Thomas Rosenboom wordt op 8 januari 1956 in Doetinchem geboren als tweede kind in een katholiek gezin. Hij wist op zijn zestiende al dat hij een schrijver was. In 1983 debuteerde hij met de verhalenbundel 'De mensen thuis'. Hier was een schrijver aan het woord met een onmiskenbaar eigen geluid. Zoals ook duidelijk werd uit zijn tweede boek, 'Vriend van verdienste', dat is gebaseerd op de Baarnse moordzaak en waarin Rosenboom de lezer een sadistisch universum binnenlokt.
Toen was het vele jaren stil. Negen jaar, waarin Rosenboom werkte aan zijn historische roman 'Gewassen vlees', dat speelt in de achttiende eeuw. Hij kreeg er de Libris-prijs voor, een prijs die hij later ook nog eens ontving voor 'Publieke werken', eveneens een historische roman.

Indrukwekkend is de manier waarop de schrijver vergane tijden laat herleven. Hij haalt woorden die in onbruik zijn geraakt weer uit de kast en verhaalt over oude gebruiken, zoals de pootjes van een kat in pek dopen en er walnootdoppen op klemmen, om het dier vervolgens op het ijs zijn dood tegemoet te laten glibberen. Dit is een stukje Friese folklore uit de achttiende eeuw en het wordt beschreven in zijn boek "Gewassen vlees".
Wat drijft Thomas Rosenboom om zo diep de geschiedenis in te duiken en waar komt toch die fascinatie met uitwerpselen vandaan?

MYTHEN IN DE SOCIOLOGIE

Wetenschappers weten beter dan anderen hoe de wereld in elkaar steekt. Ze baseren zich immers op serieus onderzoek en harde feiten. Ze zijn objectief en trekken zich dus niets aan van modetrends. Althans, dat zouden we graag willen. De werkelijkheid is helaas anders.

De hele zomer lang besteden we in Noorderlicht aandacht aan mythen en dwaalwegen in verschillende vakgebieden. Vorige week begonnen we met de seksuologie, vandaag is de sociologie aan de beurt.

Over de toenemende individualisering als verklaring van maatschappelijke problemen, het idee dat Marokkaanse meisjes zo goed presteren en andere sociologische misverstanden, spreekt Ger Jochems met Kitty Roukens, plaatsvervangend directeur van het SISWO, instituut voor Maatschappijwetenschappen en Jan Willem Duyvendak, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Radio 1 Journaal verslaggever Floris Harm doet live verslag van de uitspraak van de rechtbank in Amsterdam in de zaak Mohammed B., die beschuldigd wordt van de moord op Theo van Gogh, vanuit de rechtszaal in Amsterdam Osdorp.
Voor en na het vonnis spreekt Djoeke Veeninga over de moord en aanverwante zaken met Ian Buruma, Brits auteur van Nederlandse herkomst, tevens auteur van het boek "Occidentalism, the West in the eyes of its enemies". In dit boek keert de schrijver zich tegen de theorie dat er sinds de aanslagen op de Twin Towers een botsing van beschavingen dan wel religies aan de gang zou zijn.
---

Deel vijf van de zesdelige reportageserie 'Standplaats Kinderrechter'. De komende weken doet De Ochtenden verslag vanuit de doorgaans besloten zittingzaal van de Amsterdamse kinderrechters. Zittingen van de kinderrechter zijn niet openbaar. Voor deze serie heeft de Amsterdamse rechtbank een uitzondering gemaakt. Ouders, de kinderen zelf, hulpverleners, het Openbaar Ministerie en de advocaten stemden daarmee in.
In deze op één na laatste aflevering wil een moeder haar twee uit huis geplaatste dochters terug.
---

In Nederland werd onlangs door de Eerste Kamer geruisloos een wet aangenomen die politie en justitie de bevoegdheid geven om gegevens over personen en hun handelen op te vragen bij instellingen. En ook in Europa willen politici de telefoon-, email-, en internetgegevens van alle Europese burgers vastleggen.
Gaan we de kant op van een totalitaire staat, die al onze bewegingen controleert, of zijn al deze maatregelen noodzakelijk om ons te beschermen? Een gesprek hierover met Jacob Kohnstamm, de voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP).
---

Hannah Belliot werd in 1947 geboren in Suriname, 'een kind van de machtige Suriname rivier', zoals ze zelf zegt, omdat ze opgroeide in een dorp aan die rivier. Haar ouders en grootouders zijn een mix van de vele etniciteiten die Suriname bevolken: indiaans, creools en joods. Hannah is dus een echte moksiwatra, gemengd water. Fysiek geaard als een Afrikaan en met de vrije geest van een indiaan. Haar vader werkte als ambtenaar op een ministerie in Paramaribo, waar Hannah later haar middelbare school volgde.
Ze leerde gospels zingen in het kerkkoor en vormde later met haar man een zangduo. Ook toen ze samen naar Nederland kwamen en in Utrecht gingen wonen om daar te studeren trad het duo Hannah&Clarence nog regelmatig op. Hannah werd pedagoge en moeder van drie kinderen.

Belliot werd directeur van het Psychologisch Pedagogisch Instituut in Amsterdam Zuidoost. Daar is ze in 1997 ontdekt door de PvdA-er Wouter Gortzak die in haar de redding zag voor de vastgelopen politieke verhoudingen in de Bijlmer. Belliot werd PvdA-lid en werd gekozen als voorzitter van het stadsdeelbestuur Zuidoost - 'de koningin van de Bijlmer' zoals haar bijnaam al snel luidde.
In 2002 werd ze wethouder in Amsterdam - van Zorg, Cultuur, Lokale media en Monumenten.

