ดูต้นฉบับสำหรับ ภาษาไทย

== สัทวิทยา ==
ภาษาไทยประกอบด้วย[[หน่วยเสียง]]สำคัญ 3 ประเภท<ref>ศูนย์การแปลและล่ามเฉลิมพระเกียรติ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แปล ; ปรีมา มัลลิกะมาส, นริศรา จักรพงษ์, ไพศาลย์ เปี่ยมเมตตาวัฒน์ บรรณาธิการ, ''พจนานุกรมออกซฟอร์ด-ริเวอร์ บุ๊คส์ อังกฤษไทย'', River Books, 2549, หน้า 1041</ref> คือ
# หน่วยเสียงพยัญชนะ
# หน่วยเสียงสระ
# หน่วยเสียงวรรณยุกต์

=== พยัญชนะ ===
==== พยัญชนะต้น ====
ภาษาไทยมาตรฐานแบ่งแยกรูปแบบเสียงพยัญชนะก้องและพ่นลม ในส่วนของเสียงกักและเสียงผสมเสียงแทรก เป็นสามประเภทดังนี้
* เสียงไม่ก้อง ไม่พ่นลม
* เสียงไม่ก้อง พ่นลม
* เสียงก้อง ไม่พ่นลม
หากเทียบกับ[[ภาษาอังกฤษ]] โดยทั่วไปมีเสียงแบบที่สองกับสามเท่านั้น เสียงแบบที่หนึ่งพบได้เฉพาะเมื่ออยู่หลัง [[เอส]] (S) ซึ่งเป็นเสียงแปรของเสียงที่สอง

เสียงพยัญชนะต้นมี 21 เสียง ตารางด้านล่างนี้บรรทัดบนคือ[[สัทอักษรสากล]] บรรทัดล่างคืออักษรไทยในตำแหน่งพยัญชนะต้น

{|class="wikitable" style=text-align:center
! colspan=2|
! [[ฐานริมฝีปากทั้งสอง|ริมฝีปากทั้งสอง]]
! [[ฐานปุ่มเหงือก|ปุ่มเหงือก]]
! [[ฐานเพดานแข็ง|เพดานแข็ง]]
! [[ฐานเพดานอ่อน|เพดานอ่อน]]
! [[ฐานเส้นเสียง|เส้นเสียง]]
|-
! colspan=2| [[เสียงพยัญชนะนาสิก|เสียงนาสิก]]
| style="background-color: #ccf" | {{IPA|[m]}}<br>ม
| style="background-color: #cfc" | {{IPA|[n]}}<br>ณ, น
|
| style="background-color: #fcc" | {{IPA|[ŋ]}}<br>ง
|
|-
! rowspan=3| [[เสียงพยัญชนะกัก|เสียงกัก]]
! <small>ก้อง</small>
| style="background-color: #ccf" | {{IPA|[b]}}<br>บ
| style="background-color: #cfc" | {{IPA|[d]}}<br>ฎ, ด, ฑ**
|
|
|
|-
! <small>ไม่ก้อง ไม่มีลม</small>
| style="background-color: #ccf" | {{IPA|[p]}}<br>ป
| style="background-color: #cfc" | {{IPA|[t]}}<br>ฏ, ต
| style="background-color: #fcf" | {{IPA|[tɕ]}}<br>จ
| style="background-color: #fcc" | {{IPA|[k]}}<br>ก
| style="background-color: #ccc" | {{IPA|[ʔ]}}<br>อ
|-
! <small>ไม่ก้อง มีลม</small>
| style="background-color: #ccf" | {{IPA|[pʰ]}}<br>ผ, พ, ภ
| style="background-color: #cfc" | {{IPA|[tʰ]}}<br>ฐ, ฑ**, ฒ, ถ, ท, ธ
| style="background-color: #fcf" | {{IPA|[tɕʰ]}}<br>ฉ, ช, ฌ
| style="background-color: #fcc" | {{IPA|[kʰ]}}<br>ข, ฃ<sup>*</sup>, ค, ฅ<sup>*</sup>, ฆ
|
|-
! colspan=2| [[เสียงพยัญชนะเสียดแทรก|เสียงเสียดแทรก]]
| style="background-color: #ccf" | {{IPA|[f]}}<br>ฝ, ฟ
| style="background-color: #ffc" | {{IPA|[s]}}<br>ซ, ศ, ษ, ส
|
|
| style="background-color: #ccc" | {{IPA|[h]}}<br>ห, ฮ
|-
! colspan=2| [[เสียงพยัญชนะเปิด|เสียงเปิด]]
| style="background-color: #cff" | {{IPA|[w]}}<br>ว
| style="background-color: #cff" | {{IPA|[l]}}<br>ล, ฬ
| style="background-color: #cff" | {{IPA|[j]}}<br>ญ, ย
|
|
|-
! colspan=2| [[เสียงพยัญชนะรัวลิ้น|เสียงรัวลิ้น]]
|
| style="background-color: #cff" | {{IPA|[r]}}<br>ร
|
|
|
|}
<nowiki>*</nowiki> [[ฃ]] และ [[ฅ]] เลิกใช้แล้ว ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่าภาษาไทยสมัยใหม่มีพยัญชนะเพียง 42 ตัวอักษร

