ยุคเฮอัง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น
ยุคหิน 35000–14000 BCE ยุคโจมง (縄文時代) 14000–400 BCE ยุคยะโยอิ (弥生時代) 400 BCE–250 CE ยุคโคะฟุง (古墳時代) 250–538 ยุคอะซึกะ (飛鳥時代) 538–710 ยุคนะระ (奈良時代) 710–794 ยุคเฮอัง (平安時代) 794–1185 ยุคคะมะกุระ (鎌倉時代) 1185–1333 ยุคมุโระมะจิ (室町時代) 1336–1573 ยุคเซงโงะกุ (戦国時代) ยุคอะซึจิ โมะโมะยะมะ (安土桃山時代) 1568–1603 ยุคเอะโดะ (江戸時代) 1600–1868 ยุคเมจิ (明治時代) 1868–1912 ยุคไทโช (大正時代) 1912–1926 ยุคโชวะ (昭和時代) 1926–1989 ยุคเฮเซ (平成時代) 1989–ปัจจุบัน

ยุคเฮอัง (ญี่ปุ่น: 平安時代 Heian-jidai เฮอังจิได ^?) อยู่ในช่วง ค.ศ. 794 - ค.ศ. 1185 ในปลายศตวรรษที่ 8 มีการย้ายเมืองหลวงไปที่ เฮอังเกียว (平安京 Heian-kyou) หรือเมืองเกียวโตในปัจจุบัน นับเป็นยุคทองของประเทศญี่ปุ่น ที่ทั้งศิลปะและวัฒนธรรมรุ่งเรืองถึงขีดสุด มีการพัฒนาปรับปรุงวัฒนธรรมต่างๆ ที่หยิบยืมมาจากประเทศจีนในสมัยราชวงศ์ถัง และลัทธิเต๋า จนกลายเป็นวัฒนธรรมแบบเฉพาะตัวของญี่ปุ่น เฮอัน (平安,Heian) แปลว่า ความสงบสันติ

เนื้อหา 1 ประวัติ 2 การแบ่งช่วงในยุคเฮอัง 2.1 ยุคเฮอังตอนต้น ค.ศ. 782-967 2.2 ยุคเฮอังตอนปลาย ค.ศ. 967-1167 3 ศิลปะวัฒนธรรม 4 ศาสนา 5 สถาปัตยกรรม 6 เหตุการณ์ที่สำคัญ 7 อ้างอิง

[แก้] ประวัติ

ยุคเฮอัง เป็น ยุคที่ต่อเนื่องมาจากยุคนารา เริ่มขึ้นในปี ค.ศ. 794 หลังจากการย้ายเมืองหลวงสู่นครเฮอันเคียว โดยพระจักรพรรดิคัมมุ จักรพรรดิองค์ที่ 50 ของประเทศญี่ปุ่น เพื่อต้องการริดรอนอำนาจการปกครองที่ตกอยู่ในมือของศาสนจักรของนครเฮโจวเคียวในยุคนารากลับคืนมา

แม้จักรพรรดิจะถือว่าเป็นประมุขของประเทศ แต่ผู้กุมอำนาจที่แท้จริงในยุคนี้กลับตกในมือตระกูลขุนนางฟุจิวะระ และตระกูลขุนนางต่างๆ ตระกูลฟุจิวาระ (藤原氏 Fujiwara-shi) เป็นตระกูลขุนนางที่มีอำนาจปกครองญี่ปุ่นในศตวรรษที่ 10-11 กุมอำนาจในราชสำนักโดยการแต่งงานเพื่อประโยชน์ทางการเมือง โดยบุตรสาวของตระกูลฟุจิวะระจะมีตำแหน่งเป็นจักรพรรดินีและเป็นพระมารดาขององค์จักรพรรดิในสมัยเฮอันหลายต่อหลายพระองค์ ทำให้อำนาจการปกครองแท้จริงอยู่ในมือคนของตระกูลนี้ มีการนำเอาระบบการจัดสรรปันส่วนที่ดิน โดยมีการยกเว้นภาษีที่ดินแก่คนบางกลุ่ม (荘園 Shōen) มาใช้ แต่การดูแลหัวเมืองในภูมิภาคที่อยู่ห่างไกลเป็นไปด้วยความยากลำบาก จึงเกิดการจราจลแยกตัวออกไปก่อตั้งตระกูลทหารขึ้นใน ตอนปลายศตวรรษที่ 11 ตระกูลฟุจิวะระถูกขัดขวางโดยฝ่ายอินเซ (院政 In-sei: จักรพรรดิผู้ที่ทรงสละราชบังลังก์แล้วแต่ยังทรงกุมอำนาจอยู่) ขณะที่ทหารเริ่มเข้ามามีบทบาทในการปกครองมากขึ้น

