ภาษาสเปน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ภาษาสเปน español, castellano
เสียงอ่าน:	/espa'ɲol/  เอสปาโญล, /kaste'ʎano/  กัสเตลยาโน - /kaste'ʝano/  กัสเตยาโน
พูดใน:	ดูด้านล่าง...   อาร์เจนตินา[1]   เบลีซ[2]   โบลิเวีย[3]   ชิลี[4]   โคลอมเบีย[5]   คอสตาริกา[6]   คิวบา[7]   เอกวาดอร์   เอลซัลวาดอร์   สเปน   ยิบรอลตาร์ (อังกฤษ)   กัวเตมาลา   อิเควทอเรียลกินี[8][9]   ฮอนดูรัส   เม็กซิโก   นิการากัว   ปานามา   ปารากวัย   เปรู   เปอร์โตริโก (สหรัฐฯ)   สาธารณรัฐโดมินิกัน   อุรุกวัย และ   เวเนซุเอลา ในกลุ่มคนส่วนน้อย:   อันดอร์รา,[10]   แคนาดา[11]   สหรัฐอเมริกา[12]   ฟิลิปปินส์   โมร็อกโก   เวสเทิร์นสะฮารา[13] และในหมู่ผู้อพยพลี้ภัยชาวเวสเทิร์นสะฮาราในแอลจีเรีย
จำนวนผู้พูด:	ผู้พูดเป็นภาษาที่หนึ่ง: 329-400 ล้านคน ผู้พูดเป็นภาษาที่หนึ่งหรือสอง: 450-500 ล้านคน
อันดับ:	2 (ผู้พูดภาษาถิ่น); 3 (ผู้พูดทั้งหมด)
ตระกูลภาษา:	อินโด-ยูโรเปียน  อิตาลิก   โรมานซ์    อิตาโล-เวสเทิร์น     กัลโล-ไอบีเรียน      อิเบโร-โรมานซ์       ไอบีเรียตะวันตก        คาสตีล         ภาษาสเปน
ระบบการเขียน:	อักษรละติน
สถานะทางการ
ภาษาทางการใน:	จัดลำดับโดยใช้เกณฑ์ที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ ทวีปแอฟริกา (5): หมู่เกาะคะเนรี (สเปน), เซวตา (สเปน), โกโกบีช (กาบอง/อิเควทอเรียลกินี)***, อิเควทอเรียลกินี*, เมลียา (สเปน) ทวีปอเมริกา (19): อาร์เจนตินา, โบลิเวีย*, ชิลี, โคลอมเบีย, คอสตาริกา, คิวบา, เอกวาดอร์, เอลซัลวาดอร์, กัวเตมาลา, ฮอนดูรัส, เม็กซิโก****, นิการากัว, ปานามา, ปารากวัย* เปรู*, เปอร์โตริโก (สหรัฐ)*, สาธารณรัฐโดมินิกัน, อุรุกวัย, เวเนซุเอลา ทวีปยุโรป (1): สเปน เขตโอเชียเนีย (1): เกาะอีสเตอร์ (ชิลี) องค์กรในทวีปแอฟริกา (1): สหภาพแอฟริกา[14]***** องค์กรในทวีปอเมริกา (4): องค์การรัฐอเมริกา*****, ตลาดร่วมอเมริกาใต้ตอนล่าง*****, ประชาคมแอนดีส*****, สหภาพชาติอเมริกาใต้***** องค์กรในทวีปยุโรป (3): สหภาพยุโรป*****, สำนักงานตำรวจยุโรป*****, สหภาพยุโรปตะวันตก***** องค์กรระหว่างประเทศ (6): สหประชาชาติ*****, องค์การตำรวจสากล*****, ศูนย์สื่ออิสระ*****, สมาคมเพื่อการพัฒนาหอสมุดแห่งชาติไอบีเรียอเมริกา*****, สหภาพละติน*****, ฟีฟ่า***** * ภาษาราชการภาษาที่หนึ่งของประเทศหรือดินแดนนั้น ** ภาษาราชการภาษาที่หนึ่งของของเมืองนั้น *** ภาษาราชการภาษาที่สองของของเมืองนั้น **** เม็กซิโกไม่ได้กำหนดภาษาราชการไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่ภาษาสเปนก็เป็นภาษาที่คนส่วนใหญ่ใช้พูดกันและภาษาราชการ "โดยพฤตินัย" ***** ภาษาราชการร่วมขององค์กรนั้น
ผู้วางระเบียบ:	สมาคมบัณฑิตยสถานภาษาสเปน (ราชบัณฑิตยสถานสเปนและบัณฑิตยสถานภาษาสเปนในประเทศอื่น ๆ อีก 21 ประเทศ)
รหัสภาษา
ISO 639-1:	es
ISO 639-2:	spa
ISO 639-3:	spa
สัญลักษณ์สี:      ประเทศหรือดินแดนที่ภาษาสเปนมีสถานะทางการ     รัฐในสหรัฐอเมริกาที่ประชากรมากกว่าร้อยละ 25 ใช้ภาษาสเปน     รัฐในสหรัฐอเมริกาที่ประชากรร้อยละ 10-20 ใช้ภาษาสเปน     รัฐในสหรัฐอเมริกาที่ประชากรร้อยละ 5-9.9 ใช้ภาษาสเปน
หมายเหตุ: บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากลปรากฏอยู่ คุณอาจต้องการไทป์เฟซที่รองรับยูนิโคดเพื่อการแสดงผลที่สมบูรณ์
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมภาษา

ภาษาสเปน หรือ ภาษาคาสตีล (อังกฤษ: Spanish, Castilian; สเปน: español, castellano) เป็นภาษาในกลุ่มภาษาไอบีเรียนโรมานซ์ หนึ่งในภาษาทางการ 6 ภาษาขององค์การสหประชาชาติ^[15] และภาษาที่มีผู้พูดเป็นภาษาแม่มากที่สุดในโลกรองจากภาษาจีนกลาง^[16][17] รวมทั้งยังเป็นภาษาราชการขององค์การระหว่างประเทศทางเศรษฐกิจและการเมืองที่สำคัญอีกหลายองค์การอีกด้วย เช่น สหภาพยุโรป^[18] สหภาพแอฟริกา^[19] องค์การรัฐอเมริกา^[20] องค์การรัฐไอบีเรียอเมริกา^[21] ข้อตกลงการค้าเสรีอเมริกาเหนือ^[22] และสหภาพชาติอเมริกาใต้^[23] เป็นต้น

มีผู้พูดภาษาสเปนเป็นภาษาที่หนึ่งและภาษาที่สองเป็นจำนวนระหว่าง 450^[24]-500 ล้านคน^[25][26][27] โดยเม็กซิโกเป็นประเทศที่มีจำนวนผู้พูดภาษานี้มากที่สุด นอกจากนี้ ภาษาสเปนยังเป็นภาษาที่มีผู้เรียนมากเป็นอันดับที่ 2 ของโลกรองจากภาษาอังกฤษ^[25] มีผู้เรียนภาษานี้อย่างน้อย 17.8 ล้านคน^[28][29][30] ขณะที่แหล่งข้อมูลบางแห่งกล่าวว่า มีผู้เรียนภาษานี้กว่า 46 ล้านคน^[31] กระจายอยู่ใน 90 ประเทศ

ภาษาสเปนมีต้นกำเนิดจากภาษาละตินชาวบ้านที่พัฒนามาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 3 (เช่นเดียวกับภาษาอื่นในกลุ่มภาษาโรมานซ์) หลังจากจักรวรรดิโรมันล่มสลายลง ดินแดนที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิต่างแยกไปอยู่ใต้การปกครองของชนกลุ่มต่าง ๆ กัน ภาษานี้จึงถูกตัดขาดออกจากภาษาถิ่นของภาษาละตินในดินแดนอื่น ๆ และมีวิวัฒนาการอย่างช้า ๆ จนเกิดเป็นภาษาละตินใหม่ต่างหากอีกภาษาหนึ่ง แต่เนื่องจากได้รับการเผยแพร่ทั้งในทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต้เป็นเวลาที่ต่อเนื่องยาวนาน ภาษาสเปนจึงกลายเป็นภาษาละตินใหม่ที่ใช้กันแพร่หลายมากที่สุดในปัจจุบัน

[แก้] ชื่อภาษาและที่มา

ชาวสเปนมักเรียกภาษาของตนว่า ภาษาสเปน (español) เมื่อนำภาษานี้ไปเปรียบเทียบกับภาษาของชาติอื่น เช่น ภาษาฝรั่งเศสและภาษาอังกฤษ แต่จะเรียกว่า ภาษาคาสตีล (castellano) [= ภาษาของแคว้นคาสตีล] เมื่อนำไปเปรียบเทียบกับภาษาในประเทศสเปนภาษาอื่น ๆ (เช่น ภาษากาลิเซีย ภาษาบาสก์ และภาษาคาตาลัน) หรือแม้กระทั่งการนำไปเทียบกับบรรดาภาษาพื้นเมืองของประเทศในลาตินอเมริกาบางประเทศ ด้วยวิธีนี้ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสเปน ค.ศ. 1978 จึงใช้คำว่า "ภาษาคาสตีล" (castellano) เพื่อนิยามภาษาราชการของประเทศ ซึ่งตรงข้ามกับ "ภาษาของสเปนภาษาอื่น ๆ" (las demás lenguas españolas) ตามมาตรา 3 ดังนี้

El castellano es la lengua española oficial del Estado. (…) Las demás lenguas españolas serán también oficiales en las respectivas Comunidades Autónomas…

ภาษาคาสตีลเป็นภาษาสเปนทางการของทั้งรัฐ (…) ภาษาสเปนภาษาอื่น ๆ จะมีสถานะทางการเช่นกันในแคว้นปกครองตนเองตามลำดับ (ต่อไปนี้…)

นักนิรุกติศาสตร์บางคนใช้ชื่อ "Castilian" เมื่อกล่าวถึงภาษาที่ใช้กันในภูมิภาคคาสตีลสมัยกลางเท่านั้น โดยเห็นว่า "Spanish" ควรนำมาใช้เรียกภาษานี้ในสมัยใหม่จะดีกว่า ภาษาถิ่นย่อยของภาษาสเปนที่พูดกันทางตอนเหนือของแคว้นคาสตีลในปัจจุบันเอง บางครั้งก็ยังเรียกว่า "Castilian" ภาษาถิ่นนี้แตกต่างจากภาษาถิ่นในภูมิภาคอื่น ๆ ของประเทศสเปน (เช่นในแคว้นอันดาลูเซียหรือกรุงมาดริดเป็นต้น) โดยในประเทศสเปนถือว่าเป็นภาษาเดียวกับภาษาสเปนมาตรฐานอย่างเป็นทางการ

อย่างไรก็ตาม คำ castellano ยังใช้กันเป็นวงกว้างเพื่อเรียกภาษาสเปนทั้งหมดในลาตินอเมริกา เนื่องจากผู้พูดภาษาสเปนบางคนจัดว่า castellano เป็นคำกลาง ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องเชื่อมโยงกับการเมืองหรือลัทธิใด (เหมือนกับ "Spanish" ในฐานะคำหนึ่งของภาษาอังกฤษ) ชาวลาตินอเมริกาจึงมักใช้ตำนี้ในการแบ่งแยกความหลากหลายของภาษาสเปนในแบบของพวกเขาว่า ไม่เหมือนกันกับความหลากหลายของภาษาสเปนที่ใช้กันในประเทศสเปนเอง

คำว่า español ที่ถูกนำมาเปลี่ยนแปลงรูปตามกฎทางไวยากรณ์และสัทวิทยา (การศึกษาเกี่ยวกับเสียงในภาษา) ของแต่ภาษาเพื่อใช้เรียกชาวสเปนและภาษาของพวกเขานั้น มีรากศัพท์มาจากคำในภาษาละตินว่า "ฮิสปานีโอลุส" (Hispaniolus) [= ชาวฮิสปาเนียน้อย] รูปคำดังกล่าวได้วิวัฒนาการมาเป็น Spaniolus (ในช่วงเวลานั้น ตัว H ในภาษาละตินจะหายไปในการสนทนาปกติ คำนี้จึงออกเสียงว่า "อิสปานีโอลู" [ispa'niolu]) และสระ [i] (ใช้ในภาษาพูดของละตินเพื่อความรื่นหู) ก็ถูกเปิดเป็นสระ [e] จึงทำให้คำนี้มีรูปเขียนอย่างที่เห็นในปัจจุบัน^[32]

[แก้] ประวัติ

Cantar de Mio Cid บทกวีสดุดีวีรกรรมของเอลซิด (วีรบุรุษคนหนึ่งของสเปน) ในช่วงพิชิตดินแดนคืน เป็นเอกสารแรกสุดที่เขียนเป็นภาษาคาสตีลเก่า และเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ภาษานี้เป็นเอกเทศจากละติน

ภาษาสเปนพัฒนาขึ้นในระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 8-9 โดยมีรากฐานจากภาษาละตินสามัญ (Vulgar Latin)^[33] ที่ใช้สื่อสารกันในแถบภูเขากันตาเบรีย บริเวณจังหวัดกันตาเบรีย บูร์โกส และลารีโอคา ทางตอนเหนือของประเทศสเปนปัจจุบัน โดยได้รับอิทธิพลจากภาษาบาสก์และภาษาเคลติเบเรียน

ภาษาที่เกิดขึ้นนี้มีลักษณะเฉพาะทางสัทวิทยาที่เปลี่ยนแปลงไปจากภาษาละตินเดิม ได้แก่ การกลายเสียงพยัญชนะให้อ่อนลง (เช่น จาก vita ในภาษาละติน เป็น vida ในภาษาสเปน) การทำให้เป็นเสียงเพดานแข็ง (เช่น จาก annum [-นน-] เป็น año [-นย-] และจาก anellum [-ลล-] เป็น anillo [-ลย-]) และการทำสระเดี่ยวให้กลายเป็นสระประสม (การเปลี่ยนต้นเค้าศัพท์) ของสระ e และ o (เช่น จาก terra เป็น tierra และจาก novus เป็น nuevo) ปรากฏการณ์ที่คล้ายคลึงกันนี้สามารถพบได้ในประวัติของภาษากลุ่มโรมานซ์ภาษาอื่นเช่นกัน โดยเฉพาะหลังจากที่จักรวรรดิโรมันล่มสลายลงในคริสต์ศตวรรษที่ 4 ซึ่งได้ลดการติดต่อทางวัฒนธรรมระหว่างดินแดนต่าง ๆ กับกรุงโรมลงด้วย

