ประเทศอุซเบกิสถาน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

Республика промышленных объектах силами O‘zbekiston Respublikasi เอิซเบกิสตอน เรสปูบลีคาซี O‘zbekiston Jumhuriyati เอิซเบกิสตอน จุมฮูรียาตี สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: ไม่มี
เพลงชาติ: เพลงชาติอุซเบกิสถาน
เมืองหลวง (และเมืองใหญ่สุด)		ทาชเคนต์ 41°16′N 69°13′E
ภาษาทางการ		ภาษาอุซเบก และ ภาษารัสเซีย
รัฐบาล		สาธารณรัฐ
	ประธานาธิบดี นายกรัฐมนตรี	อิสลาม คารีมอฟ ชัฟคัต มีร์ซียาเยฟ
เอกราช
	ประกาศเอกราช ได้รับการยอมรับ การสร้างชาติ	จากสหภาพโซเวียต 1 กันยายน พ.ศ. 2534 8 ธันวาคม พ.ศ. 2534 พ.ศ. 2290 ในฐานะรัฐบูคารา
เนื้อที่
-	ทั้งหมด	447,400 กม.² (ลำดับที่ 56)
-	พื้นน้ำ (%)	4.9%
ประชากร
-	2548 ประมาณ	26,851,195 (อันดับที่ 42)
-	ความหนาแน่น	60/กม.² (อันดับที่ 111)
GDP (PPP)		2548 ประมาณ
-	รวม	52.21 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 74)
-	ต่อประชากร	1,900 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 144)
HDI (2546)		0.694 (กลาง) (อันดับที่ 111)
สกุลเงิน		ซอมอุซเบกิสถาน (UZS)
เขตเวลา		(UTC+5)
-	ฤดูร้อน (DST)	(UTC+6)
รหัสอินเทอร์เน็ต		.uz
รหัสโทรศัพท์		+998

อุซเบกิสถาน (Uzbekistan) หรือชื่อทางการว่า สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน (Republic of Uzbekistan) เป็นประเทศในเอเชียกลางที่ถูกล้อมรอบด้วยประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล (doubly landlocked country) มีพรมแดนติดกับประเทศอัฟกานิสถาน คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน ทาจิกิสถาน และเติร์กเมนิสถาน อุซเบกิสถานเคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต

[แก้] ประวัติศาสตร์

พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชได้ยึดครองดินแดนของประเทศอุซเบกิสถานเมื่อปี 367 ก่อนคริสตกาล ในภายหลังดินแดนนี้ได้ถูกผนวกเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิเปอร์เซียในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 6 ก่อนจะถูกยึดครองโดยจักรวรรดิมองโกลของเจงกีส ข่าน เมื่อ ค.ศ. 1220

ในศตวรรษที่ 13 ขุนศึกชื่อ ติเมอร์ (Timur; Tamerlane) ได้มีอำนาจเหนือมองโกลและตั้งอาณาจักรของตนเองขึ้นที่เมืองซามาร์คันด์ ซึ่งติเมอร์ได้กลายมาเป็นสัญลักษณ์ในการสร้างชาติอุซเบกิสถานในยุคปัจจุบัน

คริสต์ศตวรรษที่ 19 เมื่อจักรวรรดิรัสเซียได้ขยายอำนาจมาในย่านเอเชียกลาง อุซเบกิสถานได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งในสหภาพโซเวียต มีชื่อว่าสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบกิสถาน ก่อนจะได้รับอิสรภาพหลังจากการล่มสลายของโซเวียตเมื่อวันที่ 31 สิงหาคม ค.ศ. 1991

[แก้] การเมือง

รูปแบบการปกครอง ประชาธิปไตยในแบบสาธารณรัฐ มีประธานาธิบดีเป็นประมุข

ประธานาธิบดี นาย Islam A. Karimov (24 มีนาคม 2533)

นายกรัฐมนตรี นาย Shavkat MIRZIYOEV (11 ธันวาคม 2546)

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ นาย Vladiir l. Norov (วันที่ 12 กรกฎาคม 2549)