Het verhaal van een dakloze
Voor de Bijenkorf in Amsterdam staat Peter Dusseljee. Hij is dertig jaar, werkloos, dakloos en verkoopt de daklozenkrant.
Waarom staat Peter daar eigenlijk? Hij verkeert in een situatie waar weinig mensen vrijwillig voor zullen kiezen.
Wie is verantwoordelijk voor het feit dat Peter Dusseljee geen toekomst heeft. Hij is slecht opgevoed en slecht opgeleid.

We gaan in vier afleveringen op zoek naar het verhaal van Peter Dusseljee. Hij heeft zijn ouders, die zijn gescheiden, al jaren niet gesproken. Ook zijn broer en zuster niet. Hij heeft geen idee waar ze wonen.
Verslaggever Bert Molenaar weet de familie uiteindelijk op te sporen en praat me ze over de vraag wie er verantwoordelijk is voor de ondergang van Peter Dusseljee. In deze maand een serie over het gevecht tussen ouders en kinderen en hoe het ongeluk wordt doorgegeven van generatie op generatie. Deze week in deel 3 een onmoeting met de moeder van Peter.

*LINKS*
Z-Magazine is het magazine voor daklozen in Amsterdam;

Terugblik: Hirsi Ali Diss
Mediahypes komen en gaan: waar we ons vandaag druk om maken zijn we morgen weer vergeten. Maar vaak is pas duidelijk waar het echt om ging, als het stof is neergedaald en de camera's zijn vertrokken. De komende maand kijken we in De Ochtenden terug op heikele kwesties van de afgelopen tijd. Hoe staat het er inmiddels voor? En wat voor effect heeft alle media-aandacht gehad? Vandaag: de Hirsi Ali Diss. In een rapnummer dat op internet circuleerde, werd VVD-Tweede Kamerlid Hirsi Ali beledigd en bedreigd. De rechter veroordeelde de makers tot een taakstraf. Hoe wordt daar in de rapscene tegenaan gekeken? Hoort grof taalgebruik nou eenmaal bij rap? Of zijn rappers geschrokken van de veroordeling en hebben ze hun taal inmiddels gekuist? Verslaggever Kathinka Baehr zocht het uit.

Rij-angst
Bang om achter het stuur te kruipen? U bent niet de enige, maar liefst een half miljoen mensen met een rijbewijs durven de weg niet op te gaan. Hoe komt dat en was is er aan te doen. Jan van den Berg, psycholoog bij het Angstbehandelcentrum IPZO schreef er een boek over getiteld 'Omgaan met rij-angst'. Het boek ligt volgende week in de winkel. Uitgeverij: Bohn, Stafleu van Loghum.

Het Buitenland 20 juli 2005

<< correspondenten en hun buurt >>
Ver weg van Nederland doen correspondenten hun werk voor verschillende media. Naast die werkzaamheden hebben zij ook de beslommeringen die horen bij het leven van alledag. Hoe ziet het bestaan van die correspondenten er eigenlijk uit? Vandaag deel 3 van een serie reportages over Nederlandse correspondenten in den vreemde:

Johannesburg - Sylvia Brens
Met jeugdwerker Wilson Nxumalo gaat correspondent Sylvia Brens op pad door downtown Johannesburg. Ze ontmoeten straatkinderen en bezoeken een markt. En Brens geeft antwoord op de vraag of Zuid-Afrikaanse honden racistisch zijn...

Reportage: Serviërs in Kosovo
De NAVO-bombardementen in 1999 op Kosovo en Servië maakten een eind aan de etnische zuiveringen van het Milosevic regime gericht tegen de grote meerderheid van Albanezen in Kosovo. Sindsdien wordt die provincie van Servië bestuurd door de VN. Reden voor veel Serviërs om te vertrekken naar Servië. Zeer waarschijnlijk wordt nog dit najaar een beslissing genomen over de toekomst van Kosovo. Belangrijkste voorwaarde voor onafhankelijkheid is, dat vluchtelingen moeten kunnen terugkeren en een veilig bestaan wordt gegarandeerd. In het buitenlanduur een reportage van Paul Eufner.

Interview: Jacco Vonhof
De komende weken praten we in het eerste uur van De Ochtenden met succesvolle Nederlandse ondernemers. Vorige week was Harry Otten te gast. Hij is oprichter en directeur van weerbedrijf Meteo Consult. Deze week praten we met Jacco Vonhof, eigenaar van het schoonmaakbedrijf Novon.

Reportage: Wat is het favoriete stuk? En wat mag er weg uit de collectie: museumdirecteuren beoordelen hun eigen werk. Vandaag Jan Vaessen, directeur van het Openlucht Museum in Arnhem.

Sloop in Zimbabwe
Ondanks felle internationale protesten gaat de regering in Zimbabwe stug door met de grote sloopactie van illegaal gebouwde huizen. Afgelopen maandag nog kondigde de Europese Unie sancties aan wanneer president Mugabe niet met onmiddellijke ingang zou stoppen. Inmiddels zijn 300.000 mensen dakloos gemaakt en zijn er bij het slopen vijf doden gevallen. Wat is de reden voor de sloopactie? Een gesprek met Ineke te Velde woonachtig in Bulawayo, Zimbabwe. Zij woont al 25 jaar in Zimbabwe en is actief met vrijwilligerswerk in de kerk.

MYTHEN IN DE SEKSUOLOGIE

Wetenschappers weten beter dan anderen hoe de wereld in elkaar steekt. Ze baseren zich immers op serieus onderzoek en harde feiten, zijn objectief en trekken zich niets aan van modetrends. Althans, dat zouden we graag willen.

De hele zomer lang besteedt Noorderlicht aandacht aan mythen en dwaalwegen in verschillende vakgebieden, te beginnen met de seksuologie.

Een gesprek over blindheid door masturberen, impotentie als psychische aandoening en de wonderpil tegen seksuele stoornissen, met hersenonderzoeker Gert Holstege, seksuologe Gerda van Dijk en Jacques van Lankveld, hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Seksuologie.

Veldwerk. Ooit heette het volkenkunde, nu antropologie, de wetenschap die door langdurig veldwerk groepen mensen observeert. De Ochtenden volgt onder de naam Veldwerk vier Nederlandse cultureel antropologen in hun onderzoeksgebied.
Vandaag: Malawi.
Medisch antropologe en volksgezondheidsdeskundige Francine van den Borne onderzocht waarom vrouwen met veel wisselende seksuele contacten nog steeds onveilig vrijen in tijden van een voortwoekerende aids-epidemie. Hoe is het mogelijk, vroeg zij zich af, dat deze groep vrouwen bewust het risico neemt om besmet te raken met HIV? En hoe komt het dat voorlichtingscampagnes die condooms promoten niet aanslaan?

Francine van den Borne promoveerde afgelopen voorjaar op een antropologisch onderzoek naar vrouwen in Malawi met meerdere sekspartners. Van den Borne is volksgezondheidsdeskundige en woonde lange tijd zelf in Malawi. Ze werkte onder andere voor het Malawiaanse Ministerie van Volksgezondheid om te helpen bij de opbouw van lokale gezondheidsposten. Speciaal voor VPRO-radio keerde van den Borne tijdelijke terug naar Malawi. Een reportage van onze verslaggever Gert Hindriks.
De komende weken volgen aflveringen van Veldwerk in Guatemala, India en Turkije.
---

Onze verslaggever Gerrit Kalsbeek volgt Frans Huizen van The Hunger Project, een revolutionair concept van ontwikkelingshulp. Het is geen organisatie, maar een beweging voor een nieuwe visie waarmee armoe en honger van onze planeet aarde verjaagd kunnen worden. Maar niet doormiddel van financiële steun, want de bedoeling van het project is juist dat arme landen het zichzelf helpen.

Een fors aantal gemeenten dreigt aan de bedelstaf te raken. Deze waarschuwing komt van 46 gemeenten, evenals van de twaalf provinciën. Dit heeft directe gevolgen voor de burgers van deze in nood verkerende gemeenten in de vorm van hogere heffingen en minder bijstandsuitkeringen.
Een gesprek over deze noodsituatie met Ralph Pans, voorzitter van Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de VNG.
---

Kinderen onder de achttien jaar, die van iets strafbaars verdacht worden, komen bij de kinderrechter. Zo ook de ouders die de opvoeding van hun kind niet aankunnen.
Zittingen van de kinderrechter zijn niet openbaar. Op de ouders, de kinderen zelf en de hulpverleners na, mag niemand ze bijwonen.
Voor de serie 'Standplaats Kinderrechter' maakte de rechtbank in Amsterdam een uitzondering. Verslaggever Irene Houthuijs kreeg toestemming om bij een groot aantal zittingen aanwezig te zijn. Alle betrokkenen, ouders, kinderen, openbaar ministerie en advocaten stemden daarmee in. De namen van de kinderen zijn, om privacyredenen, verdraaid.

In deze vierde aflevering beschrijft de Raad voor de Kinderbescherming een zeventienjarige Marokkaanse jongen als 'een narcistische persoonlijkheid met een gebrekkige gewetensontwikkeling'. Hij heeft een meisje zo hard geslagen, geschopt en getrapt dat haar trommelvlies aan haar linkeroor is gescheurd. Hij had zoveel gedronken dat hij zich niets van het voorval kan herinneren.
---

Guus Hiddink werd, door de overwinning van PSV op Willem II in de strijd om de Nederlandse beker, dit jaar officieel de succesvolste coach in de geschiedenis van het Nederlandse voetbal. Zijn collega-trainers waardeerden deze prestatie met de Rinus Michels Award, voor de beste trainer van het seizoen 2004-2005, waarin hij met PSV niet alleen opnieuw de 'dubbel' pakte maar ook de halve finale van de Champions League haalde.
Hiddink, geboren in Varsseveld in 1946, vierde zijn grootste successen als coach echter buiten onze landsgrenzen. Hij was werkzaam bij Fehnerbace, Valencia, Real Madrid (wereldbeker 1998) en Real Betis Sevilla. Maar vooral zijn prestatie als bondscoach van Zuid Korea, waarmee hij in 2002 de halve finale van het Wereldkampioenschap behaalde was sensationeel. Sindsdien wordt hij in het land als een ware halfgod vereerd.
Reden genoeg om Guus Hiddink uit te nodigen voor een Marathon Interview voor VPRO Radio I. Het gesprek vindt plaats in Seoul.
---

Slimme jagers

Sinds een aantal jaren weten we dat de Neanderthalers uitstekende jagers op groot wild geweest moeten zijn. Deze mensachtigen bevolkten Europa van een half miljoen jaar tot 30.000 jaar geleden, toen zij verdrongen werden door de moderne mens. Jagen is een uiterst complexe zaak. Hoe kom je dicht genoeg bij je prooi, waar is je prooi eigenlijk en welke prooi is het meest voedselrijk? Allemaal vragen waar je als Neanderthaler een goed antwoord op moest hebben, anders overleefde je niet. Maar welke capaciteiten moet je hebben om succesvol te jagen? Was samenwerking noodzakelijk, en was taal een vereiste? Een onderzoeksgroep onderleiding van de Leidse archeoloog Wil Roebroeks gaat de komende jaren proberen hier een antwoord op te geven. Het project heet "Thoughtful Hunters? - De archeologie van communicatie en cognitie bij Neanderthalers".