ในช่วงการพิชิตดินแดนคืนจากพวกมุสลิม (Reconquista เริ่มตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 7) ภาษาท้องถิ่นทางเหนือภาษานี้ก็ถูกนำลงมาทางใต้ โดยเข้าไปแทนที่หรือส่งอิทธิพลต่อภาษาในท้องถิ่นต่าง ๆ ซึ่งในขณะเดียวกันก็ได้ยืมศัพท์เป็นจำนวนมากจากภาษาอาหรับของพวกมัวร์ (ชาวมุสลิมที่เคยปกครองคาบสมุทรไอบีเรีย) รวมทั้งรับอิทธิพลจากภาษาของชาวคริสต์และชาวยิวที่เคยอยู่ภายใต้การปกครองของพวกมัวร์ด้วย (แต่ภาษาเหล่านี้ได้สูญไปจากคาบสมุทรไอบีเรียตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 16)

ก้าวแรกของการทำให้ภาษาเขียนมีความเป็นมาตรฐานนั้นเริ่มต้นในคริสต์ศตวรรษที่ 13 โดยพระเจ้าอัลฟอนโซที่ 10 (พระเจ้าอัลฟอนโซนักปราชญ์) พระองค์ทรงรวบรวมนักเขียนและปราชญ์จากที่ต่าง ๆ มาประชุมกันในราชสำนัก และทรงอำนวยการตรวจตรางานเขียนของปราชญ์เหล่านั้นซึ่งมักเป็นเรื่องเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ดาราศาสตร์ และกฎหมาย ต่อมาในปี ค.ศ. 1492 เอเลียว อันโตเนียว เด เนบรีคา (Elio Antonio de Nebrija) ก็ได้แต่งตำราไวยากรณ์ภาษาสเปนขึ้นที่เมืองซาลามังกา มีชื่อว่า Gramática de la Lengua Castellana ซึ่งถือเป็นตำราไวยากรณ์ภาษาแรกของกลุ่มโรมานซ์ด้วย

ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมา ภาษาสเปนก็ได้ถูกนำเข้าสู่ดินแดนทวีปอเมริกาและสแปนิชอีสต์อินดีสโดยผ่านนักสำรวจและนักล่าดินแดนเป็นอาณานิคม ภาษาสเปนกลายเป็นภาษาหลักทางศิลปะ การเมือง และการค้าของทวีปยุโรป (จนกระทั่งถึงคริสต์ศตวรรษที่ 18 ภาษาฝรั่งเศสจึงเข้ามามีอิทธิพลอย่างสูงแทน) และในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ภาษาสเปนก็ได้รับการแนะนำในประเทศอิเควทอเรียลกินี ดินแดนเวสเทิร์นสะฮารา และพื้นที่หลายแห่งในสหรัฐอเมริกาซึ่งไม่เคยเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิสเปนมาก่อนเลย เช่น ในย่านสแปนิชฮาร์เล็มของนครนิวยอร์ก

[แก้] ลักษณะเฉพาะ

สิ่งบ่งชี้ลักษณะเฉพาะอย่างหนึ่งของภาษาสเปนก็คือ การเปลี่ยนเสียงสระเดี่ยวที่มาจากภาษาละติน ได้แก่ สระ e และสระ o ให้กลายเป็นเสียงสระประสมสองเสียง (diphthong) คือสระ ie และสระ ue ตามลำดับเมื่อสระทั้งสองอยู่ในตำแหน่งที่ลงเสียงหนักภายในคำ การกลายเสียงที่คล้ายกันนี้ยังสามารถพบได้ในภาษาโรมานซ์อื่น ๆ แต่สำหรับภาษาสเปน ลักษณะเหล่านี้มีความสำคัญเป็นพิเศษ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

• ละติน petra → สเปน piedra; อิตาลี pietra; ฝรั่งเศส pierre; โรมาเนีย piatrǎ; โปรตุเกส/กาลิเซีย pedra; คาตาลัน pedra "ก้อนหิน"
• ละติน moritur → สเปน muere; อิตาลี muore; ฝรั่งเศส meurt / muert; โรมาเนีย moare; โปรตุเกส/กาลิเซีย morre; คาตาลัน mor "เขาตาย"

ความประหลาดอีกอย่างหนึ่งของภาษาสเปนยุคแรก (เช่นเดียวกับในภาษาถิ่นกาสกองของภาษาอ็อกซิตัน และเป็นไปได้ว่าเป็นอิทธิพลจากภาษาบาสก์ซึ่งเป็นภาษาพื้นเดิม) คือการกลายรูปพยัญชนะจาก f- (ต้นคำ) เป็น h- เมื่อใดก็ตามที่ f- ตัวนั้นตามหลังด้วยสระเดี่ยวที่จะไม่กลายเป็นสระประสม ดังตัวอย่างต่อไปนี้

• ละติน filium → อิตาลี figlio; โปรตุเกส filho; ฝรั่งเศส fils; อ็อกซิตัน filh (แต่ กาสกอง hilh); สเปน hijo (แต่ ลาดิโน fijo) "ลูกชาย"
• ละติน fabulari → ลาดิโน favlar; โปรตุเกส falar; สเปน hablar "พูด"
• แต่ ละติน focum → อิตาลี fuoco; โปรตุเกส fogo; สเปน/ลาดิโน fuego "ไฟ"

พยัญชนะควบกล้ำบางตัวในภาษาละติน เมื่อมีวิวัฒนาการไปเป็นส่วนหนึ่งของภาษาต่าง ๆ ในกลุ่มโรมานซ์ยังเกิดผลแตกต่างกันอย่างเป็นเอกลักษณ์ในภาษาเหล่านี้ด้วย ดังตัวอย่างต่อไปนี้

• ละติน clamare, flammam (รูปกรรม), plenum → ลาดิโน lyamar, flama, pleno; สเปน llamar, llama, lleno (แต่ภาษาสเปนก็มีรูป clamar, flama, pleno ด้วย); โปรตุเกส chamar, chama, cheio
• ละติน octo (รูปกรรม), noctem, multum → ลาดิโน ocho, noche, muncho; สเปน ocho, noche, mucho; โปรตุเกส oito, noite, muito; กาลิเซีย oito, noite, moito

[แก้] การจำแนกและภาษาร่วมตระกูล

ภาษาสเปนมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับภาษาอื่น ๆ ในกลุ่มไอบีเรียตะวันตก ได้แก่ ภาษาอัสตูเรียส ภาษากาลิเซีย ภาษาลาดิโน ภาษาเลออน และภาษาโปรตุเกส ส่วนภาษาคาตาลันแม้จะมีเขตผู้ใช้ภาษาอยู่ในประเทศสเปน แต่เนื่องจากเป็นภาษาในกลุ่มไอบีเรียตะวันออกและแสดงลักษณะหลายประการของกลุ่มภาษากัลโล-โรมานซ์ จึงมีความใกล้เคียงกับภาษาอ็อกซิตันมากกว่ากับภาษาสเปน หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งก็คือมากกว่าที่ภาษาสเปนและภาษาโปรตุเกสใกล้เคียงกันเสียอีก

ภาษาสเปนและภาษาโปรตุเกสมีระบบไวยากรณ์และคำศัพท์คล้ายคลึงกัน และยังมีประวัติความเป็นมาร่วมกันในด้านอิทธิพลจากภาษาอาหรับในยุคที่พื้นที่ส่วนใหญ่ของคาบสมุทรไอบีเรียตกอยู่ภายใต้อำนาจปกครองของชาวมุสลิมอีกด้วย โดยความใกล้เคียงของศัพท์ของภาษาทั้งสองอยู่ที่ประมาณร้อยละ 89^[10]

[แก้] ภาษาลาดิโน

ดูบทความหลักที่ ภาษาลาดิโน

ภาษาลาดิโน (Ladino) เป็นภาษายิว-สเปน (Judaeo-Spanish) ที่ได้รับอิทธิพลมาจากภาษาสเปนโบราณและมีความใกล้เคียงกับภาษาสเปนสมัยใหม่มากกว่าภาษาอื่น ผู้พูดภาษานี้เป็นผู้ที่สืบทอดเชื้อสายมาจากชาวยิวเซฟาร์ดี (Sephardic Jews) ที่ถูกขับไล่ออกไปจากสเปนในคริสต์ศตวรรษที่ 15 ทุกวันนี้ผู้พูดภาษาลาดิโนแทบจะเหลือเพียงชาวยิวเซฟาร์ดีที่ตั้งรกรากอยู่ในประเทศตุรกี กรีซ คาบสมุทรบอลข่าน และลาตินอเมริกา ภาษานี้ไม่มีคำศัพท์อเมริกันพื้นเมืองซึ่งส่งอิทธิพลต่อภาษาสเปนในสมัยที่สเปนยังมีอาณานิคมที่ทวีปนั้นและยังรักษาคำศัพท์โบราณที่สูญหายไปแล้วจากภาษาสเปนมาตรฐาน อย่างไรก็ตามในภาษานี้ยังปรากฏคำศัพท์ที่ไม่พบในภาษาคาสตีลมาตรฐาน ได้แก่ คำศัพท์จากภาษาฮีบรู ภาษาตุรกี และจากภาษาอื่น ๆ ในที่ที่ชาวยิวเซฟาร์ดีเข้าไปตั้งถิ่นฐานปะปนอยู่ด้วย

ภาษาลาดิโนอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการสูญสิ้นไป เพราะผู้ใช้ภาษานี้ในปัจจุบันเป็นผู้สูงอายุซึ่งไม่ได้ถ่ายทอดภาษานี้ไปสู่รุ่นลูกหลาน ส่วนชุมชนเซฟาร์ดีในลาตินอเมริกา ความเสี่ยงที่จะภาษานี้จะสูญไปยังมีเหตุผลมาจากการถูกกลืนเข้ากับภาษาสเปนสมัยใหม่อีกด้วย

ภาษาถิ่นที่มีความเกี่ยวข้องกับภาษาลาดิโนคือภาษาฮาเกเตีย (Haketia) ซึ่งเป็นภาษายิว-สเปนทางภาคเหนือของประเทศโมร็อกโก ภาษานี้ก็มีแนวโน้มที่จะถูกกลืนเข้ากับภาษาสเปนสมัยใหม่เช่นกันในสมัยที่สเปนเข้าครอบครองบริเวณดังกล่าว

[แก้] การเปรียบเทียบคำศัพท์

ภาษาสเปนและภาษาอิตาลีมีระบบสัทวิทยา (เสียงในภาษา) ที่คล้ายคลึงกันมากและไม่มีความแตกต่างกันนักในระบบไวยากรณ์ อีกทั้งในปัจจุบันภาษาที่สองยังมีความใกล้เคียงของศัพท์อยู่ที่ประมาณร้อยละ 82^[10] ดังนั้น ผู้ใช้ภาษาสเปนและผู้ใช้ภาษาอิตาลีจึงสามารถสื่อสารกันพอเข้าใจได้ในหลายระดับ ความใกล้เคียงของศัพท์ระหว่างภาษาสเปนกับภาษาโปรตุเกสนั้นอยู่ที่ร้อยละ 89 แต่ความไม่แน่นอนของกฎการออกเสียงในภาษาโปรตุเกสทำให้ผู้ใช้ภาษาสเปนเข้าใจภาษานี้ได้น้อยกว่าที่เข้าใจภาษาอิตาลี ส่วนความเข้าใจกันได้ระหว่างภาษาสเปนกับภาษาฝรั่งเศสและภาษาโรมาเนียมีน้อยกว่า (มีความใกล้เคียงของศัพท์อยู่ที่ร้อยละ 75 และร้อยละ 71^[10] ตามลำดับ) ความเข้าใจภาษาสเปนของผู้ใช้ภาษาฝรั่งเศสที่ไม่เคยเรียนภาษาสเปนมาก่อนอยู่ที่ประมาณร้อยละ 45 อย่างไรก็ตาม ระบบการเขียนที่มีลักษณะร่วมกันของภาษาในกลุ่มโรมานซ์ทำให้ผู้ใช้ภาษาของแต่ละภาษาในกลุ่มนี้นิยมสื่อสารกับผู้ใช้ภาษาอื่น ๆ (ในกลุ่มเดียวกัน) ด้วยการอ่านเอาความมากกว่าการใช้คำพูดสนทนา

1. หรือ nós outros ในภาษาโปรตุเกสสมัยใหม่ (ยุคต้น)
2. noi altri ในภาษาถิ่นใต้ของอิตาลี
3. หรือ nous autres

[แก้] ความแพร่หลายในพื้นที่ต่าง ๆ

ดูบทความหลักที่ ความแพร่หลายของภาษาสเปน

ทุกวันนี้ ภาษาสเปนเป็นภาษาราชการภาษาหนึ่งของประเทศสเปน เกือบทุกประเทศในภูมิภาคลาตินอเมริกา รวมทั้งประเทศอิเควทอเรียลกินีในทวีปแอฟริกาด้วย สรุปแล้วมี 20 ประเทศกับอีก 1 ดินแดนที่มีประชากรส่วนใหญ่ใช้ภาษานี้เป็นภาษาหลัก ซึ่งเกือบทั้งหมดตั้งอยู่ในภูมิภาคฮิสแปนิกอเมริกา ปัจจุบันประเทศเม็กซิโกเป็นประเทศที่มีจำนวนผู้ใช้ภาษาสเปนมากที่สุดในโลก^[34] คิดเป็นเกือบหนึ่งในสามของจำนวนผู้ใช้ภาษาสเปนทั้งหมดบนโลก^[34]

จากสถิติการใช้อินเทอร์เน็ตทั่วโลกในปี ค.ศ. 2007 ปรากฏว่าภาษาสเปนเป็นภาษาที่ใช้กันในอินเทอร์เน็ตมากเป็นอันดับที่สามรองจากภาษาอังกฤษและภาษาจีน^[35]

[แก้] ระบบการเขียน

[แก้] ตัวอักษร

ตัวอักษรเอเญบนแป้นพิมพ์สเปน

ภาษาสเปนใช้อักษรละตินในการเขียนเช่นเดียวกับภาษาส่วนใหญ่ในยุโรป แต่จะมีอักขระเพิ่มขึ้นมาหนึ่งตัวคือ "ñ" หรือเรียกว่า eñe [เอเญ] นอกจากนี้ยังมีทวิอักษร "ch" (che) [เช] และ "ll" (elle) [เอเย] โดยถือว่าทั้งสองเป็นตัวอักษรในชุดตัวอักษรสเปนอย่างเป็นทางการตั้งแต่ปี ค.ศ. 1803^[51][52] เนื่องจากใช้แทนเสียงที่ไม่ใช่เสียงเดียวกับเสียงตัวอักษรที่ประกอบขึ้นเป็นตัวมันเอง กล่าวคือ ñ แทนหน่วยเสียง /ɲ/, ch แทนหน่วยเสียง /ʧ/ และ ll แทนหน่วยเสียง /ʎ/ ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม แม้ทวิอักษร "rr" (ere doble [เอเรโดเบล] หรือเรียกอย่างง่ายว่า erre [เอร์เร] ซึ่งเป็นคนละตัวกับ "r" หรือ ere [เอเร]) จะแทนหน่วยเสียงต่างหากเช่นกันคือ /r/ แต่ก็ไม่ถือว่าเป็นตัวอักษรต่างหากเหมือน ch และ ll

