สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

บทความนี้ขาดหรือต้องการเพิ่มแหล่งอ้างอิง เพื่อให้พิสูจน์ยืนยันได้ถึงที่มาและความน่าเชื่อถือ คุณสามารถพัฒนาบทความนี้ได้โดยเพิ่มแหล่งอ้างอิงตามสมควร เนื้อหาที่ขาดแหล่งอ้างอิงอาจถูกลบออก

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 หรือ เจ้าสามพระยา เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 3 ในสมเด็จพระอินทราชา (เจ้านครอินทร์) และเป็นพระราชบิดาของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระองค์เสด็จขึ้นครองราชย์เมื่อปี พ.ศ. 1967 ภายหลังจากเหตุการณ์การแย่งราชสมบัติของพระเชษฐาทั้งสองจนสิ้นพระชนม์ไปทั้ง 2 พระองค์ โดยพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 7 แห่งกรุงศรีอยุธยา

พระองค์ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่มีพระปรีชาสามารถในการปกครอง และการรบ ดังจะเห็นได้จากกรณีการตีล้านนาและเมืองกัมพูชา นับเป็นการขยายพระราชอาณาเขตของ อาณาจักรอยุธยาตอนต้นอย่างเป็นรูปธรรม

เนื้อหา 1 พระราชประวัติ 2 พระราชกรณียกิจ 2.1 ด้านราชการสงคราม 2.1.1 การศึกกับเขมร 2.1.2 การศึกกับล้านนา 2.2 ด้านการพระศาสนา 2.3 ด้านการปกครอง 2.4 การรวมสุโขทัยกับอยุธยา 3 เหตุการณ์สำคัญ 4 อ้างอิง 5 ดูเพิ่ม

[แก้] พระราชประวัติ

การได้ราชสมบัติของกษัตริย์ไทยพระองค์นี้แปลกมาก กล่าวคือ เมื่อสมเด็จพระอินทราชาธิราชเสด็จสวรรคตนั้น ราชสมบัติตกอยู่กับเจ้าอ้ายพระยาราชโอรสองค์ใหญ่ แต่เกิดสงครามระหว่างพี่น้องเสียก่อน ราชสมบัติจึงตกเป็นของอนุชาองค์สุดท้อง

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 มีพระนามเดิมว่า เจ้าสามพระยา เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 3 ในสมเด็จพระอินทราชา ทรงมีพระเชษฐา 2 พระองค์ ได้แก่ เจ้าอ้ายพระยาและเจ้ายี่พระยา พระองค์ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ไปปกครองเมืองชัยนาท (พิษณุโลก) ซึ่งเป็นหัวเมืองสำคัญทางเหนือและได้ทรงอภิเษกสมรสกับพระราชธิดาของพระมหาธรรมราชาที่ 3 (ไสลือไท) แห่งกรุงสุโขทัย ส่วนเจ้าอ้ายพระยาได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้ปกครองเมืองสุพรรณบุรีและเจ้ายี่พระยาได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้ปกครองเมืองสรรค์ (แพรกศรีราชา)

เมื่อสมเด็จพระนครินทราธิราชเสด็จสวรรคตในพ.ศ. 1967 เจ้าอ้ายพระยาและเจ้ายี่พระยา ต่างยกทัพเข้ากรุงศรีอยุธยาเพื่อชิงราชสมบัติ ทั้งสองพระองค์ได้กระทำยุทธหัตถีกันที่เชิงสะพานป่าถ่านจนสิ้นพระชนม์ทั้งสองพระองค์ เป็นเหตุให้เจ้าสามพระยาได้ครองราชย์สมบัติเป็นพระมหากษัตริย์ ทรงพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาธิราช (ที่ 2) โดยพระองค์โปรดเกล้าฯ ให้ก่อพระเจดีย์ขึ้น 2 องค์ ณ บริเวณที่เจ้าอ้ายพระยาและเจ้ายี่พระยาชนช้างกันจนสิ้นพระชนม์ทั้ง 2 พระองค์

พระองค์ทรงมีพระราชโอรส 2 พระองค์ ได้แก่

1. พระอินทรราชา หรือ พระนครอินทร์ เชื่อกันว่าประสูติจากมเหสีเดิมในสมัยที่เจ้าสามพระยาทรงครองเมืองชัยนาท ต่อมา พระอินทราชาได้รับการโปรดเกล้าให้ไปครองเมืองพระนครหลวงจนกระทั่งสิ้นพระชนม์
2. พระราเมศวร ประสูติแต่พระมารดาที่เป็นพระราชธิดาของพระมหาธรรมราชาที่ 3 แห่งกรุงสุโขทัย

สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 เสด็จสวรรคต เมื่อ พ.ศ. 1991 พระองค์ครองราชสมบัติรวม 24 ปี โดยสมเด็จพระราเมศวรพระราชโอรสได้สืบราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยาต่อจากสมเด็จพระบรมราชาธิราช มีพระนามว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

[แก้] พระราชกรณียกิจ

[แก้] ด้านราชการสงคราม

[แก้] การศึกกับเขมร

เมื่อ พ.ศ. 1974 พระเจ้าธรรมาโศก กษัตริย์อาณาจักรเขมร ได้ยกกำลังเข้ามากวาดต้อนผู้ตามหัวเมืองชายแดนของกรุงศรีอยุธยาไป ทำให้สมเด็จพระบรมราชาธิราช ได้เสด็จยกทัพไปตีเมืองพระนครหลวง(นครธม) เมื่อ พ.ศ. 1975 พระองค์ตั้งทัพล้อมเมืองพระนครหลวงอยู่ 7 เดือน ก็สามารถตีเอาเมืองพระนครหลวงได้ ครั้งนั้นพระองค์ทรงให้พระอินทราชา พระโอรสปกครองเมืองนครหลวงในฐานะเมืองประเทศราชขึ้นกับกรุงศรีอยุธยา แล้วให้นำ พระยาแก้ว พระยาไทย และรูปภาพ (เทวรูป สมบัติศิลปะของขอม) ทั้งปวงพร้อมทั้งกวาดต้อนผู้คนและสิ่งของสำคัญๆ มายังกรุงศรีอยุธยา ทำให้อิทธิพลของเขมรในด้านการปกครอง ประเพณี ตลอดจนงานศิลปะมาปรากฏชัดในอยุธยา

พระอินทราชานั้นครองราชย์เมืองพระนครไม่นานก็สิ้นพระชนม์ เนื่องจากทนภาวะอากาศไม่ได้ กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดขึ้นไปดูแลแทน จึงทำให้ชาวเขมรนั้นไม่อาจกลับมายังที่เมืองพระนครได้ ปล่อยให้เมืองร้างลง ภายหลังเมื่อเขมรมีอำนาจคืนได้จึงมีการย้ายราชธานีไปตั้งที่เมืองพนมเปญ ทำให้เมืองพระนครล่มสลายในที่สุด

[แก้] การศึกกับล้านนา

ในปี พ.ศ. 1985 พระเจ้าติโลกราชแห่งเชียงใหม่ ได้รบกับท้าวช้อยผู้เป็นพระอนุชา ท้าวช้อยแพ้หนีไปอยู่เมืองเทิง(อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย) เจ้าเมืองเทิงได้มาขอสวามิภักดิ์กับกรุงศรีอยุธยาและขอให้ส่งกองทัพไปช่วยรบ สมเด็จพระบรมราชาธิราชจึงทรงยกกองทัพไปตีเมืองเชียงใหม่ของอาณาจักรล้านนาแต่ก็ตีไม่สำเร็จประกอบกับทรงพระประชวรจึงทรงยกกองทัพกลับกรุงศรีอยุธยา

พระองค์ทรงยกกองทัพไปตีเชียงใหม่อีกครั้ง เมื่อ พ.ศ. 1987 ทรงตั้งทัพหลวงที่ตำบลปะทายเขษม ครั้งนี้ได้หัวเมืองชายแดนของเชียงใหม่กับเชลยอิก 120,000 คน จึงยกทัพหลวงกลับพระนคร

[แก้] ด้านการพระศาสนา

เมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราชเสด็จขึ้นครองราชย์ ทรงโปรดให้สถาปนาเจดีย์ใหญ่ สองพระองค์ ไว้ตรงบริเวณที่เจ้าอ้ายพระยาและเจ้ายี่พระยา พระเชษฐาชนช้างสู้รบกันถึงสิ้นพระชนม์ทั้งคู่ ณ ตำบลป่าถ่าน พร้อมกับได้โปรดให้สถาปนาวัดราชบูรณะ ประกอบด้วยพระธาตุ และพระวิหาร โดยสร้างไว้ ณ บริเวณที่ถวายพระเพลิงศพเจ้าอ้ายพระยาและเจ้ายี่พระยาและสร้างพระปรางค์ใหญ่ขึ้นเพื่อบำเพ็ญพระราชกุศลแด่สมเด็จพระนครินทราชาธิราช พระราชบิดาในวาระนั้นด้วย

