Het VMBO geldt zo langzamerhand als het afvoerputje van alle onderwijsproblemen. Maar niet op alle scholen gaat het slecht. In Het Onderzoek een portret van een school die wel voldoet. Waarom gaat het daar goed? En wat kunnen andere VMBO-instellingen ervan leren?
Muziek 11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Baggy Trousers
Titel CD : Het gevoel van ...... de 80's
Uitvoerende : Madness
Componist : McPherson / Fireman
Label : Dino
Labelnummer : 7243 5 38840 24
Duur : 2'44
Titel Track : Not for all the love in the world
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : The Thrills
Componist : Deasy
Label : Virgin Records
Labelnummer : 0724381652022
Duur : 3'36
Nummer : 1

In het buitenlanduur uitgebreid aandacht voor de verkiezingen in Irak op zondag. Met Max van der Stoel, als oud-VN-rapporteur voor de mensenrechten in Irak nog steeds betrokken bij de ontwikkelingen in dit land, een terug- en een vooruitblik. De Koerdische journalist en politicoloog Mariwan Kani stelt een bloemlezing samen uit de Iraakse kranten. Samen met Inaam Al-Jazaeri - een sji'itische Irakese - bespreekt hij de voorlopige uitslag, waarbij ze ook hun persoonlijke betrokkenheid benoemen.
Muziek 10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Studying stones
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Ani Difranco
Componist : Ani Difranco
Label : Righteous Babe Music
Labelnummer : PRO20422
Duur : 3'53
Nummer : 1

Afgelopen week werd hij verkozen tot de nieuwe Dichter des Vaderlands. De komende vier jaar mag Driek van Wissen daarom nationale en internationale evenementen poëtisch van commentaar voorzien. Wie is Van Wissen? Wie zijn zijn voorbeelden en wat verwacht hij van zijn taak? Een gesprek.
Muziek 09.00 - 10.00 uur
Titel Track : Blue
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Zucchero feat. Ilse Delange
Componist : Zucchero
Label : Universal
Labelnummer : 98704488
Duur : 4'03
Nummer : 1

Er is een grote herbeoordelingsoperatie aan de gang in de WAO sinds oktober vorig jaar; 320.000 mensen moeten opnieuw worden gekeurd. De regels die hun uitkeringspercentage bepalen zijn strenger gemaakt. De verwachting is dat per 1 april 2007, als de operatie beëindigd moet zijn, 80.000 mensen minder of geen uitkering zullen krijgen. Let wel: niet omdat ze minder ziek zijn geworden maar omdat de regeling strikter is gemaakt.

Argos onderzoekt hoe die herbeoordelingoperatie in de praktijk in zijn werk gaat. Daarvoor plaatste Argos een microfoon in de spreekkamer van een keuringsarts en in die van een arbeidsdeskundige.
---

De decembermoorden in Suriname in 1982 kwamen deze week weer volop in het nieuws, doordat een vertrouwelijk onderzoek van de Surinaamse justitie uitlekte naar verschillende Nederlandse media. Op 8 december 1982 werden vijftien critici van het toenmalige militaire regime in Suriname geëxecuteerd. Het vertrouwelijke dossier bevat verklaringen van ex-militairen waaruit blijkt dat de Surinaamse legerleider Desi Bouterse wel degelijk aanwezig was bij de moorden in Fort Zeelandia, en over het lot van de vijftien beschikte.

In mei 1996 maakte de Argos-redactie een reconstructie van de decembermoorden en sprak daarover met de Surinaamse ex-officier Glenn Azimullah, in 1982 commandant van één van de vijf compagniën waaruit het Surinaamse leger bestond. Azimullah vertelde in mei 1996 ook over de aanwezigheid van Bouterse bij de moorden in 1982. Azimullah was toen niet zelf in Fort Zeelandia, maar kreeg een rechtstreeks ooggetuigenverslag van Roy Horb. Horb was één van de 'groep van zestien' sergeanten, die in 1980 via een staatsgreep aan de macht waren gekomen in Suriname. In 1982 was Horb de tweede man in de Surinaamse militaire top, maar in de loop van het jaar was er tweespalt ontstaan tussen hem en Bouterse over de te volgen koers. Begin 1983 werd ook Horb vermoord.

In Argos de getuigenis van ex-officier Glen Azimullah over de gebeurtenissen in december 1982, waarover hij in 1996 voor het eerst vertelde.
---

Welke partijen doen er mee aan de verkiezingen in Irak? Waar staan ze voor? Wat is hun droom? Kunnen zij het land weer op de rails krijgen? Hoe willen ze het land tot een eenheid smeden? Maandag 24 januari tot en met vrijdag 28 januari besteden de samenwerkende omroepen van Radio 1 De Ochtenden (EO, VPRO, VARA) elke dag aandacht aan de verkiezingen in Irak op 30 januari 2005.

Koerdisch Irakees en politicoloog Mariwan Kanie neemt het laatste nieuws uit de Irakese media door.
Daarna klimmen Nederlandse vertegenwoordigers van de Irakese partijen op de 'zeepkist'. Elke dag krijgt een andere partij de kans zich te presenteren en te vertellen waarom zij wel een oplossing hebben voor de problemen in Irak:

"De toekomst van Irak heeft een stem: úw stem!" Dit is de slogan waarmee Irakezen over de hele wereld worden opgeroepen naar de stembus te gaan. Veel moeite hoeven de organisatoren niet te doen; de meeste vluchtelingen en asielzoekers uit Irak hebben nog nooit vrije verkiezingen meegemaakt en willen graag meebeslissen over de toekomst van hun land.

Ongeveer veertigduizend stemgerechtigden kunnen vrijdag tot en met zondag stemmen in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle. Ook vanuit België komen de Koerden, Shiieten, Assyriërs en andere Irakezen naar ons land. Op wie gaan ze stemmen? Deze week geeft De Ochtenden aan vijf Irakese politieke partijen een minuut zendtijd om hun campagnespeech te houden. Vandaag het standpunt van een Soeniet; een ingewikkelde kwestie! Reportage van Matthea Vrij.
---

In Iran wonen 133.000 stemgerechtigde Irakezen. Het IOM, de Internationale Organisatie voor Migratie die de Iraakse verkiezingen in veertien landen buiten Irak organiseert, liet weten dat in Iran de opkomst tijdens het registratieproces zeer hoog was. Dat proces is inmiddels afgerond.

Het IOM organiseert in opdracht van de Onafhankelijke Kiescommissie in Irak het registreren, stemmen en tellen van de stemmen. In de religieuze stad Qom, op tweëeneenhalf uur rijden van Teheran is vandaag het stemmen begonnen. Een gesprek met het hoofd van het veldkantoor in Qom, Ans Zwerver.
---

Tienduizenden waarnemers zullen het proces van de verkiezingen aanstaande zondag nauwlettend in de gaten houden. De waarnemers zijn de afgelopen maanden opgeleid door de Verenigde Naties en ruim honderdvijftig NGO's die het democratiseringsproces begeleiden. Eén van die organisaties is het Iraqi Election Information Network dat als platform dient voor de reacties van alle NGO's. De woordvoerder Rajab al Anie spreekt namens zijn tienduizend mensen, die vanaf vandaag door heel Irak verspreid zijn, om met hun waarnemingen te beginnen. Mariwan Kanie sprak met al Anie en vroeg met welke instructies zijn mensen het veld zijn ingestuurd.
---

In de noordelijke stad Mosul is de conservatieve Soenitische gemeenschap sterk vertegenwoordigd. De spanningen zijn er groot en drie medewerkers van de Iraakse Kiescommissie zijn ontvoerd.
Stefan Zaklin is een Amerikaanse fotojournalist en zit al een jaar in Irak. Op dit moment zit Zaklin in de noordelijke stad Mosul, die beschouwd wordt als één van de gevaarlijkste steden van Irak. Voor zijn aankomst in Mosul zat Zaklin een aantal weken in Fallujah. Hij oefent zijn werk uit onder bescherming van het Amerikaanse leger. Fieneke Diamand vroeg aan Zaklin hoe hij de dagen doorbrengt.
---

Na vijftien jaar discussiëren heeft de Partij van de Arbeid eindelijk weer een nieuw beginselprogramma. Morgen wordt het op het partijcongres besproken. Maar inmiddels heeft het manifest al veel kritiek uit eigen kring gekregen: het zou te onduidelijk en niet links genoeg zijn. Vooraanstaande partijleden, het wetenschappelijk bureau van de partij en de linkse denktank Waterland keerden zich allemaal tegen het nieuwe beginselprogramma. En gisteren voegde zich daar ook een lid van de PVDA-Tweede Kamerfractie bij: Diederik Samson. In een ingezonden stuk in de Volkskrant verweet hij zijn partij met dit manifest een opvallend liberale koers en een halfslachtige toon.
---

Kenneth Nelson is buurtconciërge in één van de tien wijken van Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. Een stadsdeel in Amsterdam-West, dat negatief in het nieuws kwam omdat Mohammed B. er woonde.

