พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม
ข้อมูล วันประสูติ ๕ เมษายน ๒๓๙๙ วันสิ้นพระชนม์ ๒๕ มกราคม ๒๔๖๗ พระอิสริยยศ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระราชบิดา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มารดา เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ ชายา หม่อมพริ้ง หม่อมจันทร์ หม่อมนวม หม่อมเปลี่ยน หม่อมทองสุก หม่อมแก้ว บุตร โอรสในหม่อมพริ้ง หม่อมเจ้าทองฑีฆายุ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าทองอนุวัติ ทองใหญ่ โอรส-ธิดาในหม่อมจันทร์ หม่อมเจ้าหญิงอุไรวรรณ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงสอิ้งมาศ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงมาลากนก ทองใหญ่ หม่อมเจ้าลายฉลุทอง ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงเถาทองตรา ทองใหญ่ โอรส-ธิดาในหม่อมนวม หม่อมเจ้าหญิงพันธ์สิหิงค์ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงนาฏนพคุณ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าไศลทอง ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงลำทองแร่ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงแพร่ทองทราย ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงสลักทองนูน ทองใหญ่ หม่อมเจ้าทองทูลถวาย ทองใหญ่ หม่อมเจ้าทองประทาศรี ทองใหญ่ หม่อมเจ้าทองคำเปลว ทองใหญ่ โอรส-ธิดาในหม่อมเปลี่ยน หม่อมเจ้าทองมุ่นใหญ่ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงมาลกสุวรรณ ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงข่ายทองถัก ทองใหญ่ โอรส-ธิดาในหม่อมทองสุก หม่อมเจ้าก่องกาญจนา ทองใหญ่ หม่อมเจ้าหญิงกรัณฑ์คำ ทองใหญ่ โอรสในหม่อมแก้ว หม่อมเจ้าทองแกมแก้ว ทองใหญ่ ราชวงศ์ ราชวงศ์จักรี

พลตรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม (๕ เมษายน ๒๓๙๙ - ๒๕ มกราคม ๒๔๖๗) พระนามเดิม พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาสังวาลย์ ธิดานายศัลยวิชัย (ทองคำ ณ ราชสีมา) ทรงเป็นพระเจ้าลูกเธอองค์ที่ ๒๕ ในรัชกาลที่ ๔ ประสูติในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันเสาร์ เดือน ๕ ขึ้น ๑ ค่ำ ปีมะโรง จุลศักราช ๑๒๑๘ ตรงกับวันที่ ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๓๙๙ เมื่อสมโภชเดือนแล้ว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานนามว่า พระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ เพราะในวันประสูติมีผู้นำทองคำก้อนใหญ่ ซึ่งขุดได้ที่ตำบลบางสะพานในเวลานั้นได้เข้ามาทูลเกล้าฯ ถวาย ทรงถือว่าเป็นศุภนิมิตมงคลสำหรับพระเจ้าลูกเธอพระองค์นี้

พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ ทรงมีพระอนุชา พระขนิษฐาในเจ้าจอมมารดาเดียวกันอีก ๓ พระองค์คือ

• พระองค์เจ้าชายทองแถมถวัลยวงศ์ (ภายหลังได้รับสถาปนาเป็นกรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๒ ต้นสกุล ทองแถม )
• พระองค์เจ้าชายเจริญรุ่งราษี
• พระองค์เจ้าหญิงกาญจนากร

พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ ทรงเริ่มการศึกษาวิชาอักษรไทย และบาลี กับพระองค์เจ้ากฤษณา หม่อมเจ้าหญิงจอ และพระยาปริยัติธรรมธาดา (เปี่ยม) และทรงศึกษาภาษาต่างประเทศกับ นางเลียวโนเว็น และ นายแป็ตเตอสัน จนสามารถตรัส และเขียนภาษาอังกฤษได้ดี

ทรงผนวชเป็นสามเณรที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๑ และเสด็จไปประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร ทรงผนวชที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๘ และประทับที่วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม และได้ศึกษาพระธรรมวินัยกับสมเด็จพระสังฆราช (สา) เมื่อลาสิกขาแล้วทรงศึกษาวิชากฎหมายจากขุนหลวงไกรศรี (หนู) แล้วเข้ารับราชการเป็นนักเรียนศาลฎีกาในสมัยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระเทเวศร์วัชรินทร์ เป็นอธิบดีศาลฎีกา

ภาพวาดสุริยุปราคาเต็มดวง วันที่ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๑๘

