พระบรมมหาราชวัง
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระบรมมหาราชวัง (อังกฤษ: Grand Palace) เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์สมัยรัตนโกสินทร์ ตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งอยู่ที่แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
ปัจจุบัน พระบรมมหาราชวังเป็นสถานที่ท่องเที่ยว ที่ได้รับความนิยมมากเป็นอันดับที่ 16 ของโลก โดยมีผู้เข้าเยี่ยมชมในปี พ.ศ. 2549 เป็นจำนวนถึง 8,995,000 คน[1]
เนื้อหา |
[แก้] ประวัติการก่อสร้าง
พระบรมมหาราชวังเป็นพระราชวังหลวง ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ปฐมกษัตริย์แห่งพระราชวงศ์จักรี โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น เมื่อทรงย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรี มายังฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา การก่อสร้างพระบรมมหาราชวัง ซึ่งเป็นศูนย์กลางการปกครองของประเทศ และเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ เริ่มขึ้นพร้อมกับการสร้างพระนครเมื่อ พ.ศ. 2325 การก่อสร้างพระราชวังหลวง สร้างในบริเวณที่เคยเป็นที่อยู่ของชาวจีน ซึ่งโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายไปอยู่ที่แห่งใหม่คือที่สำเพ็ง เริ่มดำเนินการในวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2325 หลังพระราชพิธียกหลักเมือง 1 วัน และมีการเฉลิมพระราชมนเฑียรในวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ. 2325 แต่ขณะนั้นพระราชมนเฑียรสร้างด้วยเครื่องไม้ และสร้างเสาระเนียดรายรอบพระราชวัง ใน พ.ศ. 2326 จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชมนเทียรและเสาระเนียดจากเครื่องไม้เป็นก่อกำแพงอิฐ และสร้างประตูรายรอบพระบรมมหาราชวัง สร้างพระมหาปราสาท และพระราชมนเทียร ตลอดจนสร้างพระอารามในพระบรมมหาราชวัง คือ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือพระแก้วมรกต เมื่อสร้างพระราชนิเวศน์มนเฑียรเป็นการถาวรแล้วโปรดเกล้าฯ ให้มีการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเต็มตามแบบแผนราชประเพณีอีกครั้งหนึ่งใน พ.ศ. 2328
พระราชวังหลวงหรือพระบรมมหาราชวังได้มีการก่อสร้างเพิ่มเติมขยายอาณาเขตและบูรณปฏิสังขรณ์มาในทุกรัชกาล ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ พระราชอนุชา ขึ้นเป็นพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงบัญญัติให้เรียกพระราชวังหลวงว่า พระบรมมหาราชวัง นั่นคือ ทรงบัญญัติให้ใช้คำว่า “บรม” สำหรับฝ่ายวังหลวง และ “บวร” สำหรับฝ่ายวังหน้า พระราชวังบวรสถานมงคลหรือวังหน้าจึงเรียกว่า “พระบวรราชวัง” เมื่อพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตแล้ว พระราชวังหลวงก็ยังคงใช้ว่า พระบรมมหาราชวัง มาจนกระทั่งปัจจุบัน
[แก้] ที่ตั้งและอาณาเขต
หลังจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้สร้างราชธานีแห่งใหม่แล้วก็โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระบรมมหาราชวังไว้ด้วย ที่ตรงบริเวณพระบรมมหาราชวังในปัจจุบันนี้แต่เดิมเป็นชุมชนชาวจีน พระองค์จึงโปรดเกล้าฯ ให้ชาวจีนเหล่านี้อพยพไปตั้งถิ่นฐานใหม่ที่บริเวณสำเพ็งในปัจจุบัน ในปัจจุบันพระบรมมหาราชวังตั้งอยู่ที่แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร มีอาณาเขตติดต่อกับสถานที่สำคัญดังนี้
|
|