Officiëel heeft Kenneth als taak scheve stoeptegels en kapotte straatverlichting aan te pakken. Maar hij doet meer: Hij probeert zoveel mogelijk problemen van zijn buurtgenoten op te lossen. Hij schrijft hun brieven, belt hun dokters en woningbouwverenigingen en helpt hun zonen met huiswerk.

In aflevering drie - en tevens de laatste aflevering van de serie - bezoekt de buurtconciërge samen met Teun van de Keuken een paar huizen die door tocht en schimmel worden geteisterd.
---

'Terroristen die uit overtuiging de rechtsorde omverwerpen, zijn volledig toerekeningsvatbaar in tegenstelling tot criminelen bij wie dat niet altijd duidelijk is', zegt Prof. Mr. Simon Stolwijk, hoogleraar strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam. 'Denk je daar anders over, dan neem je terroristen niet serieus'.
---

Steeds meer Nederlandse gemeenten zetten werklozen die een bijstandsuitkering aanvragen onmiddellijk aan het werk. Zogenoemde 'work first'-projecten zijn als paddestoelen uit de grond geschoten. Het Onderzoek
maakt de balans op van arbeids-reïntegratie naar Amerikaans model.
Zie ook: www.waocafe.nl/

'De toekomst van Irak heeft een stem - úw stem!' Dat is de slogan waarmee Irakezen over de hele wereld naar de stembus worden getrokken. Veel moeite hoeven de organisatoren niet te doen; de meeste vluchtelingen en asielzoekers uit Irak hebben nog nooit vrije verkiezingen meegemaakt en willen graag meebeslissen over de toekomst van hun land. Ongeveer 40 duizend stemgerechtigden kunnen van vrijdag tot en met zondag stemmen in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle. Ook vanuit Belgie komen de Koerden, Sjiiten, Assyriers en andere Irakezen naar ons land toe.
Op wie gaan ze stemmen? Deze week geeft Radio 1 aan vijf Irakese politieke partijen elk een minuut zendtijd om hun campagnespeech te houden. Collega Matthea Vrij staat bij het spreekgestoelte met vanochtend naast haar een vertegenwoordiger van de Chaldo-Assyriers. Ze doen mee aan de 'Lijst Rafidain'...
Beluister via de link hiernaast eerdere afleveringen.
Marseille is, na Londen en Parijs, de derde joodse gemeenschap van Europa. Er wonen 80.000 joden temidden van een bevolking, die naast Fransen, voor een aanzienlijk deel uit Noordafrikanen bestaat. Sinds de tweede Intifadah is de spanning tussen de joodse en de Noordafrikaanse gemeenschap toegenomen. De Franse joden zijn op hun hoede. De Nederlandse Rabbijn Leo de Smitt kwam 33 jaar geleden in Marseille wonen. De Smitt leidt Elsbeth Gruteke rond in St. Marguerite, waar hij zijn werk 33 jaar geleden begon.

Waarom sluit iemand die opgroeit in een gereformeerd boerengezin zich aan bij de CPN? En waarom gaat iemand die zich jarenlang met hart en ziel voor de vakbeweging heeft ingezet, ineens topfuncties in het Nederlandse bedrijfsleven bekleden? Zomaar wat vragen in Het Interview aan Ella Vogelaar, voormalig vice-voorzitter van de FNV en inmiddels één van de machtigste vrouwen in het Nederlandse bedrijfsleven.
Lees meer in 'Ella Vogelaar, bestuurlijke workaholic met spannende belangen'
'De toekomst van Irak heeft een stem - úw stem!' Dat is de slogan waarmee Irakezen over de hele wereld naar de stembus worden getrokken. Veel moeite hoeven de organisatoren niet te doen; de meeste vluchtelingen en asielzoekers uit Irak hebben nog nooit vrije verkiezingen meegemaakt en willen graag meebeslissen over de toekomst van hun land. Ongeveer 40 duizend stemgerechtigden kunnen van vrijdag tot en met zondag stemmen in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle. Ook vanuit Belgie komen de Koerden, Sjiiten, Assyriers en andere Irakezen naar ons land toe.
Op wie gaan ze stemmen? Deze week geeft Radio 1 aan vijf Irakese politieke partijen elk een minuut zendtijd om hun campagnespeech te houden. Collega Matthea Vrij staat bij het spreekgestoelte met vanochtend naast haar een vertegenwoordiger van de Chaldo-Assyriers. Ze doen mee aan de 'Lijst Rafidain'...
Bijna twee weken lang trekken vijftien Ethiopische jongeren langs Nederlandse scholen.
Ze zijn uitgenodigd door de christelijke hulporganisaties Icco, Edukans en Kerkinactie. De Ethiopische studenten zijn in hun eigen land aktief betrokken bij aidspreventieprogramma's. Deze week lichtten ze Nederlandse jongeren voor over de ziekte die al talloze Ethiopiers het leven kostte. Richard Groenenboom woonde deze week een les bij voor vierdejaars VMBO-leerlingen op een christelijke school op Urk.
Lees meer via de link hiernaast.

Terugblik op Titan

Ondanks enkele mislukte foto's lijkt de ruimte-missie naar de Saturnusmaan Titan een doorslaand succes. In Noorderlicht maken twee astronomen de balans op: Rens Waters, hoofddocent sterrenkunde aan de Universiteit van Amsterdam en Henk Olthof, werkzaam bij de Europese ruimtevaart-organisatie ESA-Estec. Rob van Hattum spreekt met hen.

---

Berichten uit Antarctica

Ruim twee weken geleden vertrok een groep wetenschappers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, kortweg NIOZ, naar de Zuidelijke Oceaan bij Antarctica. Ze onderzoeken waarom er daar zo weinig algen groeien. Algen zijn essentieel voor de voedselketen in zee, en spelen bovendien een belangrijke rol in de regulering van het klimaat.

Vorige week kon u bij Noorderlicht horen hoe ze zich voorbereiden op deze reis, die ongeveer 7 weken gaat duren. Inmiddels zitten ze op volle zee en zijn ze druk met het uit de oceaan halen van watermonsters. Annemieke Smit belt ze op het Franse onderzoeksschip "Marion Dufresne", om te horen hoe het ze vergaat.

Noorderlicht zal proberen om iedere week contact te houden met de expeditieleden, om te horen wat er zich aan boord van het schip afspeelt. In de tussentijd kunt u zich ook op de hoogte stellen van hun wederwaardigheden, op het webdagboek dat de onderzoekers voor Noorderlicht bijhouden (zie link).

---

Go vs Computer

Na de klinkende overwinning op schaakgrootmeester Kasparov, heeft de computer een nieuwe tegenstander gevonden: het oude Oosterse bordspel 'Go'.

Go ziet er bedrieglijk eenvoudig uit: een vierkant bord verdeeld in vlakken, met zwarte en witte stenen op de snijpunten van de lijnen. Toch konden computers Go niet verslaan... Tot promovendus Erik van der Werf zich ermee bemoeide. Hij slaagde er als eerste in om een eenvoudige variant van Go met de computer op te lossen, op een bord van 5x5. Robert Rehm, oud Nederlands Go-kampioen, daagde het nieuwe programma uit voor een digitaal duel.