<nowiki>**</nowiki> [[ฑ]] มีอยู่สองเสียง คือ [tʰ] เมื่อเป็นคำเป็น และ [d] เมื่อเป็นคำตาย

==== พยัญชนะสะกด ====
ถึงแม้ว่าพยัญชนะไทยมี 44 รูป 21 เสียงในกรณีของพยัญชนะต้น แต่ในกรณีพยัญชนะสะกดแตกต่างออกไป สำหรับเสียงสะกดมีเพียง 8 เสียง <!--และรวมทั้งไม่มีเสียงด้วย--> เรียกว่า ''มาตรา'' เสียงพยัญชนะก้องเมื่ออยู่ในตำแหน่งตัวสะกด ความก้องจะหายไป

ในบรรดาพยัญชนะไทย นอกจาก [[ฃ]] และ [[ฅ]] ที่เลิกใช้แล้ว ยังมีพยัญชนะอีก 6 ตัวที่ใช้เป็นตัวสะกดไม่ได้คือ [[ฉ]] [[ผ]] [[ฝ]] [[ห]] [[อ]] [[ฮ]] ดังนั้นตัวสะกดจึงเหลือเพียง 36 <!--ฌ นั้นมีการใช้แล้วในการทับศัพท์ภาษาฝรั่งเศส-->

{|class="wikitable"
!
!colspan="1"|ริมฝีปาก<br />ทั้งสอง
!colspan="1"|ปุ่มเหงือก
!colspan="1"|เพดานแข็ง
!colspan="1"|เพดานอ่อน
!colspan="1"|เส้นเสียง
|-
!style="text-align: left;"|เสียงนาสิก
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[m]}}<br />ม
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[n]}}<br />ญ, ณ, น, ร, ล, ฬ
|
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|[ŋ]}}<br />ง
|
|-
!style="text-align: left;"|เสียงกัก
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[p̚]}}<br />บ, ป, พ, ฟ, ภ
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[t̚]}}<br />จ, ช, ซ, ฌ, ฎ, ฏ, ฐ, ฑ,<br>ฒ, ด, ต, ถ, ท, ธ, ศ, ษ, 
|
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|[k̚]}}<br />ก, ข, ค, ฆ
| style = "text-align: center;background: #ccc;"|{{IPA|[ʔ]}}*<br />-
|-
!style="text-align: left;"|เสียงเปิด
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|[w]}}<br />ว
|
| style="text-align: center;background: #cff;" |{{IPA|[j]}}<br />ย
|
|
|}
<nowiki>*</nowiki> เสียงพยัญชนะกัก เส้นเสียง {{IPA|[ʔ]}} จะปรากฏเฉพาะหลังสระเสียงสั้นเมื่อไม่มีพยัญชนะสะกด

