ราชวงศ์จักรี

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ราชวงศ์จักรี เป็นราชวงศ์ที่ปกครองราชอาณาจักรสยามต่อจากสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชจนถึงปัจจุบัน โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (พระนามเดิม ทองด้วง ทรงสืบเชื้อสายมาจากตระกูลขุนนางในสมัยกรุงศรีอยุธยา) ทรงสถาปนาราชวงศ์โดยการปราบดาภิเษกเมื่อ พ.ศ. 2325 ยุคของราชวงศ์นี้ เรียกว่า "ยุครัตนโกสินทร์"

เนื้อหา 1 ที่มาของชื่อและสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์จักรี 2 พระปฐมบรมมหาชนกแห่งราชวงศ์จักรี - พระมหาชนกพระองค์แรกแห่งราชวงศ์จักรี 3 รายพระนาม 3.1 พระมหากษัตริย์ไทย 3.2 กรมพระราชวังบวรสถานมงคล 3.3 กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข 3.4 สยามมกุฎราชกุมาร 3.5 สยามบรมราชกุมารี 4 แผนผัง 5 อ้างอิง 6 ดูเพิ่ม 7 แหล่งข้อมูลอื่น

ที่มาของชื่อและสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์จักรี

ชื่อของราชวงศ์จักรีมีที่มาจากบรรดาศักดิ์ "เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์" ตำแหน่งสมุหนายก ซึ่งเป็นตำแหน่งทางราชการที่พระองค์เคยทรงดำรงตำแหน่งมาก่อนในสมัยกรุงธนบุรี คำว่า "จักรี" นี้พ้องเสียงกับคำว่า "จักร" และ "ตรี" ซึ่งเป็นเทพอาวุธของพระนารายณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระแสงจักรและพระแสงตรีไว้ 1 สำรับ และกำหนดให้ใช้เป็นสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์จักรีสืบมาจนถึงปัจจุบัน

พระปฐมบรมมหาชนกแห่งราชวงศ์จักรี - พระมหาชนกพระองค์แรกแห่งราชวงศ์จักรี

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก "จะกล่าวถึงเจ้านายจำพวกซึ่งเป็นปฐมเป็นต้นแซ่ต้นสกุลเจ้าฟ้าแลพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์แลเจ้าราชินิกุลที่เรียกนามว่า คุณ ว่า หม่อม มีบรรดาศักดิ์เนื่องในพระบรมราชวงศ์นี้ ซึ่งบัดนี้เป็นจำพวกต่างๆอยู่ จะให้รู้แจ้งว่าเนื่องมาแต่ท่านผู้ใด พระองค์ใด เป็นเดิมแต่แรกตั้งกรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยานี้มา พึงรู้โดยสังเขปว่าบุรุษนารีมีบรรดาศักดิ์ ซึ่งเรียกว่าเป็นจำพวกเจ้า คือเจ้าฟ้าแลพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์ทั้งปวงนั้น ล้วนปฏิพัทธ์พัวพันสืบต่อลงมาแต่องค์สมเด็จพระมหาไปยกาธิบดี คือ องค์สมเด็จพระบรมชนกนาถ พระเจ้าหลวงของพระบาทสมเด็จพระปรโมรุถชามหาจักรีบรมนาถ ซึ่งปรากฏพระนามในบัดนี้ว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ซึ่งเป็นปฐมบรมอัครมหาราชาธิราชในพระบรมมหาราชวัง"

• จึงนับได้ว่า สมเด็จพระมหาไปยกาธิบดี หรือ สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เป็นพระมหาชนกพระองค์แรกแห่งราชวงศ์จักรี และเป็นเจ้านายแห่งราชวงศ์จักรีพระองค์แรกอย่างแท้จริง โดย พระมหาสังข์เดิม ซึ่งเป็นพระมหาสังข์ที่ใช้บรรจุพระบรมอัฐของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เมื่อครั้งสมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งปัจจุบันใช้รดน้ำในพระราชพิธีมงคลให้แก่พระบรมวงศานุวงศ์เท่านั้น

รายพระนาม

พระมหากษัตริย์ไทย

ลำดับ	พระนาม		ขึ้นครองราชย์	สิ้นสุดการครองราชย์
รัชกาลที่ 1		พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	6 เมษายน พ.ศ. 2325	7 กันยายน พ.ศ. 2352
รัชกาลที่ 2		พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย	7 กันยายน พ.ศ. 2352	21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367
รัชกาลที่ 3		พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว	21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367	2 เมษายน พ.ศ. 2394
รัชกาลที่ 4		พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	2 เมษายน พ.ศ. 2394	1 ตุลาคม พ.ศ. 2411
รัชกาลที่ 5		พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	1 ตุลาคม พ.ศ. 2411	23 ตุลาคม พ.ศ. 2453
รัชกาลที่ 6		พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	23 ตุลาคม พ.ศ. 2453	26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468
รัชกาลที่ 7		พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว	26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468	2 มีนาคม พ.ศ. 2477 (2478)
รัชกาลที่ 8		พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล	2 มีนาคม พ.ศ. 2477 (2478)	9 มิถุนายน พ.ศ. 2489
รัชกาลที่ 9		พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช	9 มิถุนายน พ.ศ. 2489	ปัจจุบัน

กรมพระราชวังบวรสถานมงคล

พระนามเมื่อสถาปนา		โปรดเกล้าฯ สถาปนา	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	หมายเหตุ
	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท	พ.ศ. 2325	3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346
	สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าอิศรสุนทร กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย)	พ.ศ. 2349	7 กันยายน พ.ศ. 2352
	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์	พ.ศ. 2352	16 กรกฎาคม พ.ศ. 2360
	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ	พ.ศ. 2367	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2375
	พระบาทสมเด็จพระปวเรนทราเมศอิศเรศรังสรรค์ฯ พระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว	25 พฤษภาคม พ.ศ. 2394	7 มกราคม พ.ศ. 2408
	กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ (พระองค์เจ้ายอดยิ่งปยุรยศ กรมหมื่นบวรวิไชยชาญ)	พ.ศ. 2411	28 สิงหาคม พ.ศ. 2428

กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข

พระนามเมื่อสถาปนา		โปรดเกล้าฯ สถาปนา	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	หมายเหตุ
	สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ กรมพระราชวังบวรสถานภิมุข	ไม่มีข้อมูล	20 ธันวาคม พ.ศ. 2349

สยามมกุฎราชกุมาร

ดูบทความหลักที่ สยามมกุฎราชกุมาร

พระนามเมื่อสถาปนา		โปรดเกล้าฯ สถาปนา	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	หมายเหตุ
	สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร (สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ)	14 มกราคม พ.ศ. 2429	4 มกราคม พ.ศ. 2437
	สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว)	พ.ศ. 2437	23 ตุลาคม พ.ศ. 2453
	สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร	28 ธันวาคม พ.ศ. 2515	ปัจจุบัน

สยามบรมราชกุมารี

พระนามเมื่อสถาปนา		โปรดเกล้าฯ สถาปนา	สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง	หมายเหตุ
	สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี	5 ธันวาคม พ.ศ. 2520	ปัจจุบัน

แผนผัง

สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก

พระอัครชายา (ดาวเรือง)

สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (2279-2325-2352)

กรมพระศรีสุดารักษ์

สมเด็จพระศรีสุลาไลย

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (2310-2352-2367)

สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (2330-2367-2394)

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (2347-2394-2411)

พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว (2351-2394-2408)

กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์

สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี

สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (2396-2411-2453)

สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า

สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (2424-2453-2468)

สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (2436-2468-2478-2484)

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล (2468-2478-2489)

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช (2470-2489-ปัจจุบัน)

อ้างอิง

• พระบรมราชจักรีวงศ์ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จากหอมรดกไทย

ดูเพิ่ม

• พระมหากษัตริย์ไทย
• พระบรมราชสัญลักษณ์ 9 รัชกาล
• พระราชลัญจกรประจำรัชกาล
• พระปรมาภิไธย
• ลำดับพระปฐมวงศ์ในพระบรมราชวงศ์จักรี
• ลำดับราชสกุลวงศ์ในรัชกาลปัจจุบัน
• กรมพระราชวังบวรสถานมงคล
• กรมพระราชวังบวรสถานภิมุข
• สยามมกุฎราชกุมาร
• เครื่องราชกกุธภัณฑ์แห่งประเทศไทย
• เครื่องราชูปโภค
• พระราชอาสน์
• ราชสกุล
• ราชนิกูล

แหล่งข้อมูลอื่น

• รูปราชวงศ์จักรี พระรามที่ 1 - พระรามที่ 9
• ลำดับพระบรมวงศานุวงศ์ในรัชกาลปัจจุบัน ราชวงศ์จักรี ราชวงศ์ไทย