Een verslag van Sam Verhaert.
***

Promotie ir. Erik C.D. van der Werf
Universiteit Maastricht, Faculteit der Algemene Wetenschappen.
Titel: "AI techniques for the game of Go".
Promotor: Prof.dr. H.J. van den Herik; Co-Promotor: Dr.ir. J.W.H.M. Uiterwijk.
Donderdag 27 januari 2005, 14.00 uur.

-----

Buiten de wetenschap: Beperking van de ww-uitkering

Voor 1 april moeten de werkgevers en vakbonden met een advies komen bij het kabinet over de ww. Op dit moment zitten werkgevers en vakbonden nog in de onderhandelingsfase, maar toch legt de FNV nu een voorstel aan zijn achterban voor over de duur en hoogte van de ww. De ww-uitkering zal in duur en hoogte beperkt worden. Beperking van de uitkering is een unicum in de geschiedenis van de vakbeweging of niet? Gesprek met FNV-bestuurder Ton Heerts.

Welke partijen doen er mee aan de verkiezingen in Irak? Waar staan ze voor? Wat is hun droom? Kunnen zij het land weer op de rails krijgen? Hoe willen ze het land tot een eenheid smeden? Maandag 24 januari tot en met vrijdag 28 januari besteden de samenwerkende omroepen van Radio 1 De Ochtenden (EO, VPRO, VARA) elke dag aandacht aan de verkiezingen in Irak op 30 januari 2005.

Koerdisch Irakees en politicoloog Mariwan Kanie neemt het laatste nieuws uit de Irakese media door.
Daarna klimmen Nederlandse vertegenwoordigers van de Irakese partijen op de 'zeepkist'. Elke dag krijgt een andere partij de kans zich te presenteren en te vertellen waarom zij wel een oplossing hebben voor de problemen in Irak:

"De toekomst van Irak heeft een stem: úw stem!" Dit is de slogan waarmee Irakezen over de hele wereld worden opgeroepen naar de stembus te gaan. Veel moeite hoeven de organisatoren niet te doen; de meeste vluchtelingen en asielzoekers uit Irak hebben nog nooit vrije verkiezingen meegemaakt en willen graag meebeslissen over de toekomst van hun land.

Ongeveer veertigduizend stemgerechtigden kunnen vrijdag tot en met zondag stemmen in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle. Ook vanuit België komen de Koerden, Shiieten, Assyriërs en andere Irakezen naar ons land. Op wie gaan ze stemmen? Deze week geeft De Ochtenden aan vijf Irakese politieke partijen een minuut zendtijd om hun campagnespeech te houden. Verslaggeefster Matthea Vrij staat bij het spreekgestoelte... Vandaag is aan de beurt shiiet Hussain Alkhateeb. Hij spreekt namens de Verenigde Irakese Coalitie.
---

In Iran wonen 133.000 stemgerechtigde Irakezen. Het IOM, de Internationale Organisatie voor Migratie die de Iraakse verkiezingen in veertien landen buiten Irak organiseert, liet weten dat er tot afgelopen zaterdag achtenveertigduizend Irakezen zich hebben laten registreren. Het IOM noemt de opkomst in Iran - vergeleken met andere landen - erg goed.

Het IOM organiseert in opdracht van de Onafhankelijke Kiescommissie in Irak het registreren, stemmen en tellen van de stemmen. In de religieuze stad Qom, op tweëeneenhalf uur rijden van Teheran, is de opkomst het hoogst. Een gesprek met het hoofd van het veldkantoor in Qom, Ans Zwerver.
---

In Irak lijken de parlementsverkiezingen nu toch echt door te gaan. De in Nederland woonachtige Irakezen konden zich vanaf gisteren laten registeren om op 30 januari hun stem te kunnen uitbrengen. In Irak woont en werkt het Nederlandse journalistenechtpaar Anneke van Ammelrooy en Ismael Zayer. Zijn de Irakezen al begonnen met campagne voeren?
---

Vanavond zal LPF-kamerlid Hilbrand Nawijn in Antwerpen een toespraak houden op de nieuwjaarsreceptie van het Vlaams Belang - voorheen Vlaams Blok. Nawijn is niet de enige in Nederland die de dialoog zoekt met deze extreem-rechtse partij. Ook de PvdA verklaarde onlangs het debat met die partij niet langer uit de weg te gaan. Wat betekent deze Nederlandse toenadering voor een partij die in eigen land angstvallig buiten de macht gehouden wordt? In de studio is Rinke van den Brink, kenner van extreem-rechts in Europa.
---

Ruim twee weken nadat een motorjacht over de stuw van Borgharen stortte, wordt nog steeds gezocht naar het lichaam van één van de opvarenden. Gesprek met brandweercommandant Kees van Raak.
---

Als alles goed gaat worden in de gemeente Lochem later dit jaar maar liefst honderd kunstkoeien geplaatst, verspreid over de gemeente. Het is de bedoeling dat de kunstkoeien de samenhang tussen de twaalf dorpen in de nieuwe gemeente gaan bevorderen. De nu nog maagdelijk witte koeien van polyester moeten door bedrijven en particulieren worden gekocht. Wie voor achthonderdenvijftig euro een Lochemer kunstkoe koopt, mag 'm naar hartelust beschilderen. De koper promoot daarmee niet alleen de gemeente Lochem maar ook de plaatselijke kinderboerderij die met de opbrengst speeltoestellen voor minder valide kinderen wil aanschaffen. Gesprek met de bedenker van het project, Ada Niels, ze is eigenaar van kinderboerderij Strubbert in Lochem.
---

Interview met Anja Brink, korpschef van de politie in Noord-Holland-Noord. Over het bevorderen van veiligheid, haar deelname aan het initiatief 'nederlandnietkapottekrijgen.nl', de commotie over de tasjesroof met dodelijke afloop en het verschil met de aandacht voor de steekpartijen in Alkmaar.
---

Waar het om gaat is dat Joop Linthorst, de bestuursvoorzitter van de uitkeringsinstantie UWV, in zijn nieuwjaartstoespraak openlijk scherpe kritiek uitte op zijn medewerkers. Teun van de Keuken spreekt met hem.
---

Onze samenleving is multicultureel en het leger wil niet achterblijven. De landmacht, luchtmacht en de marine werven, en hebben de afgelopen jaren actief geworven, onder allochtone Nederlanders. Daarmee is het percentage moslims in de krijgsmacht flink toegenomen. Maar is Defensie wel ingespeeld op de geloofsgewoonten van de moslims? Waarom heeft iedere gelovige militair - van jood tot hindoe - een geestelijk verzorger, maar is er nog steeds geen leger-imam?
"De christelijke traditie wordt in Nederland op 'enthousiaste wijze uitgeroeid.'" Dat is althans de constatering van Hans Hillen, voorzitter van het College van Zorgverzekeringen en oud-Tweede Kamerlid van het CDA. Een gesprek.
Muziek 11.00 - 12.00 uur
Titel Track : In the amry now
Titel CD : Hits of ....... 85+86
Uitvoerende : Status Quo
Componist : Bolland / Bolland
Label : Polydor
Labelnummer : 515011-2
Duur : 3'00
Nummer : 13
Titel Track : Circus on the moon
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Bruce Hornsby
Componist : Hornsby, B.R.
Label : Columbia
Labelnummer : promo
Duur : 4'18
Nummer : 1

Elk jaar emigreren meer Franse joden vanuit Frankrijk naar Israel.Een van de redenen voor die emigratie is de toename van anti-semitische incidenten in Frankrijk. Een toename die een directe relatie heeft met het uitbreken, in 2000, van de tweede Intifadah in Israel en de Palestijnse gebieden. Marseille is de stad met de grootste joodse gemeenschap in Frankrijk. 80.000 joden wonen er temidden van een bevolking die voor een aanzienlijk deel bestaat uit Noord-Afrikanen. Hoe verloopt dat samenleven? Vandaag deel 1 van een serie over de joodse gemeenschap in Marseille.
Een jaar lang zwaait Michal Saakasjvili nu de scepter over Georgië. Wat is er terechtgekomen van zijn beloften om armoede en curruptie aan te pakken en de relatie met Abchazië en Zuid-Ossetië te normaliseren? We praten erover met de antropologe dr. Francouise Companjen, die deze Kaukasische republiek intensief volgt.
Muziek 10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Como Siento Yo Soledad
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : The Gispy Kings
Componist : Xavier Padilla / The Gispy Kings
Label : Sony Music
Labelnummer : SAMPCS13893
Duur : 1
Nummer : 3'18