[แก้] การแบ่งช่วงในยุคเฮอัง

[แก้] ยุคเฮอังตอนต้น ค.ศ. 782-967

• ค.ศ. 782-833 ย้ายราชธานีมาสู่นครเฮอังเกียว สถาปนาหน่วยราชการใหม่ๆ เช่น สำนักพระราชเลขานุการส่วนพระองค์ และ สำนักราชองครักษ์หลวงส่วนพระจักรพรรดิ ก่อตั้งพุทธศาสนานิกายเทนได (天台宗 Tendai-shuu) และ ชินงอน (真言宗 Shingon-shuu) ที่ถือสันโดษ และไม่เป็นอันตรายต่อพระราชอำนาจ

• ค.ศ. 833-877 พระราชอำนาจของพระจักรพรรดิเสื่อมถอยลง อำนาจการปกครองตกอยู่ในเมือขุนนางตระกูลฟุจิวะระ ที่มักจะมีตำแหน่งเป็นผู้สำเร็จราชการ และ มหาเสนาบดี

• ค.ศ. 887-967 ช่วงการแย่งชิงอำนาจระหว่างพระจักรรรดิและตระกูลฟุจิวะระ

[แก้] ยุคเฮอังตอนปลาย ค.ศ. 967-1167

• ค.ศ. 967-1068 อำนาจการปกครองตกอยู่ในมือตระกูลฟุจิวะระอย่างสมบรูณ์

• ค.ศ. 1068-1156 องค์พระจักรพรรดิผู้สละราชย์ชิงอำนาจการปกครองกลับคืนมา

• ค.ศ. 1156-1167 การลุกฮือขึ้นแย่งชิงอำนาจของชนชั้นขุนศึก^[1]

[แก้] ศิลปะวัฒนธรรม

วัฒนธรรมที่เป็นรูปแบบของญี่ปุ่นโดดเด่นมากในสมัยเฮอัน ในศตวรรษที่ 9 ญี่ปุ่นยังคงรับวัฒนธรรมของราชวงศ์ถังอยู่ พุทธศาสนานิกายมิเคียว (密教 Mikkyou) กับการเขียนรูปประโยคแบบจีนแพร่หลายมาก พอเข้าสู่ศตวรรษที่ 10 หลังจากที่ญี่ปุ่นไม่ได้ติดต่อโดยตรงกับภาคพื้นทวีปแล้ว ได้เกิดวัฒนธรรมชนชั้นสูงที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะของญี่ปุ่นเอง วรรณกรรมที่เด่นในเวลานี้ อาทิ “โคะคินวะกะชู” (古今和歌集 Kokinwakashuu) เป็นหนังสือรวมกวีนิพนธ์ญี่ปุ่นเล่มแรกตามพระราชโองการของจักรพรรดิ (ในต้นศตวรรษที่ 10) “ตำนานเก็นจิ” (源氏物語 Genji Monogatari) นวนิยายเรื่องยาวที่นับว่าเก่าแก่ที่สุดเรื่องหนึ่งโลก (ประมาณต้นศตวรรษที่ 11) และ “มะคุระโนะโซชิ” (枕草子 Makura-no-sōshi) หนังสือข้างหมอน[1] (ประมาณ ค.ศ. 1000) วรรณกรรมเหล่านี้เขียนด้วยตัวอักษร คะนะ อีกด้วย ตั้งแต่ช่วงหลังศตวรรษที่ 10 เป็นต้นมา พุทธศาสนานิกายโจโดะ (浄土教 Joudo-kyo) ซึ่งมุ่งหวังความสุขในชาติหน้าเป็นที่นับถืออย่างแพร่หลายเช่นเดียวกับนิกายมิคเคียว ที่หวังผลประโยชน์เฉพาะในชาตินี้ และเราจะเห็นถึงความมีเอกลักษณ์แบบญี่ปุ่นปรากฏอยู่ในวรรณกรรมกับงานศิลปะ เช่น สถาปัตยกรรม การเขียนภาพ การแกะสลัก เป็นต้น

[แก้] ศาสนา

แม้ชาวญี่ปุ่นจะนับถือลิทธิชินโตมาแต่ดั้งเดิม แต่ก็รับศาสนาพุทธเข้ามาด้วยจากการรับวัฒนธรรมจากประเทศจีน และแพร่หลายไปทั่วญี่ปุ่นในยุคเฮอัง โดยแบ่งเป็น 2 ลิทธิใหญ่ๆคือ นิกายเท็นได และ ชินงอน

นิกายเท็นได เป็นพุทธนิกายแบบมหายานที่รับมาโดยตรงจากประเทศจีน นับถือปัทมสูตร[2] ( Lotus Sutra ) เป็นพระสูตรสำคัญ ส่วนนิกายชินงอน เป็นพุทธนิกายที่มีรากฐานจากพุทธศาสนาในประเทศอินเดียและทิเบต ก่อตั้งโดยพระคูไก

