ISO 639-2
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ISO 639-2 เป็นส่วนที่สองของมาตราฐาน ISO 639 ที่จะใช้รหัสตัวอักษรภาษาอังกฤษแทนภาษาต่างๆ ซึ่งมาตราฐานชุดนี้ประกอบด้วย กลุ่มของตัวอักษร 3 ตัว แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มแรกใช้แทนชื่อของภาษาที่ใช้ใน งานบรรณาณุกรม ( bibliographic applications ) และกลุ่มที่สองใช้ใน งานที่ต้องเกี่ยวกับบัญญัติศัพท์ ( terminology applications ) รหัสที่ใช้แทนภาษาของทั้งสองกลุ่มเหมือนกันยกเว้นเพียง 23 ภาษา จากภาษาทั้งหมดมากกว่า 450 ภาษา ทั้งนี้เนื่องจากเงื่อนไขในการสร้างรหัสนั้น การใช้รหัสแทนภาษามาตราฐานนี้เริ่มต้นมาจากการใช้งานที่เกี่ยวข้องกับงานห้องสมุด การให้บริการข้อมูลต่างๆ ตลอดจนงานพิมพ์ ที่ต้องใช้ในการแลกเปลี่ยนข้อมูล รหัสเหล่านี้ได้มีการใช้แพร่หลายในกลุ่มงานห้องสมุด และต่อมาได้มีการปรับนำมาใช้โดยกลุ่มของนักภาษาศาสตร์ และในกลุ่มงานที่ต้องการคำนิยามเฉพาะ ซึ่งมาตราฐานส่วนนี้ได้มีการพัฒนาขึ้นโดยมีพื้นฐานจากความต้องการใช้ภาษานั้นๆที่มีการใช้อย่างแพร่หลายอยู่ทั่วโลก แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ไม่รวมถึงโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์
เนื้อหา |
[แก้] การจัดทำรหัส
รหัสที่แสดงแทนภาษาต่างๆนี้ ประกอบด้วยตัวอักษรภาษาอังกฤษตัวเล็ก 3 ตัว โดยที่ตัวอักษรเหล่านั้นไม่จำเป็นต้องเป็นตัวอักษรย่อของ ภาษานั้นๆแต่สามารถใช้รหัสนั้นในการจำแนกภาษาได้
มาตราฐานกลุ่มนี้ประกอบด้วย 2 กลุ่มด้วยกันคือ กลุ่มรหัสที่ใช้ในงานบรรณาณุกรม (ISO 639-2/B) หรือ รหัสกลุ่ม B และ กลุ่มรหัสที่ใช้ในงานที่ต้องเกี่ยวกับบัญญัติศัพท์ (ISO 639-2/T) หรือ รหัสกลุ่ม T
โดยมีเงื่อนไขในการจัดรหัสสำหรับงานบรรณาณุกรม หรือ รหัสกลุ่ม B คือ
- รหัสที่ประเทศเหล่านั้นเลือกใช้
- รหัสที่มีการใช้แล้วในระดับประเทศและนานาชาติ
- ชื่อของภาษานั้นหรือสัญลักษณ์แทนในภาษาอังกฤษแทนภาษานั้นๆ
เงื่อนไขในการจัดรหัสสำหรับงานที่ต้องเกี่ยวกับศัพท์บัญญัติเฉพาะทาง หรือ รหัสกลุ่ม T คือ
- รหัสที่มีการใช้แล้วในระดับประเทศและนานาชาติ
- ชื่อแทนของภาษานั้นหรือสัญลักษณ์แทนในภาษาอังกฤษแทนภาษานั้นๆ
โดยการจัดรหัสทั้งสองแบบนี้มีเพียง 23 ภาษาเท่านั้นที่มีรหัสแตกต่างกัน โดยที่ในอนาคตการกำหนดรหัสจะขั้นอยู่กับชื่อแทนของภาษานั้น ยกเว้นแต่กรณีที่ประเทศนั้นๆหรือกลุ่มประเทศที่ใช้ภาษานั้นๆร้องขอ แต่เพื่อให้เกิดความเสถียรภาพและความต่อเนื่อง การเปลี่ยรหัสเหล่านี้จะทำได้เมื่อมีความจำเป็นจริงๆเท่านั้น และรหัสเดิมจะยังคงต้องใช้อยู่ อย่างน้อย 5 ปีก่อนที่จะมีการใช้รหัสใหม่แทนที่หลังจากที่ได้มีการร้องขอให้มีการเปลี่ยนแปลง แต่อย่างไรก็ตามรหัสในกลุ่มบรรณาณุกรมจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงถ้าชื่อของภาษาหรือสัญลักษณ์ย่อของภาษาเปลี่ยนด้วยเหตุผลอย่างใดอย่างหนึ่ง ทั้งนี้เพื่อไม่ให้เกิดความสับสน ในกรณีที่ภาษาเดียวกันแต่มีการเขียนต่างกันจะใช้รหัสแทนภาษาตัวเดียวกันแต่อาจมีมาตราฐาน อื่นเพิ่มขึ้นเพื่อแยกให้เห็นระบบการเขียนที่แตกต่างกัน สำหรับกรณีภาษาท้องถิ่นก็จะใช้รหัสเดียวกับภาษานั้นๆ ยกเว้นบ้างในกรณีที่ภาษาท้องถิ่นนั้นมีลักษณะที่ไม่สามารถบอกรากที่มาของภาษานั้นๆได้ชัดเจนก็สามารถมีรหัสภาษาของตัวเองได้ (ซึ่งมีปรากฏอยู่น้อยกรณี)
[แก้] ข้อแตกต่างของมาตราฐาน ISO 639-1 และ ISO 639-2
ISO 639 เป็นมาตราฐานที่พยายามจัดรหัสแทนชื่อของภาษาต่างๆ แต่
- ISO 639-1 ประกอบด้วยตัวอักษรแทนเพียง 2 ตัว ซึ่งพัฒนาขึ้นในปี 1988 จากบุคคลในกลุ่มงานทางภาษาศาสตร์ งานทางด้านพจนานุกรม และงานทางบัญญัติศัพท์ โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้ครอบคลุมภาษาหลักๆที่ใช้ในโลก
- ISO 639-2 ประกอบด้วยตัวอักษร 3 ตัว ถูกริเริ่มในปี 1989 เนื่องจากเริ่มตระหนักว่ามาตราฐานส่วนแรก คือ ISO 639-1 ไม่เพียงพอที่จะครอบคลุมภาษาจำนวนมหาศาลได้ แต่มาตราฐานชุดนี้ได้กำหนดเป็นมาตราฐานครั้งแรกก็เมื่อในปี 1998 หรือ 9 ปีต่อมา โดยมีจุดมุ่งหมายในการพัฒนาก็เพื่อใช้ในงานบรรณานุกรมและงานที่ต้องนิยามคำศัพท์ ซึ่งมาตราฐานชุดนี้ครอบคลุมถึงมาตราฐาน ISO 639-1 และภาษาอื่นๆที่มีปรากฏเป็นงานเขียนเชิงวรรณกรรมหรืออย่างน้อยต้องมีส่วนประกอบที่แสดงงานเขียนเชิงวรรณกรรม ซึ่งก็เกี่ยวเนื่องถึงภาษาต่างๆทั้งหมดเกือบทั้งหมดเท่าที่มีปรากฏอยู่ทั่วโลก โดยในมาตราฐานชุดนี้มีการแยกกลุ่มรากของภาษานั้นๆไว้ด้วย
[แก้] ตัวอย่าง
ตัวอย่างของรหัสในกลุ่ม ISO 639-2 เทียบกับ ISO 639-1 โดยที่ ถ้ารหัสในกลุ่ม ISO 639-2 ใช้รหัสแทนไม่เหมือนกัน รหัสชุดแรกแสดงถึงรหัสในกลุ่มบรรณาณุกรม และชุดที่สองแสดงถึงรหัสในกลุ่มบัญญัติศัพท์
| 639-2 | 639-1 | ชื่อของภาษา |
|---|---|---|
| ara | ar | ภาษาอาหรับ |
| aus | กลุ่มภาษาในออสเตรเลีย | |
| ban | ภาษาบาหลี | |
| baq/eus | eu | ภาษาบาสก์ |
| bel | be | ภาษาเบลารุส |
| tib/bod | bo | ภาษาทิเบต |
| bur/mya | my | ภาษาพม่า |
| cze/ces | cs | ภาษาเชค |
| chi/zho | zh | ภาษาจีน |
| ger/deu | de | ภาษาเยอรมัน |
| dsb | Lower Sorbian | |
| dut/nld | nl | ภาษาดัตช์; Flemish |
| eng | en | ภาษาอังกฤษ |
| enm | English, Middle (1100-1500) | |
| epo | eo | ภาษาเอสเปอรันโต |
| fre/fra | fr | ภาษาฝรั่งเศส |
| fro | French, Old (842-ca.1400) | |
| lao | lo | ภาษาลาว |
| may/msa | ms | ภาษามาเลย์ |
| mul | Multiple languages | |
| pli | pi | ภาษาบาลี |
| san | sa | ภาษาสันสกฤต |
| sgn | ภาษาสัญลักษณ์ | |
| tha | th | ภาษาไทย |