ในการประชุมครั้งที่ 10 ของสมาคมบัณฑิตยสถานภาษาสเปนซึ่งจัดขึ้นที่กรุงมาดริดเมื่อปี ค.ศ. 1994 ที่ประชุมมีมติเห็นด้วยในหลักการใช้ชุดตัวอักษรละตินแบบสากลตามที่องค์กรระหว่างประเทศหลายองค์กรร้องขอ ส่งผลให้ทวิอักษร ch และ ll ไม่ถือเป็นตัวอักษรโดด แต่ถือเป็นพยัญชนะซ้อน เพื่อให้ง่ายต่อการตรวจสอบและการเรียงลำดับคำในพจนานุกรม คำต่าง ๆ ที่ขึ้นต้นด้วย ch จึงถูกนำไปจัดเรียงอยู่ระหว่างคำที่ขึ้นต้นด้วย ce และ ci แทน ต่างจากเดิมที่ถูกจัดไว้ต่อจากคำที่ขึ้นต้นด้วย cu ส่วนคำที่ขึ้นต้นด้วย ll ก็ถูกจัดอยู่ระหว่างคำที่ขึ้นต้นด้วย li และ lo เช่นกัน อย่างไรก็ตาม การปฏิรูปครั้งนี้มีผลเฉพาะต่อการเรียงลำดับคำตามตัวอักษรเท่านั้น ไม่มีผลต่อชุดตัวอักษรสเปนซึ่งทวิอักษร ch และ ll ยังคงเป็นส่วนหนึ่งในนั้นอยู่^[53]

ดังนั้น ชุดตัวอักษรสเปนจึงยังคงมี 29 ตัว^[54] ได้แก่

a, b, c, ch, d, e, f, g, h, i, j, k, l, ll, m, n, ñ, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z

แต่ละตัวมีชื่อเรียกดังต่อไปนี้

• ชื่อเรียกที่อยู่ลำดับบนสุดหรือแรกสุด เป็นชื่อเรียกมาตรฐาน
• b และ v ออกเสียงเดียวกันคือ /b/
• c (+e, i) และ z ในสำเนียงภาคเหนือและภาคกลางของสเปน ออกเสียง [θ] เหมือนกับ th (ไม่ก้อง) ในภาษาอังกฤษ แต่ในสำเนียงภาคใต้ของสเปนรวมทั้งส่วนใหญ่ในทวีปอเมริกาจะออกเสียงเทียบได้กับ ซ ในภาษาไทย และ s ในภาษาอังกฤษ
• j และ g (+e, i) ออกเสียง [x] ซึ่งไม่เหมือนทั้งเสียงของ ค ในภาษาไทย และ k ในภาษาอังกฤษ แต่ในบางสำเนียงออกเสียง [h] เหมือน ฮ ในภาษาไทย และ h ในภาษาอังกฤษ
• k และ w ไม่ใช่พยัญชนะที่มีมาแต่เดิมในภาษาสเปน ใช้เขียนคำยืมหรือชื่อเฉพาะจากภาษาอื่น เช่น kárate, walkman เป็นต้น
• ñ ออกเสียง [ɲ] เป็นเสียงกึ่ง น และ ย ขึ้นจมูก ตรงกับเสียงของ ญ ในบางภาษาถิ่นของไทย
• r ออกเสียง [r] ซึ่งเป็นเสียงเดียวกับ ร ในภาษาไทย เมื่ออยู่ต้นคำ (เช่น reír [re̞ˈiɾ]); ตามหลังพยัญชนะ l และ n (เช่น alrededor, honra); ตามหลังพยัญชนะ b, d, และ t ที่อยู่คนละพยางค์กับตัวมัน (เช่น abrogar [äβ̞.ro̞.ˈɰäɾ]); หรือเมื่ออยู่ติดกันสองตัว (เช่น guerra [ˈge̞rä]) แต่ในตำแหน่งอื่น ๆ จะออกเสียงเป็น [ɾ] ซึ่งเป็นเสียงเดียวกับเสียง tt ในคำว่า butter ในภาษาอังกฤษอเมริกัน (เช่น reír [re̞ˈiɾ], brazo [ˈbɾäθo])
• w หากอยู่ในคำที่มาจากภาษาเยอรมันหรือภาษาวิซิกอทจะออกเสียง [b] เช่น weimarés [be̞i̯mäˈɾe̞s] เป็นต้น แต่หากอยู่ในคำที่มาจากภาษาอื่น ๆ (โดยเฉพาะภาษาอังกฤษ) จะออกเสียงเป็น [w] เช่น whisky [ˈwiski] เป็นต้น
• x หากอยู่ต้นคำหรือหน้าพยัญชนะอื่นจะออกเสียง [s] แต่หากอยู่ระหว่างสระจะออกเสียง [ks] ยกเว้นในบางคำ เช่น México จะออกเสียงเป็น [x] [เหมือนกับ j และ g (+e, i)] และ x ในคำที่มาจากภาษานาอวตล์ (ใช้ในเม็กซิโก) จะออกเสียง [ʃ] เหมือนกับ sh ในภาษาอังกฤษ

[แก้] เครื่องหมายอื่น ๆ

คำสเปนแท้จะมีการลงน้ำหนักที่พยางค์ก่อนพยางค์สุดท้ายของคำ หากคำนั้นลงท้ายด้วยสระ (ไม่รวม y) หรือลงท้ายด้วยพยัญชนะ n หรือ s นอกนั้นจะลงน้ำหนักที่พยางค์สุดท้าย แต่ถ้าตำแหน่งที่ลงน้ำหนักในคำไม่เป็นไปตามกฎดังกล่าว สระในพยางค์ที่ถูกเน้นก็จะมีเครื่องหมายลงน้ำหนักเด่นชัด (acute acent) กำกับไว้ข้างบน เช่น página, décimo, jamón, tailandés และ árbol

นอกจากนี้ ยังมีการใช้เครื่องหมายลงน้ำหนักเด่นชัดเพื่อแยกความแตกต่างระหว่างคำพ้องเสียง เช่น ระหว่าง el (คำกำกับนามเพศชาย ชี้เฉพาะ) กับ él ("เขา" สรรพนามบุรุษที่ 3 เอกพจน์ รูปประธาน) หรือระหว่าง te ("เธอ" สรรพนามบุรุษที่ 2 เอกพจน์ รูปกรรม) de ("แห่ง" หรือ "จาก") และ se (สรรพนามสะท้อน) กับ té ("น้ำชา") dé ("ให้") และ sé ("ฉันรู้" หรือ "จงเป็น...")

ในภาษาสเปน จะมีการลงน้ำหนักสรรพนามคำถามต่าง ๆ เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็น qué ("อะไร"), cuál ("อันไหน"), dónde ("ที่ไหน"), quién ("ใคร") ทั้งที่อยู่ในประโยคคำถามตรง (direct questions) และประโยคคำถามอ้อม (indirect questions) ส่วนคำระบุเฉพาะ (demonstratives) เช่น ése, éste, aquél และอื่น ๆ จะลงน้ำหนักเมื่อใช้เป็นสรรพนาม

คำสันธาน o ("หรือ") จะเขียนโดยใส่เครื่องหมายลงน้ำหนักเมื่ออยู่ระหว่างจำนวนที่เป็นตัวเลข เพื่อไม่ให้สับสนกับเลขศูนย์ เช่น 10 ó 20 จะอ่านว่า diez o veinte ("10 หรือ 20") ไม่ใช่ diez mil veinte ("10,020") แต่เครื่องหมายลงน้ำหนักมักจะถูกละบ่อยครั้งเมื่อสระที่มันกำกับเสียงหนักอยู่เป็นตัวพิมพ์ใหญ่ (ในยุคแรก ๆ คอมพิวเตอร์บางเครื่องสามารถพิมพ์ได้เฉพาะตัวพิมพ์เล็กที่มีเครื่องหมายนี้กำกับเท่านั้น) แต่ราชบัณฑิตยสถานสเปนแนะนำว่าไม่ควรทำเช่นนั้น

ในบางกรณี เมื่อตัวอักษร u อยู่ระหว่างพยัญชนะ g กับสระหน้า (e หรือ i) จะต้องใส่เครื่องหมายเสริมสัทอักษรกำกับเป็น "ü" เพื่อบอกว่าเราต้องออกเสียง u ตัวนี้ด้วย แทนที่จะไม่ออกเสียง (ปกติตัว u จะทำหน้าที่กันไม่ให้ g ที่จะประกอบขึ้นเป็นพยางค์กับสระ e หรือ i ออกเสียงเป็น /x/ เราจึงไม่ออกเสียงสระ u ในตำแหน่งนี้) เช่น cigüeña ("นกกระสา") จะออกเสียงว่า /θiˈgweɲa/ [ซีกูเวญา] แต่ถ้าสะกดว่า *cigueña จะต้องออกเสียงเป็น /θiˈgeɲa/ [ซีเกญา] นอกจากนี้ เรายังอาจพบเครื่องหมายเสริมสัทอักษรดังกล่าวบนสระ i และ u ได้ในกวีนิพนธ์ต่าง ๆ เนื่องจากผู้แต่งต้องการแยกสระประสม (ซึ่งปกตินับเป็นหนึ่งพยางค์) ออกเป็นสองพยางค์ เพื่อให้มีจำนวนพยางค์ในวรรคตรงตามที่ฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์ชนิดนั้น ๆ บังคับไว้พอดี เช่น "ruido" มีสองพยางค์คือ rui-do [รุยโด] แต่ "ruïdo" มีสามพยางค์คือ ru-ï-do [รูอีโด]

อีกประการหนึ่ง การเขียนประโยคคำถามจะขึ้นต้นด้วยปรัศนีหัวกลับ "¿" ส่วนประโยคอุทานก็จะขึ้นต้นด้วยอัศเจรีย์หัวกลับ "¡" เครื่องหมายพิเศษสองตัวนี้ช่วยให้เราอ่านประโยคคำถามและประโยคอุทาน (ซึ่งจะแสดงออกให้ทราบได้ด้วยการใช้ทำนองเสียงแบบต่าง ๆ เมื่อสนทนาเท่านั้น) ได้ง่ายขึ้น โดยเราจะทราบได้ตั้งแต่แรกว่าประโยคยาว ๆ ที่อ่านอยู่เป็นประโยคแบบใด (บอกเล่า คำถาม หรืออุทาน) ในภาษาอื่นไม่มีความจำเป็นต้องใช้เครื่องหมาย ¿ และ ¡ เนื่องจากมีระบบวากยสัมพันธ์ที่ไม่ก่อให้เกิดความกำกวมในการอ่าน เพราะโดยทั่วไปแล้ว การสร้างประโยคบอกเล่ามักจะนำประธานมาไว้ต้นประโยคแล้วจึงตามด้วยกริยา เราจะย้ายกริยามาไว้ต้นประโยคแล้วตามด้วยประธานก็ต่อเมื่อทำเป็นประโยคคำถาม แต่ในภาษาสเปน เราสามารถเรียงลำดับโดยให้กริยามาก่อนประธานได้เป็นปกติ ไม่ว่าในประโยคบอกเล่าหรือประโยคคำถาม และก็มักจะละประธานออกไปด้วย (เช่น Is he coming tomorrow?, Vient-il demain?, Kommt er morgen? และ ¿Viene mañana?)

[แก้] สัทวิทยา

การออกเสียงคำส่วนใหญ่ในภาษาสเปนจะสามารถทราบได้จากตัวสะกดอยู่แล้ว เนื่องจากพยัญชนะ/สระหนึ่งตัวส่วนใหญ่จะแทนเสียงเพียงเสียงเดียว ไม่ว่าจะปรากฏอยู่ในตำแหน่งใดหรือกับพยัญชนะ/สระใดก็ตาม ยกเว้นบางหน่วยเสียง (phoneme) ที่หากปรากฏในตำแหน่งที่ต่างกันจะมีหน่วยเสียงย่อย (allophone) เกิดขึ้น ซึ่งยังมีความใกล้เคียงกับหน่วยเสียงหลัก แต่นอกจากเสียงสระและพยัญชนะแล้ว การลงน้ำหนักพยางค์ (accentuation) และการใช้ทำนองเสียง (intonation) แบบต่าง ๆ ให้เหมาะสมก็เป็นสิ่งจำเป็นต่อการออกเสียงเพื่อสื่อสาร ในภาษานี้มีคำที่ต้องลงน้ำหนักที่พยางค์รองสุดท้ายมากที่สุด รองลงมาเป็นคำที่ต้องลงน้ำหนักที่พยางค์สุดท้ายและคำที่ต้องลงน้ำหนักที่พยางค์ที่สาม (นับจากพยางค์สุดท้าย) ตามลำดับ

ลักษณะเฉพาะตัวทางสัทวิทยาของภาษาสเปนที่ตรงข้ามกับภาษาละติน ได้แก่ การคลายเสียง (lenition) จากเสียงไม่ก้องเป็นเสียงก้อง (เช่น ละติน vita → สเปน vida, ละติน lupus → สเปน lobo), การกลายเสียงสระเดี่ยว e และ o เป็นสระประสม (เช่น ละติน terra → สเปน tierra, ละติน novum → สเปน nuevo) และการกลายเสียงพยัญชนะอื่น ๆ เป็นเสียงพยัญชนะเพดานแข็ง (เช่น ละติน annum → สเปน año) เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงทางเสียงทำนองนี้ก็เกิดขึ้นเช่นกันในภาษากลุ่มโรมานซ์ภาษาอื่น ๆ หลังจากการสถาปนาราชบัณฑิตยสถานสเปนขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ระบบการเขียนของภาษาสเปนจึงได้รับการดัดแปลงให้ง่ายขึ้นโดยอิงรูปแบบทางสัทศาสตร์เป็นหลัก

[แก้] เสียงสระ

ภาษาสเปนมีหน่วยเสียงสระ 5 หน่วยเสียง ได้แก่ /a/ [อา], /e/ [เอ], /i/ [อี], /o/ [โอ] และ /u/ [อู] สระทุกตัวสามารถปรากฏทั้งในตำแหน่งที่รับและไม่ได้รับการลงเสียงหนักในพยางค์^[55] โดยปกติเสียงสระ /e/ และ /o/ เป็นสระลิ้นระดับกลาง (mid vowel) กล่าวคือ ลิ้นไม่ยกสูงขึ้นไปใกล้เพดานปากและไม่ลดต่ำลงจนห่างจากเพดานปากมากเกินไป แต่ในการออกเสียงจริง บางครั้งลิ้นอาจลดต่ำลงอีกจากตำแหน่งปกติจนทำให้สระทั้งสองเกือบกลายเป็นสระ [ɛ] [เอะ+แอะ] และ [ɔ] [เอาะ] ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของสระรวมทั้งพยัญชนะที่นำหน้าและ/หรือตามหลังมันในคำต่าง ๆ แต่เราไม่ถือว่าเสียงสระเหล่านี้เป็นหน่วยเสียงแยกออกมาต่างหากในภาษาสเปนโดยทั่วไป เนื่องจากไม่ทำให้ความหมายของคำแตกต่างจากหน่วยเสียงสระเดิม นั่นหมายความว่าเสียงเหล่านี้เป็นหน่วยเสียงย่อย (allophone) ของหน่วยเสียงสระ /e/ และ /o/ ตามลำดับ ต่างจากในภาษาคาตาลัน ภาษากาลิเซีย ภาษาโปรตุเกส ภาษาฝรั่งเศส และภาษาอิตาลี

จากการวิจัยของนักภาษาศาสตร์โตมัส นาบาร์โร โตมัส พบว่าหน่วยเสียงสระ /a/, /e/ และ /o/ ประกอบด้วยหน่วยเสียงย่อยต่าง ๆ ดังนี้

หน่วยเสียงสระ /e/ และ /o/ จะกลายเป็นหน่วยเสียงย่อย [e̞] และ [o̞] (ซึ่งใกล้เคียงกับเสียงสระ [ɛ] และ [ɔ] มาก) ในตำแหน่งต่อไปนี้

1. เมื่ออยู่หน้าหรือหลังเสียง /r/ (เขียนแทนด้วย r เมื่ออยู่ต้นพยางค์ และเขียนแทนด้วย rr เมื่ออยู่ภายในคำ) เช่น ในคำว่า perro, torre, remo และ roca เป็นต้น
2. เมื่ออยู่หน้าเสียง /x/ (เขียนแทนด้วย j หรือ g ที่ตามด้วย e หรือ i) เช่น ในคำว่า teja และ hoja เป็นต้น
3. เมื่อเป็นส่วนหนึ่งของสระประสมเน้นเสียงแรก เช่น ในคำว่า peine และ boina เป็นต้น
4. นอกจากนี้ หน่วยเสียงย่อยของสระ /o/ นี้ยังเกิดขึ้นเมื่อสระตัวนี้ปรากฏอยู่หน้าเสียงพยัญชนะไม่ว่าตัวใดก็ตามในพยางค์ปิด ส่วนหน่วยเสียงย่อยของสระ /e/ ก็เกิดขึ้นเมื่อสระตัวนี้ปรากฏอยู่หน้าเสียงพยัญชนะทุกตัว (ยกเว้น /d/, /m/ และ /n/) ในพยางค์ปิด เช่น ในคำว่า pelma, pesca, pez, costa และ olmo เป็นต้น

หน่วยเสียงสระ /a/ ประกอบด้วยหน่วยเสียงย่อยสำคัญ 3 หน่วยเสียง คือ

1. หน่วยเสียงย่อยสระ a เพดานแข็ง เกิดเมื่อสระตัวนี้อยู่หน้าเสียงสระ /i/ หรืออยู่หน้าเสียงพยัญชนะเพดานแข็ง ได้แก่ เช่น ในคำว่า aire, malla, año และ despacho เป็นต้น
2. หน่วยเสียงย่อยสระ a เพดานอ่อน เกิดเมื่อเสียงนี้อยู่หน้าเสียงสระ /o/ และ /u/ หรืออยู่หน้าเสียงพยัญชนะ /l/ และ /x/ เช่น ในคำว่า ahora, pausa, palma และ maja เป็นต้น
3. หน่วยเสียงย่อยสระ a กลางลิ้น [ä] จะเกิดเมื่อสระตัวนี้อยู่ในตำแหน่งอื่น ๆ นอกเหนือจากสองข้อแรก เช่น ในคำว่า caro, compás และ sultán เป็นต้น

สระทุกตัวจะกลายเป็นเสียงขึ้นจมูกเมื่อนำหน้าพยัญชนะนาสิกหรืออยู่ระหว่างพยัญชนะนาสิกสองตัว ดังนั้น เมื่อถอดเสียงสระ (ขึ้นจมูก) ดังกล่าวเป็นสัทอักษรจะได้เป็น [ã], [ẽ], [ĩ], [õ] และ [ũ] ตามลำดับ ลักษณะการกลายเสียงสระขึ้นจมูกเช่นนี้จะยิ่งปรากฏชัดมากในบางภาษาถิ่นของภาษาสเปน เช่น ภาษาถิ่นอันดาลูเซียหรือภาษาถิ่นแคริบเบียน เป็นต้น

ในภาษาสเปนยังมีสระประสมเน้นเสียงแรก (falling diphthong) 6 ตัว และสระประสมเน้นเสียงหลัง (rising diphthong) 8 ตัว คือ

สำหรับหน่วยเสียงสระ /i/ และ /u/ ที่เป็นส่วนประกอบหลักของสระประสมทั้งสองประเภทนั้น สามารถทำหน้าที่เป็นทั้งเสียงกึ่งสระ ([i̯] และ [u̯] ตามลำดับ) เมื่ออยู่ในตำแหน่งสระตัวที่สองของสระประสม (เช่น ในคำว่า aire [ˈai̯.ɾe] และ pausa [ˈpau̯.sä]) และเสียงกึ่งพยัญชนะ ([j] และ [w] ตามลำดับ) เมื่ออยู่ในตำแหน่งสระตัวแรกของสระประสม (เช่น ในคำว่า Tierra [ˈtje̞.rä] และ cuadro [ˈkwä.ðɾo])

นอกจากนี้ยังมีสระประสมสามเสียง (triphthong) อีกจำนวนหนึ่ง คือ /wei/, /jai/, /jei/ และ /wai/ เช่น buey, cambiáis, cambiéis, averiguáis^[56] เป็นต้น

ความรวดเร็วในการพูดโต้ตอบเป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งของการสนทนาด้วยภาษาสเปน ดังนั้น ผู้พูดจึงนิยมรวบพยางค์ที่อยู่ติดกันให้สั้นลงเหลือพยางค์เดียว นั่นหมายถึงการเปลี่ยนเสียงสระแยก (ตามหลักไวยากรณ์) ให้กลายเป็นสระประสม เช่น คำว่า héroe ตามหลักแล้วจะออกเสียงว่า เอ.โร.เอ [ˈe.ɾo.e] แต่ในการสนทนามักถูกรวบเหลือเป็น เอ.รเว [ˈe.ɾwe] หรือคำว่า línea จาก ลี.เน.อา [ˈli.ne.ä] เป็น ลี.เนีย [ˈli.njä] เป็นต้น

[แก้] เสียงพยัญชนะ

ปัจจุบันระบบเสียงในหลายสำเนียงของภาษาสเปนประกอบด้วยหน่วยเสียงพยัญชนะอย่างน้อย 17 หน่วยเสียง ได้แก่ /m/, /n/, /ɲ/, /p/, /b/, /t/, /d/, /k/, /ɡ/, /f/, /s/, /ʝ/, /x/, /ʧ/, /ɾ/, /r/ และ /l/ แต่ในสำเนียงภาคเหนือและภาคกลางของประเทศสเปนซึ่งเป็นที่ตั้งกรุงมาดริดจะปรากฏหน่วยเสียง /θ/ และ /ʎ/ เพิ่มขึ้นรวมเป็น 19 หน่วยเสียง รายการหน่วยเสียงพยัญชนะสเปนในตารางข้างล่างนี้แสดงหน่วยเสียงที่ปรากฏเฉพาะในสำเนียงดังกล่าวไว้ด้วยโดยมีเครื่องหมายดอกจันกำกับอยู่ ตัวสัทอักษรที่ปรากฏในวงเล็บคือหน่วยเสียงย่อยที่สำคัญ ส่วนตัวสัทอักษรที่ปรากฏเป็นคู่ในช่องเดียวกันแสดงว่า ทั้งสองมีตำแหน่งเกิดเสียงและลักษณะการออกเสียงร่วมกัน แต่ตัวซ้ายจะเป็นเสียงไม่ก้อง ตัวขวาจะเป็นเสียงก้อง

หน่วยเสียงย่อยสำคัญของหน่วยเสียงที่ปรากฏในตารางข้างต้นมีดังต่อไปนี้

• หน่วยเสียง /b/, /d/ และ /ɡ/ จะกลายเป็นเสียงเปิด ([β̞], [ð̞] และ [ɰ] ตามลำดับ) ในทุกตำแหน่งของคำ ยกเว้นเมื่ออยู่ในตำแหน่งหน้าสุดของคำ ตามหลังพยัญชนะนาสิก รวมทั้งตามหลังพยัญชนะ /l/ (เฉพาะ /d/) โดยในตำแหน่งเหล่านี้ ทั้งสามตัวจะออกเสียงเป็นเสียงกัก [b], [d] และ [ɡ]^[57] เช่น bebé [beˈβ̞e], dedo [ˈdeð̞o], sueldo [ˈswe̞ldo] และ gamba [ˈɡãmbä] เป็นต้น

• หน่วยเสียง /t/ และ /d/ ในภาษาสเปนเป็นเสียงที่เกิดจากฐานฟัน-ปุ่มเหงือกกับปลายลิ้น^[57] ต่างจากหน่วยเสียง /t/ และ /d/ ในภาษาอังกฤษซึ่งทั้งสองจะเป็นเสียงที่เกิดจากฐานปุ่มเหงือก

• หน่วยเสียง /ʝ/ (เขียนแทนด้วยตัวอักษร y) จะยังคงเป็นเสียงเปิด [ʝ̞] ในทุกตำแหน่งของคำ (เช่น ayuda [aˈʝ̞uð̞ä]) ยกเว้นเมื่ออยู่หน้าสุดของคำ หลังพยัญชนะนาสิก หรือหลังพยัญชนะ /l/ ซึ่งในตำแหน่งเหล่านี้ /ʝ/ จะกลายเป็นเสียงกักเสียดแทรก [ɟʝ]^[58][59] (เช่น yayo [ˈɟʝaʝ̞o] และ enyesar [ẽɲˈɟʝesäɾ]) และจะกลายเป็นเสียงเสียดแทรก เพดานแข็ง [ʝ] เมื่อออกเสียงเน้น^[60]

• หน่วยเสียงไม่ก้อง /θ/, /s/^[58] และ /f/^[61] เมื่อนำหน้าพยัญชนะเสียงก้องจะกลายเป็นเสียงก้อง ([ð], [z], [v]) ตามไปด้วย เช่นในคำว่า jazmín [xäðˈmĩn], rasgo [ˈräzɰo] และ afgano [ävˈɰãno] นอกจากนี้ หน่วยเสียง /s/ (ซึ่งเป็นเสียงปุ่มเหงือก) จะกลายเป็นเสียงพยัญชนะฟัน [s̪] เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะฟัน-ปุ่มเหงือก เช่น hasta [ˈäs̪t̪ä] ในขณะที่หน่วยเสียง /θ/ จะยังคงเป็นเสียงพยัญชนะลิ้นระหว่างฟันในทุกตำแหน่งของคำ^[58]

• หน่วยเสียง /n/ และหน่วยเสียง /l/ เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะตัวอื่น ตำแหน่งการออกเสียงของพยัญชนะทั้งสองจะเปลี่ยนไปเนื่องจากได้รับอิทธิพลจากพยัญชนะที่ตามมา^[58] ไม่ว่าพยัญชนะตัวนั้นจะอยู่ในคำเดียวกันหรืออยู่หน้าสุดของคำที่ตามมาก็ตาม^[62] เช่น ในคำว่า mango หน่วยเสียง /n/ จะได้รับอิทธิพลจากเสียงเพดานอ่อนที่ตามมาข้างหลัง (ในที่นี้คือ [ɡ]) ทำให้ /n/ เปลี่ยนตำแหน่งการออกเสียงจากปุ่มเหงือก [n] กลายเป็นเพดานอ่อนเป็น [ŋ] ไปด้วย ดังนั้น โดยธรรมชาติแล้วคำนี้ควรจะออกเสียงว่า มังโก [ˈmãŋɡo] แทนที่จะเป็น มันโก [ˈmãnɡo] ปรากฏการณ์ดังกล่าวเรียกว่า การกลมกลืนเสียง (assimilation) หน่วยเสียงย่อยของ /n/ และ /l/ ที่เกิดจากการกลมกลืนเสียงให้เข้ากับพยัญชนะที่ตามมานั้นมีดังต่อไปนี้

หมายเหตุ

*การออกเสียง j (ในบางตำแหน่งของคำ) เป็นเสียงเสียดแทรก ลิ้นไก่ ไม่ก้อง [χ] เป็นสำเนียงทางภาคเหนือและภาคกลางของประเทศสเปน

[แก้] พยางค์

[แก้] โครงสร้าง

โครงสร้างพยางค์ในภาษาสเปนมีหลายรูปแบบ แต่เกือบทั้งหมดจะจัดอยู่ในรูปแบบ CCVCC หรือ CCDC [ในที่นี้ C หมายถึงพยัญชนะ (consonant), V หมายถึงสระ (vocal) และ D หมายถึงสระประสมสองเสียง (diphthong)] โครงสร้างพยางค์ CV (พยัญชนะ-สระ) เป็นรูปแบบที่พบมากที่สุด แสดงให้เห็นแนวโน้มของคำในภาษานี้ที่มักจะเป็นคำพยางค์เปิด โครงสร้างพยางค์ที่มีส่วนประกอบมากที่สุดคือ CCVCC (พยัญชนะ-พยัญชนะ-สระ-พยัญชนะ-พยัญชนะ) เช่น พยางค์แรกของคำว่า transporte เป็นต้น ทั้งนี้ในภาษาสเปน พยัญชนะตัวที่สองของกลุ่มพยัญชนะต้นพยางค์ (syllable onset) ส่วนใหญ่จะเป็น l หรือไม่ก็ r และพยัญชนะตัวที่สองของกลุ่มพยัญชนะท้ายพยางค์ (syllable coda) คือ s เสมอ โดยเขียนรูปแบบโครงสร้างได้เป็น (C)(L|R)V(C)(S) โครงสร้างอื่น ๆ ที่เป็นไปได้ (ไม่นับรวมสระประสมสามเสียง) ปรากฏตามตารางข้างล่างนี้^[63]

หมายเหตุ

*ในที่นี้ออกเสียงว่า /eksˈtraɲo/ จึงมีโครงสร้างพยางค์แบบ VCC แต่ถ้าออกเสียงว่า /esˈtraɲo/ จะได้โครงสร้างพยางค์แบบ VC

**ในที่นี้ออกเสียงว่า /ˈmiksto/ จึงมีโครงสร้างพยางค์แบบ CVCC แต่ถ้าออกเสียงว่า /ˈmisto/ จะได้โครงสร้างพยางค์แบบ CVC

[แก้] การลงน้ำหนัก

ภาษาสเปนเป็นภาษาหนึ่งที่มีการลงน้ำหนักพยางค์และการใช้ทำนองเสียง ในคำสเปนส่วนใหญ่ น้ำหนักจะตกอยู่ที่พยางค์ใดพยางค์หนึ่งในสามพยางค์สุดท้ายของคำ แต่มีข้อยกเว้นคืออาจจะตกที่พยางค์ที่สี่หรือห้านับจากพยางค์สุดท้ายซึ่งเป็นกรณีพบไม่บ่อยนัก โดยแนวโน้มในการลงน้ำหนักพยางค์ของคำสเปนมีดังต่อไปนี้

• คำที่ลงน้ำหนักที่พยางค์รองสุดท้าย (llano; paroxítono) ได้แก่ คำที่ลงท้ายด้วยสระและ/หรือพยัญชนะ /n/ และ /s/ เช่น copa, cine, todo, luchan, gracias เป็นต้น (ลงน้ำหนักที่พยางค์ที่เป็นตัวหนา)

• คำที่ลงน้ำหนักที่พยางค์สุดท้าย (agudo; oxítono) ได้แก่ คำที่ลงท้ายด้วยพยัญชนะตัวอื่น ๆ นอกเหนือจาก /n/ และ /s/ เช่น Madrid, reloj, igual, llamar, veraz เป็นต้น

คำที่มีการลงน้ำหนักที่พยางค์อื่น ๆ นอกเหนือจากสองพยางค์สุดท้าย หรือมีการลงน้ำหนักที่พยางค์ใดพยางค์หนึ่งในสองพยางค์นี้แต่ไม่เป็นไปตามกฎข้างบน จะมีเครื่องหมายลงน้ำหนักเด่นชัดกำกับไว้ เช่น café, débil, suéter, razón, veintitrés, sábado เป็นต้น

• คำที่ลงน้ำหนักที่พยางค์ที่สามจากท้ายคำ (esdrújulo; proparoxítono) เช่น dígame, párrafo, helicóptero เป็นต้น

• คำที่ลงน้ำหนักที่พยางค์ที่สี่หรือห้าจากท้ายคำ (sobresdrújulo; superproparoxítono) มักจะเป็นคำที่ในรูปประโยคคำสั่ง (imperative) หรือรูปกริยาเป็นนาม (gerund) ที่สร้างขึ้นโดยนำรูปติด (clitic) ซึ่งเป็นกรรมตรงและกรรมรองมาต่อท้ายรูปกริยาแท้โดยไม่เว้นวรรค แต่ตำแหน่งลงเสียงหนักจะอยู่ในคำกริยาเหมือนเดิม ไม่เลื่อนไปอยู่ที่กรรมตรงหรือกรรมรองไม่ว่าจะลงท้ายด้วยสระหรือพยัญชนะตัวใดก็ตาม เช่น cómetelo, guardándoselos, llévesemela เป็นต้น หรือเกิดกับคำกริยาวิเศษณ์บางคำที่สร้างขึ้นโดยใช้หน่วยคำเติมหลัง -mente ต่อท้ายคำคุณศัพท์ที่มีตำแหน่งลงเสียงหนักผิดปกติอยู่แล้ว เช่น difícil → difícilmente, rápido → rápidamente เป็นต้น

นอกจากข้อยกเว้นต่าง ๆ ของแนวโน้มในการลงน้ำหนักพยางค์แล้ว ยังมีคู่เทียบเสียง (minimal pair) อีกเป็นจำนวนมากที่มีความแตกต่างกันในเรื่องการลงน้ำหนักพยางค์เท่านั้น เช่น sábana ("ผ้าปูที่นอน") และ sabana ("ทุ่งหญ้าสะวันนา") หรือ límite ("เขตแดน"), limite ("[ที่] เขา/เธอจำกัด") และ limité ("ฉันจำกัด") เป็นต้น

[แก้] ไวยากรณ์

ตัวอย่างการสร้างคำนามโดยใช้หน่วยคำสองชนิด คือ หน่วยคำรากศัพท์และหน่วยคำผัน (สีของโบแสดงเพศของแมว โดยสีฟ้าคือเพศผู้ และสีชมพูคือเพศเมีย)

ภาษาไทยจัดเป็นภาษารูปคำโดด (isolating language) เนื่องจากคำต่าง ๆ ไม่มีการเปลี่ยนแปลงรูปไม่ว่าจะอยู่ในกาลใดหรือตำแหน่งใดของประโยค ในขณะที่ภาษาสเปนจะจัดอยู่ในกลุ่มภาษาวิภัตติปัจจัย (inflected language) กล่าวคือ ในการสร้างประโยคหนึ่ง ๆ จะนิยมใช้การผันคำเพื่อบ่งชี้ความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยต่าง ๆ ภายในประโยคนั้น

อย่างไรก็ตาม นอกจากจะใช้การผันคำซึ่งเป็นลักษณะสำคัญของภาษากลุ่มนี้แล้ว ในภาษาสเปนยังมีการใช้คำบุพบทซึ่งเป็นคำนามธรรมที่ทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมและไม่สามารถเปลี่ยนแปลงรูปได้เพื่อบ่งชี้ความสัมพันธ์ดังกล่าวอีกด้วย และเนื่องจากภาษานี้มีระบบการจำแนกรูปกรรมของสกรรมกริยา (ซึ่งจะใช้รูปการกกรรม) ให้แตกต่างจากรูปประธานทั้งของสกรรมกริยาและของอกรรมกริยา (ซึ่งจะใช้รูปการกประธานทั้งคู่) จึงจัดเป็นภาษาหนึ่งในกลุ่มภาษากรรมการก (nominative–accusative language) เช่นเดียวกับภาษาส่วนใหญ่ของตระกูลอินโด-ยุโรเปียน

[แก้] ระบบหน่วยคำ

[แก้] การผันคำ

ตามที่กล่าวแล้วว่าภาษาสเปนเป็นภาษาวิภัตติปัจจัย คำต่าง ๆ ในภาษานี้จึงประกอบขึ้นจากการเพิ่มหน่วยคำวิภัตติปัจจัยหรือหน่วยคำผัน (inflectional morpheme) เข้าไปที่รากศัพท์ (root) [หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าหน่วยศัพท์ (lexeme)] หน่วยคำผันเป็นหน่วยคำที่ทำหน้าที่แสดงลักษณะทางไวยากรณ์ของรากศัพท์เท่านั้น ไม่ทำให้ความหมายของรากศัพท์เปลี่ยนไป โดยหน่วยคำผันสำหรับการกระจายคำกริยา ได้แก่ หน่วยคำที่แสดงมาลา (mood) กาล (tense) วาจก (voice) การณ์ลักษณะ (aspect) บุรุษ (person) และพจน์ (number) เป็นต้น และหน่วยคำผันสำหรับการผันคำนาม คำสรรพนาม คำคุณศัพท์ และตัวกำหนด (determiner) ได้แก่ หน่วยคำที่แสดงเพศ (gender) และพจน์ เป็นต้น

จากภาพทางขวามือ รากศัพท์ gat- ซึ่งมีความหมายว่าแมว เมื่อเติมหน่วยคำผันต่อท้าย รากศัพท์นี้จึงมีความหมายชัดเจนยิ่งขึ้น แต่ก็ยังคงแปลว่าแมวเช่นเดิม ไม่เปลี่ยนเป็นอย่างอื่น หน่วยคำผันเหล่านั้นได้แก่ -o (หน่วยคำแสดงเพศชาย), -a (หน่วยคำแสดงเพศหญิง), -s (หน่วยคำแสดงพหูพจน์) และ -Ø (หน่วยคำแสดงเอกพจน์ ซึ่งแม้เราจะมองไม่เห็นแต่ก็ถือว่ามีส่วนในการแสดงความหมาย)

ชนิดของคำในภาษาสเปนที่มีรูปผันหลากหลาย ได้แก่ สรรพนามและกริยา

[แก้] สรรพนาม

สรรพนามสำคัญในภาษาสเปน ได้แก่ yo (ฉัน), tú (เธอ), usted (คุณ), él (เขา), ella (หล่อน), ello (มัน/สิ่งนั้น), nosotros (พวกเรา), vosotros (พวกเธอ), ustedes (พวกคุณ), ellos (พวกเขา), ellas (พวกหล่อน), esto (สิ่งนี้), eso (สิ่งนั้น), aquello (สิ่งโน้น) เป็นต้น จะเห็นได้ว่า สรรพนามหลายตัวมีพิสัยในการใช้งานค่อนข้างแตกต่างจากสรรพนามในภาษาอังกฤษ โดยปกติแล้วบุรุษสรรพนามจะถูกละไปเนื่องจากรูปการผันของคำกริยาที่แตกต่างกันสามารถบอกให้ทราบได้อยู่แล้วว่ากำลังสื่อถึงประธานตัวใด แต่ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกหากเราพบบุรุษสรรพนามตัวใดก็ตามปรากฏในภาษาเขียนหรือแม้กระทั่งในภาษาพูด ส่วนใหญ่เป็นเพราะผู้ส่งสารต้องการเน้นสรรพนามตัวนั้นหรือกันไม่ให้ผู้รับสารสับสนจากรูปผันกริยาที่ซ้ำกันในบางกรณี

หมายเหตุ

*รูปย่อของสรรพนาม usted คือ Ud., Vd., U. หรือ V. ส่วนรูปย่อของสรรพนาม ustedes คือ Uds. หรือ Vds. ทั้งหมดต้องขึ้นต้นด้วยตัวอักษรพิมพ์ใหญ่เสมอ

**สรรพนาม sí ในการกกรรมของบุพบทเป็นสรรพนามสะท้อน (reflexive pronoun) เสมอ แต่จะมีรูปไม่สอดคล้องกับรูปสรรพนามเดียวกันในการกประธาน กล่าวคือ ประธาน él mismo, ella misma และ ellos mismos ("ตัวเขาเอง", "ตัวเธอเอง", "ตัวพวกเขาเอง") เมื่อตามหลังบุพบท en, para เป็นต้น ก็จะเปลี่ยนรูปเป็น en sí, para sí ยกเว้นตามหลังบุพบท con จะเปลี่ยนรูปเป็น consigo (ไม่เกี่ยวข้องกับการกผู้ร่วม)

***สรรพนาม vosotros/-as ("พวกเธอ") มีที่ใช้เฉพาะในประเทศสเปนเท่านั้น ส่วนในทวีปอเมริกา รวมทั้งบางส่วนของแคว้นอันดาลูเซียและหมู่เกาะคะเนรีจะใช้สรรพนาม ustedes ทั้งในความหมายว่า "พวกคุณ" และ "พวกเธอ"^[64][65]

[แก้] กริยา

การใช้คำกริยาสเปนเป็นเรื่องที่ซับซ้อนที่สุดเรื่องหนึ่งของไวยากรณ์สเปน ระบบกริยาจะแบ่งออกเป็น 14 กาลแตกต่างกัน (กาลในที่นี้เป็นคำรวมหมายถึงทั้งกาลและมาลา) ซึ่งยังแบ่งออกเป็นสองกลุ่มย่อยได้แก่ กาลเดี่ยว (simple tense) 7 กาล และกาลประสมหรือกาลสมบูรณ์ (compound tense; perfect tense) 7 กาล โดยในกาลประสมจำเป็นต้องใช้คำกริยาช่วย haber ร่วมกับรูปกริยาขยายแบบอดีต (past participle)

กริยาสเปนจะผันไปในหมวดหมู่ต่าง ๆ ซึ่งแบ่งตามลักษณะการแสดงเนื้อความของตัวกริยาเอง หมวดหมู่เหล่านั้นเรียกว่ามาลา ในภาษาสเปนได้แก่ นิเทศมาลาหรือมาลาบอกเล่า (indicative), ปริกัลปมาลาหรือสมมุติมาลา (subjunctive) และอาณัติมาลาหรือมาลาคำสั่ง (imperative) ส่วนรูปกริยาไม่ระบุประธาน (formas no personales) ที่ตำราไวยากรณ์เก่าจัดเป็นอีกมาลาหนึ่งนั้นประกอบด้วยรูปกริยาไม่แท้ 3 รูป ซึ่งกริยาทุกตัวจะมีรูปกริยาเหล่านี้ ได้แก่ รูปกริยากลาง (infinitive), รูปกริยาเป็นนาม (gerund) และรูปกริยาขยายแบบอดีต (past participle) รูปกริยาไม่แท้ตัวหลังสุดนี้สามารถผันตามเพศและพจน์ของคำนามได้เหมือนกับคำคุณศัพท์ ดังนั้นมันจึงมีรูปผันที่เป็นไปได้อีก 4 รูป คือ เพศชาย เอกพจน์, เพศหญิง เอกพจน์, เพศชาย พหูพจน์ และเพศหญิง พหูพจน์ นอกจากนี้ยังมีรูปผันอีกรูปหนึ่งที่เรียกกันมาตั้งแต่อดีตว่า รูปกริยาขยายแบบปัจจุบัน (present participle) แต่โดยทั่วไปจะถือว่ารูปนี้เป็นคำคุณศัพท์ที่ถูกแปลงมาจากคำกริยามากกว่าจะเป็นรูปหนึ่งของคำกริยา

กริยาจำนวนมากที่ใช้ในชีวิตประจำวันเป็นกริยาที่ผันแบบผิดปกติ ส่วนกริยาที่เหลือจะจัดอยู่ในกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งในสามกลุ่มซึ่งมีรูปกริยากลางลงท้ายด้วย -ar, -er และ -ir ตามลำดับ ทั้งนี้ กริยาในแต่ละกลุ่มจะมีรูปแบบการผันแบบเดียวกัน กริยาที่ลงท้ายด้วย -ar เป็นรูปแบบที่พบได้มากที่สุด และกริยาที่เกิดขึ้นใหม่ในภาษาสเปนก็มักจะมีส่วนท้ายเป็น -ar ด้วย ส่วนกลุ่มกริยาที่ลงท้ายด้วย -er และ -ir จะมีคำกริยาในกลุ่มของตัวเองน้อยกว่าและการผันกริยามักจะมีลักษณะผิดปกติมากกว่ากริยาในกลุ่มที่ลงท้ายด้วย -ar