[แก้] สถาปัตยกรรม

รูปแบบสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นในยุคนี้คือ สถาปัตยกรรมแบบชินเด็ง (寝殿造 Shinden-zukuri) หลักๆจะประกอบด้วยเรือนหลัก ( Shinden ) และเรือนต่อขยายด้านตะวันตกและตะวันออก เชื่อมกับเรือนหลักด้วยทางเดินที่มีหลังคาคลุม เรือนหลักจะหันหน้าไปทางทิใต้ซึ่งเป็นทิศมงคลตามคติแบบจีน เรือนทางทิศเหนือนั้นจะจัดให้เป็นที่พำนักของภรรยาหลวงเสมอ ดังนั้นในสมัยนั้นเรียกภรรยาหลวงว่า คิตะโนะคะตะ (北の方 Kita-no-kata - ผู้ที่อยู่ทางทิศเหนือ ) ด้านหน้าเป็นสวนที่ประกอบด้วยสระน้ำ เกาะ เนินเขาจำลอง และสะพาน มีกำแพงดินล้อมรอบหมู่คฤหาสน์ทั้งหมด หลังคานิยมมุงด้วยเปลือกสนที่ซ้อนกันเป็นชั้นหนามากกว่ากระเบื้อง เพราะกระเบื้องแบบจีนนั้นไม่เหมาะกันอากาศของญี่ปุ่น พื้นจะเป็นพื้นไม้กระดาน ไม่มีเสื่อวาง เรือนด้านตะวันออกส่วนใหญ่จะมีทางเดินยาวเชื่อมสู่เรือนตกปลา (釣殿 Tsuri-dono) ที่สร้างเหนือลำธารหรือสระน้ำ

เรือนแบบชินเด็งแต่ละหลัง สามารถแบ่งห้องได้ตั้งแต่ 4 ห้องถึง 9 ห้อง โดยใช้ฉาก หรือ ราวผ้าม่านเป็นเครื่องกั้นหองตามขนาดความต้องการใช้งาน ห้องที่มีข้างฝาและประตูมิดชิดมี 1 ห้องเรียกว่า โมะยะ สถาปัตยกรรมแบบชินเด็งนี้จะเย็นสบายในฤดูร้อน แต่ในฤดูหนาวจะหนาวเย็นมาก^[2]

