ภาษาวาไร
| ภาษาวาไร | |
|---|---|
| Winaray | |
| ประเทศที่มีการพูด | ฟิลิปปินส์ |
| ภูมิภาค | เขตอีสเทิร์นวิซายัส |
| จำนวนผู้พูด | 3.1 ล้านคน (ไม่พบวันที่) |
| ตระกูลภาษา | |
| ระบบการเขียน | อักษรละติน |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-2 | war |
| ISO 639-3 | war |
ภาษาวาไร (อังกฤษ: Waray), ซามาร์-เลเต หรือ ซามาร์ เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดซามาร์, นอร์เทิร์นซามาร์, อีสเทิร์นซามาร์, เลเต และบีลีรันในฟิลิปปินส์ จัดอยู่ในภาษาตระกูลวิซายัน มีความเกี่ยวข้องกับภาษาเซบูและใกล้เคียงกับภาษาฮีลีไกโนน
ไวยากรณ์[แก้]
สรรพนาม[แก้]
| การกสัมบูรณ์ (Absolutive) | การกเกี่ยวพัน (Ergative) | การกกรรมตรง (Oblique) | |
|---|---|---|---|
| บุรุษที่ 1 เอกพจน์ | ako, ak | nakon, nak, ko | akon, ak |
| บุรุษที่ 2 เอกพจน์ | ikaw, ka | nimo, nim, mo | imo, im |
| บุรุษที่ 3 เอกพจน์ | hiya, siya | niya | iya |
| บุรุษที่ 1 พหูพจน์ รวมผู้ฟัง | kita, kit | naton | aton |
| บุรุษที่ 1 พหูพจน์ ไม่รวมผู้ฟัง | kami, kam | namon | amon |
| บุรุษที่ 2 พหูพจน์ | kamo | niyo | iyo |
| บุรุษที่ 3 พหูพจน์ | hira, sira | nira | ira |
คำเชื่อม[แก้]
ภาษาวาไรไม่มีคำที่ตรงกับกริยา to be ในภาษาอังกฤษ ตัวอย่างเช่น ในภาษาตากาล็อก Siya ay maganda = หล่อนสวย คำ ay บอกถึงความเชื่อโดยทั่วไปแต่ไม่ได้ตรงกับ is ในภาษาอังกฤษ และเป็บคำเชื่อมบอกถึงการกลับประโยคในภาษาตากาล็อกด้วย แต่ภาษาวาไรไม่มีคำเชื่อมลักษณะนี้ คำว่า หล่อนสวยจะใช้ว่า Mahusay hiya หรือ Mahusay iton hiya โดย iton เป็นคำนำหน้านาม หรือประโยค นี่คือหมา ใช้ว่า Ayam ini คำว่าหมา (ayam) จะวางอยู่หน้าคำว่านี่ (ini) โดยไม่มีคำเชื่อม ภาษาวาไรจึงต่างจากภาษาตากาล็อกที่ไม่สามารถกลับให้ประธานขึ้นต้นประโยคได้
อย่างไรก็ตาม ภาษาวาไรยังมีโครงสร้างบอกถึง การเป็น จะเป็น และกลายเป็น เช่น
- Makuri magin estudyante = ยากที่จะเป็นนักเรียน
- Ako an magigin presidente = ฉันจะเป็นประธานาธิบดี
- Ako an nagin presidente = ฉันกลายเป็นประธานาธิบดี
สัทวิทยา[แก้]
ภาษาวาไรมีพยัญชนะ 16 ตัว: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r และ y. มีสระหลัก 3 ตัว: [a], [ɛ]/[i], และ [o]/[ʊ]. [i]/[ɛ] และ [ʊ]/[o] เสียงคล้ายกันแต่ [o] เป็นเสียงของ[ʊ] ในพยางค์ท้าย. แม้ว่าจะมีเสียงแยกกันสำหรับพยัญชนะแต่ละตัว ตัว [d] และ [ɾ] มีเสียงคล้ายกันแต่ใช้แทนกันไม่ได้เช่น palaron (โชคดี) [จาก palad, ปาล์ม] แต่ไม่ใช่ paladon และ tagadiín (จากที่ซึ่ง) [จาก diín, ที่] แต่ไม่ใช่ tagariín.
ระบบการเขียน[แก้]
ระบบการเขียนที่กำหนดโดยองค์กรวิชาการภาษาวิซายันแห่งซามาร์และเลเต ยังไม่แพร่หลาย คำเดียวกันจึงสะกดต่างกันบ้าง แต่จะต่างเฉพาะสระเท่านั้น เช่น
- diri = dire = ไม่
- guinhatag = ginhatag = ให้แล้ว
- hira = hera = พวกเขา
- maopay = maupay = ดี