,,Nog altijd
Ik pendel door de nacht van uur naar uur
slapend en wakend, huiverend van pijn
dromen zijn korte monsters.
Huilend houd ik mijn handen voor het vuur
van angst, verlies en dood
en wonden van verdriet.
Dit moet een overlevend leven zijn
maar door de lange jaren blijft de trein
haar sporen kerven in mijn huid.
Uitgeput schreeuw ik het daglicht wakker.''
Mevrouw Goldstein-van Cleef (1921) schreef dit gedicht. Ze vergezelt koningin Beatrix niet bij de herdenking van de bevrijding van Auschwitz 60 jaar geleden. ,,Ik heb in het concentratiekamp Auschwitz gezeten. Ik breng het niet op om met alle herinneringen terug te gaan naar die plaats. Ik denk dat ik niet op de been zou blijven,'' vertelt ze aan verslaggever Steven Emmens.
,,Door verraad ben ik daar terechtgekomen in september 1944. Het kamp werd bevrijd op 8 mei 1945. De ervaring van die gevangenschap raak ik niet kwijt. Je kunt misschien zeggen dat ik in zekere zin nog niet bevrijd ben van Auschwitz''.
Begin jaren veertig begon Ronnie op 19-jarige leeftijd te schrijven voor ondergrondse kranten. Ook vervoerde zij Joden naar onderduikadressen. Het gezin Van Cleef droeg geen davidster en bewoog zich met valse papieren in het openbare leven. In 1944 werd de koerierster Ronnie verraden en belandde via Kamp Westerbork in Auschwitz, waar ze Anne Frank en haar moeder ontmoet heeft.
In het leven van mevrouw Goldstein spelen herinneringen aan 'de ergste plek van de wereld' haar nog altijd parten. 'Nog altijd' heet haar boek met gedichten en tekeningen over jeugd, verzet, concentratiekampen en het leven daarna.
Vooral de emoties angst en beklemming spreken uit de pentekeningen die ze maakte in de jaren vijftig. De sobere tekeningen hebben een kinderlijk directe stijl en zeggingskracht. ,,Op één van de tekeningen staat een cirkel met een mens erin. Een roofdier en een mens proberen in te breken in die cirkel. En zo voelde het ook: we voelden ons doorlopend bedreigd. Het voelde alsof moeders met kinderen besprongen werden door roofdieren.''
Ronnie Goldstein publiceerde drie dichtbundels: Buitendraads (1979), De zilveren vrouw (1984) en Een hoed vol liefde (1990). Haar gedichten zijn permanent te zien in het herinneringscentrum van kamp Westerbork.
Boekgegevens:
Nog altijd - Saar Roelofs/Ronnie Goldstein-van Cleef. uitgeverij Ten Have, ISBN 90 - 259 - 5472-3

1. Bekijk de pentekeningen van mevrouw Goldstein via de link aan de rechterkant van de pagina.
2. Beluister het gesprek van Ronnie Goldstein-van Cleef en Steven Emmens.
3. Radiodocumentaire van de Humanistische Omroep over Ronnie Goldstein-van Cleef van vrijdag 27 augustus 2004. De uitzending kan beluisterd worden.
4. Bekijk zes tekeningen van Ronnie Goldstein-van Cleef, waaronder die met de cirkel.
5. Bekijk de Journaalreportage over de laatste reis van Anne Frank en de tentoonstelling in Westerbork. Ronnie Goldstein-van Cleef zat in het allerlaatste transport vanuit Westerbork.

Muziek 09.00 - 10.00 uur
Titel Track : I still cry
Titel CD : Livin' on love
Uitvoerende : Ilse De Lange
Componist : Miller
Label : WEA
Labelnummer : 8573 85497 2
Duur : 4'37
Nummer : 5

Slag om Fallujah

De regering-Balkenende besloot deze week de Nederlandse bijdrage aan de stabilisatiemacht in Irak per 15 maart terug te trekken. Regeringspartij VVD heeft daar grote problemen mee en de Tweede Kamer vergadert er volgende week over. Maar wat is het karakter van die stabilisatiemacht waaraan Nederland deelneemt?

In Argos behandelen we die vraag aan de hand van de meest gecompliceerde militaire operatie sinds de val van Saddam Hussein: het schoonvegen van Fallujah. De Amerikaanse persfotograaf Stefan Zaklin geeft een exclusief ooggetuigenverslag. Hij trok als 'embedded' journalist mee met Amerikaanse troepen naar Fallujah, dat voor de onafhankelijke pers hermetisch was afgesloten. Defensiedeskundige Rob de Wijk geeft een analyse van de slag om Fallujah en de betekenis daarvan voor de rol die Europese landen zoals Nederland kunnen spelen. De Wijk publiceert volgende maand een boek over de beperkingen van de inzet van militaire macht.
---

Haagse tramtunnel-soap

TNO gaat nieuw onderzoek doen naar de veiligheid van de Haagse tramtunnel. Op 4 punten moet bekeken worden of de tunnel daadwerkelijk veilig is. Dat is de uitkomst van het gesprek dat brandveiligheidsdeskundigen een week geleden voerden met de gemeente Den Haag. Deze deskundigen werden door de gemeente uitgenodigd nadat zij in eerdere uitzendingen van Argos kritiek hadden geleverd op de veiligheid van de tunnel. Met name het ontbreken van nooduitgangen om de 60 meter was hen een doorn in het oog.

Eergisteren vertelde de verantwoordelijk wethouder Bruins bij de regionale omroep RTV-West echter dat de tunnel volgens de Haagse brandweer volkomen veilig is. Alleen de bewegwijzering in die tunnel verdiende volgens hem nadere beschouwing door TNO.

Vandaag in Argos vertelt een van de veiligheidsdeskundigen, ingenieur van Herpen, over het gesprek dat hij afgelopen vrijdag had met de gemeente en het opmerkelijke vervolg op het gesprek.
---

Versiercursus

De deelgemeente Rotterdam Centrum wil Marokkaanse jongeren cursussen versieren aanbieden, toegespitst op jongens. Een gesprek met Harald Bergmann, voorzitter van de deelraad.

Vrijdag begint George W. Bush aan zijn nieuwe ambtstermijn. Volgens de Amerikaanse journalist Seymour Hersh in het tijdschrift The New Yorker heeft de nieuwe Bush administratie zijn lange termijn strategie voor het Midden-Oosten niet gewijzigd. Ondanks de slechte situatie in Irak wordt de harde lijn van de neo-conservatieven onverminderd voortgezet en krijgt het Pentagon met minister van defensie Rumsfeld daarin een prominente rol. Tegelijkertijd wordt de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Condoleeza Rice op charme offensief de wereld ingestuurd. Meer dialoog en diplomatie luidt het devies. De Verenigde Staten staan op ieder continent achter de onderdrukte volkeren, zei ze op een persconferentie. En uit haar handtas kwam prompt een nieuw lijstje landen tevoorschijn die model staan als voorposten van de tyrannie.

Hoe vallen harde lijn en diplomatie met elkaar te lijmen? En wat hebben tyrannieen als Iran en Wit-Rusland met elkaar gemeen? En vallen de Europeanen te paaien met de goede voornemens van Rice? Fred Stroobants en Rik Coolsaet van het Belgische Instituut voor Internationale Betrekkingen buigen zich over de contradicties van het nieuwe buitenlandbeleid van Bush.