[แก้] เหตุการณ์ที่สำคัญ

• พ.ศ. 1337 (ค.ศ. 794) - ย้ายเมืองหลวงไปที่เฮอังเกียว (เมืองเกียวโตะในปัจจุบัน)
• พ.ศ. 1347 (ค.ศ. 804) - ส่งพระไซโช (最澄 Saichou) และ คูไก (空海 Kukai) ไปยังประเทศจีนในสมัยราชวงศ์ถังตามคำแนะนำของราชทูตญี่ปุ่น
• พ.ศ. 1348 (ค.ศ. 805) - พระไซโช เดินทางกลับญี่ปุ่น และก่อตั้งศาสนาพุทธ นิกายเทนได
• พ.ศ. 1349 (ค.ศ. 806) - พระคูไก เดินทางกลับญี่ปุ่น และก่อตั้งศาสนาพุทธ นิกายชินงอน
  • อำนาจของจักรพรรดิเริ่มสั่นคลอน จากการขึ้นมามีอำนาจของตระกูลฟูจิวาระ ที่ได้รับตำแหน่งสูงในราชสำนัก นอกจากนี้ยังได้อำนาจมาจากการไปแต่งงานกับเชื้อพระวงศ์ของจักรพรรดิด้วย
• พ.ศ. 1427 (ค.ศ. 884) - โมโททสึเนะ ฟุจิวาระ ได้รับแต่งตั้งเป็น คัมปากุ ตำแหน่งผู้สำเร็จราชการผู้อาวุโส ซึ่งเป็นตำแหน่งสูงสุดของขุนนาง และทำให้ตระกูลฟุจิวาระยึดครองอำนาจในราชสำนัก
• พ.ศ. 1437 (ค.ศ. 894) - มิจิซาเนะ สุงาวาระ (ซึ่งเป็นตระกูลที่จักรพรรดิทรงให้การอุปถัมภ์เพื่อยับยั้งการมีอำนาจของตระกูลฟูจิวาระ) ได้สั่งระงับการส่งทูตไปเมืองถังของจีน (เนื่องจากการเมืองในจีนกำลังวุ่นวาย) ส่งผลให้การรับวัฒนธรรมจากแผ่นดินใหญ่ยุติลงด้วย แต่ส่งผลทำให้อารยธรรมญี่ปุ่นเริ่มที่จะมีลักษณะและรูปแบบพิเศษเฉพาะเป็นของตนเอง
• พ.ศ. 1444 (ค.ศ. 901) - สุงาวาระ ถูกเนรทศไปอยู่ที่ดาไซฟุ เกาะคิวชู เนื่องจากถูกกล่าวหาว่ามีส่วนร่วมในการวางแผนล้มล้างการปกตรอง
  • มีการประดิษฐ์อักษรคานะ โดยพระคูไก ประกอบด้วยพยางค์ทั้งหมด 47 ตัว โดยดัดแปลงมาจากตัวอักษรของจีน และนำมาใช้กันอย่างกว้างขวาง นับเป็นการเปิดทางให้แก่งานเขียนที่มีรูปแบบเป็นของญี่ปุ่นอย่างแท้จริง และมีการใช้กันอย่างแพร่หลายแทนถ้อยคำสำนวนที่ยืมมาจากภาษาจีน
• พ.ศ. 1553 (ค.ศ. 1010) - ชิกิบุ มุราซากิ เขียนนิยายเรื่อง เกนจิ โมโนงาตาริ
• พ.ศ. 1559 (ค.ศ. 1016) - มิจินางะ ฟุจิวาระ ได้เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน และตระกูลฟุจิวาระได้ก้าวเข้าสู่ยุคแห่งความรุ่งเรือง
  • กลุ่มขุนนางที่ปกครองในส่วนภูมิภาคได้เริ่มตั้งตนเป็นหัวหน้าของพวกนักรบ หรือ พวกบูชิโด ที่เกิดจากการที่สมาชิกต่างๆของครอบครัวได้จัดตั้งองค์กรทางทหารของตนขึ้นมาทำการปกครองมณฑลต่างๆ
  • ในตอนปลายของศตวรรษที่11 ได้เกิดการต่อสู้ระหว่างกองทหารของพวกนักรบในมณฑลทางเหนือหลายครั้ง และตระกูลมินาโมโตะได้มีชื่อเสียงและอิทธิพลที่สุดในแถบคันโต
• พ.ศ. 1594 (ค.ศ. 1051) - โยริโยชิ มินาโมโตะ ได้ปราบปรามกลุ่มกบฎของตระกูลอาเบะที่โอชู
• พ.ศ. 1596 (ค.ศ. 1053) - หอนกฟินิกซ์ในวัดเบียวโดอิน ได้สร้างเสร็จสมบูรณ์
• พ.ศ. 1626 (ค.ศ. 1083) - โยชิอิเอะ มินาโมโตะ ได้ปราบปรามตระกูลคิโยฮาระที่โอชู
• พ.ศ. 1629 (ค.ศ. 1086) - จักรพรรดิชิรากาวะ เป็นจักรพรรดิองค์แรกที่สละบัลลังก์ออกบวช แต่ยังกุมอำนาจทางการเมืองอยู่เบื้องหลัง และต่อมาก็มีจักรพรรดิอีกหลายองค์ที่ทำเช่นเดียวกัน จักรพรรดิชิรากาวะได้แสวงหาวิธีการที่จะต่อต้านอิทธิพลของตระกูลมินาโมโตะ จึงได้แต่งตั้งคนในตระกูลไทระ เป็นที่ปรึกษาของพระองค์
• พ.ศ. 1699 (ค.ศ. 1156) - ศึกโฮเงน แสดงให้เห็นถึงความรุ่งเรืองและความมีอำนาจของชนชั้นนักรบ
• พ.ศ. 1702 (ค.ศ. 1159) - เกิดสงครามเก็มเป เป็นการต่อสู้ระหว่างตระกูลไทระ กับตระกูลมินาโมโตะ ผลคือตระกูลไทระเป็นฝ่ายชนะ และทำให้ตระกูลไทระ ขึ้นมามีอำนาจสูงสุดในราชสำนัก
• พ.ศ. 1713 (ค.ศ. 1170) - ตระกูลมินาโมโตะ กลับมามีอำนาจอีกครั้งในมณฑลทางภาคตะวันออก และเป็นถิ่นกำเนิดของพวกซามูไร
• พ.ศ. 1728 (ค.ศ. 1185) - ตระกูลไทระ ถูกทำลายล้างโดยตระกูลมินาโมโตะ ในศึกดันโนะอุระ^[3]

[แก้] อ้างอิง

1. ^ คุโระอิตะ คัตสึมิ, Kokoshi no Kenkyuu, หน้า 6
2. ^ [http://www.lizadalby.com/LD/TofM_archi.html" Heian 'a architecture "].โดย Lisa Dalby.tale of murasaki .
3. ^ " เหตุการณ์สำคัญสมัยเฮอัน ". โดย sss513002.ไทยกู๊ดวิว.