เมื่อวันที่ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๑๘ ได้เกิดสุริยุปราคาเต็มดวง ขึ้นในประเทศไทย "ท่านทอง" พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ ได้ทรงคำนวณการเกิดสุริยุปราคาถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คณะนักดาราศาสตร์อังกฤษได้ตั้งค่ายสังเกตสุริยุปราคาที่แหลมเจ้าลาย จังหวัดเพชรบุรี นักดาราศาสตร์เหล่านี้ไม่สามารถถ่ายภาพสุริยุปราคาไว้ได้ คงมีแต่ภาพวาดฝีพระหัตถ์ของพระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ และถูกบันทึกอยู่ในตำราดาราศาสตร์ ในนามของ Prince Tong

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกรม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๔ เป็นกรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม ทรงเป็นกำลังสำคัญของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในการรักษาดินแดนไทยทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในกรณีพิพาทกับฝรั่งเศส ครั้งวิกฤต ร.ศ. ๑๑๒ ทรงเป็นแม่ทัพใหญ่ฝ่ายใต้ปราบปรามกบฏจีนฮ่อในมณฑลลาวพวนจนสงบราบคาบ

ในเวลาต่อมา ทรงดำรงตำแหน่งข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลฝ่ายเหนือ พ.ศ. ๒๔๓๖ ได้ทรงตั้งกองบัญชาการมณฑลลาวพวนที่ บ้านหมากแข้ง ทรงสร้างความเจริญ จากหมู่บ้านชนบทจนเป็นเมืองอุดร และต่อมาได้ยกฐานะเป็นจังหวัดอุดรธานี

พ.ศ. ๒๔๔๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ทรงดำรงตำแหน่งเป็นผู้บัญชาการทหารเรือ

ภายหลังเกิดคดีพญาระกาขึ้นในปี พ.ศ. 2452 - พ.ศ. 2453 ในหลวงรัชกาลที่ 5 ทรงกระทำปัพพานิยกรรม ขับกรมหลวงประจักษ์ฯและพระโอรส-ธิดาออกจากพระราชสำนัก พระองค์เองทรงถูกห้ามมิให้เข้าเฝ้าในที่รโหฐาน ให้เฝ้าได้แต่ในท้องพระโรงหรือในที่มีผู้เฝ้าอยู่มากเท่านั้น ห้ามหม่อมเจ้าไศลทองโดยเฉพาะมิให้เข้าในเขตพระราชฐาน และห้ามหม่อมเจ้าหญิงชายอื่นๆในกรมหลวงประจักษ์ฯมิให้ขึ้นสู่พระราชมณเฑียร ตั้งแต่วันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2453 เป็นต้นมาจนตลอดรัชกาลก็มิได้พ้นพระราชอาญาจนในหลวงรัชกาลที่ 5 สวรรคต (รายละเอียดอ่านได้ในหนังสือพระราชประวัติรัชกาลที่ 6 จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์มติชน หน้า 369 - 374)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม สิ้นพระชมน์ ณ วังตรอกสาเก เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๗ จากโรคอันตะ (ไส้ใหญ่ ) พิการ สิริพระชันษาได้ ๖๘ พรรษา ทรงเป็นต้นราชสกุล ทองใหญ่

[แก้] พระโอรส-ธิดา

[แก้] หม่อมพริ้ง

• พลตรี หม่อมเจ้าทองฑีฆายุ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๒๙-๒๔๘๕) เษกสมรส หม่อมลุดมิล่า บาร์ซูคอฟ อิวาโนวิตซ์ ชายาชาวรัสเซีย ขณะที่ศึกษาวิชาการทหารม้าที่รัสเซีย ท่านได้รับความอนุเคราะห์จากสมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ต้นตระกูลจักรพงษ์รับเป็นลูกบุญธรรม ทรงมีบุตรชาย 2 คนและบุตรหญิงสองคนคือ
  • ม.ร.ว. จักรทอง ทองใหญ่ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (2513-14) สมรสกับ ศาสตราจารย์ ท่านผู้หญิงนพคุณ ทองใหญ่ ณ อยุธยา (โนบุโกะ ทาคากิ) ท่านทั้งสองมีบุตร 4 คนคือ
    • ม.ล. ประจักษศิลป ทองใหญ่ (2482-ปัจจุบัน) สมรสกับ ผ.ศ. วันดี ทองใหญ่ ณ อยุธยา อดีตคณบดีคณะครุศาสตร์ สถาบันราชภัฏสวนสุนันทา มีบุตร 3 คนคือ
      • นายประวาลทอง ทองใหญ่ ณ อยุธยา มหาบัณฑิตบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยแบรดลี่ ประเทศสหรัฐอเมริกา
      • นายน้ำทอง ทองใหญ่ ณ อยุธยา ครุศาสตร์บัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
      • นางประวีณศรี ทองใหญ่ ไตรประคอง มหาบัณฑิตบริหารธุรกิจ สถาบันศศินทร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
    • ม.ล. นีลนารา ชิโมมุระ สมรสกับ นายยาซุโอะ ชิโมมุระ นักวิทยาศาสตร์ทางด้านพลังงานนิวเคลียร์ ชื่อดังชาวญี่ปุ่น มีบุตร 3 คนคือ
      • นายฮิโรโนบุ ชิโมมุระ
      • นายบุนจิโร ชิโมมุระ
      • นายมิโนรุ ชิโมมุระ
    • ม.ล. จักรานพคุณ ทองใหญ่ (ถึงแก่กรรม)
    • ม.ล. สุนทรานี ทองใหญ่
  • ม.ร.ว. ผ่องลักษณ์ ทองใหญ่ สมรสกับ ม.จ. ปิยะ รังสิต มีบุตร 1 คน คือ
    • ม.ล. เยาวลักษณ์ (รังสิต) แอลแลนด์
  • ม.ร.ว. พักตร์พริ้ง ทองใหญ่ สมรสกับ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช อดีตนายกรัฐมนตรี (2518-19) มีบุตร 2 คน คือ
    • ม.ล. รองฤทธิ์ ปราโมช
    • ม.ล. วิสุมิตรา (ปราโมช) รัสท์
  • ม.ร.ว. สิงคธา ทองใหญ่ อดีตเสรีไทยและสมรสกับ นางวิเวียน ทองใหญ่ ใช้ชีวิตในประเทศสหรัฐอเมริกาจนสิ้นชีวิต มีบุตร 2 คน คือ
    • นายทอมมัส ทองใหญ่
    • นางสาวอเล็กซานดรา ทองใหญ่ (ถึงแก่กรรม)
• หม่อมเจ้าทองอนุวัติ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๙๖) เษกสมรส

[แก้] หม่อมจันทร์

• หม่อมเจ้าหญิงอุไรวรรณ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๕๒๐)
• หม่อมเจ้าหญิงสอิ้งมาศ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๔-๒๕๑๕)
• หม่อมเจ้าหญิงมาลากนก ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๘-๒๔๘๒)
• หม่อมเจ้าลายฉลุทอง ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๔-๒๕๓๔) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้านงลักษณ์ทัศนีย์ สวัสดิวัฒน์ กับหม่อมอีก ๑ คน
• หม่อมเจ้าหญิงเถาทองตรา ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๕-๒๔๙๖)

[แก้] หม่อมนวม

• หม่อมเจ้าหญิงพันธ์สิหิงค์ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๓-๒๔๗๔) เษกสมรสกับหม่อมเจ้าทองเชื้อธรรมชาติ ทองแถม
• หม่อมเจ้าหญิงนาฏนพคุณ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๕-๒๔๕๖) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าพันธุคำนพคุณ ทองแถม
• หม่อมเจ้าไศลทอง ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๖-๒๕๑๒) เษกสมรส
• หม่อมเจ้าหญิงลำทองแร่ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๙-๒๕๒๗) เษกสมรส
• หม่อมเจ้าหญิงแพร่ทองทราย ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๑-๒๔๙๓) เษกสมรส
• หม่อมเจ้าหญิงสลักทองนูน ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๓-๒๕๑๓) เษกสมรส
• หม่อมเจ้าทองทูลถวาย ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๕-๒๕๓๐) เษกสมรส
• หม่อมเจ้าทองประทาศรี ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๙-๒๕๒๖) เษกสมรส .....บิดา พล.อ.อ.หม่อมราชวงศ์ศิริพงษ์ ทองใหญ่ (อดีตผู้บัญชาการทหารอากาศ)
• หม่อมเจ้าทองคำเปลว ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๕๕-ปัจจุบัน) เษกสมรสกับหม่อมอรพินท์ ทองใหญ่ ณ อยุธยา

มีบุตรธิดา ๓ คน

• • ม.ร.ว.ชาลี ทองใหญ่ สมรสกับ นางอรณี (สายบัว) มีธิดา ๒ คน
    • ม.ล.อรอำไพ พนานุรัตน์ สมรสกับนายประกิต พนานุรัตน์
    • ม.ล.อณิชาล ทองใหญ่ สมรสกับ นายภัทรภูมิ เพ็ญเจริญ
  • ม.ร.ว.กัณหา ทองใหญ่ มีธิดา ๓ คน
  • ม.ร.ว.พิณทอง ทองใหญ่ มีบุตรธิดา ๒ คน

[แก้] หม่อมเปลี่ยน

• หม่อมเจ้าทองมุ่นใหญ่ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๖-?)
• หม่อมเจ้าหญิงมาลกสุวรรณ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๙-?)
• หม่อมเจ้าหญิงข่ายทองถัก ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๑-๒๕๓๑) เษกสมรส

[แก้] หม่อมทองสุก

• หม่อมเจ้าก่องกาญจนา ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๘-๒๕๐๐) ทองสุก
• หม่อมเจ้าหญิงกรัณฑ์คำ ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๓๙-๒๕๒๘)

[แก้] หม่อมแก้ว

• หม่อมเจ้าทองแกมแก้ว ทองใหญ่ (พ.ศ. ๒๔๔๙-๒๕๓๓) เษกสมรสกับ เจ้าหญิงประกายคำ ณ ลำพูน ราชธิดาใน พลตรี เจ้าจักรคำขจรศักดิ์, เจ้าผู้ครองนครลำพูน องค์ที่ ๑๐ มีบุตร ธิดา 3 คน
  • ม.ร.ว. ประกายทอง สิริสุข สมรสกับ นาย ชลอ สิริสุข
  • ม.ร.ว. แก้วแกมทอง ทองใหญ่ สมรสกับ นาง ศิริรัฐ (สังขพิชัย) ทองใหญ่ ณ อยุธยา
  • ม.ร.ว. ผ่องสุวรรณ บิลเมส สมรสกับ

[แก้] แหล่งข้อมูลอื่น

• สุริยุปราคาเต็มดวงในประเทศไทย 6 เมษายน 2418

[แก้] อ้างอิง

• Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง

สมัยก่อนหน้า		พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม		สมัยถัดไป
ภูธเรศธำรงศักดิ์ (กรมหมื่น)		พระนามกรมพระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๔ ประจักษ์ศิลปาคม (กรมหลวง)		พรหมวรานุรักษ์ (กรมหลวง)
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์		รั้งตำแหน่งผู้บัญชาการกรมทหารเรือ (2 กันยายน พ.ศ. 2442 - 15 มกราคม พ.ศ. 2443)		พระยาชลยุทธโยธินทร์ (อองเดร ดู เปลซี เดอ ริเชอลิเออ)
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์		เสนาบดีกระทรวงกลาโหม (พ.ศ. 2442 - พ.ศ. 2444)		สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้า กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช

ด • พ • ก เสนาบดี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมของไทย   สมุหพระกลาโหม เจ้าพระยามหาเสนา (ปลี) • เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) • เจ้าพระยามหาเสนา (ปิ่น) • เจ้าพระยามหาเสนา (บุญมา) • เจ้าพระยาวรวงศาสุรศักดิ์ (แสง วงศาโรจน์) • เจ้าพระยามหาเสนา (สังข์) • เจ้าพระยามหาเสนา (น้อย) • สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) • สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) • เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) • เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยันต์)   เสนาบดีกระทรวงกลาโหม สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ • พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม • สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช • พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช • เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (หม่อมราชวงศ์อรุณ ฉัตรกุล) • เจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (แย้ม ณ นคร) • สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต • พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช • พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร • พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน) • พระยาประเสริฐสงคราม   รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม พระยาราชวังสัน (ศรี กมลนาวิน) • พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) • พระยาประเสริฐสงคราม • แปลก พิบูลสงคราม • มังกร พรหมโยธี • หลวงเกรียงศักดิ์พิชิต (พิชิต เกรียงศักดิ์พิชิต) • สินธุ์ กมลนาวิน • ชิต มั่นศิลป สินาดโยธารักษ์ • จิร วิชิตสงคราม • หลวงชาตินักรบ (ศุข ชาตินักรบ) • สฤษดิ์ ธนะรัชต์ • ถนอม กิตติขจร • ทวี จุลละทรัพย์ • ครวญ สุทธานินทร์ • ทวิช เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา • ประมาณ อดิเรกสาร • กฤษณ์ สีวะรา • เสนีย์ ปราโมช • สงัด ชลออยู่ • เล็ก แนวมาลี • เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ • เปรม ติณสูลานนท์ • พะเนียง กานตรัตน์ • ชาติชาย ชุณหะวัณ • ชวลิต ยงใจยุทธ • ประพัฒน์ กฤษณะจันทร์ • สุจินดา คราประยูร • บรรจบ บุนนาค • วิจิตร สุขมาก • ชวน หลีกภัย • ธรรมรักษ์ อิศรางกูร ณ อยุธยา • เชษฐา ฐานะจาโร • สัมพันธ์ บุญญานันทน์ • บุญรอด สมทัศน์ • สมัคร สุนทรเวช • สมชาย วงศ์สวัสดิ์ • ประวิตร วงษ์สุวรรณ (รัฐมนตรีช่วย) หลวงพรหมโยธี • หลวงเสรีเริงฤทธิ์ • พิชิต เกรียงศักดิ์พิชิต • สวัสดิ์ สวัสดิ์รณรงค์ • ชิต มั่นศิลป์ สินาดโยธารักษ์ • จิระ วิชิตสงคราม • สังวรณ์ สุวรรณชีพ • หลวงเทวฤทธิพันลึก • ทวน วิชัยขัทคะ • ทวน วิชัยขัทคะ • น้อม เกตุนุติ • พระยาวิชิตชลธี • หลวงสินธาวณัติก์ • ปลด พิบูลภาณุวัฒน์ • หลวงสุนาวินวิวัฒ • สฤษดิ์ ธนะรัชต์ • ผิน ชุณหะวัณ • ถนอม กิตติขจร • บุญชู จันทรุเบกษา • สนอง ธนศักดิ์ • ทวี จุลละทรัพย์ • จิตติ นาวีเสถียร • กฤษณ์ สีวะรา • ถวิล รายนานนท์ • สุรกิจ มัยลาภ • บัว ศิริทรัพย์ • อุสาห์ ชัยนาม • กมล สีตะกลิน • ทวิช เสนีวงศ์ ณ อยุธยา • นิธิพัฒน์ ชาลีจันทร์ • เล็ก แนวมาลี • ประสงค์ คุณะดิลก • ยศ เทพหัสดิน ณ อยุธยา • อมร ศิริกายะ • กวี สิงหะ • พะเนียง กานตรัตน์ • สมุทร สหนาวิน • อาทิตย์ กำลังเอก • วิมล วงศ์วานิช • พิศิษฐ์ ศาลิคุปต์ • ชัชชม กันหลง • สมบัติ รอดโพธิ์ทอง • โรช วิภัติภูมิประเทศ • วิโรจน์ แสงสนิท • วัฒนชัย วุฒิศิริ • ยุทธศักดิ์ ศศิประภา

ด • พ • ก ผู้บัญชาการทหารเรือ แห่ง กองทัพเรือไทย ทหารเรือวังหน้า พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว · กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ทหารเรือวังหลวง สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ · เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ กระทรวงทหารเรือ กองทัพเรือ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ · พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม · พระยาชลยุทธโยธินทร์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ · สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครราชสีมา · พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสิงหวิกรมเกรียงไกร · พระยาปรีชาชลยุทธ์ (วัน จารุภา) · พระยาวิชิตชลธี (ทองดี สุวรรณพฤกษ์) · สินธุ์ กมลนาวิน · พระยาวิจารณจักรกิจ · หลวงพลสินธวาณัติก์ (เปล่ง พลสินธ์ สมิตเมฆ) · หลวงยุทธศาสตร์โกศล · หลวงชำนาญอรรถยุทธ์ (เอื้อน กุลไกรเวส) · สวัสดิ์ ภูติอนันต์ · หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร · จรูญ เฉลิมเตียรณ · ถวิล รายนานนท์ · กมล สีตกะลิน · เฉิดชาย ถมยา · สงัด ชลออยู่ · อมร ศิริกายะ · กวี สิงหะ · สมุทร์ สหนาวิน · สมบูรณ์ เชื้อพิบูลย์ · ประพัฒน์ จันทวิรัช · นิพนธ์ ศิริธร · ธาดา ดิษฐบรรจง · ประพัฒน์ กฤษณจันทร์ · วิเชษฐ การุณยวนิช · ประเจตน์ ศิริเดช · วิจิตร ชำนาญการณ์ · สุวัชชัย เกษมศุข · ธีระ ห้าวเจริญ · ประเสริฐ บุญทรง · ทวีศักดิ์ โสมาภา · ชุมพล ปัจจุสานนท์ · สามภพ อัมระปาล · สถิรพันธุ์ เกยานนท์ · กำธร พุ่มหิรัญ