Ger Jochems in gesprek met Wil Roebroeks.

-----

Babylonische kleitabletten

Al meer dan een eeuw liggen ze in de kluizen van het British Museum: waarschijnlijk de allereerste sociaal-economische, astrologische en weerkundige databank ter wereld. Het gaat hier om een bijzondere verzameling kleitableten van meer dan tweeduizend jaar geleden uit Babylonie, dat ligt vlakbij de Irakese hoofstad Bagdad. Deze met spijkerschrift beschreven kleitableten zijn waarschijnlijk gemaakt door astronomen met het doel astrologische verbanden te leggen tussen de stand van de sterren, het weer, natuurrampen, epidemieën, hongersnoden, de prijzen van graan, dadels, wol en sesamzaad. En dit allemaal ook nog eens in een buitengewone gedetailleerdheid.

Hoogleraar Oude Geschiedenis Bert van der Spek van de Vrije Universiteit te Amsterdam, is bezig met het analyseren van die gegevens die een uniek inkijkje geven in de Babylonische economie. Verder wil hij verbanden leggen met met de vroeg-middeleeuwse economieen van West Europa , en zelfs de huidige graanprijzen.

Ger Jochems in gesprek met Bert van der Spek .

-----

Portret met puisten

Het "meisje met perziken" van Albert Cuyp lijkt onder de sproeten te zitten of vol puistjes. Toch is er niets mis met de huid van het meisje. De verf op het doek is aangetast door zogenaamde 'zeepaggregaten'. Katrien Keune onderzoekt welke chemische processen zorgen voor verkleuring en verval van oude schilderijen. Ze keek hierbij niet alleen naar zeepaggregaten, maar ontdekte ook waarom het rode pigment vermiljoen in de loop der jaren zwart wordt.

Verslaggeefster Jolie Jacobs liet zich door Katrien Keune en restaurator Petria Noble rondleiden in het Mauritshuis.

Hendrik Willem Hofs doet live verslag vanuit de rechtszaal in Amsterdam Osdorp, waar vandaag de tweede dag van het proces tegen Mohammed B. plaatsheeft: het rekwisitoor. De Officier van Justitie van Straelen zal vanmorgen de aanklacht verwoorden en de geëiste straf uitspreken.

Gisteren op de eerste dag van het proces werden getuigen, slachtoffers en deskundigen gehoord. Eén van die deskundigen was Ruud Peters, bijzonder hoogleraar Islamitisch recht aan de Universiteit van Amsterdam. Peters heeft voor deze strafzaak alle geschriften van Mohammed B. bestudeerd en daarover een rapport geschreven onder de titel "De ideologische en religieuze ontwikkeling van Mohammed Bouyeri."
Djoeke Veeninga praat met Peters.
---

Maandagnacht om half drie werd de Somalische vredesactivist Abdulkadir Yahya door
gemaskerde mannen van zijn bed gelicht in Mogadishu en in zijn woonkamer doodgeschoten.
Verslaggever Rik Delhaas was een aantal malen te gast bij Yahya thuis. En zijn broer Ali Yahya woont in Nederland. Rik Delhaas is in de studio en Ali Yahya is aan de telefoon.
---

Kort geleden verscheen de bundel "All that Dutch", een bundel artikelen van kunstprofessionals, wetenschappers en beleidmakers over het internationaal cultuurbeleid van Nederland. Daarbij gaat het dus om de wijze waarop Nederland zich in het buitenland presenteert als het om kunst gaat en ook om hoe kunstzinnig Nederland zich laat voeden door het buitenland en door buitenlanders. De bundel is ervoor bedoeld een discussie hierover los te maken, omdat het internationale cultuurbeleid 'niet meer vanzelfsprekend als effectief ervaren wordt', zoals de inleiding van de bundel zegt.
De Nederlandse kunst heeft haar internationale reputatie verloren en is naar binnen gericht, provinciaals, gesloten.

Een gesprek met twee mensen die hun gedachte aan de bundel hebben meegegeven:

1. Ann Demeester - directeur van W139, een centrum voor actuele kunst in Amsterdam en gastdocent bij het Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen en het Sandberg Instituut in Amsterdam;
2. En Jan Hoekema - Tweede Kamerlid voor D66 en directeur Onderwijs, Onderzoek en Cultuur en ambassadeur Internationale Culturele Samenwerking bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Radio 1 Journaal verslaggever Hendrik Willem Hofs doet live verslag vanuit de rechtszaal in Amsterdam Osdorp, waar vandaag de tweede dag van het proces tegen Mohammed B. plaatsheeft: het rekwisitoor. De Officier van Justitie van Straelen zal vanmorgen de aanklacht verwoorden en de geëiste straf uitspreken.

Gisteren op de eerste dag van het proces werden getuigen, slachtoffers en deskundigen gehoord. Eén van die deskundigen was Ruud Peters, bijzonder hoogleraar Islamitisch recht aan de Universiteit van Amsterdam. Peters heeft voor deze strafzaak alle geschriften van Mohammed B. bestudeerd en daarover een rapport geschreven onder de titel "De ideologische en religieuze ontwikkeling van Mohammed Bouyeri."
Djoeke Veeninga praat met Peters.
---

Kinderen onder de achttien jaar, die van iets strafbaars verdacht worden, komen bij de kinderrechter. Zo ook de ouders die de opvoeding van hun kind niet aankunnen.
Zittingen van de kinderrechter zijn niet openbaar. Op de ouders, de kinderen zelf en de hulpverleners na, mag niemand ze bijwonen.
Voor de serie 'Standplaats Kinderrechter' maakte de rechtbank in Amsterdam een uitzondering. Verslaggever Irene Houthuijs kreeg toestemming om bij een groot aantal zittingen aanwezig te zijn. Alle betrokkenen, ouders, kinderen, hulpverleners, openbaar ministerie en advocaten stemden daarmee in. De namen van de kinderen zijn, om privacyredenen, verdraaid.

In deze derde aflevering ontbreekt de jongen die uit huis geplaatst gaat worden. Zijn ouders zijn er wel en zij beschrijven de lijdensweg die zij en hun zoon doorstaan omdat hun zoon al lang wacht op een behandeling.
---

Tien jaar na de val van de enclave en de moord op 7000 moslims openen onderzoekers en betrokkenen een frontale aanval op een hoofdconclusie van het NIOD-rapport, volgens welke de aanval op Srebrenica niet te voorzien was. Is deze stelling houdbaar?
Tevens een reportage over het huidige Srebrenica. Hebben de overlevenden kunnen terugkeren? Waarom wonen velen nog steeds in vluchtelingenkampen? Wat is het economisch perspectief? Voorts wordt het spoor gevolgd van Ratko Mladic, die de verovering van Srebrenica leidde. Waarom bleef deze hoofdverdachte van het Joegoslavië Tribunaal tien jaar lang op vrije voeten? Een speurtocht langs undercover agenten en premiejagers, het graf van Mladic' moeder en een geheim ondergronds bunkercomplex.
---

Boutellier (1953) studeerde eind jaren zeventig af als sociaal-psycholoog aan de Vrije Universiteit op het onderwerp 'jeugdcriminaliteit en heropvoeding'. Hij heeft zich sindsdien vrijwel onafgebroken beziggehouden met (jeugd)criminaliteit, veiligheid, publieke moraal en strafrecht. Hij schreef over deze onderwerpen tal van publicaties, waaronder zijn proefschrift (1993) Solidariteit en slachtofferschap.

Boutellier was gedurende vele jaren verbonden aan het WODC van het Ministerie van Justitie en verdiepte zich als hoofdredacteur van Justitiële verkenningen en van het European Journal on Criminal Policy and Research in velerlei aspecten van de justitiële organisatie en veiligheidsproblematiek. Vervolgens was hij op hetzelfde departement strategisch beleidsadviseur. Boutellier publiceerde in 2002 het boek De veiligheidsutopie; hedendaags onbehagen en verlangen rond misdaad en straf, dat in 2004 ook Engelstalig werd gepubliceerd.

Sinds 1 augustus 2003 is Boutellier algemeen directeur van het Verwey-Jonker Instituut te Utrecht. Dit instituut verricht onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken, onder andere met betrekking tot veiligheid, leefbaarheid, opvoeding, integratie en welzijn. Daarnaast bekleedt hij sinds 1 april 2004 de bijzondere leerstoel Politie- en veiligheidsstudies aan de Faculteit Sociale wetenschappen van de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Het laatste uur kunt u hier links in Real Audio terugluisteren.

Boutellier (1953) studeerde eind jaren zeventig af als sociaal-psycholoog aan de Vrije Universiteit op het onderwerp 'jeugdcriminaliteit en heropvoeding'. Hij heeft zich sindsdien vrijwel onafgebroken beziggehouden met (jeugd)criminaliteit, veiligheid, publieke moraal en strafrecht. Hij schreef over deze onderwerpen tal van publicaties, waaronder zijn proefschrift (1993) Solidariteit en slachtofferschap. Boutellier was gedurende vele jaren verbonden aan het WODC van het Ministerie van Justitie en verdiepte zich als hoofdredacteur van Justitiële verkenningen en van het European Journal on Criminal Policy and Research in velerlei aspecten van de justitiële organisatie en veiligheidsproblematiek. Vervolgens was hij op hetzelfde departement strategisch beleidsadviseur. Boutellier publiceerde in 2002 het boek De veiligheidsutopie; hedendaags onbehagen en verlangen rond misdaad en straf, dat in 2004 ook Engelstalig werd gepubliceerd.

Sinds 1 augustus 2003 is Boutellier algemeen directeur van het Verwey-Jonker Instituut te Utrecht. Dit instituut verricht onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken, onder andere met betrekking tot veiligheid, leefbaarheid, opvoeding, integratie en welzijn. Daarnaast bekleedt hij sinds 1 april 2004 de bijzondere leerstoel Politie- en veiligheidsstudies aan de Faculteit Sociale wetenschappen van de Vrije Universiteit te Amsterdam.
---

In 1969 begon zijn loopbaan bij de VARA. Hij werd ombudsman. Dat leidde ertoe dat hij grote populariteit verwierf, waardoor zijn positie binnen de PvdA versterkt werd. Zijn meest bekende periode binnen de PvdA was in het Kabinet-Den Uyl als staatssecretaris Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (1973-1977) en als Minister van Volkshuisvesting in het kabinet Den Uyl/van Agt (1981/1982).

Radio- en televisieprogramma's bij de VARA, waarin Marcel van Dam een belangrijke rol vervulde, zijn "De Rooie Haan", "De Achterkant van het Gelijk", de actualiteitenrubriek "Achter het Nieuws" en het zeer recentelijke "Lagerhuis".
---

# Biografie:

Eerste ombudsman; presentator van "De achterkant van het gelijk"; VARA-voorzitter en directeur; presentator van "Het lagerhuis". Op 30 januari '38 wordt Marcel Parcifal Arthur van Dam geboren in een Utrechts gezin van negen kinderen. Vader is politierechercheur, moeder 'een heilige'. Ondanks de streng beleden katholieke leer is het gezin harmonieus. Wanneer Marcels jongste en de broer boven hem komen te overlijden voelt hij zijn positie als een isolement, waaruit hij zich redt door zich breed te maken. In de arbeidersbuurt waar hij opgroeit leert hij zich als straatvechter staande te houden: "ik ben van nature agressief". Op school leidt zijn ongeduldige houding tot lage cijfers voor gedrag. Tijdens de Tweede Wereldoorlog valt het gezin uiteen. Vader weigert consequent joden te arresteren en gaat in het verzet. Het gezin moet de rest van de oorlog verspreid onderduiken. Van Dam gaat in 1957 in Utrecht rechten en later sociologie studeren. In 1965 doet hij zijn doctoraalexamen. In zijn scriptie onderzoekt hij het verkiezingsgedrag. Op basis van deze studie presenteert hij in 1967 voor de televisie het eerste onderzoek waarbij een voorspelling van einduitslag wordt gegeven. Op 18-jarige leeftijd is Van Dam lid van de Katholieke Volkspartij geworden. Later ontworstelt Van Dam zich van de katholieke kerk, waar hij zich niet langer thuis voelt. Van Dam is twee jaar reserve-officier.
Marcel van Dam is gehuwd met Milou Derks, die hij van jongs af kent. Milou is dochter van de toenmalige hoofdredacteur van De Tijd. Zij wordt goudsmid en docent aan een kunstopleiding. Het echtpaar heeft twee kinderen: Willemien (1967) en Mark (1969).

PvdA - 1966
Marcel van Dam wordt in 1966 lid van de PvdA. Hij toont zich een politiek denker, die zich meer sterk maakt voor de grote visie dan voor de waan van de dag. Hij schrijft eind van dat jaar een artikel over de PvdA voor Vrij Nederland. Hij wordt opgenomen in de radicale vleugel van de PvdA, Nieuw Links en speelt een belangrijke rol in deze beweging. Van Dam verwijt 'de politiek' teveel op de korte termijn gericht te zijn. In het televisieprogramma "Inburgeren" (1967) wordt Van Dam als Nieuw Links-politicus voor de camera gehaald. "Mies en scène" (1968) is een rechtstreeks praatprogramma, waarin Mies Bouwman bekende en onbekende Nederlanders ontvangt. Marcel van Dam is een van die gasten. Marcel van Dam kandideert zich voor partijsecretaris in het bestuur van de PvdA. Hij wordt niet gekozen. Intussen is Van Dam wetenschappelijk medewerker bij de Wiarda Beckmanstichting. Hij werkt twee jaar voor de WBS. Dan maakt hij de overstap naar de VARA, waar hij in november '69 ombudsman wordt.

VARA televisie | "Ombudsman" - 1969
In 1969 wordt Van Dam benaderd door Tom Pauka, radioman en communicatiestrateeg bij de VARA, met de vraag of hij ombudsman wil worden. Het consumentenprogramma "De ombudsman" is gebaseerd op een Zweeds initiatief. Van Dam eerste optreden is in "Geachte ombudsman". In 1970 gaat het programma "Ombudsman" heten. In de eerste aflevering interviewt Marcel van Dam twee vaders van in een tehuis verblijvende kinderen. De vaders wonen in verschillende gemeenten. Aanleiding is dat de ene gemeente de verblijfkosten wel voor zijn rekening neemt en de andere gemeente niet. Door het programma "Ombudsman" wordt Van Dam binnen de VARA een machtsfactor, omdat hij een bekende Nederlander met grote populariteit is geworden. Hij wordt vaak op straat aangesproken met "Ombudsman, u bent mijn laatste hoop!" of woorden van die strekking. Uiteindelijk wordt Van Dam een kroonprins van PvdA-partijleider Joop den Uyl.

1970
De meest slepende zaak voor Ombudsman Van Dam wordt de Exota-zaak. Deze kwestie over spontaan ontplofte limonadeflessen wordt op 19 december '70 in het gelijknamige radioprogramma wereldkundig gemaakt. In de actualiteitenrubriek "Achter het nieuws" (1971) reageert Van Dam op het verwijt van de fabrikant, chantage uit te oefenen. In hetzelfde "Achter het nieuws" (1980) krijgt de Exota-affaire later opnieuw aandacht als er (gedurende zeer korte tijd) beslag is gelegd op VARA-gebouwen en de woning van Marcel van Dam. Uiteindelijk bepaalt de rechter dat Van Dam een algemeen probleem (ontploffende flessen) niet als een Exota-probleem mag presenteren. In "NOVA" (1996) is er aandacht voor deze rechterlijke uitspraak, waarin ook bepaald wordt dat de VARA zeven miljoen gulden (schadevergoeding plus vanaf 1970 bijgetelde rente) moet betalen. Marcel van Dam blijft tot 1973 ombudsman.

VARA radio
Alhoewel iedereen Van Dam van de televisie kent, zet hij zijn eerste stappen in zijn omroeploopbaan bij de radio. In de herfst van 1968 vraagt Tom Pauka aan Van Dam of hij misschien de Amerikaanse presidentsverkiezingen voor de microfoon wil verslaan. Twee maanden lang trekt Van Dam door de Verenigde Staten.

Staatssecretaris
Zijn rol als ombudsman versnelt Van Dams politieke loopbaan. Marcel van Dam combineert zijn politiek activiteit met divers televisiewerk. In het actualiteitenprogramma "Brandpunt" (1971) presenteert hij zich als lid van een links schaduwkabinet.

1973
Tijdens het kabinet-Den Uyl (1973-1977) wordt Van Dam staatssecretaris onder minister Gruyters van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. In een journaaluitzending (1974) start staatssecretaris Van Dam de bouw van honderden woningen nabij het Kurhaus in Scheveningen. In het actualiteitenprogramma "Hier en nu" (1977) wordt de staatssecretaris geïnterviewd over een omstreden verkoop van woningen.

Tweede Kamer - 1977
Tijdens het eerste kabinet Van Agt (1977-1981) zit Van Dam als oppositielid in de Tweede Kamer. Hij maakt in deze tijd naam met zijn plan voor de 25-urige werkweek. Deze werktijdverkorting staat hij voor, omdat economische groei alleen volgens hem de werkloosheid niet zal oplossen. 'Loonsverhoging is diefstal van werk' is een andere omstreden stellingname van de 'Robin Hood' van de PvdA. In 1979 laat Van Dam zich van een andere kant zien door deel te nemen aan het programma "Sterrenslag". Hij komt sportief uit in een team van politici. "Wat voor weer zou het zijn in Den Haag" (1980) is een serie politieke praatprogramma's, gepresenteerd door Paul Witteman. Als Jan Tromp de woningwetgeving onder de loep neemt, is Marcel van Dam als specialist volkshuisvesting van de PvdA een van de geïnterviewden.

Ministerschap - 1981
Hij keert na zijn Kamerlidmaatschap terug op het departement, als minister van Volkshuisvesting in het kabinet Den Uyl/Van Agt. Het kabinet Den Uyl/Van Agt is geen lang leven beschoren: het bestaat van september '81 tot en met mei '82. Van Dam neemt na zijn ministerschap zitting in de kamer. In deze periode is Van Dam geregeld in beeld als opvolger, een van de 'kroonprinsen' van partijleider Den Uyl.

Radio (vervolg)
Begin jaren tachtig wordt Van Dam medewerker van het programma "De stand van zaken". Hij doet in "De rooie haan" een personage: de ongegeneerd rechtse VVD-er De Bruijn. In deze onzachtzinnige scherts laat hij zijn talent voor imitaties blijken.

"De achterkant van het gelijk"
In "De achterkant van het gelijk" (1980) gaat presentator Marcel van Dam op Socratische wijze op zoek naar de grenzen van de ethiek. Volgens deze methode legt Van Dam een deelnemer een fictief en ingewikkeld probleem voor. Het probleem wordt meer en meer toegespitst op de situatie, die de deelnemer meer raakt. Aan de hand van dergelijke verzonnen situaties interviewt hij politiemensen, officieren van justitie en rechters over hun ethiek. Het idee is door de Amerikaanse Ford Foundation en Harvard University ontwikkeld. Een van de redactieleden is Van Dams vriend Hans van Mierlo, de D66-politicus. Voor dit programma wordt Van Dam al het eerste seizoen onderscheiden met de Nipkov-schijf (1981). "De achterkant van het gelijk" betekent Marcel van Dams terugkeer op de televisie.

Incidentele optredens - 1981-1984
Het programma "mei 1981" is een live-programma in het kader van de 1 mei-viering. Marcel van Dam presenteert het samen met Sonja Barend. Vooruitkijkend op de komende kamerverkiezingen (van 26 mei) wordt een imaginair progressief kabinet geformeerd. Ook tijdens de verkiezingen van 1982 is Van Dam op televisie actief. De actualiteitenrubriek "Brandpunt" brengt een crisis in het kabinet in beeld. Te zien is hoe Marcel van Dam op het Binnenhof arriveert. Het programma "Tweede Kamerverkiezingen 1982" heeft in zijn verslaglegging een interview met Marcel van Dam opgenomen. In het programma "Kruisraketten nee" (1983) wordt verslag gedaan van de demonstratie tegen de plaatsingen van nieuwe kernwapens. PvdA politicus Marcel van Dam wordt geïnterviewd. "De alles is anders show" (1984) is een praatprogramma over media. Marcel van Dam wordt aan de tand gevoeld over zijn dubbelrol: hij is behalve politicus ook commentator bij de actualiteitenrubriek "Achter het nieuws". Aan de orde komt de vraag of er een belangenverstrengeling ontstaat als een politicus ook als politiek commentator optreedt. In "Het RSV-drama" (1984) wordt een historisch overzicht gegeven van het ontstaan van de zogeheten RSV-affaire en de parlementaire enquête van die naam. Van Dam is vice-voorzitter van deze enquêtecommissie. Na dertien jaar Den Haag keert Van Dam definitief terug bij de VARA.

VARA-voorzitter - 1986
In 1986 stelt Van Dam zich kandidaat als voorzitter van de VARA. Zijn verkiezing verloopt niet probleemloos, omdat er weerstand is tegen de eis van Van Dam om een directe invloed op het programmabeleid te hebben. Van Dams eerste zorg is de sanering van de beroerde financiële situatie van de VARA. Als 'turn around manager' moet hij de VARA, vanouds een subsidiecultuur, rijp maken voor een bedrijfs-economische cultuur. Bovendien moet hij de traditie van sterk sociaal-democratisch bestuur herstellen, na een periode van zwak bestuur. Een ontslaggolf in onvermijdelijk. Er volgen reorganisaties en de knip gaat op de beurs. Deze reorganisatie vindt plaats in een stormachtige periode voor het Hilversums omroepbestel. Van Dam ziet de oorzaak van de crisis in het wegvallen van de verzuiling. Hij zet zich in voor een derde net en de verzelfstandiging van de NPS. Eventueel wil hij van de VARA een private omroep maken, met Veronica als eventuele partner. Ondertussen moet de VARA weer kwaliteit voor een breed publiek gaan bieden. Daarvoor moet het af van het imago van ruzie en drammerigheid. Van Dam reist door het land om op VARA-symposia de nieuwe lijn te verdedigen. Hij slaagt erin zowel de programma's als het omroepblad weer in de lift te krijgen. In de periode wordt de VARA de meest bekeken omroep.

