จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
| จังหวัดพระนครศรีอยุธยา |
|
|
|
|
 |
ราชธานีเก่า อู่ข้าวอู่น้ำ
เลิศล้ำกานท์กวี คนดีศรีอยุธยา |
 |
|
|
| ข้อมูลทั่วไป |
|
|
|
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคกลาง มีเขตตอนเหนือติดกับจังหวัดลพบุรี และอ่างทอง ด้านตะวันออกติดกับจังหวัดสระบุรี ด้านใต้จรดจังหวัดปทุมธานี นนทบุรี และนครปฐม ส่วนทางตะวันตกจรดจังหวัดสุพรรณบุรี เคยมีชื่อเสียงในฐานะเป็นแหล่งปลูกข้าวที่สำคัญ ในปัจจุบันกลายเป็นแหล่งโรงงานอุตสาหกรรมใกล้กรุงเทพมหานคร จังหวัดนี้ไม่มีอำเภอเมือง แต่มีอำเภอพระนครศรีอยุธยาซึ่งมีบทบาทคล้ายอำเภอเมือง (เรียกว่าอำเภอพระนครศรีอยุธยา มิใช่อำเภอเมืองพระนครศรีอยุธยา) ชาวบ้านโดยทั่วไปนิยมเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "กรุงเก่า" หรือ "เมืองกรุงเก่า"
[แก้] ประวัติศาสตร์
ดูเพิ่มเติมที่ กรุงศรีอยุธยา
พระนครศรีอยุธยาเคยเป็นราชธานี (เมืองหลวง) ของอาณาจักรอยุธยา หรืออาณาจักรสยาม ตลอดระยะเวลา 417 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 1893 กระทั่งเสียกรุงแก่พม่า เมื่อ พ.ศ. 2310 ครั้นเมื่อพระเจ้าตากสินมหาราชทรงสถาปนาราชธานีแห่งใหม่ที่กรุงธนบุรี กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้กลายเป็นเมืองร้าง ยังมีคนที่รักถิ่นฐานบ้านเดิมอาศัยอยู่และมีราษฎรที่หลบหนี้ไปอยู่ตามป่ากลับเข้ามาอาศัยอยู่รอบ ๆ เมือง รวมกันเข้าเป็นเมือง จนทางการยกเป็นเมืองจัตวาเรียกว่า "เมืองกรุงเก่า"
เมื่อ พ.ศ. 2325 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงยกเมืองกรุงเก่าขึ้นเป็น หัวเมืองจัตวา เช่นเดียวกับในสมัยกรุงธนบุรี หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้จัดการปฏิรูปการปกครองทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค โดยการปกครองส่วนภูมิภาคนั้น โปรดให้จัดการปกครองแบบเทศาภิบาลขึ้น โดยให้รวมเมืองที่อยู่ใกล้เคียงกัน 3-4 เมือง ขึ้นเป็นมณฑล มีข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นผู้ปกครอง โดยในปี พ.ศ. 2438 ทรงโปรดให้จัดตั้งมณฑลกรุงเก่าขึ้น ประกอบด้วยหัวเมืองต่าง ๆ คือ กรุงเก่าหรืออยุธยา อ่างทอง สระบุรี ลพบุรี พรหมบุรี อินทร์บุรี และสิงห์บุรี
ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รวมเมืองอินทร์และเมืองพรหมเข้ากับเมืองสิงห์บุรี ตั้งที่ว่าการมณฑลที่อยุธยา และในปี พ.ศ. 2469 เปลี่ยนชื่อจาก "มณฑลกรุงเก่า" เป็น "มณฑลอยุธยา" ซึ่งจากการจัดตั้งมณฑลอยุธยามีผลให้อยุธยามีความสำคัญทางการบริหารการปกครองมากขึ้น การสร้างสิ่งสาธารณูปโภคหลายอย่างมีผลต่อการพัฒนาเมืองอยุธยาในเวลาต่อมา จนเมื่อยกเลิกการปกครองระบบมณฑลเทศาภิบาล ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 อยุธยาจึงเปลี่ยนฐานะเป็นจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจนถึงปัจจุบัน
ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มีนโยบายบูรณะโบราณสถานภายในเมืองอยุธยา เพื่อเป็นการฉลองยี่สิบห้าพุทธศตวรรษ ประจวบกับในปี พ.ศ. 2498 นายกรัฐมนตรีประเทศพม่าเดินทางมาเยือนประเทศไทย และได้มอบเงินจำนวน 200,000 บาท เพื่อปฏิสังขรณ์วัดและองค์พระมงคลบพิตร เป็นการเริ่มต้นบูรณะโบราณสถานในอยุธยาอย่างจริงจัง ซึ่งต่อมากรมศิลปากรเป็นหน่วยงานสำคัญในการดำเนินการ จนองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโกมีมติให้ประกาศขึ้นทะเบียนอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา เป็น "มรดกโลก" เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2534 มีพื้นที่ครอบคลุมในบริเวณโบราณสถานเมืองอยุธยา
[แก้] ทำเนียบรายนามผู้ว่าราชการจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
| ชื่อ |
ช่วงเวลาดำรงตำแหน่ง |
| 1. เจ้าพระยาชัยวิชิตสิทธิสงคราม |
สมัยรัชกาลที่ 1 |
| 2. พระยาชัยวิชิตสิทธิสาตรามหาประเทศราชสุรชาติเสนาบดี |
สมัยรัชกาลที่ 3 |
| 3. พระยามหาสิริธรรมพโลปถัมภ์เทพทราวดีศรีรัตนธาดามหาปเทศาธิบดีอภัยพิริยะปรากรมพาหุ |
สมัยรัชกาลที่ 4 |
| 4. พระยาสีหราชฤทธิไกรยุตินัเนติธรรมธาดามหาปเทศาธิบดีอภัยพิริยะปรากรมพาหุ |
สมัยรัชกาลที่ 4 |
| 5. พระยาชัยวิชิตสิทธิศักดามหานคราธิการ |
สมัยรัชกาลที่ 4 |
| 6. พระยาชัยวิชิตสิทธิสาตรามหาปเทศาธิบดี (สิงห์โต) |
สมัยรัชกาลที่ 5 |
7. พระยาเพชรชฎา (นาค ณ ป้องเพชร)
ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น พระยาชัยวิชิตสิทธิศักดามหานคราธิการ |
สมัยรัชกาลที่ 5 |
8. หลวงอนุรักษ์ภูเบศร์ (พร เดชะคุปต์)
ภายหลังเลื่อนเป็น พระอนุรักษ์ภูเบศร์ และพระยาโบราณบุรานุรักษ์ ตามลำดับ |
สมัยรัชกาลที่ 5 |
| 9. พระยาพิทักษ์เทพธานี (ชุ่ม อรรถจินดา) |
สมัยรัชกาลที่ 6 |
| 10. หม่อมอมรวงษ์วิจิตร คเนจร |
สมัยรัชกาลที่ 6 |
| 11. พระยาอมรฤทธิธำรง (ฉี่ บุญนาค) |
พ.ศ. 2454–2455 |
| 12. หลวงพิทักษ์ฤทธิรงค์ (บุญ บุญอารักษ์) |
พ.ศ. 2455 |
| 13. พระพิทักษ์เทพธานี (พร พิมพะสุต) |
พ.ศ. 2456–2459 |
| 14. พระพิทักษ์เทพธานี (ปุ่น อาสนจินดา) |
พ.ศ. 2459–2462 |
| 15. พระยาอมรฤทธิธำรง (บุญชู บุญนาค) |
พ.ศ. 2462–2465 |
| 16. พระทวาราวดีภิบาล (เชย ชัยประภา) |
พ.ศ. 2465 |
| 17. พระยากรุงศรีสวัสดิการ (จำรัส สวัสดิชูโต) |
พ.ศ. 2465–2468 |
| - พระทวาราวดีภิบาล (เชย ชัยประภา) ครั้งที่ 2 |
พ.ศ. 2468–2472 |
| 18. พระยาสัจจาภิรมย์ (สรวง ศรีเพ็ญ) |
พ.ศ. 2472–2474 |
| 19. พระยาจินดารักษ์ (จำลอง สวัสดิชูโต) |
พ.ศ. 2474–2476 |
| 20. พระณรงค์ฤทธิ์ (ชาย ดิฐานนท์) |
พ.ศ. 2476–2479 |
| 21. พระชาติตระการ (ม.ร.ว. จิตร คเนจร) |
พ.ศ. 2479–2482 |
| 22. หลวงบริหารชนบท (ส่าน สีหไตรย์) |