พ.ศ. 1981 สมเด็จพระบรมราชาธิราชได้ทรงสร้างวัดมเหยงคณ์

[แก้] ด้านการปกครอง

ทรงตรากฎหมายลักษณะอาญาศึก (อยู่ในลักษณะกบฏศึก) ขึ้น

[แก้] การรวมสุโขทัยกับอยุธยา

พระเจ้าติโลกราช กษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา เป็นผู้นำที่เข้มแข็งในการสงคราม ได้พยายามที่จะขยายอาณาเขตของเมืองเชียงใหม่ลงมาทางใต้ สมเด็จพระบรมราชาธิราชทรงเห็นว่าหากปล่อยให้เชื้อสายราชวงศ์พระร่วง ปกครองสุโขทัยในฐานะเมืองประเทศราชอยู่เช่นนั้นแล้ว จะทำให้ผู้คนในหัวเมืองพากันไปเข้ากับล้านนา หรือไม่ก็ถูกล้านนาลงมารุกราน ด้วยสุโขทัยนั้นอ่อนแอลงไม่เข้มแข็งพอ ที่จะดูแลหัวเมืองต่าง ๆ นั้นได้

เพื่อให้หัวเมืองฝ่ายเหนือหรืออาณาจักรสุโขทัยในการดูแลของเมืองพิษณุโลก อยู่ในอำนาจของกรุงศรีอยุธยาโดยสมบูรณ์ ดังนั้นใน พ.ศ. 1981 เมื่อพระมหาธรรมราชาที่ 4 กษัตริย์แห่งสุโขทัยซึ่งครองเมืองพิษณุโลกอยู่ได้สวรรคตลง สมเด็จพระบรมราชาธิราช จึงทรงให้รวบรวมหัวเมืองเหนือที่เคยแยกการปกครองเป็นสองเขตนั้น รวมเป็นเขตเดียวกัน แล้วแต่งตั้งให้พระโอรสพระราเมศวรซึ่งมีพระมารดาเป็นพระราชธิดาของพระมหาธรรมราชาที่ 3 เป็นพระมหาอุปราช ขึ้นไปครองเมืองพิษณุโลกเพื่อกำกับดูแลหัวเมืองฝ่ายเหนือทั้งหมด โดยให้เมืองพิษณุโลกเป็นเมืองมหาอุปราช จึงเป็นการทำให้ราชวงศ์พระร่วงหมดอำนาจในปกครองสุโขทัย อาณาจักรสุโขทัยจึงค่อยๆถูกรวมกับกรุงศรีอยุธยา

[แก้] เหตุการณ์สำคัญ

• พ.ศ. 1981 เมื่อพระราเมศวรซึ่งเป็นพระราชโอรสได้เสด็จไปครองเมืองพิษณุโลก ทรงเห็นน้ำพระเนตรของพระพุทธชินราชตกออกมาเป็นโลหิต
• พ.ศ. 1983 เกิดเพลิงไหม้พระราชมนเฑียร
• พ.ศ. 1984 เกิดเพลิงไหม้พระที่นั่งตรีมุข ในพระราชวังกรุงศรีอยุธยา

[แก้] อ้างอิง

• http://www.oceansmile.com/K/Ayuttaya/KingSampraya.htm
• http://www.yudya.com/king/king/7.html
• http://www.moohin.com/thaihistory/h016c010.shtml
• ไทยรบพม่า เล่ม 1 สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ สำนักงานพิมพ์อักษรเจริญทัศน์ จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. 2546
• พระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ สำนักงานพิมพ์คลังวิทยา จัดพิมพ์จำหน่าย พ.ศ. 2510