สถานการณ์การเมือง เมื่อวันที่ 13 พ.ค. 2548 ได้มีการประท้วงรัฐบาลที่เมือง Andijan ราว 200 ก.ม.จากกรุงทาชเคนต์ และต่อมาที่เมือง Korasuv ในเขตหุบเขา Ferghana ทางภาคตะวันออกใกล้พรมแดนคีร์กีซสถาน ซึ่งเป็นเขตที่ถูกจับตามองจากทางการอุซเบกิสถาน เนื่องจากรัฐบาลเชื่อว่ามีกลุ่มมุสลิมที่ต่อต้านรัฐบาลและมีแนวความคิดที่จะแยกตัวเป็นอิสระ แหล่งข่าวต่างๆ เชื่อว่า การประท้วงมีสาเหตุจากความไม่พอใจการบริหารประเทศของประธานาธิบดี ที่ละเลยต่อความเป็นอยู่ของประชาชน ในการปะทะกันของกองทัพของรัฐบาลและผู้ชุมนุมประท้วงเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิตราว 750 คนและบาดเจ็บอีกนับพันคน (ตัวเลขทางการมีผู้เสียชีวิต 187 คน) ซึ่งรัฐบาลอุซเบกิสถานได้กล่าวหากลุ่มมุสลิมหัวรุนแรง (Hizb ut-Tahrir) ว่าอยู่เบื้องหลังการก่อเหตุจลาจลดังกล่าว และเมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2548 ศาลสูงสุดของอุซเบกิสถานได้ตัดสินจำคุกผู้ต้องหา 15 คน ซึ่งรัฐบาลกล่าวหาว่ามีส่วนก่อเหตุความไม่สงบที่เมือง Andijan ซึ่งผู้ต้องหาทั้งหมดให้การสารภาพ โดยแหล่งข่าวต่างๆ เชื่อว่ากระบวนการตัดสินไม่โปร่งใส และน่าจะเป็นเพียงการจัดฉากของฝ่ายรัฐบาลเท่านั้น

หลังจากที่สหรัฐฯ ลังเลที่จะแสดงท่าทีในเรื่องนี้ เนื่องจากความร่วมมือด้านการทหารที่มีอยู่ แต่ต่อมาสหรัฐฯ EU และ OSCE ได้เรียกร้องให้องค์การนานาชาติเข้าไปสอบสวนเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น แต่ประธานาธิบดี Karimov ปฏิเสธและยืนยันไม่ให้มีการสอบสวนดังกล่าว เมื่อเดือนกรกฎาคม 2548 ไม่กี่ชั่วโมงหลังจากองค์การสหประชาชาติที่สหรัฐฯ เป็นแกนนำได้ช่วยเหลือนำผู้ลี้ภัยชาวอุซเบกที่ลี้ภัยไปยังคีร์กีซสถานส่งต่อไปยังประเทศโรมาเนีย รัฐบาลของประธานาธิบดี Karimov ได้ออกคำสั่งให้ถอนฐานทัพของสหรัฐที่ประจำอยู่ที่เมือง Karshi-Khanabad ซึ่งเป็นเมือง หน้าด่านชายแดนติดกับอัฟกานิสถานออกจากอุซเบกิสถานภายในสิ้นปี 2548 เมื่อเดือนตุลาคม 2548 ในการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศของ EU ได้มีมติให้ใช้มาตราการคว่ำบาตรกับอุซเบกิสถาน โดยจะงด ค้าอาวุธ ลดเงินทุนช่วยเหลือและระงับโครงการบางส่วนของThe EU-Uzbek Partnership and Cooperation Agreement (PAC) รวมทั้งงดการตรวจลงตราแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐบาลอุซเบกิสถานอีกสิบสองคนด้วย ล่าสุด ที่ประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศสหภาพยุโรปเมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2550 มีมติให้ยกเลิกการระงับการให้วีซ่าเข้าสหภาพยุโรปแก่เจ้าหน้าที่ระดับสูงของอุซเบกิสถานจำนวน 4 คน จาก 12 คนที่สหภาพยุโรปเชื่อว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับสถานการณ์รุนแรงที่ Andijan

