Jalalabad' die tien dagen eerder plaatsvond. Jaspers geeft tegenover Beeksma (in hetzelfde telefoongesprek) aan dat in de Argos-uitzending van de volgende dag zal worden aangetoond dat de door het ministerie gegeven rechtvaardiging van 'Operatie Jalalabad' feitelijk onjuist is.

Opmerkelijk is dat Beeksma in de mail van 16 oktober 2007 een passage uit het eerdere emailbericht van het ministerie van 10 september herhaalt: "Het KCT-peloton heeft van het begin af aan verkenningen uitgevoerd in het aan Nederland toegewezen operatiegebied, te weten de districten 8, 12 en Bagrami in het zuidoosten van Kabul. Een enkele keer werd het detachement ingezet voor specifieke opdracht buiten het vaste gebied van optreden. Zo vertrok op 27 maart 2002 een KCT-beveiligingsdetachement met vijf voertuigen en een ambulance (totaal twintig militairen) als onderdeel van een ISAF-hulpkonvooi naar een circa 200 kilometer noordelijk gelegen gebied waar zich twee aardbevingen en zware naschokken hadden voorgedaan. Deze eenheid keerde enkele dagen later terug."

Nog opmerkelijker is de zin, die Beeksma hieraan toevoegt (op 16 oktober dus, één dag voor de eerste Argos-uitzending): "Het KCT is niet ingezet buiten de ISAF AOR met uitzondering van bovengenoemde inzet in het kader van het humanitaire hulpkonvooi." De inzet buiten de AOR (Area of Responsibility, dat is het mandaatgebied) op de weg richting Jalalabad wordt hiermee dus wederom expliciet ontkend. Maar dit is in strijd met de uitleg over de bomauto in diezelfde brief en het lijkt ook strijdig met het woordje "zo" waarmee de passage over het ISAF-hulpkonvooi begint. Het woordje "zo" impliceert immers dat er meerdere malen buiten de AOR is geopereerd. Kortom: verwarring alom.

Argos toont bewijsmateriaal aan ministerie

Op dinsdag 30 oktober hebben vertegenwoordigers van Argos en de Vpro op het Ministerie van Defensie een gesprek met secretaris-generaal Ton Annink, plaatsvervangend hoofd voorlichting Otte Beeksma, de chef kabinet van het Commando Landstrijdkrachten, kolonel Gijs van Keulen, en het plaatsvervangend hoofd van de afdeling Joint Speciale Operaties van de Defensiestaf, luitenant-kolonel Henk van den As.

De minister klaagt in zijn toespraak tijdens het Argos-jubileum op 9 november (de toespraak staat gedocumenteerd op de website van het ministerie en wordt ook geciteerd in de media): "Na sterk aandringen kreeg mijn ministerie anderhalve week na de laatste uitzending over heimelijk optreden van Nederlandse militairen in Afghanistan inzage in het bewijsmateriaal." Die opmerking over die anderhalve week is flauw. Het lag namelijk vooral aan de agenda's van de betrokken vertegenwoordigers van het ministerie dat dit niet eerder kon.

Dat Argos de foto's niet al vóór de uitzending aan het ministerie kon laten zien, had vooral te maken met het feit dat de bronnen van Argos dit als voorwaarde hadden gesteld. Het tonen van een deel van het materiaal aan enkele parlementariërs en enkele journalisten mocht (onder bepaalde voorwaarden) wel, het tonen aan het ministerie niet, omdat de bronnen (en ook Argos) bang waren dat door het tonen aan het ministerie de bronbescherming in gevaar zou komen en het ministerie achter de bronnen zou gaan aanjagen. Argos is - na overleg met de bronnen - pas akkoord gegaan met het verzoek van het ministerie tot inzage, nadat het ministerie de schriftelijke garantie had gegeven dat men de inzage niet zou gebruiken om achter het lek aan te gaan. Dit was eerder al wel mondeling toegezegd, maar de schriftelijke bevestiging kwam, na telefonisch en schriftelijk aandringen van Argos, pas op dinsdag 23 oktober binnen, in een e-mail die Otte Beeksma aan Huub Jaspers stuurde. Daarin staat: "Bij deze de schriftelijke bevestiging dat we op basis van jullie materiaal niet achter jullie bronnen aangaan."

De afspraak werd vervolgens gemaakt voor dinsdag 30 oktober, omdat op de resterende dagen van de lopende week na de 23ste de vertegenwoordigers van het ministerie niet konden en op maandag 29 oktober Argos niet kon (de Duitse collega die bij het Argos-onderzoek betrokken was, moest speciaal voor de bijeenkomst uit Duitsland komen).

Tijdens het gesprek met de vertegenwoordigers van het ministerie toont Argos aan dat 'Operatie Galaxy' op 27 en 28 mei plaatsvond en niet de verklaring kan zijn voor 'Operatie Jalalabad', die tien dagen eerder plaatsvond. De vertegenwoordigers van het ministerie beamen dit. Ook beamen zij dat op een Sheet, opgesteld door de commandant van het KCT-detachement in Kabul ter voorbereiding van het bezoek van toenmalig minister van Defensie Frank de Grave in maart 2002, onder de kop "wat willen wij niet kwijt" de volgende zes punten genoemd staan: echte verhouding met Duitsland; extractieplan; Duitse wijze van optreden; onvolkomenheden; wat is echt niet aan de hand; hoe is het geregeld met de Verenigde Staten.

Brief aan de Tweede Kamer

In de brief die minister Van Middelkoop op 9 november naar de Tweede Kamer stuurt, schrijft de minister dat de opmerkingen op de Sheet niet betekenen "dat de betrokken militairen belangrijke zaken voor de minister wilden verzwijgen". Nee, het geeft - aldus de uitleg van Van Middelkoop - alleen maar aan dat "in de beperkte tijd" die er destijds voor het gesprek met minister De Grave was geen ruimte was om alle problemen van de missie met hem te bespreken. Genoemde punten staan echter niet in kleine letters ergens onderaan op de Sheet, maar onder de eerste kop meteen bovenaan. Tevens luidt het gebruikte werkwoord toch echt niet "kunnen", maar: "willen".

Over 'Operatie Jalalabad' komt de minister nu, na de categorische ontkenning in eerste instantie en de bomauto-verklaring in tweede instantie, met weer een nieuw verhaal. Opmerkelijk is dat nu - na de eerdere ontkenningen tot op de laatste dag voor de Argos-uitzendingen - officieel wordt toegegeven dat op 17 mei 2002 door Nederlandse commando's werd geopereerd buiten de toenmalige AOR.

Over het waarom wordt nu gezegd dat het ging om een verkenningsopdracht van ISAF "met als doel de Surobi-dam", volgens de minister zestig kilometer ten oosten van Kabul. De verkenning moest, aldus de minister, "voor het bereiken van de Surobi-dam worden afgebroken". Daardoor zou de groep Nederlandse militairen zich op die dag slechts "ongeveer tien kilometer buiten het ISAF-gebied" hebben begeven.

Minister beschuldigt Argos van "UFO-journalistiek"

In de toespraak die minister Van Middelkoop op 9 november houdt tijdens het Argos-jublieum in Utrecht (die gedocumenteerd staat op de website van het ministerie), pakt de minister stevig uit. Hij beschuldigt Argos van "UFO-journalistiek". Het klinkt "spectaculair en fascinerend", maar het is allemaal "onjuist". Om dit te 'bewijzen' draagt de minister twee argumenten aan.

Allereerst beweert de minister dat een officieel 'After Action Report' van het Amerikaanse Korps Mariniers, dat Argos citeert, onjuiste informatie zou bevatten. Hij zegt dat de Amerikanen Deense militairen voor Nederlanders zouden hebben aangezien. De minister beweert dit, maar staaft dit niet met enig bewijs! Argos heeft vóór haar uitzendingen contact opgenomen met het Pentagon, het Amerikaanse Ministerie van Defensie in Washington, over het betreffende rapport. Het Pentagon bracht Argos-redacteur Huub Jaspers in contact met de opsteller van het rapport, luitenant-kolonel Michael Mahaney. Die bevestigde uitdrukkelijk de authenticiteit van het rapport en ook de daarin gedane uitspraken over de aanwezigheid van Nederlandse militairen op de basis in Kandahar begin 2002. Nadat Jaspers overste Mahaney per e-mail vroeg of die Nederlandse militairen ook betrokken waren geweest bij 'Operatie Anaconda' mailde Mahaney terug: "To the best of my knowledge Dutch forces did participate in Coalition operations at the time." Verdere details kon hij helaas niet geven, omdat inmiddels de Director Public Affairs had ingegrepen met de mededeling: "After some discussions on our end - these questions are best answered by the Dutch military. It isn't our place to speak for them."

Het tweede argument waarmee Van Middelkoop in zijn toespraak zijn typering "UFO-journalistiek" onderbouwt, is het volgende: "En dan de foto van Nederlandse commando's bij wat volgens Argos en zogenaamde deskundigen een Pakistaanse grenspost is. Een Nederlandse militair is na de uitzending van Argos nogmaals naar de plek afgereisd en heeft foto's gestuurd met GPS-coördinaten om te bewijzen dat dit toch echt een controlepost aan de rand van Kabul is." Leuk dat de minister kosten noch moeite heeft gespaard om dit vast te stellen. Maar misschien had hij toch eerst even goed naar de Argos-uitzendingen moeten luisteren, voordat hij het programma van "UFO-journalistiek" beschuldigt en Afghanistan-kenners met het woordje "zogenaamde" probeert te diskwalificeren. De conclusie die hij nu zelf op basis van de GPS-coördinaten trekt, is namelijk exact dezelfde als de conclusie die in de Argos-uitzending van 19 oktober wordt verwoord door Afghanistan-kenner Robert Kluijver. "Ik zie op deze foto de controlepost die aan het begin van Kabul Gorge is. Dat is dus als je de weg van Kabul naar Jalalabad neemt naar het oosten, dan is dit het einde van de vlakte van Kabul. Hier volg je dan de rivier de Kabul-rivier, de bergen in. Dit is dus een controlepost die daar altijd heeft gestaan. Die beschermt natuurlijk ook Kabul vanuit het oosten. We zien daar een, twee voertuigen met een Nederlands nummerbord. Ze gaan richting Jalalabad. Ik denk dat dit commando-jeeps zijn maar hier is het natuurlijk wel honderd procent zeker dat ze Nederlands zijn met hun nummerborden."