พื้นที่ของพระบรมมหาราชวังในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเมื่อแรกสร้าง มีเนื้อที่ทั้งหมด 132 ไร่ ต่อมาในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยโปรดเกล้าฯ ขยายเขตพื้นที่ออกไปเป็น 152 ไร่ 2 งาน จนถึงปัจจุบัน แผนผังของพระบรมมหาราชวังได้ยึดถือแบบของพระราชวังหลวงสมัยกรุงศรีอยุธยา คือสร้างติดกับแม่น้ำ หันหน้าไปทางทิศเหนือโดยมีแม่น้ำเจ้าพระยาอยู่ทางทิศตะวันตก ให้กำแพงเมืองด้านข้างแม่น้ำเป็นกำแพงพระบรมมหาราชวังชั้นนอก และวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระอารามหลวงในพระราชวังตามแบบวัดพระศรีสรรเพชญ์ของกรุงศรีอยุธยาตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออก
[แก้] การใช้งาน
พระบรมมหาราชวังได้ใช้เป็นที่ประทับและศูนย์กลางการปกครองของพระมหากษัตริย์สมัยรัตนโกสินทร์มาตลอด จนถึงกลางรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวและ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประทับเพียงครั้งคราว ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดลได้เสด็จประทับ ณ พระที่นั่งบรมพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง กระทั่งเสด็จสวรรคต หลังจากนั้นจนถึงปัจจุบัน มิได้มีพระมหากษัตริย์เสด็จมาประทับในพระบรมมหาราชวังเป็นการถาวรอีก ในรัชกาลปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จประทับบ้างเป็นครั้งคราว เช่นเวลาซ่อมพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน หรือเวลามีการพระราชพิธี เป็นต้น พระบรมมหาราชวังใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีสำคัญต่าง ๆ ตามพระราชประเพณี, เป็นที่รับแขกเมือง และพระราชอาคันตุกะ รวมทั้งเป็นที่ตั้งพระบรมศพและพระศพของพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูง ส่วนบริเวณเขตพระราชฐานชั้นนอกได้ใช้เป็นที่ตั้งของสถานที่ราชการ เช่น สำนักพระราชวัง,สำนักราชเลขาธิการและราชบัณฑิตยสถาน และเขตพระราชฐานชั้นในก็มิได้เป็นที่อยู่อาศัยของเจ้านายฝ่ายในอีกต่อไป แต่ยังคงเป็นที่ทำการและที่พำนักของข้าราชการสำนักพระราชวัง ฝ่ายพระราชฐานชั้นในบางส่วนซึ่งล้วนเป็นสตรีทั้งสิ้น
[แก้] พระที่นั่ง หอ พระตำหนักและสถานที่สำคัญภายในพระบรมมหาราชวัง
พระที่นั่ง หอ พระตำหนักและสถานที่สำคัญภายในพระบรมมหาราชวังในปัจจุบัน สามารถแบ่งออกได้ดังนี้
- พระที่นั่งและหอในหมู่พระมหามณเฑียร เขตพระราชฐานชั้นกลาง
- พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน
- พระที่นั่งเทพสถานพิลาศและพระที่นั่งเทพอาสน์พิไล
- พระที่นั่งไพศาลทักษิณ
- พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหสูรยพิมาน ซึ่งภายในกำแพงแก้วของพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ยังมีพระที่นั่งและหอต่าง ๆ ดังนี้
- หอพระสุราลัยพิมาน
- หอพระธาตุมณเฑียร
- พระที่นั่งในหมู่พระมหาปราสาท เขตพระราชฐานชั้นกลาง
- พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทซึ่งภายในกำแพงแก้วของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ยังมีพระที่นั่ง ดังนี้
- พระที่นั่งพิมานรัตยา
- พระที่นั่งในหมู่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เขตพระราชฐานชั้นกลาง
- พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท
- พระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์
- พระที่นั่งสมมติเทวราชอุปบัติ
- พระที่นั่งดำรงสวัสดิ์อนัญวงศ์ เป็นพระที่นั่งที่สร้างต่อเนื่องกับพระที่นั่งสมมติ เทวราชอุปบัติ ด้านตะวันตก ใช้เป็นห้องเครื่องลายคราม มีชื่อเรียกขานว่า "ห้องผักกาด"
- พระที่นั่งนิพัทธพงศ์ถาวรวิจิตร เป็นพระที่นั่งที่สร้างต่อเนื่องกับพระที่นั่งมูล สถานบรมอาสน์ ด้านตะวันออกเป็นห้องพระภูษา
- พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร
- พระที่นั่งอมรพิมานมณี เป็นพระวิมานที่บรรทมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว ต่อจากพระเฉลียงด้านหลังพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร
- พระที่นั่งสุทธาศรีอภิรมย์ เป็นห้องประทับสมเด็จพระอัครมเหสี อยู่ด้านตะวันออกของพระที่นั่งอมรพิมานมณี
- พระที่นั่งบรรณาคมสรนี เป็นห้องทรงพระอักษร อยู่ด้านตะวันตกของพระที่นั่งอมรพิมานมณี
- พระที่นั่งราชปรีดีวโรทัย เป็นห้องพักผ่อนพระราชอิริยาบถ ต่อจากพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร
- พระที่นั่งเทพดนัยนันทยากร เป็นห้องสมเด็จพระราชโอรสและสมเด็จพระราชธิดา ทางด้านเหนือของพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร
- พระที่นั่งเทวารัณยสถาน เป็นพระที่นั่งโถงด้านหน้าพระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬารองค์ปัจจุบัน
- หมู่พระที่นั่งในสวนศิวาลัย เขตพระราชฐานชั้นกลาง
- พระที่นั่งมหิศรปราสาท
- พระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท
- พระที่นั่งสีตลาภิรมย์
- พระที่นั่งบรมพิมาน
- อาคารรับรองเอและบี
- พระพุทธรัตนสถาน เป็นสถานที่ ที่ใช้ประกอบพระราชพิธีทรงพระผนวชในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
- พระตำหนักและอาคารต่างๆในเขตพระราชฐานชั้นใน
- พระตำหนักสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี
- ตำหนักพระองค์เจ้าอัพภันตรีปชา พระองค์เจ้าทิพยาลังการและเจ้าจอมมารดาแส
- ตำหนักพระองค์เจ้่าจุฑารัตนราชกุมาีรี
- ตำหนักพระองค์เจ้าอรพินทุ์เพ็ญภาค
- ตำหนักพระองค์เจ้าประพาฬรัศมี
- ตำหนักพระองค์เจ้าอรุณวดี
- ตำหนักกรมหลวงวรเสรฐสุดา
- พระตำหนักพระราชชายา เจ้าดารารัศมี
- พระตำหนักสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
- ตำำหนักพระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา
- ตำหนักพระองค์เจ้าบุษบันบัวผัน
- พระตำหนักกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร
- พระคลังใน
- ตำหนักพระองค์เจ้าวรลักษณาวดี
- เรือนทรงประเคน
- ตำหนักพระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา พระองค์เจ้าสุจิตราภรณีและเจ้าจอมมารดาชุ่ม
- เรือนเจ้าจอมก๊กออ
- ตำหนักพระองค์เจ้าอรประพันธ์รำไพ พระองค์เจ้าอดิสัยสุริยาภา และเจ้าจอมมารดาอ่อน (ตำหนักแดง)
- ตำหนักพระองค์เจ้าพิบพับสรสร้อย
- ตำหนักพระองค์เจ้าพักตร์พิมลพรรณ
- ตำหนักพระองค์เจ้าประเวศวรสมัย
- ตำหนักพระองค์เจ้าศศิพงษ์ประไพ
- ตำหนักพระองค์เจ้าเหมวดี
- ตำหนักพระองค์เจ้าแม้นเขียน
- ตำหนักพระองค์เจ้าแขไขดวง
- ตำหนักพระองค์เจ้าวาณีรัตนกัญญา
- ตำหนักพระองค์เจ้าปภัศร
- ตำหนักพระองค์เจ้าผ่อง
- เรือนเจ้าจอมเง็ก (อดีีตเรือนเจ้าจอมมารดา ม.ร.ว.จิ๋ว กปิตถา)
- เรือนคุณท้าววรจันทร์ (เจ้าจอมมารดาวาด)
- ตำหนักพระองค์เจ้าศรีสุดสวาดิและเรือนเจ้าจอมประยงค์
- ตำหนักพระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์
- ตำหนักพระองค์เจ้าเฉิดโฉม
- ตำหนักพระองค์เจ้าสุนทรีนาฏ
- ตำหนักพระองค์เจ้าเทวีวิไลยวรรณ
- เต๊งแถวใน หรือ เต๊งแดง
- เต๊งแถวกลาง หรือ เต๊งริมกำแพงพระราชฐานชั้นใน
[แก้] ดูเพิ่ม
[แก้] อ้างอิง
- ^ Global Market Information Database, Tourist Attractions - World, 10 Apr 2008
[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น
- พระบรมมหาราชวัง
- ภาพพาโนรามา 360 องศาของ พระบรมมหาราชวัง
- รายชื่อเว็บไซต์พระราชวังต่าง ๆ ในความดูแลของสำนักพระราชวัง
- ชมพระบรมมหาราชวังแบบเสมือนจริง
|
|||||||||||||||||||||||||||||