Inauguratie George Bush

Journalist Michiel Vos woont en werkt in Amerika. Hij heeft tijdens de afgelopen verkiezingscampagne meegewerkt aan de documentaire van zijn partner Alexandra Pelosi over Kerry - het verliezende kamp dus. Gisteren was hij aanwezig bij de winnaar: want vanwege zijn familiebanden met de leader van de Democraten in het huis van afgevaardigden, was hij uitgenodigd om de inauguratieplechtigheid van president Bush bij te wonen.
---

Psychische klachten op het werk

Werkgevers hebben te weinig aandacht voor psychische problemen van hun werknemers, waardoor de kans op struktureel ziekteverzuim groot blijft. Dat is een van de conclusies van het rapport 'Een gebroken been is toch gemakkelijker', over de aanpak van verzuim door psychische problemen.

Een gesprek met Peter van Lieshout, voorzitter van de Werkgroep Psychische Klachten die in opdracht van het ministerie rapporteert aan minister De Geus. En een reactie van Jan de Jong van het Bureau Beroepsziekten van de FNV.
---

De buurtconcierge - 2

Kenneth Nelson is buurtconcierge in wijk 8 van Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. Een armoedig stadsdeel in Amsterdam-West, dat negatief in het nieuws kwam omdat Mohammed B. er woonde.

Officiëel heeft Kenneth als taak scheve stoeptegels en kapotte straatverlichting aan te pakken. Maar hij doet meer: Hij probeert zoveel mogelijk problemen van zijn buurtgenoten op te lossen. Hij schrijft hun brieven, belt hun dokters en woningbouwverenigingen en helpt hun zonen met huiswerk.

In deel twee van de serie pakt Kenneth, gevolgd door verslaggever Teun van de Keuken, één van de grootste ergernissen van de buurt aan: Vuilnis. En hij komt met een oplossing: de broodcontainer.

Gisteren meldden de Samenwerkende hulporganisaties paginagroot in de landelijke dagbladen de eindstad van de actie voor de slachtoffers van de tsunami. De acht Samenwerkende hulporganisaties verdelen de 146 miljoen euro. Tien procent van het totaalbedrag wordt verdeeld onder de zogeheten 'gastdeelnemers'. Dat zijn organisaties die wel een belangrijke rol in de hulpverlening spelen, maar geen lid zijn van de samenwerkende hulporganisaties. Waarom zijn er maar acht deelnemers aan SHO? Willen andere hulporganisaties geen lid worden? En als ze dat wel willen, waarom kunnen ze dat niet? Wat zijn de criteria voor lidmaatschap? En is de huidige verdeelsleutel voor nationale hulpacties wel zo effectief?
11.00 - 12.00 uur
Titel Track : The blowers daughter
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Damien Rice
Componist : Damien Rice
Label : 14th Floor Records
Labelnummer : PRO15716
Duur : 3'34
Nummer : 1

Ierland gaat over op de kilometer. Tot op heden werden afstanden zowel in mijlen als in kilometers aangegeven. De overstap gaat niet zonder slag of stoot.
Feest in Washington vandaag, want president Bush wordt vandaag opnieuw beëdigd als de president van de Verenigde Staten. Hij won met de grootste absolute cijfers ooit. Er moeten dus veel stemmers te vinden zijn, die zijn overgelopen van de democraten naar Bush. In de staat Ohio was de slag tussen Bush en Kerry het hevigst. Correspondent Marjan Moolenaar ging daar op zoek naar de nieuwe Bush-stemmers.
Wat willen de Bush-kiezers eigenlijk in die vier komende jaren gerealiseerd zien? Wat is hun agenda? En stemt die overeen met van president Bush? Wordt het verzilveren of een teleurstelling? Over de achterban van Bush een gesprek met twee gasten. Rudi Rotthier, reisjournalist en als goed reiziger onderweg. Daarna over de OEfour more years¹ en de agenda van de achterban van Bush met hoogleraar James Kennedy, verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.
10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Daughters
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : John Mayer
Componist : John Mayer
Label : Columbia
Labelnummer : promo
Duur : 3'56
Nummer : 1

Het gebruik van de anticonceptiepil daalt gestaag sinds de pil uit het ziekenfondspakket is gehaald. Organisaties als de Rutgers Nisso Groep maken zich zorgen en verwachten meer tienerzwangerschappen en ­abortussen. Volgens hoogleraar gyneacologie Bart Fauser is de pil echter niet meer van deze tijd. Het gebruik van de pil is volgens hem hetzelfde als een mug met een moker te lijf gaan. Waarom geven we gezonde vrouwen dagelijks zo'n grote dosis hormonen, is zijn vraag. Het is wat hem betreft tijd voor nieuwe wegen, zegt hij vandaag in een oratie aan het Utrechts Medisch Centrum. De pil naar de prullenbak, maar dan?
In januari 1985 ontstond in Amsterdam een uniek initiatief voor vrijwilligerswerk. Een aantal 50-plussers besloot jonge stadsgenoten de weg te wijzen in de hindernisloop, die het leven soms kan zijn. Inmiddels is de organisatie twintig jaar oud, en nog lang niet levensmoe. Nog steeds worden nieuwe ideeën bedacht en groeit het aantal deelnemers. Verslaggever Maarten Hagg zocht de oprichter, Wout van Doornik, van de vrijwilligersclub op in het Amsterdams Historisch Museum, waar de medewerkers werden geïnstrueerd voor weer een nieuw project...
Zie voor meer info: www.gildeamsterdam.nl/
09.00 - 10.00 uur
Titel Track : Feeling good
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Michael Bublé
Componist : Leslie Bricusse / Anthony Newley
Label : 143 Records / Reprise Records
Labelnummer : PRO 15263
Duur : 3'56
Nummer : 1
Titel Track : Hold me now
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : The Polyphonic Spree
Componist : Tim DeLaughter
Label : Good Records
Labelnummer : CDPOLY1
Duur : 3'08
Nummer : 1

Expeditie Alg

Algen reguleren het klimaat op aarde en zijn essentieel voor het leven in de oceaan. Tijdens een expeditie in de Zuidelijke Oceaan (bij de zuidpool) onderzoeken vijf Nederlandse wetenschappers hoe algen het beste groeien. De hoeveelheid ijzer in het water staat daarbij centraal, omdat dat de belangrijkste voeding is voor algen.

De Nederlandse delegatie is verbonden aan het het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en bestaat uit twee biologen, een biochemicus, een chemicus en een chemisch analist. Inmiddels zijn ze op weg richting eilandengroep Kerguelen, waar ze de metingen gaan uitvoeren.

Verslaggever Annemieke Smit volgde de onderzoekers in de voorbereidingen.

***

Voor Noorderlicht houden de onderzoekers een webdagboek bij van de ontwikkelingen op onderzoeksschip Marie Dufresne. In Expeditie Alg kunt u kijken naar foto's van babyvulkanen op vertrekpunt Réunion en lezen over de eerste rampen aan boord ((zie: derde link).

-----

NIEUWSBERICHTEN

De seksbom en andere briljante plannen van het Amerikaanse leger

Chemische wapens die niet dodelijk zijn, maar wel de discipline en de moraal van de vijand ondermijnen. Dat was het doel van een geheim onderzoeksplan van de Amerikaanse Luchtmacht, waarvoor zij in 1994 geld vroeg aan het Pentagon.
Een van de ideeën van de onderzoekers was het ontwikkelen van een seksbom, die een onweerstaanbare seksuele aantrekkingskracht zou veroorzaken tussen de vijandelijke soldaten. Homoseksueel gedrag zou volgens de onderzoekers een "onsmakelijke maar niet levensbedreigende aanslag op de vijandelijke troepen opleveren".
Ook schreven ze over stoffen die wespenzwermen of ratten zouden aantrekken, en een middel dat slechte adem veroorzaakt. Dat laatste zou enorm helpen bij het identificeren van "bad guys" die infiltreren in de burgerbevolking.
The Sunshine Project, een organisatie die biologische wapensprogramma's aan het licht wil brengen, heeft de geheime documenten onlangs via internet openbaar gemaakt, ondanks protesten van het Amerikaanse leger. Het is niet bekend of het Pentagon ooit over de brug is gekomen met de gevraagde 7,5 miljoen dollar steun aan het onderzoek. En daarmee blijft het ook een raadsel of het Amerikaanse leger nu wel of niet beschikt over een echte seksbom.
***

Meer informatie over de seksbom en overige berichten over:

1. Slimme kraaien en de

1. Nutteloze bruidsschat

...vindt u bij Noorderlog en Nieuws (bovenste twee links).