สำหรับรัสเซียได้แสดงการสนับสนุนอุซเบกิสถานในเรื่องนี้มาโดยตลอด โดยเชื่อว่าการจลาจลที่เมือง Andijan มีผู้อยู่เบื้องหลังไม่ใช่เกิดขึ้นจากความไม่พอใจต่อรัฐบาลต่อการแก้ปัญหาเศรษฐกิจและสังคมอย่างที่ประเทศส่วนใหญ่เข้าใจกัน โดยเมื่อวันที่ 14-15 พฤศจิกายน 2548 ประธานาธิบดี Karimov เยือนรัสเซียอย่างเป็นทางการ โดยได้มีการลงนามความร่วมมือทางการทหารร่วมกัน ซึ่งรวมถึงการอนุญาตให้ใช้อาวุธของตนในเขตแดนของกันและกัน และการช่วยเหลือทางการทหารต่อกันในกรณีที่ถูกรุกราน

[แก้] การแบ่งเขตการปกครอง

ประเทศอุซเบกิสถานแบ่งออกเป็น 12 จังหวัด (provinces - viloyatlar) 1 สาธารณรัฐปกครองตนเอง* (autonomous republic - respublika) และ 1 นครอิสระ** (independent city - shahar) ได้แก่

[แก้] ภูมิศาสตร์

มีพื้นที่ 447,400 ตารางกิโลเมตร

ภูมิประเทศ เป็นทะเลทรายล้อมรอบด้วยเทือกเขาสูง

ภูมิอากาศ ทะเลทรายแบบภาคพื้นทวีป หน้าร้อนๆ นาน หน้าหนาวอากาศเย็นสบาย

ที่ตั้ง ภูมิภาคเอเชียกลาง ทางเหนือของประเทศอัฟกานิสถาน

[แก้] เศรษฐกิจ

ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ 13.2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (2549)

การเจริญเติบโตของเศรษฐกิจ ร้อยละ 6.2 (2549)

มูลค่าการส่งออก 5.47 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

สินค้าส่งออกสำคัญ ฝ้าย 41.5 % ก๊าซธรรมชาติ ปิโตรเลียม ถ่านหิน โลหะ ทองและเงิน เครื่องนุ่งห่ม สิ่งทอ

ตลาดส่งออกสำคัญ รัสเซีย จีน ยูเครน ตุรกี ทาจิกิสถาน บังคลาเทศ

มูลค่าการนำเข้า 4.19 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ

สินค้านำเข้าสำคัญ เครื่องจักรและชิ้นส่วน (50%) ผลิตภัณฑ์อาหาร (16%) เคมีภัณฑ์ โลหะ

แหล่งนำเข้าสำคัญ รัสเซีย เกาหลีใต้ เยอรมนี จีน คาซัคสถาน ตุรก

ทรัพยากร ก๊าซธรรมชาติ ปิโตรเลียม ถ่านหิน ทองคำ ยูเรเนียม เงิน ทองแดง ตะกั่ว สังกะสี ทังสเตน

อุตสาหกรรมหลัก สิ่งทอ อาหารแปรรูป เครื่องจักรกล อุตสาหกรรมโลหะ ก๊าซธรรมชาติ เคมีภัณฑ์

อุซเบกิสถานมีจุดแข็งที่สำคัญคือเป็นตลาดขนาดใหญ่เป็นลำดับ 3 ของประเทศ CIS และมีความอุดมสมบูรณ์ทางการเกษตรโดยเฉพาะพื้นที่ตอนกลางและตอนใต้ซึ่งเป็นที่ราบลุ่ม อีกทั้งมีแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญและน่าสนใจ ได้แก่ เมือง Samarkand , Bukara และ Khiva ซึ่งเป็นเมืองเก่าแก่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และอารยธรรมบนเส้นทางสายไหมในอดีต