==== กลุ่มพยัญชนะ ====
แต่ละพยางค์ในคำหนึ่ง ๆ ของภาษาไทยแยกออกจากกันอย่างชัดเจน (ไม่เหมือนภาษาอังกฤษที่พยัญชนะสะกด อาจกลายเป็นพยัญชนะต้นในพยางค์ถัดไป หรือในทางกลับกัน) ดังนั้นพยัญชนะหลายตัวของพยางค์ที่อยู่ติดกัน จะไม่รวมกันเป็นกลุ่มพยัญชนะเลย

ภาษาไทยมีกลุ่มพยัญชนะเพียงไม่กี่กลุ่ม ประมวลคำศัพท์ภาษาไทยดั้งเดิมระบุว่ามีกลุ่มพยัญชนะ (ที่ออกเสียงรวมกันโดยไม่มีสระอะ) เพียง 11 แบบเท่านั้น เรียกว่า ''พยัญชนะควบกล้ำ'' หรือ ''อักษรควบกล้ำ''

{| class="wikitable" style=text-align:center
|-
! colspan=2| !!colspan=2|ริมฝีปาก!!ปุ่มเหงือก!!colspan=2|เพดานอ่อน
|-
!||พยัญชนะเดี่ยว||[p]<br>ป||[pʰ]<br>ผ, พ||[t]<br>ต||[k]<br>ก||[kʰ]<br>ข, ฃ, ค, ฅ
|-
!เสียงรัว
![r]<br>ร
| [pr]<br>ปร|| [pʰr]<br>พร|| [tr]<br>ตร|| [kr]<br>กร||[kʰr]<br>ขร, ฃร, คร
|-
!rowspan=2|เสียงเปิด
![l]<br>ล
| [pl]<br>ปล|| [pʰl]<br>ผล, พล|| ||[kl]<br>กล||[kʰl]<br>ขล, คล
|-
![w]<br>ว
| || ||||[kw]<br>กว||[kʰw]<br>ขว, ฃว, คว, ฅว
|}

พยัญชนะควบกล้ำมีจำนวนเพิ่มขึ้นอีกหกเสียงจาก[[คำยืม]]ภาษาต่างประเทศ ได้แก่

*{{IPA|/br/}} (บร) เช่น ''[[สัมฤทธิ์|บรอนซ์]]'', ''[[เบรก]]''
*{{IPA|/bl/}} (บล) เช่น ''[[บล็อก]]'', ''[[เบลอ]]''
*{{IPA|/dr/}} (ดร) เช่น ''[[ดราฟท์|ดราฟต์]]'', ''ดริงก์''
*{{IPA|/fr/}} (ฟร) เช่น ''[[ฟรักโทส]]'', ''ฟรี''
*{{IPA|/fl/}} (ฟล) เช่น ''[[ฟลูออรีน]]'', ''[[แฟลต]]''
*{{IPA|/tʰr/}} (ทร) เช่น ''[[จันทรา (แก้ความกำกวม)|จันทรา]]'', ''[[รถแทรกเตอร์|แทรกเตอร์]]''

เราสามารถสังเกตได้ว่า กลุ่มพยัญชนะเหล่านี้ถูกใช้เป็นพยัญชนะต้นเท่านั้น ซึ่งมีเสียงพยัญชนะตัวที่สองเป็น [[ร]] [[ล]] หรือ [[ว]] และกลุ่มพยัญชนะจะมีเสียงไม่เกินสองเสียงในคราวเดียว การผันวรรณยุกต์ของคำขึ้นอยู่กับ[[ไตรยางศ์]]ของพยัญชนะตัวแรก

=== สระ ===
{{วิกิตำรา|ภาษาไทย/ไวยากรณ์/ภาษาไทยเบื้องต้น/สระ}}
เสียงสระในภาษาไทยมาตรฐานแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ สระเดี่ยว สระประสม และสระเกิน สะกดด้วยรูปสระพื้นฐานหนึ่งตัวหรือหลายตัวร่วมกัน (ดูที่ [[อักษรไทย]])

'''สระเดี่ยว''' หรือ '''สระแท้''' คือสระที่เกิดจากฐานเพียงฐานเดียว มีทั้งสิ้น 18 เสียง

{| align="center"
|- align="center"
|
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!rowspan="3" |
!colspan=2|ลิ้นส่วนหน้า
!colspan=4|ลิ้นส่วนหลัง
|-
!colspan=2|ปากเหยียด
!colspan=2|ปากเหยียด
!colspan=2|ปากห่อ
|-
! สั้น || ยาว || สั้น || ยาว || สั้น || ยาว
|-
!ลิ้นยกสูง
| {{IPA|[i]}}<br />–ิ
| {{IPA|[iː]}}<br />–ี
| {{IPA|[ɯ]}}<br />–ึ
| {{IPA|[ɯː]}}<br />–ื
| {{IPA|[u]}}<br />–ุ
| {{IPA|[uː]}}<br />–ู
|-
!ลิ้นกึ่งสูง
| {{IPA|[e]}}<br />เ–ะ
| {{IPA|[eː]}}<br />เ–
| {{IPA|[ɤ]}}<br />เ–อะ
| {{IPA|[ɤː]}}<br />เ–อ
| {{IPA|[o]}}<br />โ–ะ
| {{IPA|[oː]}}<br />โ–
|-
!ลิ้นกึ่งต่ำ
| {{IPA|[ɛ]}}<br />แ–ะ
| {{IPA|[ɛː]}}<br />แ–
|
|
| {{IPA|[ɔ]}}<br />เ–าะ
| {{IPA|[ɔː]}}<br />–อ
|-
!ลิ้นลดต่ำ
|
|
| {{IPA|[a]}}<br />–ะ
| {{IPA|[aː]}}<br />–า
|
|
|}
| [[ไฟล์:Thai vowel chart (monophthongs).png|250px|สระเดี่ยว]]<br />สระเดี่ยว
| [[ไฟล์:Thai vowel chart (diphthongs).png|250px|สระประสม]]<br />สระประสม
|}

'''สระประสม''' คือสระที่เกิดจากสระเดี่ยวสองเสียงมาประสมกัน เกิดการเลื่อนของลิ้นในระดับสูงลดลงสู่ระดับต่ำ ดังนั้นจึงสามารถเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "สระเลื่อน" มี 3 เสียงดังนี้
* เ–ีย {{IPA|[iːa]}} ประสมจากสระ อี และ อา ia
* เ–ือ {{IPA|[ɯːa]}} ประสมจากสระ อือ และ อา uea
* –ัว {{IPA|[uːa]}} ประสมจากสระ อู และ อา ua
ในบางตำราจะเพิ่มสระสระประสมเสียงสั้น คือ เ–ียะ เ–ือะ –ัวะ ด้วย แต่ในปัจจุบันสระเหล่านี้ปรากฏเฉพาะคำเลียนเสียงเท่านั้น เช่น เพียะ เปรี๊ยะ ผัวะ เป็นต้น

{| class="wikitable" style="text-align:center;float:right;margin-left:1em;"
|-
! colspan="2" | สระเสียงสั้น
!
! colspan="2" | สระเสียงยาว
!
! colspan="2" | สระเกิน
|- style="font-size:smaller;"
! ไม่มีตัวสะกด !! มีตัวสะกด !! !! ไม่มีตัวสะกด !! มีตัวสะกด !! !! ไม่มีตัวสะกด !! มีตัวสะกด
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| –ะ || –ั–<sup>1</sup>, -รร, -รร- || || –า || –า– || || –ำ || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| –ิ || –ิ– || || –ี || –ี– || || ใ– || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| –ึ || –ึ– || || –ือ || –ื– || || ไ– || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| –ุ || –ุ– || || –ู || –ู– || || เ–า || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| เ–ะ || เ–็–, เ––<sup>2</sup> || || เ– || เ–– || || ฤ, –ฤ || ฤ–, –ฤ–
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| แ–ะ || แ–็–, แ––<sup>2</sup> || || แ– || แ–– || || ฤๅ, –ฤๅ || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| โ–ะ || –– || || โ– || โ–– || || ฦ, –ฦ || ฦ–, –ฦ–
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| เ–าะ || –็อ–, -อ-<sup>2</sup> || || –อ || –อ–, ––<sup>3</sup> || || ฦๅ, –ฦๅ || (ไม่มี)
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| –ัวะ || –็ว– || || –ัว || –ว– || || ||
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| เ–ียะ || (ไม่มี) || || เ–ีย || เ–ีย– || || ||
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| เ–ือะ || (ไม่มี) || || เ–ือ || เ–ือ– || || ||
|- style="letter-spacing:.8pt;"
| เ–อะ || เ–ิ–<sup>4</sup>, <br>เ––<sup>4</sup> || || เ–อ || เ–ิ–, <br>เ––<sup>5</sup>, <br>เ–อ–<sup>6</sup> || || ||
|}
'''สระเกิน''' คือสระที่มีเสียงของพยัญชนะปนอยู่ มี 8 เสียงดังนี้
* –ำ {{IPA|[am, aːm]}} am ประสมจาก อะ + ม (อัม) เช่น ขำ บางสำเนียงถิ่นออกเสียงยาวเวลาพูด (อาม) เช่น น้ำ
* ใ– {{IPA|[aj, aːj]}} ai ประสมจาก อะ + ย (อัย) เช่น ใจ บางสำเนียงถิ่นออกเสียงยาวเวลาพูด (อาย) เช่น ใต้
* ไ– {{IPA|[aj, aːj]}} ai ประสมจาก อะ + ย (อัย) เช่น ไหม้ บางสำเนียงถิ่นออกเสียงยาวเวลาพูด (อาย) เช่น ไม้
* เ–า {{IPA|[aw, aːw]}} ao ประสมจาก อะ + ว (เอา) เช่น เกา บางสำเนียงถิ่นออกเสียงยาวเวลาพูด (อาว) เช่น เก้า
* ฤ {{IPA|[rɯ]}} rue, ri, roe ประสมจาก ร + อึ (รึ) เช่น ฤกษ์ บางคำเปลี่ยนเป็น {{IPA|[ri]}} (ริ) เช่น กฤษณะ หรือ {{IPA|[rɤː]}} (เรอ) เช่น ฤกษ์
* ฤๅ {{IPA|[rɯː]}} rue ประสมจาก ร + อือ (รือ)
* ฦ {{IPA|[lɯ]}} lue ประสมจาก ล + อึ (ลึ)
* ฦๅ {{IPA|[lɯː]}} lue ประสมจาก ล + อือ (ลือ)
บางตำราก็ว่าสระเกินเป็น[[พยางค์]] ไม่ถูกจัดว่าเป็นสระ

สระบางรูปเมื่อมีพยัญชนะสะกด จะมีการเปลี่ยนแปลงรูปสระ สามารถสรุปได้ตามตารางด้านขวา
# คำที่สะกดด้วย –ั (สระ -ะ) + ว นั้นไม่มี เพราะซ้ำกับ –ัว แต่เปลี่ยนไปใช้ เ–า แทน
# สระ เ-ะ แ-ะ เ-าะ ที่มีวรรณยุกต์ ใช้รูปเดียวกับสระ เ– แ- -อ ตามลำดับ เช่น เผ่น เล่น แล่น แว่น ผ่อน กร่อน
# คำที่สะกดด้วย –อ (สระ -อ) + ร จะลดรูปเป็น –ร ไม่มีตัวออ เช่น พร ศร จร ซึ่งก็จะไปซ้ำกับสระ โ–ะ ดังนั้นคำที่สะกดด้วย โ–ะ + ร จึงไม่มี
# สระ เ–อะ ที่มีตัวสะกดใช้รูปเดียวกับสระ เ–อ<ref>{{Cite web|title=thai-language.com - Thai Vowels, Diphthongs, and Their Transcription|url=http://www.thai-language.com/ref/vowels#monophthong-chart|website=www.thai-language.com}}</ref> เช่น เงิน เปิ่น เห่ย
# คำที่สะกดด้วย เ–อ + ย จะลดรูปเป็น เ–ย ไม่มีพินทุ์อิ เช่น เคย เนย เลย ซึ่งก็จะไปซ้ำกับสระ เ– อย่างไรก็ตาม คำที่สะกดด้วย เ– + ย จะไม่มีในภาษาไทย
# พบได้น้อยคำ เช่น เทอญ เทอม

=== วรรณยุกต์ ===
==== เสียงวรรณยุกต์ ====
===== '''คำเป็น''' =====
'''เสียง[[วรรณยุกต์]]'''ในภาษาไทยมาตรฐานจำแนกออกได้เป็น 5 เสียง ได้แก่

{| class=wikitable style=text-align:center
! colspan=2|เสียงวรรณยุกต์ !! colspan=3|ตัวอย่าง
|-
! rowspan=2|เสียง !! rowspan=2|ระดับเสียง !! rowspan=2|อักษรไทย !! colspan=2|[[สัทอักษรสากล]]
|-
!หน่วยเสียง !! เสียง
|-
| สามัญ ||กลาง || นา || {{IPA|/nāː/}} || {{IPA|[naː˧]}}
|-
| เอก ||กึ่งต่ำ-ต่ำ หรือ ต่ำอย่างเดียว || หน่า || {{IPA|/nàː/}} || {{IPA|[naː˨˩]}}
|-
| โท ||สูง-ต่ำ || น่า/หน้า || {{IPA|/nâː/}} || {{IPA|[naː˥˩]}}
|-
| ตรี ||กึ่งสูง-สูง หรือ สูงอย่างเดียว || น้า || {{IPA|/náː/}} || {{IPA|[naː˦˥]}}
|-
| จัตวา ||ต่ำ-กึ่งสูง || หนา || {{IPA|/nǎː/}} || {{IPA|[naː˩˩˦]}}
|}

===== '''คำตาย''' =====
เสียงวรรณยุกต์ในคำตายสามารถมีได้แค่เพียง 3 เสียงวรรณยุกต์ คือ เสียงเอก เสียงโท และ เสียงตรี โดยขึ้นอยู่กับความสั้นความยาวของสระ เสียงเอกสามารถออกเสียงควบคู่กับได้สระสั้นหรือยาว เสียงตรีสามารถออกเสียงควบคู่กับสระสั้น และ เสียงโทสามารถออกเสียงควบคู่กับสระยาว เช่น
{| class=wikitable style=text-align:center
|-
!rowspan=2|เสียง!!rowspan=2|สระ!!colspan=3|ตัวอย่าง
|-
![[อักษรไทย]]!!หน่วยเสียง!!เสียง
|-
| rowspan=2|เอก|| สั้น||หมัก ||{{IPA|/màk/}}||{{IPA|[mak̚˨˩]}}
|-
| ยาว||หมาก ||{{IPA|/màːk/}}||{{IPA|[maːk̚˨˩]}}
|-
| ตรี||สั้น|| มัก ||{{IPA|/mák/}}||{{IPA|[mak̚˦˥]}}
|-
| โท|| ยาว||มาก ||{{IPA|/mâːk/}}||{{IPA|[maːk̚˥˩]}}
|}
แต่อย่างใดก็ดี ในคำยืมบางคำที่มีรากศัพท์มาจาก[[ภาษาอังกฤษ]] คำตายสามารถมีเสียงตรีควบคู่กับสระยาว และเสียงโทควบคู่กับสระสั้นได้ด้วย เช่น

{| class=wikitable style=text-align:center
|-
!rowspan=2|เสียง!!rowspan=2|สระ!!colspan=4|ตัวอย่าง
|-
![[อักษรไทย]]!!หน่วยเสียง!!เสียง!![[ภาษาอังกฤษ|อังกฤษ]]
|-
| rowspan=3|ตรี|| rowspan=3|ยาว||มาร์ก ||{{IPA|/máːk/}}||{{IPA|[maːk̚˦˥]}}||''Marc, Mark''
|-
| สตาร์ต ||{{IPA|/sa.táːt/}}||{{IPA|[sa.taːt̚˦˥]}}||''start''
|-
| บาส (เกตบอล) ||{{IPA|/báːt (.kêt.bɔ̄n) /}}||{{IPA|[baːt̚˦˥ (.ket̚˥˩.bɔn˧)]}}||''basketball''
|-
| โท|| สั้น||เมค'''อัพ''' ||{{IPA|/méːk.'''ʔâp'''/}}||{{IPA|[meːk̚˦˥.'''ʔap̚˥˩''']}}||''make-up''
|}

==== รูปวรรณยุกต์ ====
ส่วน '''รูปวรรณยุกต์''' มี 4 รูป ได้แก่
{| class=wikitable style=text-align:center
!rowspan=2|รูปวรรณยุกต์!!colspan=2|ชื่อ
|-
! [[ภาษาไทย|ไทย]]!! [[สัทอักษรสากล|สัทอักษร]]
|-
| <big>[[ไม้เอก|-่]]</big>||ไม้เอก ||/máːj.ʔèːk/
|-
| <big>[[ไม้โท|-้]]</big>||ไม้โท||/máːj.tʰōː/
|-
| <big>[[ไม้ตรี|-๊]]</big>||ไม้ตรี||/máːj.trīː/
|-
| <big>[[ไม้จัตวา|-๋]]</big>||ไม้จัตวา||/máːj.t͡ɕàt.ta.wāː/
|}
==== การเขียนเสียงวรรณยุกต์ ====
ทั้งนี้คำที่มีรูปวรรณยุกต์เดียวกัน ไม่จำเป็นต้องมีระดับเสียงวรรณยุกต์เดียวกัน ขึ้นอยู่กับระดับเสียงของอักษรนำด้วย เช่น '''ข้า''' (ไม้โท) ออกเสียงโทเหมือน '''ค่า''' (ไม้เอก) เป็นต้น
{| class=wikitable style=text-align:center
!colspan=2 rowspan=2| !!colspan=5|รูปวรรณยุกต์
|-
!''ไม่เขียน''||<big>[[ไม้เอก|-่]]</big>||<big>[[ไม้โท|-้]]</big>||<big>[[ไม้ตรี|-๊]]</big>||<big>[[ไม้จัตวา|-๋]]</big>
|-
!rowspan=8|อักษร!![[อักษรสูง|สูง]]
| เสียงจัตวา||เสียงเอก||เสียงโท||-||-
|-
!ตัวอย่าง
| ขา||ข่า||ข้า||-||-
|-
!colspan=6|
|-
![[อักษรกลาง|กลาง]]
| เสียงสามัญ||เสียงเอก||เสียงโท||เสียงตรี||เสียงจัตวา
|-
!ตัวอย่าง
| ปา||ป่า||ป้า||ป๊า||ป๋า
|-
!colspan=6|
|-
![[อักษรต่ำ|ต่ำ]]
| เสียงสามัญ||เสียงโท||เสียงตรี||-||-
|-
!ตัวอย่าง
| คา||ค่า||ค้า||-||-
|}

=== คำควบกล้ำ ===
คำควบกล้ำ หรือ อักษรควบ หมายถึง พยัญชนะสองตัวเขียนเรียงกันอยู่ต้นพยางค์ และใช้สระเดียวกัน เวลาอ่านออกเสียงกล้ำเป็นพยางค์เดียวกัน เสียงวรรณยุกต์ของพยางค์นั้นจะผันเป็นไปตามเสียงพยัญชนะตัวหน้าคำควบกล้ำ (อักษรควบ) มี 2 ชนิด คือ

คำควบแท้  ได้แก่ พยัญชนะ [[ร]] [[ล]] [[ว]] ควบกับพยัญชนะตัวหน้า ประสมสระตัวเดียวกัน เวลาอ่านออกเสียงพยัญชนะทั้งสองตัวพร้อมกัน 

คำควบไม่แท้ ได้แก่ พยัญชนะ [[ร]] ควบกับพยัญชนะตัวหน้าประสมสระตัวเดียวกัน เวลาอ่านไม่ออกเสียง ร ออกเสียงเฉพาะตัวหน้า หรือมิฉะนั้น ก็ออกเสียง เป็นเสียงอื่นไป 

* คำควบไม่แท้ที่ออกเสียงเฉพาะพยัญชนะตัวหน้า ได้แก่พยัญชนะ [[จ]] [[ซ]] [[ศ]] [[ส]] ควบกับ ร
* คำควบไม่แท้ [[ท]] ควบกับ ร จะออกเสียงกลายเป็น [[ซ]]