-----

Doe-het-zelf-virus

Een doorbraak in de 'synthetische biologie' maakt het makkelijker om DNA op de goede volgorde te leggen, en zo een virus in elkaar te knutselen. De nieuwe techniek, die beschreven staat in het tijdschrift Nature, moet het aaneenschakelen van DNA sneller en vooral goedkoper maken.

Synthetische biologen proberen om bestaande organismen te herscheppen uit losse onderdelen, of om geheel nieuwe organismen te ontwerpen. Het aaneenrijgen van DNA is een essentieel onderdeel van het werk. De vrees bestaat dat bioterroristen van de nieuwe kennis gebruik zullen maken, om zelf een gevaarlijk virus in elkaar te sleutelen. Een van de betrokken onderzoekers, George Church, waarschuwde vorig jaar nog dat misbruik van synthetische biologie een even grote dreiging is als atoomwapens.

Moeten we ons echt zorgen maken? Verslaggever Jair Stein praat met erover met hoogleraar virologie Peter Rottier van de Universiteit Utrecht.

---

Buiten de wetenschap: Smoelenboek politie Utrecht

Als eerste politiecorps in Nederland gaat de Utrechtse politie gebruik maken van een 'smoelenboek' met foto's van verdachten die op heterdaad zijn betrapt. De politie wil met deze foto's bij de deuren langsgaan in Kanaleneiland, om de verdachten sneller op te sporen. De foto's in het smoelenboek zijn veelal gemaakt met beveiligingscamera's.

Een gesprek over moderne politiemethoden en privacy met Peter Gieling, politiechef van het Utrechtse district Marco Polo.

Verkiezingen in Irak

In Irak lijken de parlementsverkiezingen nu toch echt door te gaan. De in Nederland woonachtige Irakezen konden zich vanaf gisteren laten registeren om op 30 januari hun stem te kunnen uitbrengen.

In Irak woont en werkt het Nederlandse journalistenechtpaar Anneke van Ammelrooy en Ismael Zayer. Een gesprek met Anneke van Ammelrooy over de verkiezingscampagne.

---

Bangladesh

Bangladesh wordt regelmatig getroffen door cyclonen en overstromingen. De laatste jaren hebben de Bangladeshi waarschuwingssytemen ontwikkeld waardoor de bevolking zich op tijd in veiligheid kan brengen. Een gesprek met waterbouwkundig ingenieur Roelof Moll van Royal Haskoning. Hij komt al jaren in Bangladesh en werkt mee aan de bouw van collectieve "schuilhuizen" .

---

Afghanistan

Afgelopen zaterdag keerde PvdA kamerlid Frans Timmermans terug van een werkbezoek aan Afghanistan. Samen met de vaste kamercommissie voor defensie bezocht hij de Nederlandse troepen in Kabul en Pol-e-Khomri. De Nederlandse militairen opereren daar onder het ISAF commando en proberen de vrede en veiligheid in Noord Afghanistan te bewaren. Hoe hebben de militiaren het recent ingestelde alcoholverbod opgevat en hoe kunnen de harts and minds van de lokale bevolking gewonnen worden. Frans Timmermans praat over zijn Afghaanse ervaringen vanuit de Haagse studio met Olaf Oudheusden.

---

Gebrekkige zorg aan asielzoekers

In de Daklozenkrant "Straat magazine" van 7 januari 2005 spreekt Frans Sikken, huisarts onder de naam dokter Frans zijn ontsteltenis uit over de gevolgen van het huidige kabinetsbeleid, met name de vercommercialisering van de gezondheidszorg. Asielzoekers, die nadat ze uitgeprocedeerd zijn, wettelijk voor een deel nog wel, maar in de praktijk geen recht meer hebben op medische zorg. Een voorbeeld hiervan is de asielzoeker met twee verlamde benen, die eenmaal uitgeprocedeerd, geen recht meer had op een rolstoel. Deze werd hem dan ook acuut afgenomen, waardoor hij slechts kruipend de praktijk van Frans Sikken kon bereiken.

Gisteren kwam het rapport "Investing In Development" uit van de Verenigde Naties. Als de rijke landen van de wereld de beloftes inlossen die ze in 2000 op de Millenniumtop in New York deden, kan de armoede in 2015 worden gehalveerd.

Halvering van armoede en honger; meer dan een halvering van kindersterfte en sterfte van moeders in het kraambed en onderwijs voor alle kinderen in de wereld. Een ambitieus plan. Maar is dit wel realistisch?

Aan de telefoon in de trein op weg naar Brussel Hans Eenhoorn, lid van de taakgroep Honger, tevens oud-topman van Unilever, die samen met de Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs, leider van het Millenniumproject, het rapport gaat aanbieden aan de Europese Commissie.

---

Curaçao

In zijn debuutroman "De Engelenbron" (2003) beschrijft de Curaçaose schrijver en advocaat Erich Zielinski de invloed van de drugshandel op het dagelijks leven op het eiland. De toevloed van Spaanstaligen drijft het eiland meer en meer richting Caraïben, weg van Nederland. Een interview over de band met Nederland, de hispanisering van het eiland en de alomtegenwoordige drugshandel. Zielinski is vrijdag 21 en zaterdag 22 januari te gast op het Winternachten festival in Den Haag.

De gedichten Bevrijding, Verdonk en Statuut, die Erich Zielinski in de uitzending voorlas, kunt in de bijlages terugvinden (rechts, onder audio).

---

Waar het om gaat.....

Een pittig gesprek over de Tien Geboden Campagne van de KRO, met Ton Verlind, directeur van de KRO.

De Hoge Flux Reactor bij Petten kwam de afgelopen jaren regelmatig negatief in het nieuws. Uitgerekend voor deze veelbesproken kernreactor begint deze week een campagne voor de bouw van een nieuwe kernreactor. Want over tien jaar is de reactor afgeschreven en moet er een nieuwe komen. Zijn die plannen wel haalbaar, na alle twijfels over de veiligheid van de huidige reactor, in een land dat vanouds een sterke anti-kernenergiebeweging kent?
Muziek 11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Sometimes you can't make it on your own
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : U2
Componist : U2
Label : Island
Labelnummer : U2PRO 4
Duur : 4'41
Nummer : 1
Titel Track : Desert
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Emilie Simon
Componist : Emilie Simon
Label : Coast to Coast
Labelnummer : FR010201850
Duur : 2
Nummer : 3'00

15 jaar geleden stortte de DDR ineen. De gevreesde en gehate leider Erich Honecker stond van de ene op de andere dag op straat. Berooid, ziek en doodsbang klopte hij aan bij een kerkelijk opvangcentrum voor daklozen. Daar was hij welkom, tot woede van miljoenen Duitsers. Een reconstructie.
De op 26 december gekozen president Joetjsenko zou deze week geinaugureerd worden. Maar doordat het Oekrainse Hooggerechtshof heeft besloten de klacht, die de verliezend presidentskandidaat Janoekovitsch heeft ingediend, in behandeling te nemen zal de inauguratie nog een week op zich laten wachten. Met de inauguratie van president Viktor Joesjenko over een week lijkt een einde te komen aan een opmerkelijke periode in de recente Oekraïense geschiedenis. Iemand die het allemaal van dichtbij heeft meebeleefd is Jos Colijn, hij is zendingspredikant in Kiev namense de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt.
Muziek 10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Rome
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Novastar
Componist : Novastar
Label : Warner Music
Labelnummer : 5 050467 570429
Duur : 3'43
Nummer : 1

Toen Klaas Wagenaar nog bij automatiseerbedrijf Baan werkte, keek hij al op tegen Getronics. Dat bedrijf was voor mij Hollands Glorie, zo vertrouwde hij NRC Handelsblad toe. Inmiddels staat diezelfde Klaas Wagenaar al weer ruim een jaar aan het roer van datzelfde Getronics. Een ICT-bedrijf met 22.000 medewerkers, werkzaam in dertig landen, dat er naar streeft in de eigen branche nummer 1 van Europa te worden. In het interview een gesprek met bestuursvoorzitter Klaas Wagenaar over de toekomst van Getronics en zijn eigen rol in het bedrijf.
Muziek 09.00 - 10.00 uur
Titel Track : Juliet
Titel CD : Francis Lonely Nights
Uitvoerende : Janove Ottesen
Componist : Janove Ottesen
Label : EMI
Labelnummer : 07243 473748 2 1
Duur : 4'40
Nummer : 3
Titel Track : The guilty party
Titel CD : Songs from a second wave
Uitvoerende : The Telepathic Butterflies
Componist : R. Ricard
Label : Rainbow Quartz
Labelnummer : 6 53496 00682 9
Duur : 2'30
Nummer : 11

De Pakistaanse atoomspion Abdul Qadeer Khan bekende vorig jaar dat hij atoomgeheimen heeft doorverkocht aan andere landen, waaronder Libië, Noord Korea en Iran. Tot nog toe werd aangenomen dat Khan verouderde ontwerpen en documenten stal tijdens zijn werk voor de ultracentrifugefabriek Urenco in Almelo in de jaren 70.

Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat Khan veel geavanceerdere Nederlandse technologie tot zijn beschikking had. De ultracentrifuges die de afgelopen jaren in Iran en Libië zijn aangetroffen zijn op basis daarvan gebouwd.

Wat wist de Nederlandse regering over de toegang van van Khan tot die geavanceerdere technologie? En wat wist het parlement? En waarom kwam Khan in 1992, tegen de wil van de regering maar met hulp van BVD-chef doctors van Leeuwen in Nederland?

In Argos, nieuwe feiten over de rol van Nederland bij het tot stand komen van de Islamitische atoombom.

Farah Karimi, tweede kamer Groen Links luistert mee en geeft commentaar op de reportage.
---

Recht halen

De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling vindt dat burgers onvoldoende mogelijkheden hebben om hun recht te halen. Door een steeds ingewikkelder samenleving neemt de behoefte aan juridisch advies of tussenkomst van de rechter toe, terwijl de overheid er juist naar streeft dat mensen minder een beroep doen op de rechter. Vooral mensen met een lage opleiding en een laag inkomen zijn hier de dupe van.
Aan de telefoon Mr.Bert Brands, advocaat in Alphen aan de Rijn en voormalig voorzitter van de Vereniging voor Sociale Advocatuur.
---

Dagelijks raken op de wereld mensen getraumatiseerd door oorlogen, rampen of andere schokkende gebeurtenissen. Soms komen ze als vluchteling in Europa aan. Wie geluk heeft, kan dan terecht bij de Kroatische psychiater Boris Drozdek van de Geestelijke Gezondheidszorg in Den Bosch.

Afgelopen jaren ontwikkelde hij een groepsbehandeling die de mensen moet leren leven met wat ze hebben meegemaakt. Ook uitgeprocedeerde asielzoekers en mensen die nog in de procedure zitten zijn welkom. Over zijn methode schreef hij met andere deskundigen het boek 'Broken Spirits'. Jacqueline Maris, die regelmatig in landen reisde waar een aantal van Drozdeks cliënten vandaan komen, zocht de psychiater op en ontmoette ook één van de mannen die een therapie bij Drozdek volgde.

*
Het boek Broken Spirits - onder redacte van John P. Wilson en Boris Drozdek - gaat over de behandeling van getraumatiseerde vluchtelingen. Het is uitgegeven door de Amerikaanse uitgeverij Brunner-Routledge en via de betere boekhandel te bestellen, ISBN 415943973.
---

Thom de Graaf

Onderhoud met Thom de Graaf, Minister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties en tevens vice-premier. Een gesprek over zijn bezoek aan de Nederlandse Antillen, samen met Minister Donner van Justitie.
---

De buurtconcierge

Keneth Nelson is buurtconcierge in één van de tien wijken van Stadsdeel Geuzenveld- Slotermeer. Een armoedig stadsdeel in Amsterdam-West, dat negatief in het nieuws kwam omdat Mohammed B. er woonde.

Officiëel heeft Kenneth als taak scheve stoeptegels en kapotte straatverlichting aan te pakken. Maar hij doet meer: Hij probeert zoveel mogelijk problemen van zijn buurtgenoten op te lossen. Hij schrijft hun brieven, belt hun dokters en woningbouwverenigingen en helpt hun zonen met huiswerk.

Vandaag, in deel één van deze nieuwe serie laat Kenneth zijn buurt zien aan verslaggever Teun van de Keuken. Maar eerst hangt hij wat posters op, samen met een stagiare, op het winderige Lambertus Zeijlplein; een grote, kille en winderige betonnen vlakte, met wat winkels eromheen.
---

Waar het om gaat: Ouders zijn verantwoordelijk voor de daden van hun kinderen

Waar het nu om gaat, is dat Eric van der Burg, fractie-voorzitter van de VVD in Amsterdam, vindt dat ouders van jongeren die voor overlast zorgen flink aangepakt moeten worden. Allereerst moeten ze op hun verantwoordelijkheid worden gewezen. En als dat niet helpt, moeten ze gekort worden op de kinderbijslag of desnoods uit hun huis gezet.
---

Anders dan menigeen denkt, is de Veluwse biblebelt in de afgelopen anderhalve eeuw niet kleiner, maar juist groter geworden. Hoe valt dat te verklaren?
Er zijn duizenden verschillende ''ringtones'' van mobiele telefoons. Standaard op de telefoon of speciaal te downloaden van internet. Vandaag gaat er een site de lucht in waarop speciaal voor het mobieltje gecomponeerde ringtones te downloaden zijn. Het compositieproces van één ervan maakt verslaggever Esther de Hek van dichtbij mee. Verder sprak zij met Theo Andriessen die de site - www.ringtonesociety.com - opzette.
In Nederland is het homohuwelijk ingeburgerd. Dat geldt niet voor de Nederlandse Antillen en Aruba. De Arubaanse regering ging in hoger beroep tegen een uitspraak over een lesbisch paar dat in Nederland is getrouwd, en zich op Aruba als echtpaar wil aangeven bij de Burgelijke Stand. De regering in Oranjestad wil dit absoluut voorkomen en bereidt zelfs wetgeving voor om het homohuwelijk te verbieden. De Arubaanse Minister van Justistie Rudy Croes uitte deze week kritiek op die van Minister de Graaf van Koninkrijksrelaties die op Aruba op bezoek was. Croes verwijt Nederland 'een gebrek aan respect' door in 2001 het homohuwelijk in te voeren, zonder Aruba hierbij te betrekken. In hoeverre is deze kritiek terecht? Die vraag stellen we aan Universitair Hoofddocent H. Hoogers, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in de staatsrechtelijke betrekkingen met de Nederlandse Antillen en Aruba.
11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Fast car
Titel CD : Collection
Uitvoerende : Tracy Chapman
Componist : Chapman, T.
Label : Elektra
Labelnummer : 7559-72700-2
Duur : 4'58
Nummer : 1
Titel Track : Thin white line
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Bauer
Componist : Dubbe / Van Hamel
Label : Excelsior Records
Labelnummer : Promo
Duur : 3'10
Nummer : 1
Titel Track : Brown eyed blues
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Ben Harper
Componist : Harper, B. / Nelson, Juan D.
Label : Virgin
Labelnummer : 7087 618154 29
Duur : 3'59
Nummer : 1