พ.ศ. 2482–2484 |
| 23. หลวงประสิทธิบุรีรักษ์ (ประยงค์ สุขะปิยังคุ) |
พ.ศ. 2484–2489 |
| 24. ขุนปฐมประชากร (สมบูรณ์ จันทรประทีป) |
พ.ศ. 2489–2490 |
| 25. พระราชญาติรักษา (ประกอบ บุญนาค) |
พ.ศ. 2490–2495 |
| 26. ถนอม วิบูลษ์มงคล |
พ.ศ. 2495–2495 |
| 27. ขุนธรรมรัฐูธุราทร (ธรรมรัตน์ โรจนสุนทร) |
พ.ศ. 2495–2496 |
| 28. เกียรติ ธนกุล |
พ.ศ. 2496–2497 |
| 29. สง่า ศุขรัตน์ |
พ.ศ. 2497–2498 |
| 30. สุทัศน์ สิริสวย |
พ.ศ. 2498–2502 |
| 31. พ.ต.อ. เนื่อง รายะนาค |
พ.ศ. 2502–2510 |
| 32. จำนง เทพหัสดิน ณ อยุธยา |
พ.ศ. 2510–2514 |
| 33. วรวิทย์ รังสิโยทัย |
พ.ศ. 2514–2516 |
| 34. ร.ต.ท. ระดม มหาศรานนท์ |
พ.ศ. 2516–2517 |
| 35. วิทยา เกษรเสาวภาค |
พ.ศ. 2517–2519 |
| 36. สมพร ธนสถิตย์ |
พ.ศ. 2519–2520 |
| 37. วิเชียร เวชสวรรค์ |
พ.ศ. 2520–2521 |
| 38. สุชาติ พัววิไล |
พ.ศ. 2521–2523 |
| 39. ฉลอง วงษา |
พ.ศ. 2523–2524 |
| 40. ร.ต. กิติ ประทุมแก้ว |
พ.ศ. 2524–2529 |
| 41. ชัยวัฒน์ หุตะเจริญ |
พ.ศ. 2529–2534 |
| 42. ปรีดี ตันติพงศ์ |
พ.ศ. 2534–2537 |
| 43. บรรจง กันตวิรุฒ |
พ.ศ. 2537–2540 |
| 44. ยุวัฒน์ วุฒิเมธี |
พ.ศ. 2540–2542 |
| 45. ฐิระวัตร กุลละวณิชย์ |
พ.ศ. 2542–2545 |
| 46. สุรพล กาญจนะจิตรา |
พ.ศ. 2545–2546 |
| 47. สมศักดิ์ แก้วสุทธิ |
พ.ศ. 2546–2548 |
| 48. สมชาย ชุ่มรัตน์ |
พ.ศ. 2548–2551 |
| 49. ปรีชา กมลบุตร |
พ.ศ. 2551–2552 |
| 50. วิทยา ผิวผ่อง |
พ.ศ. 2552–ปัจจุบัน |
[แก้] การแบ่งเขตการปกครอง
จังหวัดพระนครศรีอยุธยาประกอบด้วย 16 อำเภอ ได้แก่
[แก้] สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
- สัญลักษณ์ประจำจังหวัด คือ รูปสังข์ซึ่งประดิษฐานอยู่ในพานแว่นฟ้า ภายในปราสาทใต้ต้นหมัน ซึ่งนับถือกันว่าเป็นสัญลักษณ์อันประเสริฐ
- ดอกไม้ประจำจังหวัด: ดอกโสน (Sesbania aculeata)
- ต้นไม้ประจำจังหวัด: หมัน (Cordia dichotoma)
- คำขวัญประจำจังหวัด: ราชธานีเก่า อู่ข้าวอู่น้ำ เลิศล้ำกานท์กวี คนดีศรีอยุธยา
[แก้] อ้างอิง
- ^ ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- ^ กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2552." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/stat/y_stat.html 2553. สืบค้น 30 มีนาคม 2553.
[แก้] ดูเพิ่ม
[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น
พิกัดภูมิศาสตร์: 14°22′N 100°34′E / 14.36°N 100.57°E / 14.36; 100.57
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
|
อำเภอ ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา |
|
|
|
 |
|
|
จังหวัดของประเทศไทยในอดีตและโครงการจัดตั้งในอนาคต |
|
| จังหวัดของไทยในอดีต |
|
|
| จังหวัดที่เคยได้รับการพิจารณา |
|
|
| จังหวัดที่รอการพิจารณาอนุมัติ |
|
|