Onbeantwoorde vragen

Verschillende andere journalisten meenden op deze ene foto een Pakistaanse grenspost te herkennen. Argos koos ervoor om de uitleg van Kluijver in de uitzending te gebruiken, omdat hij vaker dan de anderen op deze plek is geweest en Argos een hoge dunk heeft van zijn (geografische) kennis van Afghanistan. Dit blijkt ook terecht want, met uitzondering van één foto, bevestigt de check die het Ministerie van Defensie heeft laten uitvoeren exact de duiding zoals Kluijver die geeft in de Argos-uitzending van 19 oktober. In het ene geval waar Kluijvers duiding afwijkt van die van het ministerie, kan de Argos-redactie niet met stelligheid zeggen welke duiding de juiste is. Dit is echter ook nauwelijks nog van belang. Cruciaal is dat het ministerie nu erkent dat, in strijd met eerdere ontkenningen, een deel van de foto's gemaakt is buiten het toenmalige ISAF-mandaatgebied.

De uitleg die de minister in zijn brief aan de Kamer van 9 november geeft, roept een aantal vragen op die niet worden beantwoord: wat is de juridische betekenis van het feit dat Nederlandse commando's een operatie uitvoerden buiten het toenmalige ISAF-gebied? Wat was de relatie van deze operatie met Operatie Enduring Freedom (OEF)? (Het ging hier om OEF-gebied.) Was er bij dergelijke operaties, bijvoorbeeld bij de 'Operatie Jalalabad' op 17 mei 2002, een (Amerikaanse) back-up vanuit de lucht (met helikopters of bijvoorbeeld een AC-130)? Wat waren de Rules of Engagement (ROE's) waarmee Nederlandse militairen buiten het mandaatgebied op pad werden gestuurd? Wat zouden de consequenties zijn geweest als een Nederlandse militair buiten het mandaatgebied gewond geraakt of gedood zou zijn? Wat zou er zijn gebeurd als Nederlandse militairen zelf buiten het mandaatgebied geweld zouden hebben gebruikt (met doden of gewonden als gevolg)? Hoe en aan wie moest van dergelijk geweldgebruik melding worden gemaakt? Waren bij de operatie op 17 mei 2002 ook militairen van een of meerdere andere landen betrokken? Waarom werd deze operatie vroegtijdig afgebroken? Gingen niet-Nederlandse militairen verder dan "de groep Nederlandse militairen"?

En: hoe vaak gebeurde het destijds dat (verkennings)operaties buiten ISAF-gebied werden uitgevoerd? Wat dit laatste betreft is de volgende formulering in de brief van de minister aan de Kamer interessant: "Na afloop is bij het Nederlandse ISAF-detachement de uitvoering van dergelijke opdrachten nauwgezet geëvalueerd." Het staat er echt in meervoud: "opdrachten". Terwijl het ministerie in de email van 16 oktober (zie hierboven) nog schreef: "Het KCT is niet ingezet buiten de ISAF AOR met uitzondering van bovengenoemde inzet in het kader van het humanitaire hulpkonvooi."

Feiten en interpretaties

Op 15 november hebben drie vertegenwoordigers van de Vpro (Argos) opnieuw een gesprek op het Ministerie van Defensie. Aan de andere kant van de tafel zitten dit keer: de plaatsvervangend secretaris-generaal, de kabinetschef van het Commando Landstrijdkrachten, het plaatsvervangend hoofd van de afdeling Joint Speciale Operaties van de Defensiestaf en drie andere hoge ambtenaren. De vertegenwoordigers van het ministerie presenteren de bevindingen van het zeer gedetailleerde onderzoek dat onder leiding van kolonel Van Keulen, de chef kabinet van het Commando Landstrijdkrachten, is uitgevoerd.

Het meest opvallende is dat - in contrast met de eerder door de minister uitgesproken harde woorden - bij de vaststelling van de feiten nauwelijks verschil blijkt te bestaan tussen de conclusies van het ministerie en de in de Argos-uitzendingen gepresenteerde feiten. Zoals gezegd is er één foto, die Robert Kluijver in de Argos-uitzending op een andere locatie duidt dan het ministerie. Terwijl Kluijver denkt dat het een plek betreft op ongeveer 120 kilometer ten oosten van Kabul, denkt het ministerie dat de locatie ergens anders is, veel dichter bij Kabul (in dit geval zelfs binnen het mandaatgebied).

De opheldering van dit ene verschil is echter nauwelijks nog van belang, omdat het ministerie inmiddels toegeeft dat andere foto's uit dezelfde serie inderdaad genomen zijn buiten het toenmalige ISAF-gebied. Dat is de kern waarom het in dit geval gaat bij de vaststelling van de feiten.

Een feitelijk verschil betreft de datum van 'Operatie Jalalabad'. Argos beschikt over foto's, die volgens de informatie in de electronische bestanden genomen zijn op 17 en 18 mei 2002. Volgens de naspeuringen van het ministerie werd deze operatie echter uitsluitend op 17 mei uitgevoerd. Dit is ondermeer van belang om te kunnen vaststellen hoe ver oostelijk (richting Pakistan) de militairen bij deze operatie kunnen zijn gekomen. Volgens het ministerie is de datum van 18 mei in de gegevens van sommige foto's gekomen door bijvoorbeeld een vergroting van die foto's achteraf. Dit is mogelijk. Maar ook dit doet niets af aan de kern van de zaak, de vaststelling van de feiten.

Veel grotere verschillen zitten er bij de interpretatie van deze feiten. Het ministerie bestrijdt dat een deel van de opdrachten, die in 2002 in Afghanistan werden uitgevoerd door Nederlandse commando's, verband hielden met Operatie Enduring Freedom (OEF), zoals Argos berichtte op basis van gesprekken met militairen die destijds bij ISAF zaten (onder wie ook een commando van het Nederlandse KCT-detachement in Kabul in 2002).

Bij de 'Operatie Jalalabad', die op 17 mei 2002 buiten het ISAF-gebied - en dus in OEF-gebied - werd uitgevoerd, zegt het ministerie dat het desalniettemin ging om een pure ISAF-missie. Helaas kan het ministerie het bevel voor deze missie tijdens het gesprek op 15 november, in tegenstelling tot andere bevelen, niet tonen. Het zou in dit geval gaan om een door de commandant van de Kabul Multi National Brigade (KMNB) mondeling gegeven opdracht. Dit laatste is opmerkelijk. Het gaat immers om een opdracht buiten het mandaatgebied en uitgerekend zo'n opdracht wordt dan niet schriftelijk gegeven! Juist in een dergelijk geval is het toch van groot belang om de militairen die de opdracht moeten uitvoeren, de vereiste rugdekking te geven.

Volgens de ex-ISAF-militairen met wie Argos sprak, kwam dit in de praktijk destijds veel vaker voor: er werden opdrachten gegeven die politiek en/of juridisch niet toegestaan waren en die - om de militaire superieuren buiten schot te houden - derhalve niet op papier werden gezet. De bronnen van Argos voegen daaraan toe dat het daarbij soms om OEF-missies ging, missies die te maken hadden met de Amerikaanse oorlog tegen de Taliban en Al Qaeda en niet met de ISAF-veiligheidsmissie.

Opvallend is tenslotte dat zowel in de brief van de minister aan de Tweede Kamer als tijdens het gesprek op 15 november tussen hoge vertegenwoordigers van het ministerie en leden van de Argos op verschillende onderdelen van de Argos-uitzendingen niet of nauwelijks wordt ingegaan door het ministerie, bijvoorbeeld niet op getuigenverklaringen van betrokken met wie Argos sprak.

Conclusies

Het Ministerie van Defensie spreekt zichzelf bij herhaling tegen en komt met verklaringen, die op basis van bewijsmateriaal waarover Argos beschikt feitelijk weerlegd kunnen worden. Het ministerie laat een reeks belangrijke vragen onbeantwoord. Door Argos met veel lawaai te beschuldigen van "UFO-journalistiek" en te schermen met een klacht bij de Raad voor de Journalistiek probeert de minister de aandacht af te leiden van de vragen die op tafel liggen en van de ongerijmdheden en tegenstrijdigheden in zijn eigen verhaal.

Om de tegenstrijdigheden in de verklaringen van het ministerie aan de hand van één voorbeeld nog een keer te verduidelijken een korte samenvatting van de gang van zaken rondom 'Operatie Jalalabad': Deze wordt in eerste instantie door het ministerie categorisch ontkend (email van 10 september). Vervolgens wordt, nadat Argos aangegeven heeft over door commando's gemaakte foto's te beschikken, een uitleg gegeven die vanwege de verschillende data onmogelijk kan kloppen (het tegenhouden van een bomauto). Nadat Argos dit gedetailleerd aantoont, komt het ministerie ineens met het verhaal op de proppen dat deze operatie niet "ver buiten het toenmalige ISAF-verantwoordelijkheidsgebied van Kabul en omgeving" zou hebben plaatsgevonden. Het veronderstelde 'ISAF-doel' van de operatie kan het ministerie niet aantonen. Tevens blijven een reeks van vragen onbeantwoord die oprijzen na de summiere verklaring van het ministerie.

Hilversum, 18 november 2007

Huub Jaspers en Gerard Legebeke, Redactie Argos, Radio 1

... een coordinerende rol bij het rapporteren van kindermishandeling. Ook reageert Van Eijck op de vraag of het Elektronisch Kinddossier, een ander speerpunt van de minister, een eind kan maken aan het gebrek aan overzicht in de hulpverlening.

Liefde a la carte
Demograaf Jan Latten bracht voor het boek Liefde a la carte de grote verscheidenheid aan nieuwe relatie-vormen in kaart, die het traditionele gezin steeds verder terugdringen.

J. Latten en M. van Hintum: Liefde a la carte. Uitgeverij Archipel. ISBN: 9063053118

Sancties WTO vanwege Amerikaanse subsidies aan katoenboeren
Deze week werd bekend dat de World Trade Organisation sancties wil opleggen aan de VS vanwege de subsidies die ze aan zijn katoenboeren betaalt. Andere katoenlanden zoals Brazilie, China en landen in West-Afrika lijden daaronder omdat de Amerikaanse gesubsideerde katoen de wereldprijs omlaag drukt. Heerko Dijksterhuis is regionaal adviseur voor de katoenboeren in West-Afrika.

Klinkende Munt
De wekelijkse financieel-economische rubriek van Jaap van Duijn. Vandaag over de vraag of er lessen te trekken zijn uit de beurskrach van precies tien jaar geleden.

11:00 uur: Het Buitenland
Na elven aandacht voor 'de Polen'. In Polen zelf staan verkiezingen op stapel. Politici van de oppositie klagen over intimidatiepraktijken die herinneringen oproepen aan communistische tijden. Daarnaast zoeken steeds meer Polen hun heil in het buitenland. Vooral Engeland merkt dat. Correspondenten winnen reacties in, in zowel Polen zelf als Engeland.

10:00 uur: Het Onderzoek
Vandaag praat de Tweede Kamer over de 'varkensflats'. Enkele tientallen ondernemers hebben serieuze plannen voor mega-bedrijven met wel 20.000 varkens. Is dat wenselijk? Moet je ergens een grens stellen aan de omvang van deze bedrijven? En zo ja, op basis van welke argumenten? In De Ochtenden zetten een varkensboer, een wetenschapper, een milieudeskundige en twee politici de voors en tegens van megabedrijven op een rij.

10.30 uur: Reportage: Paalhoofden in Zeeland
De Zeeuwen zijn ermee vergroeid, de honderdduizenden strandgasten die Zeeland ieder jaar bezoeken verwonderen zich er iedere keer weer over.
De paalhoofden, de vele rijen houten palen langs de stranden, als tanden die de zee van zich afbijten. De een vindt het lelijk, zo'n strand vol palen, de ander raakt eraan verknocht. Tot de laatste categorie behoort Pauline van Lynden. In het boek Donkere Palissaden dat begin november uitkomt, beschrijft ze de geschiedenis en de schoonheid van deze zeeweringen. Verslaggever Steven Emmens ging met haar mee naar Zeeland, waar de paalhoofden nog steeds worden onderhouden en gerepareerd.

Donkere palissaden, paalhoofden in Zeeland
Lynden, P. van

ISBN 9789081185011, 2007,
300 blz., gebonden, druk 1,
Ulco Wind Publishers

10.45 uur: Gesprek
Een mand gemaakt van autobanden uit Marokko hadden ze al op de markt gezet. En nu wordt Katja Schuurman ondersteund bij haar initiatief om producten uit ontwikkelingslanden in Nederland te verkopen. Butterfly Works noemt zichzelf een 'do-tank' en initiatiefneemster Hester Ezra legt uit waarom.

Koenders stuurde deze week zijn beleidsbrief voor ontwikkelingssamenwerking naar de Kamer. Daarin valt op dat Nederland meer wil gaan investeren in 'fragiele staten', waar het bestuur minder goed geregeld is, en dat er maar weinig woorden worden gewijd aan het aspect religie. De minister legt uit wat er wel en niet gaat veranderen qua beleid en hij reageert op kritiek van CDA en CU op de geringe aandacht voor religie.

Westerman schreef een boek over zijn ervaringen in de VS, getiteld 'Boek In Alle Staten - het Amerika van Max Westerman'. Daarin levert hij niet alleen kritiek op Amerika, maar wordt ook duidelijk dat dit land hem mateloos boeit.
In Alle Staten - het Amerika van Max Westerman.
Incl. dvd, EURO 14,95.
ISBN 978 90 468 0290 8

Max Westerman stopte vorig jaar na 15 jaar RTL-correspondentschap in de VS (in totaal woonde hij er 25 jaar). Nam een jaar vrij, overwinterde in Rio de Janeiro en schreef een boek waarin hij wilde laten zien hoe hij ZELF dacht over Amerika. Want als correspondent probeerde hij zijn eigen sym- en antipathieën toch enigszins te verbergen. In het boek 'In alle staten' (waarmee hij doelt op a. heel Amerika en b. opgetogen, want het land blijft hem fascineren) kon hij die objectiviteit laten varen en dat doet hij dan ook naar hartelust: hij heeft een hartgrondige hekel aan Bush en zo ongeveer aan alles wat diens regering aan plannen beraamt, veegt de vloer aan met de oorlog in Irak, spreekt schande van de manier waarop armen, zwarten en gevangenen worden behandeld. Toch is hij geen anti-Amerikanist. Wel heeft hij veel kritiek op de VS, 'maar dat heb ik gemeen met miljoenen Amerikanen.' Tegelijkertijd boeit het land hem mateloos. Zo machtig en succesvol, dat is nooit een ander land gelukt. Brazilië bij voorbeeld, net zo groot, net zo veel potentiële mogelijkheden - maar wat Brazilië en geen enkel ander land krijgt voor elkaar wat Amerika wel voor elkaar heeft gekregen.

En Elma Drayer bespreekt de nieuwe opiniebladen.

... in de geschiedenis moet de bank drastisch de bakens verzetten. Aan de vooravond van de jaarvergadering van de Wereldbank (en het IMF) dit weekend een discussie over de toekomst van dit instituut met Maartje van Putten, oud-lid van het Inspection Panel van de Wereldbank, en econoom Sweder van Wijnbergen, oud-secretaris generaal ministerie EZ en diverse functies bij de Wereldbank.

... Amerikanen - onder de naam 'Operatie Enduring Freedom - Afghanistan binnengevallen om het Taliban-bewind te verdrijven en de Al Qaïda-kampen te vernietigen.

Nederland doet niet mee aan die oorlog in Afghanistan. Wel stuurt Den Haag eind 2001 militairen naar Afghanistan, soldaten van de luchtmobiele brigade, aangevuld met een detachement van het Korps Commando Troepen, Nederlandse Special Forces. Die gaan uitdrukkelijk niet meedoen aan de jacht op Taliban en Al Qaïda, maar zijn er uitsluitend om voor stabiliteit te zorgen, als onderdeel van de VN-vredesmacht ISAF, de International Security Assistance Force. Het mandaatgebied van ISAF - en dus van de Nederlandse militairen - beperkt zich in 2002 strikt tot de Afghaanse hoofdstad Kabul.

Dat is het officiële verhaal. Maar Argos presenteert een grote hoeveelheid bewijsmateriaal dat erop wijst dat militairen van het Nederlandse Korps Commando Troepen in 2002 hebben geopereerd buiten het ISAF-mandaat om en in Afghanistan wel degelijk hebben meegedaan aan Operatie Enduring Freedom. Argos beschikt over getuigenverklaringen - deels op band, deels anoniem -, officiële documenten en uitgebreid beeldmateriaal.

In deel 1 van dit tweeluik gaat het vooral over operaties in en vanuit Kandahar, in het zuiden en oosten van Afghanistan, ver buiten ISAF-gebied. Vrijdag gaat het in deel 2 over operaties in andere delen van Afghanistan, vanuit Kabul. Dat gebeurt dan vooral aan de hand van beeldmateriaal, dat duidelijk maakt waar de commando's precies hebben geopereerd.

Werden de acties van de Nederlandse Special Forces gedekt door het mandaat? Is de Tweede Kamer juist geïnformeerd? Was de minister van Defensie wel op de hoogte? Argos over een clandestiene oorlog in Afghanistan. Met politieke reacties van PvdA, VVD, SP, Groen Links en D66.

Horen en Zien
De wekelijkse cultuurrubriek van De Ochtenden. Vandaag over film met Saskia Legein.

Aan tafel bij De Ochtenden schuiven aan: Anneliese Bergman, hoofdredactrice van Margriet over het tevredenheidsonderzoek onder vrouwen in Nederland, wat ze samen met het blad Opzij hebben gehouden.

Reizigster Manon Ossevoort, die op de tractor naar de Zuidpool wil gaan. Ze schreef er een boek over.

Boekgegevens:
Op de tractor naar de Zuidpool
Auteur: Manon Ossevoort
Uitgeverij De Geus
ISBN: 978 90 445 0859 8
Prijs: EURO 19,90

Paul de Grauwe, professor economie in Leuven en auteur van het boek: "Waar gaat het naartoe met onze economie." Hij praat over de globalisering en de voordelen die onze samenleving daarvan meemaakt. Globalisatie is, zegt de Grauwe, in hoge mate verantwoordelijk voor de welvaart die wij in het Westen genieten.