รัฐบาลปัจจุบันมีนโยบายทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ การพัฒนาเศรษฐกิจแบบยั่งยืน การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ การส่งเสริมการลงทุนจากต่างชาติ การปฏิรูปการเกษตร การเปิดเสรีทางการค้าต่างประเทศและการเงิน การปรับปรุงมาตรฐานการดำรงชีพของประชาชน

อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันธุรกิจส่วนใหญ่ของประเทศเป็นธุรกิจผูกขาดที่ดำเนินการโดยเครือข่ายของบุคคลในตระกูลและกลุ่มผลประโยชน์ของบุคคลในรัฐบาล อีกทั้งระบบการจัดเก็บภาษียังไม่โปร่งใส ตลอดจนการกระจายรายได้ไม่ถึงประชาชนอย่างแท้จริง ทำให้ประชากรยังประสบกับปัญหาความยากจน ี

[แก้] ประชากร

ประชากร 27.7 ล้านคน (2549) ประกอบด้วยชาวอุซเบกร้อยละ 80 รัสเซียร้อยละ 5.5 ทาจิกร้อยละ 5 คาซัคร้อยละ 3 คาราคาลปักร้อยละ 2.5 ตาตาร์ร้อยละ 1.5 อื่นๆ ร้อยละ 2.5

[แก้] วัฒนธรรม

      ประกอบไปด้วยชนกลุ่มน้อยมากมายหลายกลุ่ม แต่ที่มีจำนวนมาก คือ พวกคีร์ คาซัค อุซเบก ทาจิก เติร์กเมน รัสเซียน อาเซอรี และเคิร์ด 

ด้านภาษา ยังคงใช้ภาษาที่คิดค้นขึ้นเองของแต่ละกลุ่ม โดยใช้ภาษารัสเซียเป็นภาษาที่สองหรือเป็นภาษากลางในการติดต่อสื่อสาร

ด • พ • ก ประเทศและดินแดนในทวีปเอเชีย ประเทศ กัมพูชา  · กาตาร์  · เกาหลีใต้  · เกาหลีเหนือ  · คาซัคสถาน  · คีร์กีซสถาน  · คูเวต  · จอร์เจีย1  · จอร์แดน  · จีน  · ญี่ปุ่น  · ซาอุดีอาระเบีย  · ซีเรีย  · ไซปรัส2  · ติมอร์ตะวันออก3  · ตุรกี1  · เติร์กเมนิสถาน  · ทาจิกิสถาน  · ไทย  · เนปาล  · บรูไน  · บังกลาเทศ  · บาห์เรน  · ปากีสถาน  · พม่า  · ฟิลิปปินส์  · ภูฏาน  · มองโกเลีย  · มัลดีฟส์  · มาเลเซีย  · เยเมน  · รัสเซีย1  · ลาว  · เลบานอน  · เวียดนาม  · ศรีลังกา  · สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์  · สิงคโปร์  · อัฟกานิสถาน  · อาเซอร์ไบจาน1  · อาร์เมเนีย2  · อินเดีย  · อินโดนีเซีย3  · อิรัก  · อิสราเอล  · อิหร่าน  · อียิปต์4  · อุซเบกิสถาน  · โอมาน ดินแดน ฮ่องกง (จีน)  · ชัมมูและกัษมีระ (อินเดีย/ปากีสถาน/จีน)  · เคอร์ดิสถาน (อิรัก)  · มาเก๊า (จีน)  · นากอร์โน-คาราบัค1 (อาเซอร์ไบจาน)  · ปาเลสไตน์: ฉนวนกาซา  · เวสต์แบงก์ (อิสราเอล/รัฐบาลปาเลสไตน์)  · ไต้หวัน (จีน/รัฐบาลไต้หวัน)  · สาธารณรัฐตุรกีแห่งไซปรัสเหนือ1 (ไซปรัส) (1) อาจจัดให้อยู่ในทวีปยุโรป; (2) อยู่ในทวีปเอเชีย แต่มีความสัมพันธ์ทางการเมืองสังคมกับทวีปยุโรป; (3) อาจจัดพื้นที่บางส่วน/ทั้งหมดให้อยู่ในเขตโอเชียเนีย; (4) พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในทวีปแอฟริกา