Ολόκληρο περίπτερο σε μια κόλλα χαρτί!
Το ηλεκτρονικό χαρτί έχει ήδη χίλια πρόσωπα. Και όλα τους μάς υπόσχονται
ότι σύντομα θα κυκλοφορούμε με ένα φύλλο (ηλεκτρονικό) χαρτί στην τσέπη που θα
μπορεί να χωράει την εφημερίδα μας, τα σχολικά μας βιβλία και ό,τι άλλο
επιθυμούμε να διαβάσουμε
ΕΙΡΗΝΗ ΒΕΝΙΟΥ
Σε λίγα χρόνια δεν θα χρειάζεται πλέον να βγαίνουμε για εφημερίδα. Θα μας
περιμένει «φρέσκια» δίπλα στον πρωινό καφέ
Το Gyricon δεν ήταν άλλο από την «πρωτόγονη» μορφή του ηλεκτρονικού χαρτιού
(e-paper). «Το 1989 παρατήρησα πως οι άνθρωποι διάβαζαν μόνο τα σύντομα
μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους στις οθόνες του υπολογιστή τους,
ενώ οποιοδήποτε μήνυμα ξεπερνούσε τη μία σελίδα σε μέγεθος αποστελλόταν
κατευθείαν στον εκτυπωτή», μας είπε ο Νικ Σέριντον επισημαίνοντας ότι η
οθόνη του υπολογιστή κουράζει στην ανάγνωση μεγάλων κειμένων και για τον λόγο
αυτό ο περισσότερος κόσμος καταφεύγει στην εκτύπωση.
«Σχεδόν όλες αυτές οι εκτυπώσεις κατέληγαν στα σκουπίδια μέχρι το τέλος της
ημέρας», κάτι που τον προβλημάτισε ιδιαίτερα. «Υπήρχε η ανάγκη για μια
οθόνη υπό μορφήν επαναχρησιμοποιήσιμου χαρτιού. Και αυτό θα έπρεπε να είναι
οικονομικό, λεπτό, εύκαμπτο και να διαθέτει καλή φωτεινότητα και αντίθεση.
Επιπλέον θα έπρεπε να είναι ευανάγνωστο και να έχει τη δυνατότητα αποθήκευσης
εικόνων χωρίς ρεύμα. Τότε συνειδητοποίησα ότι το Gyricon ήταν η κατάλληλη
τεχνολογία για κάτι τέτοιο». Κάπως έτσι, όπως εκμυστηρεύεται ο δρ
Σέριντον, άρχισε η πορεία του τύπου του αύριο.
Τι ήταν ακριβώς αυτό το πρωτογενές προϊόν που έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα
στην τεράστια ερευνητική προσπάθεια για τη δημιουργία του ηλεκτρονικού
χαρτιού; «Το Gyricon αποτελείται αρχικά από δύο λεπτά, διάφανα πλαστικά
φύλλα τα οποία περιέχουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό σφαιριδίων, που κολυμπούν σε
υγρό. Το καθένα από αυτά είναι μαύρο από το ένα ημισφαίριο και λευκό από το
άλλο, είναι ηλεκτρικά φορτισμένο, και έχει τη δυνατότητα να περιστρέφεται γύρω
από τον εαυτό του. Ετσι όταν ασκείται ηλεκτρικό φορτίο στο χαρτί,
δημιουργείται πολικότητα στην επιφάνειά του με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πότε
τα μαύρα και πότε τα λευκά σφαιρίδια (ανάλογα το φορτίο)» εξηγεί ο δρ
Σέριντον. Η συγκεκριμένη επινόηση ταυτίστηκε με τον όρο επαναχρησιμοποιήσιμο
χαρτί ακριβώς γιατί με την έκθεσή του σε νέο ηλεκτρικό φορτίο, σβήνεται
οποιαδήποτε προηγούμενη εμφάνιση.
Ηλεκτρονικό μελάνι
Λίγα χρόνια αργότερα, ο δρ. Τζόζεφ Τζέικομπσον, φυσικός και επικεφαλής
τής ερευνητικής ομάδας των εργαστηρίων μοριακών μηχανών του αμερικανικού
ιδρύματος ΜΙΤ, ανέπτυξε την τεχνολογία μικρόσφαιρας, η οποία στη συνέχεια τον
οδήγησε στην ίδρυση της εταιρείας Ε ink Corp., που ασχολείται αποκλειστικά με
την τεχνολογία και εξέλιξη των εφαρμογών του ηλεκτρονικού μελανιού.
Τα τελευταία τρία χρόνια μάλιστα σημειώνει ετήσιο κέρδος ύψους 200%-300%, ενώ
συνεργάζεται, μεταξύ άλλων, και με εταιρείες κολοσσούς όπως οι ιαπωνικές Sony
και Seiko, και την αμερικανική Motorola. Οπως είπε στο «Βήμα» ο διευθυντής
μάρκετινγκ και σχεδιασμού Ντέιβ Τζάκσον η Ε ink συνεχίζει να
συνεργάζεται με πρωτοποριακές εταιρείες που στοχεύουν στη βελτίωση υπαρχουσών
εφαρμογών, προσφέροντας ταυτόχρονα νέες κατηγορίες προϊόντων στην αγορά. Οι
διαθέσιμες συσκευές μέχρι στιγμής έχουν μορφή πινακιδίου (tablet), ενώ
μελλοντικός στόχος είναι η εμπορευματοποίηση ψηφιακών σελίδων με τη δυνατότητα
φόρτωσης κειμένου από το Διαδίκτυο.
«Τα προϊόντα μέχρι στιγμής είναι ασπρόμαυρα, ωστόσο η εταιρεία εργάζεται
για την ανάπτυξη μιας έγχρωμης εκδοχής, η οποία αναμένεται να κυκλοφορήσει το
2008» προσθέτει. Πρόκειται για την τελειοποίηση του έγχρωμου e-paper, που
βρίσκεται ακόμη σε στάδιο πρωτοτύπου, και θεωρείται από την Ε ink ο προάγγελος
των ηλεκτρονικών περιοδικών και εφημερίδων.
Το αύριο είναι σήμερα
Η επαναστατική τεχνολογία των πλαστικών οργανικής ηλεκτρονικής (Plastic
Organic Electronics - ΡΟΕ) θα παίξει μελλοντικά τον ρόλο του ασύρματου
ψηφιακού barcode
Υπάρχουν αρκετές εφημερίδες που ρίχνονται, έστω πειραματικά, στον πόλεμο του
απόλυτου εκσυγχρονισμού. Ανάμεσά τους, η γαλλική «Les Echos» και η βελγική «De
Tijd».
Η δεύτερη, μάλιστα, είχε ήδη μπει στον χορό τής δοκιμής από τον Μάρτιο του
2006, προσφέροντας τη μοναδική εμπειρία σε 200 προνομιούχους συνδρομητές να
διαβάζουν τις αγαπημένες στήλες τους από ένα «tablet». Μια ορθογώνια, λεπτή
συσκευή, δημιουργία της εταιρείας iRex, που θυμίζει πινακάκι. Φέρει μεγάλη
οθόνη, τεχνολογίας e-paper και υπόσχεται την απόλυτη ταύτιση με την πραγματική
έντυπη μορφή τής συγκεκριμένης εφημερίδας, με μόνη διαφορά ότι η ψηφιακή
παραλλαγή της ανατροφοδοτείται συνεχώς με ό,τι νεότερο «τρέχει» στην
επικαιρότητα.
Οσο για τη γαλλική εφημερίδα εκείνη υπόσχεται στους συνδρομητές της την
ηλεκτρονική πρώτη «έκδοση» από τις 4 το πρωί και προσφέρει δύο πακέτα
συνδρομών, επιτρέποντας στους αναγνώστες την επιλογή βάσει των αναγκών τους.
Το πρώτο αφορά την υπέρλεπτη συσκευή τής εταιρείας Ganaxa, με διαστάσεις 19
εκ. x 12 εκ. και πάχος μόλις 8 χιλιοστά. Το βάρος της δεν ξεπερνά τα 176
γραμμάρια, ενώ διαθέτει μνήμη 64ΜΒ με δυνατότητα επέκτασης μέχρι 1G. Βέβαια
προκειμένου να «εκσυγχρονίσουν» το υλικό τής εφημερίδας οι χρήστες οφείλουν να
συνδέσουν τη συσκευή με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή τους.