En in de vaste rubriek over religie en geloven gaat Erik Borgman in Richard Dawkins en op de campagne om atheïsme in Amerika op de kaart te zetten atheist Richard Dawkins.

Heel veel. De Leidse hoogleraar psycholinguïstiek Niels Schiller doet onderzoek naar hoe een beeld of begrip in ons hoofd wordt omgezet in een reeks verstaanbare klanken, oftewel 'fonologisch encoderen'.
Stel, je krijgt een plaatje van een appel te zien en je moet zeggen wat je ziet. Eerst moet een deel van je hersenen de visuele informatie van dat plaatje verwerken. Vervolgens zoek je in een soort database in je hoofd naar het begrip dat bij het plaatje hoort. Als je het concept 'appel' gevonden hebt, moet je dat omzetten in een woord met een betekenis. Je gaat in een soort mentaal woordenboek op zoek naar een woord dat bij het concept 'appel' hoort. Een heel proces. Want om het woord uiteindelijk te kunnen uitspreken, moeten klanken bij elkaar worden gesprokkeld, kaak-, tong- en andere spieren worden aangestuurd en lucht vanuit de longen via de mond naar buiten geperst. En terwijl je je inspant dat ene woord eruit te krijgen, dient het volgende te verwoorden begrip zich alweer aan.

-----

Collaboratie en verzet

Twee eeuwen geleden was Nederland bezet door de Fransen. Die legden ons talloze staatkundige hervormingen op. We hebben bijvoorbeeld onze achternamen en het bestaan van gemeentes te danken aan die bezetting. Werden de veranderingen door de Nederlanders zomaar geaccepteerd, of eerder gesaboteerd? Tot nu toe nam men aan dat de Franse wetten zonder tegenspraak door Nederlanders werden uitgevoerd. In werkelijkheid ging dat anders, zo blijkt uit onderzoek van de Amsterdamse historicus Martijn van der Burg. Nederlanders wisten hun eigen gebruiken vaak zo te herformuleren, dat ze ineens bleken te passen binnen de door Frankrijk opgelegde regels. Zo werd hier onder druk van de Fransen een burgerlijk wetboek ingevoerd, de 'Wet Napoleon'. Dat was geen vertaling van de Franse 'Code Napoléon', maar de wet bouwde voort op het bestaande Nederlandse recht. De weerstand tegen de Franse vernieuwingsdrift was soms zelfs zo groot dat het Napoleontische bestuur zich gedwongen zag tegemoet te komen aan de Nederlandse verlangens.

Proefschrift: NEDERLAND ONDER FRANSE INVLOED. Cultuurtransfer en staatsvorming in de napoleontische tijd, 1799-1813. Auteur Martijn van der Burg. Hier is nog geen handelsleditie van verschenen.

-----

Toen was geluk niet heel gewoon

Geluk, wie vindt dat niet het hoogste doel in het leven. "Als je maar gelukkig bent, jongen", troost een moeder haar te dikke puisterige puberzoon. Maar is dat streven naar geluk van alle tijden? Nee, ontdekte historicus Peter Buijs, dat doen wij pas sinds het einde van de achttiende eeuw. 'Geluk' ontwikkelde zich in de loop van de achttiende eeuw van modeonderwerp tot regelrechte obsessie. Niet alleen hadden mensen aandacht voor allerlei maatschappelijke en persoonlijke aspecten van geluk, maar ze streefden zelfs naar een wetenschap van het geluk. Zedenkunde, godsdienst, samenleving, vriendschap, liefde - bijna alles beoordeelden achttiende-eeuwers op het vermogen ervan om de mens hier op aarde gelukkig te maken. Niet voor niets kreeg 'pursuit of happiness' in 1776 een plaats in de Onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde staten. In deze jaren werd de basis gelegd voor het hedendaagse geluksdenken.

Boek: DE EEUW VAN HET GELUK. Nederlandse opvattingen over geluk ten tijde van de Verlichting.Auteur Peter Buijs. Uitgegeven bij: Peter Buijs & Uitgeverij Verloren, Postbus 1741, 1200 BS Hilversum. ISBN 978-90-6550-999-4

-----

Standplaats PABO

Wie de krant leest, kan daar nauwelijks een positief beeld uit halen over de PABO's, de scholen waar onderwijzers opgeleid worden. De studenten zouden de grootste moeite hebben met rekensommen en ze beheersen de taal slecht. Klopt dat beeld? En wie zijn de studenten die desondanks toch voor de PABO kiezen?
De PABO in Almere is de jongste van het land. Hij bestaat zes jaar en leidt 576 studenten op. Iets minder dan de helft van hen studeert in deeltijd. Deze studenten gaan twee avonden in de week naar school en hebben daarnaast vaak een baan en een gezin. De meeste studenten zijn vrouw.
Verslaggever Irene Houthuijs portretteert de PABO in Almere de komende weken rond 10.45 uur. Vandaag aflevering 1. De verplichte taal- en rekentoets voor de eerstejaars.

commentaar op de veranderende rol van leraar en manager in het onderwijs. Lenssen is lector aan de Hogeschool Holland en oud-bestuurder van ROC ASA.

Standplaats PABO
Meer over onderwijs in De Ochtenden in "Standplaats PABO". Vanaf vandaag elke dinsdag rond 10.45 uur.

Eigenrichting
Advocaat Willem Anker is te gast in zijn tweewekelijkse rubriek Anker is pleiten. Vandaag over de soms dunne scheidslijn tussen zelfverdediging en eigenrichting.

Soedan
Nico Plooijer van IKV Pax Christi vertelt over het broze vredesakkoord tussen de regering van Soedan en de voormalige rebbellen van de SPLM. Afgelopen week stapten de ministers van Zuid-Soedan uit de nationale regering.

11:00 uur: Buitenland: Vesuvius op uitbarsten
In Italië is de discussie weer losgebarsten over de veiligeheid van bewoners in de buurt van de Vesuvius. Kortgeleden publiceerde de National Geographic er een groot verhaal over onder de kop: Nog slaapt 'ie (asleep for now). Bezorgde burgers en wetenschappers grepen het aan om te wijzen op de gevaren van een mogelijke uitbarsting. Maar de overheid zegt: alles is onder controle.

10:00 uur: Het Onderzoek: Geweld op scholen
Weer werd Nederland opgeschrikt door een geweldsincident op een school. Nu in Amsterdam op een VMBO school. Hoe moet het verder ? Een inventarisatie en een gesprek met Marleen Barth, voorzitter van CNV-onderwijs.

10.30 uur: Huilen
Sommige artiesten in Nederland zijn om te huilen. Letterlijk. Het lied van Stef Bos Papa, is zo'n lied dat al snel doet grijpen naar de tissues. Waarom het bij dit lied wel gebeurt en bij Benny Nijmans waarom fluister ik je naam nog niet is onderzocht door professor Ad Vingerhoets van de universiteit van Tilburg. Hij is Neerlands eigen huilprofessor, die in samenwerking met Radio 2 onderzoek deed naar de relatie tussen huilen en muziek.

10.40 uur: Economen zijn slechte voorspellers
'Waarom kleunen economen zo vaak mis?' Die vraag staat morgen centraal in de oratie van econoom Henk Folmers. Economen krijgen regelmatig kritiek, bijvoorbeeld omdat ze onjuiste voorspellingen aan de overheid deden, waardoor er verkeerd beleid is gemaakt. Hoe komt dat? Vraagt de overheid teveel van economen, en is het een illussie dat je goede voorspellingen over de toekomst kunt doen? Of doen de economen gewoon hun werk niet goed genoeg?

10.50 uur: Virtuele demonstratie
Woensdag (17/10) zal de eerste virtuele demonstratie ter wereld plaatsvinden. Maar wat is een virtuele demonstratie? Wie komen er in actie? En vooral: wie gaat daar eigenlijk wat van merken? In gesprek met Roeland Ramakers, die aanstaande woensdag de demonstratie coordineert.

09.00 uur: Aan tafel...

• Ferd Crone, de nieuwe burgemeester van Leeuwarden
• Marion Lutke, die net voor 'Nederland helpt' in India was bij overstromingen in Indiase deelstaat Bihar, waar grote delen nog onder water staan.
• Bart Wisbrun van de Stichting tegen Zinloos geweld, over de twee geweldsincidenten op scholen van de afgelopen week.
• En vaste gast Wim Berkelaar die in de geschiedenisrubriek terugkijkt naar Nobelprijzen voor de vrede.

Aanvullende informatie over de overstromingen in India en hoe u kunt helpen (verschijnt later deze week op www.metterdaad.nl)
________________

Alles kwijt; hoe nu verder? EO-Metterdaad in India

De komende vier weken voert EO-Metterdaad actie voor de slachtoffers van de overstromingen in Bihar, de armste regio van India. Een vergeten ramp met miljoenen ontheemden en vele doden. De grootste overstroming sinds tientallen jaren. Mensen vechten op dit moment nog altijd tegen het water en tegen de gevolgen van de watersnood.

Elk jaar valt er in het moessonseizoen in Zuid-Azië heel veel regen maar nog nooit is de schade zo groot geweest. Miljoenen mensen zijn dakloos, landbouwgronden zijn verwoest en de bevoling heeft letterlijk niets meer. Daarnaast zijn velen verdronken of overleden aan de gevolgen van de overstromingen. Vooral Bihar, het armste deel in India, is zwaar getroffen. Alleen daar al zijn naar schatting van de Indiase overheid zeker 10 miljoen mensen dakloos. De organisaties Red een Kind en Tear werken samen met lokale partners om de bevolking te helpen hun leven weer op te bouwen.

Behalve noodhulp krijgen dorpen ook trainingen over hoe ze het beste kunnen handelen als er weer zo'n ramp komt. Er worden vluchtheuvels gebouwd en zwemvesten verstrekt. Huizen worden weer opgebouwd en daarnaast worden er leningen verstrekt voor zaaigoed. Hulpverleners ter plekke blijven benadrukken: 'Het echte werk begint pas als het water is gezakt. Uw hulp is en blijft nodig!'

Wilt u de mensen in India helpen? Stort dan uw bijdrage op giro 300300 t.n.v. EO-Metterdaad te Hilversum ovv. 'Overstromingen India'. Uw gift wordt besteed aan diverse projecten met betrekking tot de overstromingen in Zuid-Oost Azië.

Reportages over India zijn te zien in Nederland Helpt op 18 en 25 oktober en 1 en 8 november. Ook aandacht voor dit project in Nederland Helpt Radio, zaterdagavond 20 en 27 oktober om 20.30 uur op Radio 5.

... een studie die deze week werd gepresenteerd door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Vaak ligt de nadruk op militaire en economische activiteiten in plaats van het herstel van het politie- en justitie-apparaat, zo schrijft Voorhoeve in zijn studie. Rik Delhaas praat met hem over zijn studie.

... altijd zorgvuldig in asielprocedures. Ombudsman Alex Brenninkmeijer verwijt de IND een schijn van partijdigheid en vooringenomenheid. In Argos verhalen van enkele ex-medewerkers over, en voorbeelden van die vooringenomenheid van de Immigratie en Naturalisatie Dienst.

WIj zijn de baas-column, met Arend Jan Boekestijn
In het kader van De Week van de Democratie, die onder de noemer Wij zijn de baas wordt georganiseerd, reageert een politicus of opiniemaker op de stelling: Onze democratie is helemaal klaar voor de 21e eeuw. Vandaag in de slotaflevering VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn.

De Boeken met Aukje Holtrop

• Dubravka Ugresic: Niemand thuis. De Geus. ISBN: 97890 44509380
• Dennis Bos, Maurits Ebben, Henk te Velde: Harmonie in Holland. Bert Bakker. ISBN: 97890 351 31491
• Theodore Dalrymple: De filantroop, testament van een seriemoordenaar. Nw Amsterdam. ISBN: 97890 46802564

... wat Rosenthal - die ook fractievoorzitter is van de VVD in de Senaat - de 'sluipende ontwrichting' van onze samenleving noemt: het gebrek aan een strategie tegen bedreigingen en dreigementen aan het adres van politici en opiniemakers.

Ook te gast is rechtsfilosoof Paul Cliteur. Hij reageert op de uitkomst van het Kamerdebat die impliceert dat Ayaan Hirsi Ali haar beveiliging in de Verenigde Staten zelf moet betalen. Een motie waarin staat dat de regering Hirsi Ali nog een keer gedurende een redelijke termijn zou moeten beveiligen werd gisteren verworpen.

Wie krijgt dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede?
Vanmiddag wordt bekend wie dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. Traditiegetrouw blikken we hierop vooruit met polemoloog Leon Wecke

Klinkende Munt
De wekelijkse financieel-economische rubriek met Jaap van Duijn. Vandaag over het verbreden van de snelweg tussen Almere en Amsterdam om de files tegen te gaan.

Wie zal de eerste zijn van een nieuwe generatie Chinese leiders? Dat wordt vanaf maandag duidelijk, wanneer het partijcongres in Peking begint. In de Ochtenden kijken we vooruit met drie China-kenners : ondernemer Henk Schulte-Nordholt, Nicole Sprokel van Amnesty International en China-correspondenteKaren Meirik. Wat wordt de nieuwe politieke koers van het land ? Hoe staat het met het lot van dissidenten ? En hoe staat het met de groeiende welvaart die nieuwe superrijken voortbrengt ?

Een op de twintig mannen in Nederland is verslaafd aan seks of pornografie; met allerlei lichamelijke klachten tot gevolg. Is seksverslaving even ernstig als alcohol- of drugsverslaving ? Nemen we het serieus genoeg ? Seksuologen Peter Scharwachter en Hannie van Rijsingen vinden dat de geeestelijke gezondheidszorg te weinig oog heeft voor porno- en seksverslaving. Aan de vooravond van de landelijke dag van de verslaving het verhaal van een seksverslaafde, met reacties uit de verslavingszorg en PvdA-kamerlid Lea Bouwmeester die opheldering wil van minister Klink van gezondheidszorg.

Hannie van Rijsingen - Seks, alles of niets; vraagbaak voor mannen die verslaafd zijn aan seks, uitgeverij Gottmer/Becht BV, ISBN 90 6834 201 1

Colum week van de democratie. Prem Radhakishun : 'Democratie is een zegen vergeleken bij andere staatsvormen'

In de verpleeg- en ziekenhuis duikt een nieuw beroep op: gezondheidszorg-technoloog. De eerste lichting is zojuist afgestudeerd. Wat houdt dit nieuwe vak in ? Een reportage van Maarten Hagg vanaf de studiebeurs in Utrecht en het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam.

Frankrijk gaat de immigratie beperken en daarmee gaat president Nicolas Sarkozy een verkiezingsbelofte inlossen. Er zit een addertje onder het gras, want er wordt gebruik gemaakt van een omstreden middel. In geval van gezinshereniging wordt een DNA-test verplicht. De gemoederen hierover lopen hoog op, meldt correspondent Stefan de Vries.

De inwoners van de gemeente Utrecht konden woensdag in een referendum een stem uitbrengen op hun nieuwe burgemeester. De strijd gaat tussen Ralph Pans en Aleid Wolfsen. In De Ochtenden is kandidaat-burgemeester Aleid Wolfsen te gast. Wat vindt hij van de uitkomst van het referendum ? Hoe kijkt hij terug op de veel bekritiseerde burgemeesters-campagne in Utrecht ?

In het dagelijks leven werkt ze als rechercheur en in haar vrije tijd schrijft ze jeugdboeken. Boeken waarvoor Helen Vreeswijk put uit de politiepraktijk. Met titels als 'Loverboys', en 'Overdosis' heeft Vreeswijk een duidelijke boodschap voor tieners, verpakt in een spannend verhaal. De kinderboekenweek staat in het teken van het spannende boek en daarom is Helen Vreeswijk te gast in De Ochtenden.

Bert Vuijsje - oud-hoofdredacteur van HP/De Tijd - bespreekt de weekbladen.

Afgelopen weekend werd in Gaza Stad een christelijke boekhandelaar door het hoofd geschoten. Een roofmoord of een religieuze actie? En wat had Hamas kunnen doen om de dood van deze man te verijdelen? Een gesprek met Anne van der Bijl, een vredesduif in het Midden-Oosten die zowel bij de radicale Hamas als bij Israeliers over de vloer komt.

... dat bureaucratische en ongrijpbare Europa er vaak in de politieke en nationale standpunten van 27 landen met elkaar te verzoenen.
Zijn we hier getuige van een nieuw soort democratie in een wereld waar de nationale staten steeds minder hun macht kunnen doen gelden? Vanuit de wandelgangen van het Europees Parlement in Straatsburg presenteert Fred Stroobants een Euroforum over deze vraag.

... daarin worden opgeslagen. Maar de Tweede Kamer wil dat niet alleen artsen, maar de hele jeugdhulpverlening gebruik moet kunnen maken van het dossier. Op die manier weten hulpverleners van elkaar hoe het met een kind gaat, en kunnen ze beter en sneller ingrijpen. Maar volgens Rouvoet gaat de roep van de Tweede Kamer te ver, en is het beroepsgeheim van artsen in het geding. Een discussie over de ontstane impasse met Leonard Geluk, wethouder Jeugd in Rotterdam, Joel Voordewind, tweede kamerlid ChristenUnie, en Marielle Bruning, bijz. hoogleraar Jeugdrecht aan de Universiteit Leiden.

Wij zijn de baas-column, met Gerd Leers
Tijdens de Week van de Democratie vragen wij in De Ochtenden dagelijks een politicus of opiniemaker een column uit te spreken naar aanleiding van de stelling: Onze democratie is klaar voor de 21e eeuw.

Horen en Zien
De wekelijkse cultuurrubriek van De Ochtenden. Vandaag over popmuziek met journalist David Kleijwegt.

De Ochtenden aan tafel: ultra-orthodoxe-islam, bijgeloof en de EO-loopbaan
van Bram Zeegers

Presentatie : Elsbeth Gruteke

De ultra-orthodoxe islam wint terrein in ons land, signaleert de
inlichtingendienst AIVD in een gisteren verschenen rapport. Leo Kwarten en
Farah Karimi vragen zich af wat de risico's en gevaren zijn van de opmars
van moslims die de zuivere islam nastreven. Kwarten is arabist en Karimi is
verbonden aan het Institute for Sociale Study of the modern Islam.

Wie is er bang voor vrijdag de dertiende? Wie ontleent geluk aan klavertjes
vier? De Belgische godsdienstwetenschapper Bart Lauvrijs schreef een
encyclopedie over bijgeloof.

Een wereld vol bijgeloof. Van abracadabra tot de zwarte kat.
UItgeverij: Standaard Uitgeverij
ISBN: 978-90-02-22274-0

Was het een uitgekiende liquadatie, zelfmoord of een ongeluk ? De dood van
ex-advocaat Bram Zeegers gisteren is omgeven met veel vraagtekens. Zeegers
was hoofdgetuige in de strafzaak tegen Holleeder. De Ochtenden onthult dat
Zeegers zijn loopbaan in de jaren zeventig begon als journalist bij de EO.
Oud-EO-directeur Ad de Boer werkte in de jaren zeventig samen met Bram
Zeegers bij het radio-programma dat de voorloper was van de Ochtenden.

uitspraak moet worden gedaan over de Musharafs deelname aan de verkiezingen als generaal. Uitslag of niet Musharaf is de grote winnaar. Nog geen maand geleden werd gevreesd voor het politieke leven van president maar dankzij de steun van de VS zit hij weer stevig in het zadel. De democratie is een handje geholpen, maar de Amerikaanse invloed in de regio is de Pakistanen een doorn in het oog. Is dit de opmaat voor een nieuwe crisis of gaat Musharaf de democratie werkelijk helpen? Een gesprek met politicoloog Jan Breman en Raymond Bernardus landencoordinator van ICCO/KerkInActie.

...een helikopter waarvan de rotorbladen niet alleen rond draaien, maar ook op en neer flapperen. Hoe hij tot dit soort ontwerpen komt, legde hij vorige week uit in zijn afscheidsrede getiteld 'Anatomie van een Uitvindersbrein'. Volgens Van Holten moet je niet voortborduren op oplossingen die voor een bepaald probleem voorhanden zijn, maar uitgaan van het probleem dat je wilt oplossen. Als je bijvoorbeeld wilt vliegen, moet je niet kijken naar hoe vogels dat doen en vervolgens flappervleugels bouwen, maar moet je je eerst de fundamentele vraag stellen hoe 'lift' ontstaat, de kracht die alles wat vliegt in de lucht brengt en houdt. Zo kwam Van Holten begin jaren '70 op het idee een ornicopter te bouwen, een helikopter waarbij de rotorbladen niet alleen ronddraaien, maar ook op en neer gaan. Ook al lijkt dat op wat vogelvleugels doen, toch heeft Van Holten dit idee niet van de natuur afgekeken, zegt hij. Hij heeft gewoon nagedacht over de fundamentele vraag hoe hij kon voorkomen dat zonder staartpropellor niet de rotor maar de helikopter gaat draaien. Hij kwam uit bij rotorbladen, die niet via een aandrijfas aan het draaien gebracht worden, maar gaan draaien doordat ze op en neer wippen, zodat ze de lucht als een soort roeispaan naar achteren scheppen. Z'n vakgenoten begroetten die ideeën aanvankelijk met de vraag of hij wel eens van Newton had gehoord, maar tegenwoordig laten ze zich makkelijker overtuigen omdat hij inmiddels een werkend model heeft gebouwd. Creativiteit is voor van Holten dus niet het combineren van bestaande oplossingen of inspiratie halen uit de natuur: "Kennis van bestaande apparaten en natuurverschijnselen is belangrijk, maar op een hoger abstractieniveau redeneren was voor mijn uitvindingen veel belangrijker."

-----

Vliegenvangers

Vliegenvanger is geen beroep, maar een vogelsoort. Ze bestaan in twee soorten: de bonte en de withalsvliegenvanger. Die zijn in de loop van de evolutie inmiddels zo ver uit elkaar gegroeid, dat ze niet meer zonder negatieve gevolgen samen voor nageslacht kunnen zorgen. Hun zonen zijn in evolutionair opzicht mislukkelingen: die zijn onvruchtbaar. Het is dus zaak dat een vliegenvangersvrouwtje de juiste (namelijk haar eigen) soort uitkiest om mee te paren. Meestal doet ze dat ook (mannetjes doen er bij de partnerkeus niet toe), maar soms zijn er geen soortgenoten voorhanden laat en dan heeft ze weinig keus. Hoe maakt dat vliegenvangersvrouwtje de keus tussen het goede en het verkeerde mannetje? Dat zou ze geleerd kunnen hebben in haar jeugd (de verloofde moet op vader lijken), of de keus kan aangeboren zijn. De Groningse bioloog Thor Veen ontdekte dat dat laatste het geval is. Ook vrouwtjes die door een pleegvader werden opgevoed, kozen een partner van hun eigen soort.

-----

Wetenschapsnieuws

Dit is de week van de Nobelprijzen, dat zal niemand ontgaan zijn. Minder aandacht kregen de Ig-Nobelprijzen 'voor onderzoek dat je eerst doet lachen, en daarna aan het denken zet'. Nederland doet het in de bij dit ludieke neefje van de Nobelprijzen aanmerkelijk beter dan bij de echte prijzen. In de 15 jaar dat de prijs bestaat, hebben al zes Nederlanders hem gekregen. Ook dit jaar is het weer raak: Annelies van Bronswijk, hoogleraar gezondheidstechniek bij de TU in Eindhoven, mocht vorige week de Ig-Nobelprijs voor biologie in ontvangst mocht nemen wegens haar onderzoek naar alles wat er allemaal in ons bed leeft: mijten, insecten, spinnen, pseudoschorpioenen, kreeftachtigen, bacteriën, algen, schimmels en varens.

-----

Vrouwelijke proefkonijnen

Biomedische onderzoekers maken veel gebruik van proefdieren en proefpersonen. Die experimenten worden meestal gedaan met mannetjesratten, of met mensenmannen tussen de 20 en 40 jaar. Vrouwelijke proefkonijnen zijn lastig, want die hebben een hormonale cyclus en hun lichaam kan, afhankelijk van het moment van die cyclus, heel verschillend reageren op medicijnen. Kortom: vrouwen in je onderzoekspopulatie opnemen, betekent veel gedoe en dus hogere kosten. En zo kan het gebeuren dat er medicijnen op de markt komen die geheel volgens de regels zijn getest, maar bij vrouwen toch heel anders blijken te werken dan bij de mannen waarop ze getest zijn. Medisch-biologe Ineke Klinge onderzoekt hoe de wetenschap met deze verschillen omgaat, en hoe de onderzoekers overgehaald kunnen worden om er wel rekening mee te houden.

kracht. Jongenwerkers juichten het verbod toe, maar lost het de problemen in de wijken op? Gesprek met Paulien Klap, die 25 jaar jongerenwerker was in onder meer Amsterdam-West.

Interview met Normaal-zanger Bennie Jolink. De band is net terug uit Canada, waar ze optredens gaven voor geemigreerde boeren.

En de tweewekelijkse rubriek En de boer hij ploegde voort, met boer Piet Glas. Vandaag over het fenomeen Farmer John, goeroe van de biologisch-dynamische landbouw.

11.00 uur: Buitenlandreportage
Vanuit Libanon een eigen verslag van Matthea Vrij die de bewoners van het Palestijnse kamp bezocht die deze zomer moesten vluchten vanwege hevige gevechten tussen het Libanese leger en de extremistische groepering Fatah al Islam. De gevluchte Palestijnen kunnen voorlopig niet terug en dat willen veel Libanezen zo houden.

11.20 uur: Clinton in Kosovo
In Kosovo is al een Bill Clinton boulevard, maar binnenkort - als het geld binnen is - kunnen de inwoners ook een standbeeld bewonderen van de Amerikaanse oud-president. Hoe zit het met de liefde voor Amerika in deze vooral door Albanezen bewoonde Servische provincie? Daarover een gesprek met tolk-vertaler Sami Veseli.

10.00-10.30 uur: Onderzoek
Naast de papierbak en de glasbak krijgen we er binnenkort een bak bij: de plasticbak. Tenminste, dat hebben de overheid en de industrie met elkaar afgesproken. Maar is die gescheiden inzameling van plastic wel zo'n goed idee? Veel gemeenten hebben grote twijfels en vrezen afschaffing van het statiegeld op plastic flessen. In het onderzoek een kijkje achter de schermen met wethouders, een milieuwetenschapper en de verpakkingsindustrie.

10.32 uur: Column Femke Halsema
Van 5 tot en met 12 oktober ook bij De Ochtenden aandacht voor de Week van de Democratie. Elke uitzendochtend rond half elf wordt er een column uitgezonden van een bekende Nederlander. Vanmorgen is dat GroenLinks-partijleider Femke Halsema.

10.42 uur: Ayaan Hirsi Ali
Ayaan Hirsi Ali werkt nu voor het American Enterprise Instituut. Wat voor indruk heeft de Nederlandse oud-politica in de Verenigde Staten gemaakt en wie zijn daar haar medestanders? Daarover een gesprek met Kees Heesters, oud-medewerker van de Amerikaanse denktank.

10.52 uur: Oordopjes voor orkesten
Zitten we over tien jaar allemaal met oordoppen in naar het orkest te luisteren? Voor de musici en dirigenten is het in ieder geval wel bijna zo ver... Een nieuwe EU-regeling verplicht werkgevers hun werknemers te beschermen tegen te hard geluid. Maar ook in orkesten worden die geluidsnormen geregeld overschreden. Maar kan een orkest nog wel muziek maken met oordoppen in? In De Ochtenden een gesprek met Jan de Laat, hoofd van het Audiologisch Centrum van het LUMC over gehoorschade en muziek.

9.00-10.00 uur: De Ochtenden aan tafel
Op de vraag hoe haar nieuwe stoel in de Tweede Kamer zat, antwoordde ze dat die lekker zat en ze er voorlopig wel op wilde blijven zitten. Een klein jaar geleden werd Gerdi Verbeet van de PvdA gekozen tot voorzitter van de Tweede Kamer. In het afgelopen jaar greep ze een paar keer niet in terwijl anderen vonden dat ze dat wel had moeten doen en omgekeerd. Hoe blikt ze terug op die vergaderingen en haar rol daarin? En welk taalgebruik vindt ze voor een Kamerlid wel en niet acceptabel?
Verder aan tafel dr. Françoise Companjen, antroploog en docent aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Haar specialisme is de dialoog tussen Georgiërs en Nederlanders. Ze gaat in op het democratisch gehalte van de Kaukasusrepubliek en de kritiek op president Saakasjvili van de oppositie in zijn eigen land.
Daarnaast blikt historicus Wim Berkelaar terug op de ontmoeting vorige week tussen de leiders van Noord- en Zuid-Korea. Brengt deze top de vrede tussen beide landen dichterbij?

... nog meer autonomie, de franstalige Walen willen daar niets van weten. Waarom zijn zij daar zo fel tegen gekant? Hoog tijd om de Belgische politieke crisis te bespreken vanuit het Waalse gezichtspunt. Ger Jochems in gesprek met Alain De Gerlache, hij was woordvoerder van de huidige premier en liberale leider Guy Verhofstadt, en voormalig directeur van de Waalse publieke omroep RTBF.

De taak van het parlement om de regering te controleren komt in het geding als dit niet in de openbaarheid gebeurt. Toch komt het steeds vaker voor dat de Tweede Kamer achter gesloten deuren vertrouwelijke informatie krijgt van de regering. Bij de uitzending van militaire missies bijvoorbeeld, maar ook bij zaken van asielzoekers.
Ter rechtvaardiging van de geheimhouding worden vaak veiligheidsbelangen opgevoerd. Maar zijn dat ook de werkelijke redenen? Of gebruikt de regering de vertrouwelijkheid om het parlementaire debat bij lastige kwesties te omzeilen en de oppositie de mond te snoeren? Wij spraken daar vorig jaar over met Femke Halsema van Groen Links, Maxime Verhagen van het CDA, Wouter Bos van de PvdA en Jan Marijnissen van de SP. Laat de Tweede Kamer zich buitenspel zetten?
Argos over omstreden militaire operaties als staatsgeheim, over de 'Commissie Stiekem' van de Tweede Kamer en de controle op de inlichtingendiensten.

Column Maurice de Hond
Eveneens in het kader van De Week van de Democratie, reageert opiniepeiler Maurice de Hond op de stelling: Onze democratie is helemaal klaar voor de 21e eeuw. Zijn column is terug te lezen op www.wijzijndebaas.nl

De Boeken met Aukje Holtrop

• Roland Topor: Romans, verhalen, tekeningen en foto's, gekozen door Arnon Grunberg. Nijgh & Van Ditmar. ISBN: 9789038874609
• Wilfrid Sheed: The house that George built, with a little help from Irving, Cole and a crew of about Fifty. Random House. ISBN: 97814 00061051
• Herman Pleij: Het gevleugelde woord. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur van 1400-1560. Bert Bakker. ISBN: 97890 351 3044 9
• Gerrit Komrij: De Nederlandse kinderpoezie in 1000 en enige gedichten. Prometheus. ISBN: 9789044610574

... een convenant gesloten met een TBS-kliniek, over de wijze waarop de terugkeer van oud-TBS'ers in een woonwijk wordt begeleid. De intensieve samenwerking tussen politie, TBS-kliniek en reclassering is een initiatief van de Zwolse wijkagent Bert Bakker. Hij hoopt op landelijke navolging. Bert Bakker is te gast.

Klinkende Munt
De wekelijkse financieel-economische rubriek met Jaap van Duijn. Vandaag over de middelen die de politiek inzet om topsalarissen te beteugelen.

Verkiezingen in Oekraine
Het pro westerse Oranje blok heeft in Oekraine de verkiezingen gewonnen. In principe kunnen de partij van president Viktor Joesjtsjenko en die van de super-populaire Julia Timosjenko het land gaan regeren. Toch hebben deze verkiezingen weer de grote verdeeldheid aangetoond tussen het westen en het pro-Russische oosten van het land. Maar is deze tegenstelling nog zo groot als tijdens de Oranje Revolutie en kleurt het elan van de Oranje beweging nog zo oranje als weleer? Te gast is Nils de Mooij, verbonden aan het Clingendael Instituut en kenner van de Oranje beweging in Oekraine.

Paul Scheffer: Het land van aankomst. De Bezige Bij. ISBN: 978 90 234 1974 7

Een jaar geleden werd op een plattelandschool in de Verenigde Staten een bloedbad aangericht door een verwarde schutter. Vijf kinderen vonden de dood. De school hoorde toe aan de Amish; een gesloten religieuze gemeenschap die een teruggetrokken leven leidt. In de Ochtenden een reportage met een terugblik op het drama in Nickel Mines.

11.25: Netwerk-collega stiekum in Birma
De monniken zijn uit het straatbeeld verdwenen en het leger heeft weer stevig greep op het openbare leven in Birma.
Borrelt er nog een revolutie onder de oppervlakte of heeft het regime de geest weer in de fles gekregen? EO-collega Arie Rijneveld van Netwerk slaagde erin vanuit Thailand Birma in te komen. In De Ochtenden vertelt hij over zijn ervaringen.

Zijn reportage is donderdagavond 4 oktober te zien in Netwerk: www.netwerk.tv

Bijna zeventig procent van de jongeren van 12 zegt al eens alcohol te hebben gedronken. En een op de vijf meisjes van 14 is al een keer dronken geweest. Deze cijfers werden vorige week gepubliceerd door het Trimbos-instituut. Het is een illustratie van het drankprobleem onder jongeren. Welke rol spelen de scholen in de maatschappelijke discussie over alcoholmisbruik? Zijn scholen bereid op schoolfeesten alcohol te verbieden? Paul Kurpershoek sprak met leerlingen, scholen en schoolbestuurders. Minister Rouvoet van jeugd en gezin geeft een reactie.

10.30 : Europa en het geloof in het ontstaan van de wereld
Europa bepaalt de hoogte van ladders, de kleurstof in ons eten en de veiligheid van onze werkplekken. Maar misschien gaat Europa ook voorschrijven wat scholen wel of niet mogen onderwijzen over het ontstaan van de wereld.
Vandaag beslist de Raad van Europa over een voorstel om creationisme te verbieden in de lesstof op scholen. Wat houdt het voorstel in en maakt het een serieuze kans ?
Hierover een gesprek met twee afgevaardigden in de Raad van Europa: Paul Wille, senator voor de Vlaamse partij Open VLD en met CDA-kamerlid Pieter Omtzicht.

10.45 : Vernieuwende aanpak op scholen tegen pesten : NoBlame
Pesten moet de wereld uit. Logisch. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Vooral scholen doen hun best het gepest te bestrijden op allerlei manieren; met pestprotocollen, straffen en lespakketten. Trainers Niels Overzee en Saskia Borstlap claimen dat alleen hun NoBlame-methode echt helpt. Zij namen NoBlame over uit Engeland en verbouwden die naar Nederlands model voor meer mondige kinderen.
Om te kijken of het inderdaad werkt, ging verslaggever Gerry Bos kijken op de Nicolaas Beetsschool in Heemstede. Daar werd NoBlame een jaar geleden ingevoerd. Rondom Jeroen uit groep 7 die gepest werd, vormde de school een steungroepje van klasgenoten.

Ons land telt anderhalf miljoen honden en de meesten daarvan worden op donderdag - werelddierendag - extra verwend. Aan tafel de meeste bekende hondentrainer van Nederland Martin Gaus. Hij praat over agressieve bijthonden, de partij voor de dieren en de nieuwste wetenschappelijke ontdekkingen over hondengedrag. Socioloog Dick Pels meldde gisteren dat hij uit het steuncomite van ex-moslims is gestapt uit onvrede over de gang van zaken. Volgens Pels is het comite van Eshan Jami 'ontploft'. Dick Pels geeft aan Tijs van den Brink tekst en uitleg. Trouw-redacteur Elma Drayer bespreekt de weekbladen en VRT-redacteur Jan Balliauw vertelt over zijn boek 'Brullende muis'. In dit boek beschrijft Balliauw de gespannen relatie tussen Belgie en de Verenigde Staten. De 'brullende muis' is de beeldspraak voor Belgie die sinds enkele jaren openlijk stevige kritiek levert op 'olifant' Amerika.

... de samenleving van Roemenie na 1989. Chris Kijne spreekt met hem over hoe het volk ruim 15 jaar vrijheid, democratie en kapitalisme heeft ervaren.

Olaf Tempelman: Roemeense lente. Arbeiderspers. ISBN: 978 90 295 6469 4

... criminelen en terroristen. Als u niets te verbergen heeft, hoeft u nergens bang voor te zijn. Toch?
Vorige maand verscheen een alarmerend rapport, 'Data voor Daadkracht', van de Adviescommissie Informatiestromen Veiligheid. De minister van Binnenlandse zaken schuift de harde conclusies van dit rapport terzijde. Donderdag wordt in de Tweede Kamer over het rapport gedebatteerd. In Argos Supplement een debat met Laetitia Griffith (VVD), Attje Kuiken (PvdA), en Roger Vleugels, expert op het terrein van veiligheidsdiensten.

Tom Etty
Tom Etty nam op 1 oktober na 30 jaar afscheid van de FNV en ging met pensioen. Etty is een warm voorvechter van internationale vakbondsrechten.

Horen en Zien
De wekelijkse kunstrubriek van De Ochtenden. Vandaag over beeldende kunst met Chantal Pattyn.

Bij de Ochtenden aan tafel schuiven aan: Afshin Ellian, Toine Smulders en Bart Luirink.
Rechtsfilosoof en publicist Afshin Ellian reageert op de onverwachte terugkeer van Ayaan Hirsi Ali in Nederland en de discussie over haar beveiliging. Ook gaat hij in op de vraag hoe je de veiligheidssituatie in Nederland kunt verbeteren en terroristen de wind uit de zeilen kunt nemen.
Verder: Toine Smulders. Afgelopen week won hij met: eendenborst op gelei van rode biet, gefileerde snoekbaars met kroepoek en gele linzen, of een warm chocoladetaartje met een saus van truffeltjes... een wedstrijd van topkoks in Boedapest en is daarmee de beste kok van Europa.
De derde gast is: Bart Luirink, hoofdredactuer van het blad ZAM, gaat praten over Desmond Tutu, die deze week met een internationale delegatie een bezoek brengt aan Darfur. De Zuidafrikaanse emeritus aartsbisschop die nog niets aan charisma heeft ingeboet.

... de juridische strijd aangebonden met de bureaucratische machine die steeds meer lijkt te willen doordringen in het prive-leven van miljoenen burgers. Een discussie met Freke Vuijst, correspondent voor de VN in New York, Amerikakenner Ruth Oldenziel en D66-fractieleider in de Tweede Kamer Alexander Pechtold over de implicaties van de Amerikaanse strijd tegen het terrorisme voor Nederland.

...naar de methaan-uitstoot van de bodem. Honderd kilometer van de poolzee heeft de VU een klimaat-onderzoeksstation gebouwd. Midden op de toendra wonen de onderzoekers in twee houten hutten. Verder is er geen bebouwing, groeien er geen bomen en leven er geen grotere dieren dan hazen. Waarom dit niemandsland vol muggen en verveling uitgezocht voor wetenschappelijk onderzoek? In de bodem van de toendra, die vanaf enige decimeters diepte zomer en winter hard bevroren is (permafrost), is een grote hoeveelheid methaan (moerasgas) vastgelegd. De onderzoekers willen weten of die permafrostlaag door klimaatverandering ontdooit, en wat er dan gebeurt met dat gas. Methaan speelt namelijk een belangrijke rol in de opwarming van de aarde. Het is een sterker broeikasgas dan CO2. Als het in de atmosfeer komt doordat de bevroren bodem van de toendra ontdooit, kan het klimaat nog warmer worden, wat verdere opwarming in de hand werkt, waardoor er nog meer permafrost ontdooit, waardoor er nog meer methaan ontsnapt. In Noorderlicht is te gast onderzoeker Frans-Jan Parmentier.

-----

Leidens Ontzet

Op 3 oktober viert Leiden dat in 1574 de Spanjaarden na een beleg van vier maanden het hazenpad kozen. Volgens de volksoverlevering speelde ene Magdalena Moons bij dat ontzet een belangrijke rol. Deze Haagse dame van uitstekende komaf haalde tijdens een etentje de Spaanse bevelhebber Francisco Valdez over om de aanval op de uitgehongerde stad uit te stellen. In ruil daarvoor beloofde zij met hem te trouwen. Valdez liet zich overhalen, en dat had hij beter niet kunnen doen, want juist toen kwam er een storm opzetten. De omgeving van Leiden kwam onder water te staan omdat de watergeuzen de dijken hadden doorgestoken. Op 3 oktober sloegen de Spanjaarden op de vlucht voor het wassende water en kon de geuzenvloot ongehinderd de stad binnenvaren.
De beroemde 19e eeuwse historicus Robert Fruin vond geen enkel bewijs voor het huwelijk van Moons en Valdez en deed het hele verhaal dan ook af als legende. De Utrechtse historicus Els Kloek heeft zich op Magdalena gestort en heeft het raadsel rond deze dame opgelost. Zij heeft aangetoond dat de twee daadwerkelijk getrouwd zijn geweest. In een kopie van de huwelijkse voorwaarden van Magdalena Moons en haar tweede man Willem de Bye, van 23 oktober 1597, bleek de tekst achter de naam van de bruid grondig onleesbaar te zijn gemaakt. Met behulp van de Hyperspectral Imager in het Nationaal Archief en digitale bewerking in Photoshop bleek het uiteindelijk mogelijk de doorgehaalde tekst bijna volledig te reconstrueren. Dit apparaat maakt bij verschillende golflengten opnamen van de tekst, zodat verschillende lagen inkt van elkaar onderscheiden kunnen worden. Er stond: 'wede wijlen don F[ra]nc[i]sco de Baldees'.
Hiermee staat vast dat Magdalena Moons zich in 1597 weduwe van Francisco Valdez noemde. In 1610 vonden zij en haar nieuwe echtgenoot, die een hoge functie bekleedde in het Staatse leger, het niet langer opportuun om aan dat huwelijk met deze Spaanse militair herinnerd te worden. Vandaar de doorhaling. Nederland is dus een heldin rijker. Een opsteker voor degenen die vinden dat Nederlanders trotser moeten zijn op hun verleden.

-----

Wetenschapsnieuws

Tijd voor nieuws uit de wetenschap, van de redactie van Noorderlicht-Online:

• Emotiekloof

• Doorzichtige kikker

• Prachtige foto's van insecten op de site van het entomologisch instituut van de universiteit van Wageningen.

-----

Wetenschap en Religie

Wetenschap en geloof hebben een moeizame relatie, maar toch wordt al eeuwen geprobeerd ze aan elkaar te knopen. Op 3 oktober verschijnt bij uitgeverij Ten Have een bundel opstellen over geloof en wetenschap, 'Omhoog kijken in Platland'. Jan van Bemmel is één van de auteurs die aan het boek meewerkten. Hij is, behalve fysicus en medisch onderzoeker, ook Nederlands Hervormd en heeft verschillende functies in kerkelijk Nederland, waaronder bestuurslid van de Inwendige Zendingsbond binnen de Protestantse Kerk in Nederland.

----

In Memoriam: Germaine Groenier

Onze vroegere radiocollega Germaine Groenier overleed gisteren op 64-jarige leeftijd onverwachts aan kanker. Germaine presenteerde vanaf 1976 de 'VPRO-Vrijdag-op-drie', een drie uur durend programma op Hilversum 3. Deel daarvan maakte uit de serie J.J.A. Goeverneurstraat, een programmaformule die door Germaine was bedacht. In Studio DeSmet in Amsterdam zit Katrien de Klein. Zij was eindredacteur van 'VPRO-Vrijdag-op-drie'. Een gesprek over leven en werk van Germaine Groenier.

Klik op de link "radioarchief" aan de zijkant van de pagina om fragmenten van de programma's van Germaine Groenier te beluisteren

overstap maakte naar de fractie van Geert Wilders, zes jaar voor
de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Maandag pleitten PVV, VVD en SP voor een parlementaire enquete naar de werkwijze van de IND.
Hans Spekman, Tweede Kamerlid voor de Pvda reageert.

Ook te gast is journaliste Judit Neurink. Ze verbleef afgelopen maand in het noorden van Irak en sprak er vluchtelingen uit Bagdad.

Advocaat Willem Anker is te gast in zijn tweewekelijkse juridische rubriek Anker is pleiten.

11:00 uur: Het Buitenland- Artsenserie polen
Een populaireziekenhuisserie in Polen heeft sinds kort een Nederlandse acteur opgenomen in de gelederen. Hij speelt een arts die de dilemma's rond bijvoorbeeld euthanasie laat zien. Niet iederen in Polen is daar gelukkig mee. De grootste artsenorganisatie bijvoorbeeld niet. Maar de Nederlandse ambassade ziet het als een mogelijkheid om het imago van ons land te verbeteren. Een eigen reportage vanaf de Poolse set.

11.25 uur: Ibiza tentoonstelling
Op het Spaanse eiland Ibiza is net een tentoonstelling gesloten van Nederlandse kunstenaars. De bisschop van Ibiza had hierop aangedrongen omdat er een collage in voorkwam waarin de vorige paus stond afgebeeld die seks heeft met een man. Ook in deze zaak speelt de Nederlandse ambassade een rol. De correspondent in Madrid gaat er op in.

10:00 uur: Het Onderzoek- Kinderporno
De bestrijding van kinderporno heeft veel aandacht bij de politie. Tieners van 14 tot 18 jaar op commerciele sekssites vormen een vergeten groep in de strijd tegen seksueel misbruik. De Tweede Kamer bespreekt deze week een voorstel om tienerporno op een onorthodoxe manier aan te pakken. Hoe ziet die aanpak eruit en gaat het werken ?

10.30 uur: Voertuigcriminaliteit
Hoe voorkom je dat auto's gestolen worden ? De Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit is daar al tien jaar mee bezig. Directeur Guus Wesselink komt in de studio uitleggen wat er de afgelopen tijd bereikt is en hoe de techniek kan helpen om gestolen auto's weer op te sporen. Micro-dots, zegt Wesselink, puntjes met een eigen identificatienummer moeten in auto's worden aangebracht zodat de wagen sneller terugkomt bij de eigenaar.

10.45 uur: School voor autisten
De tafeltjes staan in keurige rijen in de klas. Aan de muur hangt niets. Geen tekening of schilderij. Geen afleiding dus. En dat is belangrijk voor de kinderen die naar de Pleinschool Helder in Eindhoven gaan. Want de leerlingen hier zijn 'slimme autisten'. De school is vorig jaar van start gegaan. Hoe loopt het nu ? Tijd voor een eigen reportage.

Verder: Frankrijk wil weer volwaardig lid worden van de NAVO. President Sarkozy heeft daar afgelopen week een balletje over opgegooid. Onderzoeker Jan Willem Brouwer geeft een inkijkje in de Franse buitenlandse politiek.

En vaste gast Wim Berkelaar gaat met de tijdmachine terug naar de Spoetnik.