ภาษาผู้ไท

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ภาษาผู้ไท (เขียน ผู้ไทย หรือ ภูไท ก็มี) เป็นภาษาในตระกูลภาษาไท-กะได มีผู้พูดจำนวนไม่น้อย กระจัดกระจายในภูมิภาคต่างๆ ของไทย ลาว และเวียดนาม เข้าใจว่า ผู้พูดภาษาผู้ไทมีถิ่นที่อยู่ดั้งเดิมอยู่ในเมือง แถง หรือ เดียนเบียนฟู ของเวียดนาม เรียกว่า ชาวไทดำ ในปัจจุบัน มีการจัดให้ภาษาผู้ไทเป็นกลุ่มย่อยของภาษาไทดำอีกทอดหนึ่ง

เนื้อหา 1 ผู้พูดภาษาผู้ไท 2 ลักษณะของภาษา 3 หน่วยเสียงในภาษาผู้ไท 3.1 หน่วยเสียงพยัญชนะ 3.2 หน่วยเสียงสระ 3.3 หน่วยเสียงวรรณยุกต์ 4 พยางค์ 5 ลักษณะเด่นของภาษาผู้ไท 6 อ้างอิง

[แก้] ผู้พูดภาษาผู้ไท

ผู้พูดภาษาผู้ไทในประเทศไทยส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณจังหวัดภาคอีสานตอนบน ได้แก่ จังหวัดกาฬสินธุ์, นครพนม, มุกดาหาร, ร้อยเอ็ด และ สกลนคร นอกจากนี้ยังมีอีกเล็กน้อยในจังหวัดอุบลราชธานีและอุดรธานี โดย ในแต่ละท้องถิ่น ย่อมมีสำเนียงและคำศัพท์ที่แตกต่างกันไป

เป็นที่น่าสังเกตว่า ภาษาผู้ไทแม้จะกระจายอยู่ในแถบอีสาน แต่สำเนียงและคำศัพท์นั้นแตกต่างกับภาษาไทยถิ่นอีสานโดยทั่วไป อย่างไรก็ตามยังมีคำยืมจากภาษาถิ่นอีสานอยู่ในภาษาผู้ไทบ้างเป็นธรรมดา แต่ก็ไม่นับว่ามาก ด้วยเหตุนี้ ชาวไทยที่พูดภาษาอีสานจึงไม่สามารถพูดหรือฟังภาษาผู้ไทอย่างเข้าใจโดยตลอด แต่ชาวผู้ไทส่วนใหญ่มักจะพูดภาษาอีสานได้

[แก้] ลักษณะของภาษา

ด้วยภาษาผู้ไทเป็นภาษาในตระกูลไท จึงมีลักษณะเด่นร่วมกับภาษาไทยด้วย นั่นคือ

• เป็นภาษาคำโดด มักเป็นคำพยางค์เดียว
• เป็นภาษามีวรรณยุกต์
• โครงสร้างประโยคแบบเดียวกัน คือ "ประธาน กริยา กรรม" ไม่ผันรูปตามโครงสร้างประโยค

[แก้] หน่วยเสียงในภาษาผู้ไท

[แก้] หน่วยเสียงพยัญชนะ

ฐานกรณ์ของเสียง	ริมฝีปากล่าง-ฟัน	ริมฝีปาก	โคนฟัน	เพดานส่วนแข็ง	เพดานส่วนอ่อน	ช่วงคอ
เสียงหยุด (ไม่ก้อง)	-	/ป/	/ต/	/จ/	/ก/	/อ/
เสียงหยุด (ไม่ก้อง)	-	/พ/	/ท/	-	/ค/	-
เสียงหยุด (ก้อง)	-	/บ/	/ด/	-	-	-
เสียงขึ้นจมูก	-	/ม/	/น/	/ญ/	/ง/	-
เสียงเสียดแทรก	/ฟ/	/ส/	-	-	-	/ห/
กึ่งสระ	/ว/	-	-	/ย/	-	-
ลอดข้างลิ้น	-	/ล/	-	-	-	-

ในที่นี้ขออธิบายเฉพาะเสียงที่แตกต่างจากภาษาไทยมาตรฐาน ดังนี้

• /ญ/ เป็นหน่วยเสียงพิเศษ ที่ไม่พบในภาษาไทยภาคกลาง แต่พบได้ในภาษาไทยถิ่นอีสาน เหนือ และใต้ (บางถิ่น) ในภาษาผู้ไท บางถิ่นผู้พูดใช้เสียง /ญ/ โดยตลอด บางถิ่นใช้ทั้งเสียง /ญ/ และ / ย/ โดยไม่แยกแยะคำศัพท์

[แก้] หน่วยเสียงสระ

ภาษาผู้ไทมีสระเดี่ยว 9 ตัว หรือ 18 ตัวหากนับสระเสียงยาวด้วย โดยทั่วไปมีลักษณะของเสียงคล้ายกับสระในภาษาไทยถิ่นอื่น (เพื่อความสะดวก ในที่นี้ใช้อักษร อ ประกอบสระ เพื่อให้เขียนง่าย)

สระสูง	อิ, อี	อึ, อือ	อุ, อู
สระกลาง	เอะ, เอ	เออะ, เออ	โอะ, โอ
สระต่ำ	แอะ,แอ	อะ,อา	เอาะ, ออ

อนึ่ง ในภาษาผู้ไทมักไม่ใช้สระประสม นิยมใช้แต่สระเดี่ยวข้างบนนี้ ตัวอย่างคำที่ภาษาไทยกลางเป็นสระประสม แต่ภาษาผู้ไทใช้สระเดี่ยว

ภาษาไทยกลาง	ภาษาผู้ไท
/หัว/	/โห/
/สวน/	/โสน/
/เสีย/	/เส/
/เขียน/	/เขน/
/เสือ/	/เสอ/
/มะเขือ/	/มะเขอ/

[แก้] หน่วยเสียงวรรณยุกต์

หน่วยเสียงวรรณยุกต์ในภาษาผู้ไท มีด้วยกัน 5 หน่วย

[แก้] พยางค์

พยางค์ในภาษาผู้ไทมักจะเป็นพยางค์อย่างง่าย ดังนี้

• เมื่อประสมด้วยสระเสียงยาว พยางค์อาจประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ โดยจะมีพยัญชนะตัวสะกดหรือไม่ก็ได้
• เมื่อมีสระเสียงสั้น พยางค์ประกอบด้วยพยัญชนะต้น สระ วรรณยุกต์ และพยัญชนะตัวสะกด

[แก้] ลักษณะเด่นของภาษาผู้ไท

ลักษณะเด่นอื่นๆ ของภาษาผู้ไท มีดังนี้

1. เสียงท้ายคำถาม

• เผอ (อะไร)

"แหม ล่ะ ไป๋ เหยม เผอ" (แม่จะไปเยี่ยมใคร)

• ซิเล่อ (ที่ไหน) เช่น

"เพิ้น ล่ะ ไป๋ ซิ เล่อ" (เขาจะไปไหน)

2. สระประสมในภาษาไทยถิ่นอื่น มักเป็นสระเดี่ยวในภาษาผู้ไท

• สระ เอีย เป็น เอ

กระเทียม - กะเท่ม

• สระ เอือ เป็น เออ

น้ำเชื่อม - น้ำเซิ้ม

• สระ อัว เป็น โอ

กล้วย - โก๊ย

3. นอกจากนี้ สระใอ ในภาษาไทกลาง เมื่อพูดในภาษาผู้ไท มักออกเสียงสระเออ ดังนี้

ใหม่ - เม่อ

ใส่ - เซ่อ

[แก้] อ้างอิง