Ook realiseert hij concrete samenwerkingsverbanden, zoals het samengaan van "Achter het nieuws" en "NOS-laat" in "NOVA". Naast zijn voorzitterschap neemt Van Dam ook de rol van programmadirecteur tijdelijk waar. In zijn hoedanigheid van NOS bestuurder wordt Van Dam ook NOB-commissaris. Per 1 januari 1988 neemt hij zitting in het dagelijks bestuur van de publieke omroep. Voorts heeft Van Dam zitting in het bestuur van NOZEMA (kabel) en in de raad van toezicht van de STER. In "Stop de persen" (1991), een programma over media, praat Van Dam over een op handen zijnde samenwerking tussen VOO en VARA. Ook bekritiseert hij het vastgelopen omroepbeleid van minister en partijgenote Hedy d'Ancona. Hij verwijt haar, met wanbeleid het omroepbestel kapot te maken. Ook in "Het capitool" (1996), een programma waarin binnen- en buitenlands nieuws wordt geanalyseerd, spreekt ex-VARA-voorzitter Marcel van Dam over commerciële televisie. Ook pleit hij voor een parlementaire enquête naar het mediabeleid. De NOS-structuur noemt hij 'volstrekt onwerkbaar'. In november 1995 draagt Van Dam het VARA-voorzitterschap over aan zijn opvolgster, Vera Keur.

Programma's tijdens Van Dams voorzitterschap
Tijdens Van Dams voorzitterschap blijft hij een veelgevraagd televisiepersoonlijkheid. Ook presenteert hij het programma "Welbeschouwd" (1987), een maandelijks discussieprogramma over actuele zaken onder zijn voorzitterschap. "Andere tijden" (2001) is een serie wekelijkse programma's, waarin aan de hand van archiefmateriaal en interviews onderwerpen uit de recente geschiedenis worden behandeld. De aflevering, waarin Marcel van Dam als voormalig minister van Volkshuisvesting figureert, is gewijd aan de moeizame opvolging van Joop den Uyl door Wim Kok tussen 1982 en 1986. Aan de orde komen ondermeer de weigering van Den Uyl om terug te treden, de mogelijke opvolging door Van der Louw, de val van Den Uyl, de mislukte opvolging door Van Kemenade en de keuze voor Kok als partijleider in 1986. "Slot Rottenberg" (2002) is een veertiendelige serie praatprogramma's, gepresenteerd door Felix Rottenberg. In deze aflevering is Marcel van Dam, columnist en debater in "Het Lagerhuis", te gast. Onderwerp is macht en invloed.

"De achterkant van het gelijk"
In het seizoen 1990-1991' komt "De achterkant van het gelijk" terug op de beeldbuis. Het betekent Van Dams terugkeer als televisiemaker. Ook in 1995 krijgt het programma "De achterkant van het gelijk" opnieuw een plaats in de programmering. Marcel van Dam presenteert deze series programma's, waarin hij door middel van discussie met deskundigen probeert de grenzen van de ethiek te vinden. In de redactie van het programma zitten Hans van Mierlo, Vera Keur, Carla Valentin en Marcel van Dam.

"Het lagerhuis"
"Het lagerhuis" is een wekelijks debatingprogramma onder leiding van Paul Witteman. In de redactie van "Het lagerhuis" zitten Hans van Mierlo, Vera Keur, Carla Valentin en Marcel van Dam. Van Dam verzorgt de inleiding van de onderwerpen. In de aflevering van "Het Lagerhuis" van 15 februari 1997 gaat Van Dam ook in debat met Pim Fortuyn. Onderwerp is de islamisering van de Nederlandse cultuur. In tegenstelling tot Van Dam vindt Fortuyn dat de islam een bedreiging vormt voor die Nederlandse cultuur. Van Dam twijfelt openlijk aan de kwaliteiten van Fortuyn. "Het Lagerhuis" is uitgebreid met een versie voor de jeugd: "Het jongerenlagerhuis".

VUT - 1995
In 1995 geeft Marcel van Dam de voorzittershamer over aan Vera Keur, de mediadirecteur van de VARA. Hij verhuist naar Putten. Daar ruilt hij drank en sigaren in voor het werk aan zijn tuin. Wel blijft hij programma's maken.

Typering
Van Dam is zelfgenoegzaam, onbreekbaar. Voorts is hij intelligent en een scherp debater. Hij is weinig deuldig en koppig van aard. Uitspraak van Harry Mulisch over zijn vriend Marcel van Dam: "Ik ken weinig mensen wiens imago zo verschilt van wat ze werkelijk zijn."

Prijzen en onderscheidingen

1. De Foresterprijs: de zachtmoedigste man van Nederland (1972). Het prijzengeld gaat naar de Stichting VARA Ombudsman.
2. De zilveren Nipkovschijf voor "De achterkant van het gelijk" (1981).
3. De Zilveren Reissmicrofoon voor het programma "De stand van Zaken" (1984).
4. Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw.
5. Commandeur in de orde van Oranje Nassau.

1. Kijk op de Kiezer (1967).
2. De ombudsman (1971).
3. De vele gezichten van de waarheid (bundel Volkskrant-columns).
4. De opmars der dingen, idem.