ในมาลาบอกเล่าจะมีกาลทั้งหมด 7 กาลซึ่งพอจะเทียบกับกาลที่มีอยู่ในภาษาอังกฤษได้บ้างไม่มากก็น้อย เช่น ปัจจุบันกาล (I walk, I do walk), อดีตกาล (-ed หรือ did), กาลไม่สมบูรณ์ (was, were, หรือ used to), กาลสมบูรณ์ (I have _____), อนาคตกาล (will) และประโยคเงื่อนไข (would) เป็นต้น สิ่งที่ยากก็คือ แต่ละกาลจะมีรูปผันกริยาที่แตกต่างกันไปตามประธาน ซึ่งไวยากรณ์ภาษาอังกฤษจะง่ายกว่าในเรื่องนี้ ยกตัวอย่างเช่น กริยา eat เมื่อผันตามปัจจุบันกาลจะมีรูปที่เป็นไปได้อยู่ 2 รูป นั่นคือ eat และ eats ขณะที่ภาษาสเปน กริยา comer ("กิน") ในกาลเดียวกันจะมีรูปผันที่เป็นไปได้ถึง 6 รูป

[แก้] วากยสัมพันธ์

ลักษณะทางวากยสัมพันธ์ของภาษาสเปนโดยรวมเป็นแบบประธาน-กริยา-กรรม มีโครงสร้างแตกกิ่งไปทางขวา มีการใช้คำบุพบท ในประโยคหนึ่ง ๆ มักจะวางคำคุณศัพท์ไว้หลังคำนาม (แต่ไม่เสมอไป) นอกจากนี้ ภาษาสเปนยังเป็นภาษาละสรรพนาม (pro-drop language) กล่าวคือสามารถละประธานของประโยคได้เมื่อไม่จำเป็นทั้งในการสนทนาและการเขียน

[แก้] คำศัพท์

คำศัพท์ภาษาสเปนที่ใช้ในชีวิตประจำวันประมาณร้อยละ 94 มีที่มาจากภาษาละติน ซึ่งก็ถือเป็นเรื่องปกติและไม่น่าแปลกใจเนื่องจากภาษานี้เป็นภาษาหนึ่งในกลุ่มภาษาโรมานซ์ อย่างไรก็ตาม เช่นเดียวกับภาษาอื่น ภาษาสเปนยังมีคำยืมจากภาษาของชนชาติต่าง ๆ ที่ผู้ใช้ภาษาสเปนและบรรพบุรุษของผู้ใช้ภาษาสเปนได้เข้าไปมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องด้วยอย่างใกล้ชิดตลอดระยะเวลากว่าพันปี

ในภาษาสเปน ปรากฏคำศัพท์จำนวนหนึ่งที่ได้รับอิทธิพลมาจากภาษาของกลุ่มคนสมัยก่อนโรมันบนคาบสมุทรไอบีเรีย (ภาษาไอบีเรีย, บาสก์, เคลต์ หรือตาร์เตสโซส) เช่น gordo ("อ้วน"), izquierdo ("ซ้าย"),^[81] nava ("ที่ราบลุ่มระหว่างภูเขา"),^[82] conejo ("กระต่าย")^[83]

ภาษาของชาววิซิกอท (ชนเผ่าเยอรมันที่ปกครองคาบสมุทรไอบีเรียต่อจากจักรวรรดิโรมัน) ก็มีอิทธิพลต่อคลังคำศัพท์ภาษาสเปนอยู่ไม่น้อย ตัวอย่างได้แก่ ชื่อแรกเกิดทางศาสนาคริสต์ เช่น Enrique, Gonzalo, Rodrigo เป็นต้น นามสกุลที่มาจากชื่อเหล่านั้น คือ Enríquez, González
และ Rodríguez คำศัพท์บางคำที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น brotar ("งอก/ออกดอก"),^[84] ganar ("ชนะ"),^[85] ganso ("ห่าน"),^[86] ropa ("เสื้อผ้า")^[87] คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับการทหาร เช่น yelmo ("หมวกเหล็กที่ใส่กับชุดเกราะ"),^[88] espía ("สายลับ"),^[89] guerra ("สงคราม")^[90] เป็นต้น รวมทั้งหน่วยคำเติมหลัง -engo เช่นในคำว่า realengo ("ของรัฐ") เป็นต้น

นอกจากนี้ การครอบครองคาบสมุทรไอบีเรียเป็นเวลาเกือบ 800 ปีของชาวมุสลิมยังเปิดโอกาสให้ภาษาสเปนรับคำศัพท์จำนวนมากจากภาษาอาหรับเข้ามาใช้ โดยเฉพาะคำที่ขึ้นต้นด้วย al- แม้กระทั่งหน่วยคำเติมหลัง -í ที่ใช้แสดงสัญชาติของประเทศหรือดินแดนบางแห่งก็มีที่มาจากภาษานี้เช่นกัน ตัวอย่างได้แก่ ceutí ("ชาวเซวตา"), iraquí ("ชาวอิรัก"), israelí ("ชาวอิสราเอล") เป็นต้น

ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 เริ่มมีการยืมคำศัพท์ในแวดวงศิลปะจากภาษาอิตาลีมาใช้ในภาษาสเปน รวมทั้งมีการยืมคำศัพท์จากภาษาชนพื้นเมืองในทวีปอเมริกาอีกด้วย เช่น ภาษานาอวตล์ ภาษาอาราวัก และภาษาเกชัว เป็นต้น ซึ่งส่วนมากเป็นคำที่เกี่ยวข้องกับพืช ประเพณี หรือปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นกับดินแดนนั้น ได้แก่ batata ("มันเทศ"),^[91] papa ("มันฝรั่ง"),^[92] yuca ("มันสำปะหลัง"),^[93] cacique ("ผู้มีอำนาจในท้องถิ่น"),^[94] huracán ("เฮอร์ริเคน"),^[95] cacao ("โกโก้"),^[96] chocolate ("ช็อกโกแลต") เป็นต้น

ในคริสต์ศตวรรษที่ 17 เริ่มมีความนิยมในการใช้ศัพท์สูงและสำนวนโวหารที่มีความหมายและโครงสร้างไวยากรณ์ซับซ้อน เนื่องจากได้รับอิทธิพลจากงานเขียนในรูปแบบดังกล่าวของลุยส์ เด กองโกรา กวียุคบารอกของสเปน จนกระทั่งคริสต์ศตวรรษที่ 18 จึงมีการยืมคำศัพท์จากภาษาฝรั่งเศสมาใช้ โดยเฉพาะคำที่เกี่ยวข้องกับแฟชั่น การทำอาหาร และการปกครองของชนชั้นขุนนาง เช่น pantalón ("กางเกงขายาว"),^[97] puré ("ซุปเคี่ยวเปื่อยแล้วกรอง"),^[98] tisú ("ผ้าเส้นทองหรือเงิน"),^[99] menú ("รายการอาหาร"),^[100] maniquí ("หุ่น"),^[101] restorán/restaurante ("ภัตตาคาร"),^[102] buró ("โต๊ะทำงาน/คณะกรรมการบริหาร"),^[103] carné ("บัตรประจำตัว"),^[104] gala ("ชุดหรูหรา"),^[105] bricolaje ("งานช่างในบ้านที่ทำได้ด้วยตัวเอง")^[106] เป็นต้น

ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ยังคงมีการนำคำศัพท์ใหม่ ๆ เข้ามาใช้ในภาษาสเปนเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะคำศัพท์จากภาษาอังกฤษและภาษาเยอรมัน แต่ก็มีคำศัพท์จากภาษาอิตาลีเข้ามาอีกครั้งเช่นกันในสาขาการทำอาหารและการดนตรี (โดยเฉพาะการแสดงอุปรากร) เช่น batuta ("ไม้บาตอง"),^[107] soprano ("โซปราโน"),^[108] piano^[109][110] เป็นต้น และตั้งแต่เริ่มคริสต์ศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา คลังคำศัพท์ของภาษาสเปนได้รับอิทธิพลจากภาษาอังกฤษอย่างมากในทุกสาขา โดยเฉพาะด้านธุรกิจ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี ดนตรี และการกีฬา เช่น marketing,^[111] quasar,^[112] Internet,^[113] software,^[114] rock,^[115] reggae,^[116] set,^[117] penalti,^[118] fútbol,^[119] windsurf^[120] เป็นต้น

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ ราชบัณฑิตยสถานสเปนได้พยายามหลีกเลี่ยงการใช้คำยืมและคำทับศัพท์โดยใช้ตัวสะกดตามภาษาต้นฉบับ แต่กำหนดให้ใช้คำแปลตรงตัวของคำที่ยืมมานั้น หรือใช้ตัวสะกดที่สอดคล้องกับอักขรวิธีดั้งเดิมของภาษาสเปนและยังออกเสียงได้ใกล้เคียงกับเสียงในภาษาต้นฉบับแทน เช่น zum แทน zoom,^[121] correo electrónico แทน e-mail,^[122] fútbol แทน football,^[119] escáner แทน scanner,^[123] mercadotecnia แทน marketing^[124] เป็นต้น แม้ว่าข้อเสนอดังกล่าวนั้นส่วนใหญ่จะได้รับการตอบรับอย่างดีจากสังคม แต่บางคำที่เคยเสนอให้ใช้ เช่น "cadi" แทน caddie, "best-séller" แทน best seller, "yaz" แทน jazz เป็นต้น กลับไม่ได้รับการยอมรับและหายไปจากพจนานุกรมในที่สุด^[125][126]

โดยทั่วไปในปัจจุบัน ภาษาสเปนในทวีปอเมริกา (โดยเฉพาะประเทศเม็กซิโก) มักมีการยืมคำศัพท์หรือรูปแบบโครงสร้างของคำศัพท์และสำนวนต่าง ๆ มาจากภาษาอังกฤษเข้ามาใช้ เนื่องจากมีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับสหรัฐอเมริกา ในขณะที่ภาษาสเปนในประเทศสเปน จะนิยมโครงสร้างคำศัพท์จากภาษาของประเทศเพื่อนบ้านอย่างฝรั่งเศสมากกว่า ตัวอย่างเช่น ผู้ใช้ภาษาสเปนบนคาบสมุทรไอบีเรียจะเรียกคอมพิวเตอร์ว่า ordenador โดยยืมรูปคำ ordinateur จากภาษาฝรั่งเศสมาปรับใช้ ตรงข้ามกับผู้ใช้ภาษาสเปนในทวีปอเมริกา กล่าวคือ จะใช้คำว่า computadora หรือ computador ซึ่งเป็นการดัดแปลงรูปคำของคำว่า computer นั่นเอง

[แก้] การแปร

[แก้] สัทวิทยา

ภาษาสเปนที่ใช้ในภาคเหนือและภาคกลางของประเทศสเปนประกอบด้วยหน่วยเสียงพยัญชนะ 19 ตัว (ตามที่กล่าวไปแล้ว) แต่ภาษาสเปนที่ใช้ในประเทศอื่น ๆ จะมีหน่วยเสียงพยัญชนะเพียง 17 หน่วยเสียง และบางแห่งมี 18 หน่วยเสียง นอกจากนี้ยังประกอบด้วยหน่วยเสียงย่อยอีกเป็นจำนวนมาก ความแตกต่างที่สำคัญในด้านสัทวิทยาระหว่างภาษาสเปนในภูมิภาคต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่มาจากความแตกต่างเรื่องเสียงพยัญชนะนั้นมีดังต่อไปนี้

• การแทนเสียง [m] หรือ [n] ท้ายพยางค์ด้วยเสียง [ŋ] ในภาษาสเปนมาตรฐานของประเทศสเปน อาร์เจนตินา โคลอมเบีย และเม็กซิโก พยัญชนะ -n ท้ายพยางค์จะออกเสียงเป็นเสียงนาสิก ปุ่มเหงือก [n]^[127][128] เช่น pan ออกเสียง ปัน [pãn], bien ออกเสียง เบียน [bjẽn] เป็นต้น แต่ในสำเนียงอื่น ๆ จะออกเสียงเป็นเสียงนาสิก เพดานอ่อน [ŋ] ดังนั้นคำว่า pan จึงออกเสียงเป็น ปัง [pãŋ] และ bien ออกเสียงเป็น เบียง [bjẽŋ] การออกเสียง -n ท้ายพยางค์เป็นเสียงเพดานอ่อนนี้พบได้ทั่วไปในพื้นที่หลายส่วนของสเปน (กาลิเซีย เลออน อัสตูเรียส มูร์เซีย เอกซ์เตรมาดูรา และอันดาลูเซีย) และยังเป็นลักษณะเด่นของภาษาสเปนในหลายพื้นที่ของทวีปอเมริกา ตั้งแต่ภูมิภาคแคริบเบียนทั้งหมด อเมริกากลาง พื้นที่ชายฝั่งของโคลอมเบีย เวเนซุเอลา พื้นที่ส่วนใหญ่ของเอกวาดอร์ เปรู ไปจนถึงภาคเหนือของชิลี นอกจากนี้ในเอกวาดอร์ เปรู เวเนซุเอลา (ยกเว้นแถบเทือกเขาแอนดีส) และสาธารณรัฐโดมินิกัน ไม่ว่า /n/ หรือ /m/ ที่อยู่ท้ายพยางค์และ/หรือนำหน้าพยัญชนะตัวอื่นจะออกเสียงเป็น [ŋ] เช่นกัน ดังนั้นคำว่า ambientación จึงออกเสียง อังเบียงตาสิย็อง [ãŋbjẽŋtäˈsjõ̞ŋ] ในพื้นที่ดังกล่าว

• การแทนที่เสียง [θ] ด้วยเสียง [s] ในประเทศสเปน (ยกเว้นหมู่เกาะคะเนรีและแคว้นอันดาลูเซีย) จะแยกความแตกต่างระหว่างเสียง [θ] (เขียนแทนด้วย z หรือ c เมื่ออยู่หน้า e และ i) กับเสียง [s] เช่น casa ("บ้าน") ออกเสียง [ˈkäsä], caza ("การล่าสัตว์") ออกเสียง [ˈkäθä] ขณะที่ในหมู่เกาะคะเนรี แคว้นอันดาลูเซีย และทวีปอเมริกาจะไม่มีความแตกต่างดังกล่าว เช่น casa และ caza จะออกเสียงว่า [ˈkäsä] ทั้งคู่

• การออกเสียง /s/ โดยใช้ฐานกรณ์ที่แตกต่างกัน ในพื้นที่ส่วนใหญ่ของทวีปอเมริกาและภาคใต้ของประเทศสเปน หน่วยเสียงพยัญชนะ /s/ จะเป็นเสียงจากฐานปุ่มเหงือกกับปลายลิ้น (lamino-alveolar) [s̻] ขณะที่ในภาคเหนือและภาคกลางของสเปนรวมทั้งแถบเทือกเขาแอนดีสในโคลอมเบีย เปรู และโบลิเวีย /s/ จะเป็นเสียงจากฐานปุ่มเหงือกกับปลายสุดลิ้น (apico-alveolar) [s̺]^[129][130]

• การสูญเสียง /s/ ท้ายพยางค์ การไม่ออกเสียง /s/ ท้ายพยางค์ (คล้ายกับกระบวนการที่เกิดกับภาษาฝรั่งเศสในยุคกลาง) เป็นปรากฏการณ์ที่พบทั่วไปในพื้นที่ราบแทบทุกแห่งของประเทศในภูมิภาคลาตินอเมริกา พื้นที่ที่ไม่เกิดปรากฏการณ์นี้ได้แก่ ประเทศเม็กซิโก (ยกเว้นพื้นที่ชายฝั่งทะเลแคริบเบียนบางแห่ง) ภาคเหนือของสเปน (แต่เริ่มจะพบมากขึ้นแล้ว) และบริเวณแนวเทือกเขาแอนดีส (โดยเฉพาะในโคลอมเบีย เอกวาดอร์ แถบชายฝั่งของเปรู และโบลิเวีย)

• การแทนเสียง [x] ด้วยเสียง [h], [ç] หรือ [χ] j และ g (เมื่ออยู่หน้า e และ i) เคยใช้เป็นรูปพยัญชนะแทนเสียงเสียดแทรก หลังปุ่มเหงือก ไม่ก้อง /ʃ/ จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 15 เมื่อชาวสเปนกลุ่มแรกมาถึงโลกใหม่ ตำแหน่งเกิดเสียงพยัญชนะเสียงนี้จึงเริ่มเปลี่ยนจากปุ่มเหงือก-เพดานแข็งไปสู่เพดานอ่อนเป็นเสียง [x] อย่างไรก็ตาม ในสำเนียงทางภาคใต้ของประเทศรวมทั้งสำเนียงแคริบเบียน (ซึ่งได้รับอิทธิพลจากผู้ตั้งถิ่นฐานที่มาจากภาคใต้ของสเปน) หน่วยเสียง /ʃ/ ไม่ได้มีวิวัฒนาการเป็นเสียง [x] แต่กลับมีวิวัฒนาการไปเป็นเสียงเสียดแทรก เส้นเสียง ไม่ก้อง [h] แทน ทุกวันนี้การออกเสียง j และ g (เมื่ออยู่หน้า e และ i) เป็น [h] ถือเป็นมาตรฐานสำหรับภาษาสเปนในภูมิภาคแคริบเบียน^[131] (คิวบา สาธารณรัฐโดมินิกัน และเปอร์โตริโก) เช่นเดียวกับบนแผ่นดินใหญ่ของเวเนซุเอลา^[129] โคลอมเบีย^[129] อเมริกากลาง^[132] ไปจนถึงแถบชายฝั่งทะเลแคริบเบียนของเม็กซิโก^[127] แต่ในส่วนอื่น ๆ ของทวีปอเมริกาจะพบการออกเสียงเป็น [x] มากกว่า นอกจากนี้ ในพื้นที่ส่วนใหญ่ของอาร์เจนตินา (บริเวณแม่น้ำลาปลาตา) และชิลี การออกเสียง [x] จะเลื่อนตำแหน่งไปข้างหน้าจนกลายเป็นเสียงเพดานแข็ง [ç] (เสียงเดียวกับเสียง ch จากคำว่า ich ในภาษาเยอรมัน) เมื่อเสียงนี้อยู่หน้าสระลิ้นส่วนหน้า [i, e] เช่น gente [ˈçẽnte], jinete [çiˈnete] เป็นต้น ในสเปน การออกเสียง [h] จะพบได้ทั่วไปในหมู่เกาะคะเนรีและภาคตะวันตกของแคว้นอันดาลูเซีย ส่วนในพื้นที่อื่น ๆ ของประเทศ จะพบการออกเสียง [x] สลับกับการออกเสียงเสียดแทรก ลิ้นไก่ ไม่ก้อง [χ] ในบางตำแหน่งภายในคำ

• การแทนเสียง [ʎ] ด้วยเสียง [ʝ] หรือ [ɟʝ] เดิม ll ออกเสียงเป็น [ʎ] แต่ปัจจุบันเสียงนี้ถูกกลืนเข้ากับเสียงของ y กล่าวคือ พยัญชนะทั้งสองตัวจะออกเสียงเดียวกันเป็น [ʝ ~ ɟʝ] โดยทั่วไปจึงเกิดความสับสนระหว่างการใช้พยัญชนะทั้งสองตัวนี้ เช่น คำว่า yendo บางครั้งมีผู้สะกดผิดเป็น
• llendo เป็นต้น ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า "เยอิสโม" (yeísmo) เกิดในพื้นที่ส่วนใหญ่ของโลกที่ใช้ภาษาสเปน ยกเว้นในพื้นที่บางแห่งของทวีปอเมริกาซึ่งใช้ภาษานี้ร่วมกับภาษาอื่นที่มีการแยกความแตกต่างทางเสียงระหว่างพยัญชนะสองตัวนี้ เช่น พื้นที่สองภาษาอย่างเขตภาษาสเปน-เกชัวหรือเขตภาษาสเปน-กวารานีในประเทศโบลิเวียและปารากวัย เป็นต้น รวมทั้งในพื้นที่หลายแห่งของสเปนซึ่งยังคงมีการแยกความแตกต่างของเสียงพยัญชนะทั้งสองตัวอยู่ แต่ก็เริ่มลดลงแล้ว

• การแทนเสียง [ʎ] ด้วยเสียง [dʒ], [ʒ] หรือ [ʃ] หน่วยเสียง /ʎ ~ ʝ/ ซึ่งเกิดจากปรากฏการณ์เยอิสโมยังออกเสียงได้อีกหลายแบบนอกจาก [ʝ] หรือ [ɟʝ] เช่น ในประเทศเม็กซิโกโดยทั่วไปออกเสียงนี้เป็น [dʒ] (เหมือนเสียง j ในภาษาอังกฤษ) ส่วนในพื้นที่บริเวณแม่น้ำลาปลาตาของอาร์เจนตินาและอุรุกวัยจะออกเสียงเป็นเสียงเสียดแทรก หลังปุ่มเหงือก ก้อง [ʒ]^[128] หรือเสียงเสียดแทรก หลังปุ่มเหงือก ไม่ก้อง [ʃ] ปรากฏการณ์เยอิสโมในพื้นที่นี้จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "เชอิสโม" (žeísmo / šeísmo)

• หน่วยเสียงสระที่เกิดจากการสูญเสียง /s/ ท้ายพยางค์ ทางภาคใต้ของประเทศสเปน โดยเฉพาะในแคว้นมูร์เซียและภาคตะวันออกของแคว้นอันดาลูเซีย เสียงพยัญชนะ /s/ ที่อยู่ท้ายคำจะออกเสียงเบาลงเป็น [h] หรืออาจไม่ออกเสียงเลย ดังนั้น ในการออกเสียงสระที่ปรากฏหน้าหน่วยเสียงพยัญชนะนี้ ระดับของลิ้นจึงลดต่ำลงจากตำแหน่งปกติ^[133] เกิดเป็นเสียงสระเพิ่มขึ้นจากที่มีอยู่เดิม 5 ตัวในภาษาสเปนถิ่นเหนือ ดังต่อไปนี้

/as/ → [æ̞] เช่น más [mæ̞] ("อีก")

/es/ → [ɛ] เช่น mes [mɛ] ("เดือน")

/is/ → [i̞] เช่น mis [mi̞] ("ของฉัน" พหูพจน์)

/os/ → [ɔ] เช่น tos [tɔ] ("ไอ")

/us/ → [u̞] เช่น tus [tu̞] ("ของเธอ" พหูพจน์)

[แก้] ไวยากรณ์

[แก้] การใช้สรรพนาม vos

การใช้ vos กับกริยา pedir ("สั่ง") บนป้ายโฆษณา
ในเอลซัลวาดอร์

การใช้ vos กับกริยา querer ("ต้องการ") และ venir ("มา") บนป้ายโฆษณาในอาร์เจนตินา

การใช้ vos กับกริยา hacer ("ทำ") และ entrar ("เข้า")
บนป้ายโฆษณาในอุรุกวัย

ภาษาสเปนมีสรรพนามบุรุษที่ 2 เอกพจน์ 3 ตัว ได้แก่ usted, tú และอีกตัวหนึ่งซึ่งใช้กันแพร่หลายในทวีปอเมริกา คือ vos โดยทั่วไปนั้น tú และ vos เป็นสรรพนามที่ไม่เป็นทางการ ("เธอ") คือผู้พูดจะใช้กับเพื่อนหรือคนในครอบครัว ส่วน usted ("คุณ/ท่าน") เป็นสรรพนามที่ถือว่าเป็นทางการในทุกแห่ง โดยใช้ในทำนองแสดงความนับถือเมื่อพูดกับคนที่มีอายุมากกว่าหรือคนที่ไม่สนิท

โบเซโอ (voseo) หมายถึงการใช้ vos เป็นสรรพนามบุรุษที่ 2 เอกพจน์แทน tú นอกจากนี้ยังมีความหมายครอบคลุมถึงการใช้รูปผันกริยาของ vos กับสรรพนาม tú ในการกประธานอีกด้วย^[134] เช่น ภาษาสเปนในประเทศชิลี^[135] เป็นต้น

รูปกรรมตามหลังบุพบทของสรรพนาม tú คือ ti จะถูกแทนที่ด้วย vos เช่นกัน กล่าวคือ vos จะเป็นได้ทั้งรูปประธานและรูปกรรมตามหลังบุพบท ดังนั้น para ti ("เพื่อเธอ") จึงกลายเป็น para vos ส่วนรูปประสมบุพบท-สรรพนามอย่าง contigo ("กับเธอ") จะกลายเป็น con vos แต่รูปกรรมตรงและกรรมรอง te ยังคงรูปเดิม ไม่เหมือนกรณี vosotros ("พวกเธอ") ที่ใช้รูปกรรมตรงและกรรมรอง os นอกจากนี้ รูปสรรพนามแสดงความเป็นเจ้าของของ vos ก็ใช้รูปเดียวกับ tú คือ <tu(s), tuyo(s) และ tuya(s)> แทนที่จะใช้ร่วมกับ vosotros เป็น <vuestro(s) และ vuestra(s)>

ตารางข้างล่างนี้แสดงการเปรียบเทียบรูปคำกริยาหลายตัวที่ผันกับประธาน tú และประธาน vos ส่วนแถวสุดท้ายคือรูปคำกริยาที่ผันกับประธาน vosotros ซึ่งเป็นรูปสรรพนามบุรุษที่ 2 พหูพจน์ที่ปัจจุบันใช้ในประเทศสเปนเท่านั้น รูปผันที่มีเครื่องหมายลงน้ำหนักเด่นชัดกำกับอยู่ (คือรูปผันของ vos และ vosotros) และรูปกริยากลาง เมื่อออกเสียงจะลงน้ำหนักที่พยางค์สุดท้าย ส่วนรูปผันของกริยากับประธาน tú จะลงน้ำหนักที่พยางค์รองสุดท้าย

รูปผันกริยาทั่วไปของประธาน vos หมายถึงรูปผันที่ได้รับการยอมรับโดยทั่วไปและใช้กันในหลายประเทศ ได้แก่ อาร์เจนตินา อุรุกวัย ปารากวัย พื้นที่หลายแห่งในโบลิเวีย เอกวาดอร์ โคลอมเบีย อเมริกากลาง ไปจนถึงรัฐทางภาคใต้ของเม็กซิโก

ในทางกลับกัน ภาษาสเปนที่ใช้กันในรัฐซูเลีย ซึ่งเป็นพื้นที่รอบทะเลสาบมาราไกโบทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศเวเนซุเอลา มีลักษณะเด่นคือ ในการผันกริยากับประธาน vos จะยังคงรักษารูปผันที่มีมาแต่เดิมเอาไว้ ซึ่งรูปผันดังกล่าวในปัจจุบันยังคงใช้ผันกับประธาน vosotros ในประเทศสเปน

รูปผันกริยาของประธาน vos ในภาษาสเปนของประเทศชิลียังมีความแตกต่างออกไปอีก กล่าวคือ แทนที่จะตัด -i- ออกจากรูปสระประสม -áis (และ -ois) ที่อยู่ท้ายคำเหมือนกับการผันทั่วไป แต่กลับตัดตัว -s ท้ายคำออกไปแทน (เช่น vos/tú soi/erís, vos/tú estái) และในกรณีที่รูปผัน
นั้นลงท้ายด้วย -ís จะยังคงตัว -s ไว้เหมือนเดิม (เช่น comís, podís, vivís, erís, venís) โดยที่พยัญชนะ
s จะไม่ถูกละไปเสียทีเดียวในการออกเสียง แต่จะได้ยินเป็นเสียง [h]^[136]

เป็นที่น่าสังเกตว่า ลักษณะของโบเซโอสำหรับภาษาสเปนในประเทศชิลีจะเป็นการใช้ประธาน tú ตามด้วยรูปผันกริยาของ vos (voseo verbal)^[136] เช่น tú sabís มากกว่าจะใช้ประธาน vos ตามด้วยรูปผันกริยาของ vos (voseo pronominal) เช่น vos sabís ทั้งนี้เนื่องจากโบเซโอในลักษณะหลังจะปรากฏในสถานการณ์ที่ไม่เป็นทางการอย่างมากและอาจถือว่าหยาบคายได้ในบางกรณี^[136]

ความนิยมในการใช้สรรพนาม vos ในประเทศต่าง ๆ
สีน้ำเงินเข้ม: ประเทศที่ใช้ vos ทั้งในการพูดและเขียน
สีน้ำเงิน: ประเทศที่ใช้ vos เป็นหลักเช่นกัน แต่ไม่เข้มข้นเท่าในพื้นที่สีน้ำเงินเข้ม
สีเขียว: ประเทศที่มีการใช้ vos มากน้อยแล้วแต่ท้องถิ่น
สีฟ้า: ประเทศที่มีการใช้ vos น้อยมาก
สีแดง: ประเทศที่ไม่ปรากฏการใช้ vos