Κάτι που δεν συμβαίνει με το δεύτερο, πιο επαγγελματικό πακέτο, όπου η συσκευή
τής iRex συνδέεται ασύρματα με το Διαδίκτυο μέσω WiFi, ανακυκλώνοντας συνεχώς
το υλικό τή ηλεκτρονικής εμφάνισης. Είναι αισθητά μεγαλύτερη σε μέγεθος και
διαθέτει επεκτάσιμη μνήμη 128ΜΒ.
«Κινητά» βιβλία
Αλλη μία πρόκληση για τέτοιου είδους συσκευές αποτελεί το περιορισμένο υλικό
(βιβλία κτλ.) που ο χρήστης μπορεί να κατεβάσει και στη συνέχεια να
αποθηκεύσει σε αυτά. Μόνο στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ η επιλογή είναι αρκετά
περιορισμένη, ενώ ανακύπτει και το μείζον ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων
των δημιουργών.
Οι γείτονες Ιταλοί, πάντως, προχωρούν ένα βήμα πιο μπροστά, παρουσιάζοντας το
πρώτο κινητό βιβλίο (Cellular-Book), υπό την ονομασία «Readius».
Μια καινοτομία που προέκυψε από τη συνεργασία της εταιρείας Polymer Vision και
της Telecom Italia (ΤΙΜ). Πρόκειται για την πρώτη συσκευή με οθόνη που ρολάρει
ή μια συσκευή «κινητής πληροφόρησης» όπως την ονομάζει ο αντιπρόεδρος
μάρκετινγκ της Polymer Vision Τόμας βαν ντερ Ζάιντεν. «Ακριβώς
επειδή η οθόνη ρολάρει, προσφέρουμε στους καταναλωτές έναν συνδυασμό μεγάλου
και μικρού μεγέθους. Η συσκευή είναι μικρή όταν δεν χρησιμοποιείται, ενώ έχει
τη δυνατότητα να μεγαλώνει όταν θέλουμε να τη χρησιμοποιήσουμε. Αυτό είναι το
μεγάλο προσόν τής συγκεκριμένης οθόνης».
Το Readius προς το παρόν δεν επιτρέπει την τηλεφωνική επικοινωνία. Είναι στην
ουσία μικροσκοπικό ηλεκτρονικό βιβλίο, όπου με την εισαγωγή τής κάρτας SIM ο
χρήστης μπορεί να διαβάσει από προσωπικά του αρχεία, ώσπου να συνδεθεί με το
Διαδίκτυο και να «φορτώσει» το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του με τις ειδήσεις της
ημέρας, ή ακόμη και αναλυτικούς χάρτες πλοήγησης. To μικρό μέγεθός του δεν
είναι αντιπροσωπευτικό των δυνατοτήτων του, καθώς φέρει μνήμη 4GB.
Ανάγνωση Readius
Το Gyricon δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '70 από τους ειδικούς της
Xerox στο Κέντρο Ερευνών Palo Alto (PARC) και αποτέλεσε την «πρωτόγονη» μορφή
του ηλεκτρονικού χαρτιού
«Η συσκευή αναμένεται να κυκλοφορήσει ως τα μέσα του 2008 και στοχεύει
κυρίως σε επιχειρηματίες και ανθρώπους που ταξιδεύουν συχνά. Προορίζεται για
ανθρώπους που έχουν ανάγκη από σημαντικές πληροφορίες, και θα μπορούν έτσι να
τις μεταφέρουν μαζί τους, ή ακόμη και να τις συγχρονίζουν οπουδήποτε και αν
βρίσκονται» λέει ο κ. βαν ντερ Ζάιντεν.
«Η οθόνη είναι ιδιαίτερα ξεκούραστη για τα μάτια, γιατί ακολουθεί την
τεχνολογία του e-ink και δεν εκπέμπει ακτινοβολία. Λειτουργεί αποκλειστικά και
μόνο με τον ατμοσφαιρικό φωτισμό. Ετσι ακόμη και αν ο χρήστης βρίσκεται έξω,
στον ήλιο, μπορεί να διαβάσει τέλεια, όπως με ένα βιβλίο ή μία εφημερίδα».
Οπως ακριβώς και τα έντυπα, το Readius δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο
σκοτάδι χωρίς επιπλέον φωτισμό.
Το γεγονός αυτό βέβαια συμβάλλει στη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας, και έτσι η
επαναφορτιζόμενη μπαταρία του διαθέτει μέση διάρκεια λειτουργίας 10 ημερών.
«Η οθόνη από μόνη της καταναλώνει περίπου 10 φορές λιγότερη ενέργεια από
μια οθόνη LCD» συμπληρώνει.
Επόμενος στόχος της εταιρείας τώρα είναι η έγχρωμη οθόνη. «Επικεντρωνόμαστε
στην αγορά κινητής τηλεφωνίας. Οποιαδήποτε συσκευή κινητού θα μπορούσε να
διαθέτει μια τέτοια οθόνη που ρολάρει. Αυτό δημιουργεί την κινητικότητα της
πληροφορίας και θα προσέθετε κάτι επιπλέον στα τηλέφωνα πέραν της φωνητικής
επικοινωνίας. Φυσικά για να επιτύχουμε κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχουμε μια
έγχρωμη οθόνη που να υποστηρίζει κινούμενες εικόνες. Την πρώτη έγχρωμη οθόνη
υπολογίζουμε ότι θα την έχουμε σε δύο χρόνια αλλά την οθόνη που θα υποστηρίζει
βίντεο θα την έχουμε σε περίπου πέντε χρόνια από σήμερα». Η τιμή του
Readius, ωστόσο, παραμένει γρίφος. «Σίγουρα στην αρχή το κόστος της
συσκευής θα είναι υψηλότερο, γι' αυτό και δεν θα στοχεύει στο ευρύ κοινό. Αυτό
βέβαια θα συμβεί κατά την πρώτη περίοδο, γιατί μετά η συσκευή θα γίνει πολύ
φθηνότερη» παραδέχεται ο αντιπρόεδρος μάρκετινγκ της Polymer Vision.
Στόχος τα σχολεία
Το Readius της Polymer Vision χάρη στην τεχνολογία e-paper φέρει οθόνη που
ρολάρει και ξεδιπλώνεται όταν χρησιμοποιείται αυξομειώνοντας έτσι το μέγεθός
του. Θα κυκλοφορήσει στην αγορά μέσα στο 2008
Με την καλπάζουσα ανάπτυξη των e-books, σε λίγα χρόνια δεν αποκλείεται τα
«κλασικά» βιβλία να αποτελούν σπάνια κειμήλια. Μάλιστα οι ηλεκτρονικοί
αντικαταστάτες τους μπορεί να εισβάλουν ακόμη και στα σχολεία, όπως
οραματίζεται ο Ντέιβ Τζάκσον.
«Συνεργαζόμαστε με αρκετούς εκδοτικούς οίκους που εξειδικεύονται σε βιβλία
εκπαιδευτικού περιεχομένου, για να προχωρήσουν στα ηλεκτρονικά βιβλία.
Γνωρίζουμε ότι ένας μαθητής κουβαλά στην τσάντα του κατά μέσο όρο έξι βιβλία,
βάρους περίπου δύο κιλών το καθένα, δηλαδή συνολικά περίπου 12 κιλά». Με
την καθιέρωση των e-books, όμως, οι μαθητές θα απαλλαγούν μια για πάντα από
τον βραχνά τής σχολικής τσάντας.
Επιπλέον θα έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν οποιαδήποτε στιγμή, οπουδήποτε
και αν βρίσκονται, σε οποιοδήποτε βιβλίο τους επιθυμούν. «Η ικανότητα του
να κουβαλά κανείς μαζί του την προσωπική του βιβλιοθήκη αυξάνει ταυτόχρονα τη
μέγιστη δυνατότητα επίλυσης ασκήσεων ή προβλημάτων» αναφέρει ο διευθυντής
μάρκετινγκ και σχεδιασμού τής Ε ink.
Γράψε - σβήσε
Η Xerox πρωτοτυπεί για άλλη μία φορά δημιουργώντας μια τεχνολογία που θα φέρει
τα πάνω κάτω στο εμπόριο χάρτου. Πρόκειται για το Erasable Paper, ένα
επαναχρησιμοποιούμενο χαρτί που εκ πρώτης όψεως δεν διαφέρει από μια κοινή
κόλλα Α4. Το ανατρεπτικό χαρτί είναι εμποτισμένο όμως με ειδικά χημικά τα
οποία του επιτρέπουν να «αντιδρά» στις υπεριώδεις ακτινοβολίες και έτσι
δημιουργείται το κείμενο πάνω του.
«Με τη βοήθεια της ακτινοβολίας "καταγράφονται" στο χαρτί το κείμενο ή οι
εικόνες» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Μάριο Ζαρμάζ, μηχανικός στο
Κέντρο Ερευνών της Xerox στην Ευρώπη. «Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα παραμένει
στο χαρτί από 16 ως 24 ώρες, ανάλογα με τα επίπεδα της ακτινοβολίας κατά την
"εκτύπωση"» δηλώνει. Οι ερευνητές που το δοκιμάζουν εκτιμούν ότι το
επαναστατικό χαρτί, το οποίο αναμένεται να μειώσει δραματικά την άσκοπη
κατανάλωση ιδιαίτερα σε εργασιακούς χώρους, θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά
και ξανά για περίπου 50 φορές. Βέβαια, όπως μας λέει ο κ. Ζαρμάζ, όλα
εξαρτώνται από τον τρόπο χρήσης. «Οταν ο χρήστης το πιάνει με ιδρωμένα ή
βρεγμένα χέρια, σαφώς αλλοιώνεται η ποιότητα του χαρτιού και παράλληλα
μειώνεται η απόδοσή του» τονίζει.
Προς το παρόν βέβαια το επαναχρησιμοποιούμενο χαρτί της Xerox είναι μονόχρωμο.
«Για την ώρα, το κείμενο και οι εικόνες "εκτυπώνονται" σε μοβ-καφέ χρώμα,
καθώς η χρήση χρώματος στην παρούσα φάση δεν είναι εφικτή. Παρ' όλα αυτά
διερευνούμε πώς θα μπορούσαμε να επιτύχουμε μελλοντικά κάτι τέτοιο»
επισημαίνει ο επιστήμονας.
Και στο σουπερμάρκετ
Τον Δεκέμβριο του 2005 η εταιρεία Citizen Watch Co., σε συνεργασία με την Ε
Ink Corp., παρουσίασε στην έκθεση Eco-Products το πρώτο εύκαμπτο ψηφιακό ρολόι
χαμηλής κατανάλωσης στον κόσμο. Το υπέρλεπτο ρολόι, πάχους μόλις τριών
χιλιοστών και βάρους 1,5 κιλού, έφερε επιφάνειες e-paper μήκους 36 εκ. και
πλάτους 23 εκ. όπου εμφανίζονταν οι αριθμοί, ενώ η ενέργεια που κατανάλωνε
έφτανε μόλις το 1/100 συγκριτικά με άλλες οθόνες τέτοιου μεγέθους
Παράλληλα η αμερικανική εταιρεία αναπτύσσει μιαν άλλη καινοτομία. Πρόκειται
για τα πλαστικά οργανικής ηλεκτρονικής (Plastic Organic Electronics - ΡΟΕ): με
τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας, ειδικοί εκτυπωτές «εκτυπώνουν» ηλεκτρονικά
κυκλώματα σε πλαστικά φύλλα. «Είναι ένα τρομερά εκλεπτυσμένο σύστημα»
υπογραμμίζει ο κ. Ζαρμάζ. «Υπάρχει μόνο ένα πρωτότυπο στο Κέντρο Ερευνών
Palo Alto, στις ΗΠΑ, το οποίο διαθέτει κάμερα προκειμένου να βεβαιωνόμαστε ότι
κατά την εκτύπωση όλα έχουν γίνει σωστά, καθώς απαιτούνται πολλές στρώσεις
κυκλωμάτων. Για την εκτύπωση χρησιμοποιούνται ειδικά ημιαγώγιμα μελάνια,
πράγμα που σημαίνει ότι μέσα από κάτι τέτοιο υπεραπλουστεύεται η διαδικασία
δημιουργίας κυκλωμάτων» παραδέχεται ο ίδιος.
«Μια από τις κυριότερες εφαρμογές της συγκεκριμένης τεχνολογίας είναι η
ηλεκτρονική ταυτοποίηση προϊόντων RFID (Radio-frequency identification),
δηλαδή η ταυτοποίηση των προϊόντων με τη βοήθεια ραδιοσυχνότητας. Με τη
συγκεκριμένη μέθοδο εν ολίγοις επιτυγχάνουμε την υπερβολικά γρήγορη και φθηνή
εκτύπωση μιας ηλεκτρονικής "κεραίας", ενώ μια άλλη εφαρμογή της είναι η
κατασκευή τεράστιων οθονών υγρών κρυστάλλων (LCD), καθώς δεν θα υπάρχει
κανένας περιορισμός ως προς το μέγεθος» υπογραμμίζει ο κ. Ζαρμάζ. Το
σύστημα προορίζεται για αντικατάσταση των συρμάτινων ετικετών ασύρματης
αναγνώρισης αντικειμένων που επικολλάται επάνω στα προϊόντα. Το νέο σύστημα θα
τυπώνει κατευθείαν επάνω στο πλαστικό.
Οικολογική πρόκληση
Ηδη από το 2004 η επαναστατική πατέντα της Ε Ink Corp. για το e-paper είχε
διακριθεί με το χρυσό βραβείο της Society for Information Display (SID), του
βιομηχανικού οργανισμού για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών οθονών
Είναι όμως το ηλεκτρονικό χαρτί η απάντηση στην περιβαλλοντική καταστροφή ή
ακόμη και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου; Μελετητές τονίζουν πως η χαμηλότερη
κατανάλωση χαρτιού θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της κατάστασης του
πλανήτη, ωστόσο οι απαγορευτικές μέχρι στιγμής τιμές δεν επιτρέπουν την
προώθηση τέτοιων προϊόντων στην ευρύτερη αγορά.
Ο δρ Σέριντον πιστεύει πως θα μπορούσαν να αποτελούν επί μέρους απάντηση στον
περιβαλλοντικό προβληματισμό. «Σίγουρα θα ήταν ένα βήμα προς τη σωστή
κατεύθυνση» τονίζει.
Από την άλλη ο Ντέιβ Τζάκσον υποστηρίζει ότι η μείωση των εκτυπώσεων θα
βοηθούσε ιδιαίτερα τον πλανήτη. «Περισσότερο από το 60% των εκτυπώσεων στα
γραφεία καταλήγει στα σκουπίδια εντός 12ώρου, ενώ οι εφημερίδες καταγράφουν
ακόμη υψηλότερο ποσοστό στο τέλος της ημέρας».
«Θα έχουμε λιγότερα άχρηστα χαρτιά» δηλώνει από την πλευρά του ο κ. βαν
ντερ Ζάιντεν. «Προσφέροντας πληροφορίες ηλεκτρονικά αντί εκτυπωμένες σε
χαρτί, το e-paper θα μπορούσε να αποτελέσει τη δύναμη για λιγότερη κοπή
δέντρων». Ο ίδιος πιστεύει ότι, αρχικά, τόσο η έντυπη όσο και η
ηλεκτρονική μορφή θα συνυπάρξουν αρκετό καιρό. Τοποθετεί την επανάσταση του
τύπου σε 10-20 χρόνια από σήμερα, και αυτό γιατί κυρίως οι μεγαλύτερες γενιές
διατηρούν μια σχέση με το χαρτί που θα χρειαστεί χρόνο για να ξεπεραστεί.
Ο εφευρέτης του Gyricon πάλι ισχυρίζεται ότι με τους ρυθμούς που προχωρούν τα
πράγματα το ηλεκτρονικό χαρτί αναμένεται να γίνει πιο προσιτό με τη βελτίωση
των παραγωγικών διαδικασιών, σε περίπου δύο χρόνια. «Είναι σαφές ότι οι
εφημερίδες αποζητούν να συμβεί αυτό, καθώς το μεγαλύτερο κόστος τους οφείλεται
στην εκτύπωση και διανομή τους».
Και βέβαια, σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, αυτό ταυτόχρονα θα σημαίνει
την επανάσταση του Τύπου. Πέραν της μεταφοράς του στις εξωπραγματικές
οθόνες-σελίδες, κάτι τέτοιο συνεπάγεται γενικότερη διαφοροποίηση της
υπάρχουσας ταυτότητάς του. Η συνεχής ανατροφοδότηση νέων ειδήσεων θα κάνει μεν
τα έντυπα πιο άμεσα, ωστόσο θα χάσουν πλέον τη μαγεία του ανέμελου, μη
τεχνολογικά προηγμένου ξεφυλλίσματος. Ολα θα εξαρτώνται πλέον από την ασύρματη
σύνδεση των συγκεκριμένων «έξυπνων» συσκευών με το Διαδίκτυο. Θα είναι αυτό το
τέλος των τυπογραφείων; Κανείς δεν γνωρίζει. Μένει να δούμε τι θα συμβεί σε
λίγα χρόνια...