[แก้] ดูเพิ่ม

• ลำดับพระมหากษัตริย์ไทย

ด • พ • ก รายพระนามพระมหากษัตริย์ไทย สมัยกรุงสุโขทัย พ่อขุนศรีอินทราทิตย์  · พ่อขุนบานเมือง  · พ่อขุนรามคำแหงมหาราช  · พระยาเลอไท  · พระยางั่วนำถม  · พระมหาธรรมราชาที่ 1  · พระมหาธรรมราชาที่ 2  · พระมหาธรรมราชาที่ 3  · พระมหาธรรมราชาที่ 4 สมัยกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1  · สมเด็จพระราเมศวร  · สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1  · สมเด็จพระเจ้าทองลัน  · สมเด็จพระราเมศวร  · สมเด็จพระรามราชาธิราช  · สมเด็จพระอินทราชา  · สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2  · สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ  · สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3  · สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2  · สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4  · สมเด็จพระรัษฎาธิราชกุมาร  · สมเด็จพระไชยราชาธิราช  · สมเด็จพระยอดฟ้า  · สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ  · สมเด็จพระมหินทราธิราช  · สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช  · สมเด็จพระนเรศวรมหาราช  · สมเด็จพระเอกาทศรถ  · สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์  · สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม  · สมเด็จพระเชษฐาธิราช  · สมเด็จพระอาทิตยวงศ์  · สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  · สมเด็จเจ้าฟ้าไชย  · สมเด็จพระศรีสุธรรมราชา  · สมเด็จพระนารายณ์มหาราช  · สมเด็จพระเพทราชา  · สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8  · สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ  · สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ  · สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร  · สมเด็จพระที่นั่งสุริยาสน์อมรินทร์ สมัยกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช  · พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย  · พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  · พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  · พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  · พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว  · พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว  · พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล  · พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลปัจจุบัน) พระนามที่เป็นตัวหนา คือ พระองค์ที่ได้รับการทูลเกล้าฯ ถวายพระราชสมัญญานามว่า มหาราช

ด • พ • ก ลำดับครองราชย์ของพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา เรียงตามปีพุทธศักราช พุทธศตวรรษที่ 19 รายพระนาม 1800 18 10 18 20 18 30 18 40 18 50 18 60 18 70 18 80 18 90 1900   รามา1ฯ พุทธศตวรรษที่ 20 รายพระนาม 1900 19 10 19 20 19 30 19 40 19 50 19 60 19 70 19 80 19 90 2000 รามาธิบดีที่ 1 a บรมราชาธิราชที่ 1 b ราเมศวร รามราชาธิราช นครินทราธิราช เจ้าสามพระยา บรมไตรฯ พุทธศตวรรษที่ 21 รายพระนาม 2000 20 10 20 20 20 30 20 40 20 50 20 60 20 70 20 80 20 90 2100 บรมไตรโลกนาถ บรม3ฯ รามาธิบดีที่ 2 บรม4ฯ c ไชยราชาธิราช d e มหาจักรพรรดิ พุทธศตวรรษที่ 22 รายพระนาม 2100 21 10 21 20 21 30 21 40 21 50 21 60 21 70 21 80 21 90 2200 มหาจักรพรรดิ f มหาธรรมราชาธิราช นเรศวรมหาราช เอกาฯ g ทรงธรรม h i ปราสาททอง jk พุทธศตวรรษที่ 23 รายพระนาม 2200 22 10 22 20 22 30 22 40 22 50 22 60 22 70 22 80 22 90 2300 นารายณ์มหาราช เพทราชา พ.เสือ พระเจ้าท้ายสระ พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พุทธศตวรรษที่ 24 รายพระนาม 2300 23 10 23 20 23 30 23 40 23 50 23 60 23 70 23 80 23 90 2400 l เอกทัศ   คำอธิบายสัญลักษณ์ a = สมเด็จพระราเมศวร b = สมเด็จพระเจ้าทองลัน c = สมเด็จพระรัฏฐาธิราชกุมาร d = สมเด็จพระยอดฟ้า e = ขุนวรวงศาธิราช f = สมเด็จพระมหินทราธิราช g = สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ h = สมเด็จพระเชษฐาธิราช i = สมเด็จพระอาทิตยวงศ์ j = สมเด็จเจ้าฟ้าไชย k = สมเด็จพระศรีสุธรรมราชา l = สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร ███ = ราชวงศ์อู่ทอง ███ = ราชวงศ์สุพรรณภูมิ ███ = ราชวงศ์สุโขทัย ███ = ราชวงศ์ปราสาททอง ███ = ราชวงศ์บ้านพลูหลวง