[แก้] ความแพร่หลายในลาตินอเมริกา

สรรพนาม vos ใช้เป็นสรรพนามบุรุษที่ 2 เอกพจน์ อย่างกว้างขวางในภาษาสเปนสำเนียงรีโอเดลาปลาตา (ประเทศอาร์เจนตินาและอุรุกวัย) ในปารากวัย กัวเตมาลา นิการากัว และคอสตาริกา ผู้คนในโบลิเวีย ฮอนดูรัส และเอลซัลวาดอร์ก็ใช้สรรพนามตัวนี้ในชีวิตประจำวันเช่นกัน แต่ในสามประเทศนี้ สื่อยังคงนิยมใช้สรรพนาม tú

โดยทั่วไป vos จะไม่ใช้ในงานเขียนที่เป็นทางการ (ยกเว้นในอาร์เจนตินาและอุรุกวัย) ในเอลซัลวาดอร์ การ์ตูนในหนังสือพิมพ์มักจะใช้สรรพนาม vos โดยแทบจะไม่พบการใช้สรรพนามตัวนี้ในบทความอื่นเลย นอกจากในข้อความที่ผู้เขียนยกมากล่าวอ้าง (quotation) แต่สื่อต่าง ๆ (โดยเฉพาะป้ายประกาศและสื่อโฆษณา) เริ่มหันมาใช้สรรพนามตัวนี้แทนที่ tú มากขึ้นในอเมริกากลาง เช่น นิการากัวและฮอนดูรัส ส่วนอาร์เจนตินาและอุรุกวัยยังใช้ vos เป็นรูปสรรพนามมาตรฐานในสื่อโทรทัศน์อีกด้วย

ในประเทศโบลิเวีย ภาคเหนือและภาคใต้ของเปรู เอกวาดอร์ พื้นที่บางแห่งแถบเทือกเขาแอนดีสในเวเนซุเอลา พื้นที่ส่วนใหญ่ของโคลอมเบีย และภาคตะวันออกของคิวบา ถือว่า tú เป็นรูปสรรพนามที่ใช้ในภาษาระดับทางการ โดย vos จะเป็นรูปสรรพนามที่ผู้คนทั่วไปใช้กันมากกว่า^[136] ส่วนในประเทศชิลี รัฐซูเลียของเวเนซุเอลา ชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกของโคลอมเบีย อเมริกากลาง ไปจนถึงรัฐตาบัสโกและรัฐเชียปัสทางภาคใต้ของเม็กซิโก จะใช้สรรพนาม tú ในระดับกึ่งทางการ และใช้สรรพนาม vos ในระดับกันเอง^[136]

อย่างไรก็ตาม ในลาตินอเมริกาก็ยังมีพื้นที่ที่ใช้สรรพนาม tú ในฐานะสรรพนามบุรุษที่ 2 เอกพจน์เป็นหลักอยู่เช่นกัน ได้แก่ ประเทศคิวบา สาธารณรัฐโดมินิกัน เปอร์โตริโก พื้นที่เกือบทั้งหมดของเม็กซิโกและปานามา พื้นที่ส่วนใหญ่ของเปรูและเวเนซุเอลา และชายฝั่งทะเลแคริบเบียนของโคลอมเบีย^[136]

[แก้] การใช้สรรพนาม ustedes

ในภาษาสเปนยังมีความแตกต่างในเรื่องการใช้สรรพนามบุรุษที่ 2 พหูพจน์ ในลาตินอเมริกามีสรรพนามดังกล่าวเพียงรูปเดียวที่ใช้ในชีวิตประจำวัน คือ ustedes ซึ่งใช้ทั้งในเชิงทางการและไม่ทางการ (= พวกคุณหรือพวกเธอ) ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ แต่บางครั้งอาจพบ vosotros (= พวกเธอ) ในบทร้อยกรองหรือวรรณกรรมที่ใช้สำนวนโวหารต่าง ๆ เช่นกัน

ในสเปน การใช้สรรพนามบุรุษที่ 2 พหูพจน์จะแบ่งออกเป็น ustedes (ทางการ) และ vosotros (กันเอง) โดยสรรพนาม vosotros เป็นรูปพหูพจน์ของสรรพนาม tú นั่นเอง แต่ในทวีปอเมริกา รวมทั้งบางเมืองทางภาคใต้ของสเปน (เช่น กาดิซหรือเซบียา) และหมู่เกาะคะเนรี สรรพนาม vosotros จะถูกแทนด้วย ustedes เป็นที่น่าสังเกตว่าการใช้ ustedes ในความหมายว่า "พวกเธอ" ทางภาคใต้ของสเปนนั้นไม่เป็นไปตามกฎการผันกริยา (ซึ่งแสดงความสอดคล้องระหว่างสรรพนามกับกริยา) เช่น ขณะที่ประโยค ustedes van ("พวกคุณไป") ใช้รูปผันกริยาสำหรับประธานสรรพนามบุรุษที่ 3 พหูพจน์ (เป็นกฎการผันกริยาตามปกติ) แต่ในเมืองกาดิซและเซบียาเมื่อพูดว่า "พวกเธอไป" จะใช้ ustedes vais ซึ่งเป็นรูปผันกริยาที่ตามกฎแล้วจะใช้กับ vosotros เท่านั้น ส่วนในหมู่เกาะคะเนรี การผันกริยาจะเป็นไปตามปกติคือ ustedes van ไม่ว่าจะหมายถึง "พวกเธอไป" หรือ "พวกคุณไป"

[แก้] คำศัพท์

มีคำภาษาสเปนเป็นจำนวนมากที่มีความหมายและรูปแบบการใช้แตกต่างกันไปตามแต่ละประเทศ ผู้พูดภาษาสเปนส่วนใหญ่จะรู้จักคำที่มีความหมายอย่างเดียวกันในรูปเขียนอื่น แม้จะเป็นคำที่ไม่ได้ใช้กันทั่วไปก็ตาม แต่ชาวสเปนส่วนใหญ่มักไม่เข้าใจการใช้คำที่มีรูปเขียนเดียวกันในความหมายอื่น ๆ ของผู้พูดภาษาสเปนในทวีปอเมริกา เช่น คำว่า mantequilla, aguacate และ albaricoque ในประเทศสเปน (แปลว่า "เนย" "อะโวคาโด" และ "แอพริคอต" ตามลำดับ) มีความหมายตรงกับคำว่า manteca, palta และ damasco ในประเทศอาร์เจนตินา ชิลี เปรู ปารากวัย และอุรุกวัย^{[137][138][139]} คำที่ใช้กันตามปกติในสเปนอย่าง coger ("เก็บ/หยิบ") และ concha ("เปลือกหอย") กลายเป็นคำที่มีความหมายหยาบโลนในลาตินอเมริกา เพราะที่นั่น coger จะหมายถึง "มีเพศสัมพันธ์"^[140] ส่วน concha หมายถึง "อวัยวะเพศหญิง"^[141]

หนังสือ Ortografía de la lengua española ("อักขรวิธีภาษาสเปน") โดยราชบัณฑิตยสถานสเปนและบัณฑิตยสถานภาษาสเปนจากอีก 20 ประเทศ 1 ดินแดน

ตัวอย่างอื่น ๆ ได้แก่ คำว่า taco ซึ่งมีความหมายหนึ่งแปลว่า "คำสบถ" ในสเปน^[142] แต่ทั่วโลกรู้จักคำนี้ในฐานะชื่ออาหารเม็กซิโกชนิดหนึ่ง คำว่า pinche ซึ่งในเปอร์โตริโกแปลว่า "กิ๊บติดผม" ถือเป็นคำไม่สุภาพในเม็กซิโก (ความหมายทำนองเดียวกับ "damn" ในภาษาอังกฤษ) ส่วนในเอลซัลวาดอร์ นิการากัว และคอสตาริกาแปลว่า "ขี้เหนียว"^[143] คำว่า coche ซึ่งในสเปนหมายถึง "รถยนต์" นั้น ในกัวเตมาลาจะหมายถึง "หมู" หรือ "สกปรก"^[144] ขณะที่ carro ซึ่งหมายถึง "รถยนต์" ในลาตินอเมริกาบางประเทศ^[145] กลับหมายถึง "เกวียน" ในประเทศอื่น ๆ รวมทั้งสเปน และคำว่า papaya ซึ่งโดยทั่วไปแปลว่า "มะละกอ" แต่ในคิวบา คำนี้เป็นสแลงแปลว่า "ช่องคลอด"^[146] ดังนั้นเมื่อต้องการจะพูดถึงผลไม้จริง ๆ ชาวคิวบาจะเรียกว่า frutabomba^[147]

นอกจากนี้ วัยรุ่นในประเทศที่พูดภาษาสเปนก็มีคำสแลงสำหรับใช้เรียกเพื่อนสนิท (ในทำนองเดียวกับที่วัยรุ่นอเมริกันนิยมใช้คำว่า "dude") แต่คำที่ใช้เรียกนั้นแตกต่างกันออกไปในแต่ละประเทศ เช่น güey, mano, หรือ carnal ในเม็กซิโก,^[148] cuate ในกัวเตมาลาและฮอนดูรัส,^[149] mae ในคอสตาริกา,^[150] tío ในสเปน, tipo ในโคลอมเบีย, huevón ในชิลี^[151] และ chabón ในอาร์เจนตินา คำเหล่านี้จะใช้ในวงจำกัดกับเพื่อนที่สนิทจริง ๆ เท่านั้น เพราะค่อนข้างหยาบคายและบางคำมีความหมายดั้งเดิมในเชิงดูหมิ่น

[แก้] หน่วยงานควบคุมการใช้ภาษา

ราชบัณฑิตยสถานสเปน (Real Academia Española) ร่วมกับบัณฑิตยสถานภาษาสเปนในชาติที่ใช้ภาษานี้เป็นหลักอีก 21 แห่ง (รวมทั้งในสหรัฐอเมริกา) ใช้อำนาจที่มีในการสร้างมาตรฐานทางภาษาผ่านสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ ทั้งพจนานุกรม ตำราไวยากรณ์ และหลักเกณฑ์การใช้ภาษา เนื่องจากอิทธิพลดังกล่าวประกอบกับเหตุผลทางสังคมวิทยาและประวัติศาสตร์ จึงทำให้ภาษาสเปนมาตรฐาน (Standard Spanish; Neutral Spanish) ได้รับการยอมรับอย่างเป็นวงกว้างทั้งในการผลิตงานวรรณกรรม บทความวิชาการ และสื่อหลายแขนง

[แก้] เกร็ดความรู้

• ในภาษาเขียนสเปน สระที่พบบ่อยที่สุดคือ e^[152] ส่วนพยัญชนะที่พบบ่อยที่สุด คือ s^[152]
• ตำราไวยากรณ์ภาษาปัจจุบันเล่มแรกของยุโรปคือตำราไวยากรณ์สเปน เขียนโดยเอเลียว อันโตเนียว เด เนบรีคา เมื่อปี ค.ศ. 1492
• คำที่ยาวที่สุดในภาษาสเปน ได้แก่ "esternocleidooccipitomastoideo" (ชื่อกล้ามเนื้อคอด้านหลัง), "anticonstitucionalmente" (อย่างไม่เป็นไปตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ), "electroencefalografista" (ผู้เชี่ยวชาญการบันทึกคลื่นไฟฟ้าสมอง) และ "otorrinolaringológicamente (ในทางโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา)"
• คำในภาษาสเปนที่ปรากฏสระครบทุกตัวภายในคำ ได้แก่ "arquitecto" (สถาปนิก), "eucalipto" (ยูคาลิปตัส), "murciélago" (ค้างคาว), "abuelito" (คุณปู่/คุณตา), "orquídea" (กล้วยไม้) และ "alucinógeno" (สารก่อประสาทหลอน) รวมทั้งชื่อเฉพาะอีกสี่ชื่อ ได้แก่ "Aurelio" (เอาเรเลียว), "Aureliano" (เอาเรเลียโน), "Eustaquio" (เออุสตากีโอ) และ "Venustiano" (เบนุสเตียโน)

[แก้] ภาษาสเปนในประเทศไทย

การเรียนการสอนภาษาสเปนในหลักสูตรระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย - ปัจจุบันภาษาสเปนถูกบรรจุในหลักสูตรสายการเรียนแผนภาษาของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

1. แผนการเรียนสาย ภาษา สเปน โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา (ศิลป์-สเปน)

การเรียนการสอนภาษาสเปนในหลักสูตรระดับปริญญาตรี ปัจจุบันสามารถเรียนได้ที่

1. คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
2. คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง
3. คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
4. คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
5. คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

การเรียนการสอนภาษาสเปนนอกจากระดับปริญญาตรี ปัจจุบันสามารถเรียนได้ที่

1. สถาบันแปซิฟิกการภาษาและธุรกิจ(ประเทศไทย)

[แก้] ดูเพิ่ม

• การเขียนคำทับศัพท์ภาษาสเปน
• อักษรละติน
• ภาษาละติน
• ภาษากลุ่มโรมานซ์

[แก้] อ้างอิง

[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิตำรา มีคู่มือ ตำรา หรือวิธีการเกี่ยวกับ:
ภาษาสเปน

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาสเปน

• ข้อมูลภาษาสเปนจาก Ethnologue (อังกฤษ)
• วิวัฒนาการของภาษาสเปนจากภาษาละติน (อังกฤษ)
• พจนานุกรมของราชบัณฑิตยสถานสเปน (สเปน)
• Spanish phrasebook ใน WikiTravel (อังกฤษ)
• หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ภาษาสเปน เรื่อง A First Spanish Reader (สเปน)
• เว็บไซต์ทางการของ ¡Colorin Colorado! (อังกฤษ) (สเปน)
• Spanish – BBC Languages (อังกฤษ)
• ฝึกภาษาสเปน (อังกฤษ)
• เรียนภาษาสเปน (อังกฤษ)
• ช่วยเหลือเกี่ยวกับภาษาสเปน (อังกฤษ)
• เรียนไวยากรณ์สเปนออนไลน์ (อังกฤษ)
• สถาบันสอนภาษาสเปน Instituto EspaÑol - Spanish In Bangkok (อังกฤษ)

ด • พ • ก ภาษาราชการในองค์การสหประชาชาติ อาหรับ • จีน • อังกฤษ • ฝรั่งเศส • รัสเซีย • สเปน เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