In Amerikaanse ziekenhuizen kunnen hartpatiënten zich te buiten gaan aan vette hamburgers. Hoe zit dat precies? En doen de ziekenhuizen er wat aan? Correspondent Marjan Moolenaar bericht.
Nederland leeft enorm mee met de landen die Tweede Kerstdag werden getroffen door de vloedgolf. Hoe is dat in de getroffen landen zelf? Hoe is het meeleven vanuit de binnenlanden met de getroffen landgenoten aan de kust? Met name in Indonesië ligt het gevoelig. Het getroffen Atjeh is als opstandige, voor autonomie vechtende provincie een buitenbeentje in de nationale eenheidsstaat. Correspondent Wilma van der Maten zoekt uit wat de gewone Indonesiër over heeft voor de Atjehers.
10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Wake up world
Titel CD : Wake up world
Uitvoerende : Artiesten zingen voor Azie
Componist : Manen, R. van / Smith, B.
Label : Polyhymnia
Labelnummer : CD1
Duur : 4'07
Ze is net terug van twee weken Sri Lanka. Dat was de derde natuurramp (na de aardbevingen in Iran en Marokko) van het afgelopen jaar die ze bezocht en waar ze de slachtoffers recht in de ogen keek. Tussendoor was ze in hetzelfde afgelopen jaar op plekken waar oorlog en honger slachtoffers maakten: Liberia en Darfur. Zijn deze grote rampen met elkaar te vergelijken? Is het terecht dat de zeebeving in Azië zoveel meer aandacht krijgt als bijvoorbeeld Darfur of Congo? NOS-verslaggever Nicole le Fever over de vergelijking van deze catastrofes en over hoe ze omgaat met zoveel leed in een jaar.

KLM is 2005 begonnen met forse prijsverlagingen voor vluchten binnen Europa. Wat zit er achter deze prijsverlagingen? En wat gaat er het komende jaar gebeuren in de Nederlandse luchtvaartwereld? In Het Interview een gesprek met de topman van KLM, Leo van Wijk.
Automobiliste op de A4 doodgegooid met stoeptegel. Een schokkend bericht in de media, afgelopen maandag. Hellen Kabel las het bericht met een schok van herkenning. Vijf jaar geleden ontsnapte ze aan de dood toen door de voorruit van haar auto een tegel werd gegegooid. Dat gebeurde op de A1 tussen Bussum en Hilversum. Roelof Bosma reed met haar terug naar de plek des onheils.
09.00 - 10.00 uur
Titel Track : Airport
Titel CD : Greatest
Uitvoerende : The Motors
Componist : McAster
Label : Virgin
Labelnummer : 9032
Duur : 4'36

Rond de jaarwisseling zendt Noorderlicht Radio een serie Nieuwjaarslezingen uit over drie verschillende onderwerpen. De lezingen zijn voor een live-publiek opgenomen in de Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht. Na afloop van de lezing geven de sprekers antwoord op vragen uit de zaal. In deze derde lezing vertelt Simon Portegies Zwart, astronoom aan de Universiteit van Amsterdam, over kettingbotsingen tussen sterren, misverstanden over zwarte gaten en de kans dat onze zon spontaan zal ontploffen.

-----

Sterrendans om zwarte gaten

Sterren worden geboren, net als mensen, en maken een rustige jeugd en een actieve middelbare leeftijd door, om het er op hun oude dag nog eens goed van te nemen. Maar in tegenstelling tot mensen bloeien sterren na de dood weer op. Ze beginnen dan aan een tweede leven, dat mogelijk nog roeriger is dan het eerste.

Bij hun geboorte zijn de meeste sterren vergezeld van andere sterren; ze worden in groepen geboren. Deze zogenaamde sterrenhopen worden dan, net als het zonnestelsel, door de onderlinge zwaartekracht van de sterren zelf bij elkaar gehouden. In de loop van de tijd vallen de groepen langzaam uit elkaar.

De zon heeft waarschijnlijk ook ooit deel uitgemaakt van een dergelijke groep. We weten niet of die groep nog bestaat, maar de zon maakt er in ieder geval geen deel meer van uit; die zweeft moederziel alleen in de lege ruimte; afgezien van enkele planeten, manen, kometen, astroiden, gruis, mens-gemaakte satellieten, etc.. De recentelijk ontdekte tiende planeet Sedna zou een overblijfsel kunnen zijn van deze roerige tijden. Deze planeet zou opgepikt zijn van van een andere ster. Hiermee is Sedna een bevroren bewijs van de jonge wilde jaren van de zon.

De evolutie van een groep sterren is interessant om te bestuderen. Ten eerste is het belangrijk omdat we denken dat alle sterren in dergelijke groepen worden geboren, ten tweede is de benodigde natuurkunde voor het bestuderen van sterrengroepen niet zo ingewikkeld. Het gaat hier met name om Newton, en dat is allemaal lang geleden, omstreeks 1678, al uitgedacht. Deze 'wet van Newton' zorgt er voor dat een steen op de grond valt, wij op de aarde blijven staan en dat de aarde om de zon draait.

Twee sterren, of een ster en een planeet, draaien volgens deze wet nette banen: die noemen we Kepler-banen (naar Johannes Kepler, 1609). Zodra er een ster/planeet bij komt wordt het ingewikkelder. Ook hier spiegelen mensen zich vrij nauwkeurig aan sterren, e.a. In de sterrenkunde is het 3-deeltjes probleem, zoals dat wordt genoemd, niet op te lossen. Het is een chaotisch systeem.

De dynamica wordt snel ingewikkeld als het gaat om meerdere sterren. Door de samenwerkende wisselwerking worden de sterren in een hoop afgeremd in hun beweging. Die afremming wordt veroorzaakt doordat er altijd net iets meer sterren van achter trekken dan van voren, omdat de ster voorwaarts beweegt. Bij een fietser in de regen is het precies andersom, die wordt van voren natter dan van achteren. De afremmende ster zinkt hierdoor naar het centrum van de sterrenhoop. Als alle sterren dit doen dan komt er uiteindelijk natuurlijk plaats gebrek in het midden; de sterren gaan elkaar in de weg zitten om uiteindelijk met elkaar in botsing te komen.

Aangezien sterren een eindige afmeting hebben (kijk maar naar de zon) kan het gebeuren dat ze met elkaar in aanraking komen. Nu zijn sterren geen bommen. Ze hebben meestal al miljoenen of miljarden jaren bestaan en een verstoring van buiten af zal geen catastrofale gevolgen hebben. Eigenlijk lijken sterren een beetje op waterdruppels of ballen natte klei. Een botsing zal zodoende leiden tot een nieuwe, zwaardere ster met enigszins aangepast compositie: bijvoorbeeld half rode en half bruine klei, maar dan goed gemengd. De botsing zal dicht bij het middelpunt van de sterrenhoop plaatsvinden; daar zitten de sterren het dichtste op elkaar gepakt. Een botsing tussen twee sterren zal hierdoor spoedig leiden tot nog meer botsing, hetgeen uit kan lopen tot een kettingbotsing van sterren.

Een dergelijke kettingbotsing leidt uiteindelijk tot een ster die zo zwaar is geworden dat zijn interne warmtebron niet meer in staat is het gewicht van de buiten lagen van de ster te dragen. In zo'n geval stort de ster als een kaartenhuis in elkaar. Het resultaat hiervan is een zwart gat. Echter, omdat de ster door al die botsingen zo ongebruikelijk zwaar was, is het resulterende zwarte gat ook ongebruikelijk zwaar. Dergelijke zwarte gaten kunnen wel ca. 1000 maal zwaarder zijn dan de zon. Daarmee hebben we eigenlijk een scenario gemaakt voor de productie van een nieuw soort zwarte gaten, die we tegenwoordig 'middelzware zwarte gaten' noemen.

Simon Portegies Zwart, astronoom Universiteit van Amsterdam

EEN COMPLETE TRANSCRIPTIE VAN DE LEZING VINDT U IN DE BIJLAGE (zie paperclip)
-----

Psychologie bij Rampenbestrijding

De ramp in Azie heeft veel discussie opgeroepen over de afwezigheid van een goed waarschuwingsysteem voor tsunami's, zoals dat al veel langer bestaat voor de Stille Oceaan. Maar hoe effectief is zo'n alarmsysteem? Hoe kun je ervoor zorgen dar waarschuwingen serieus worden genomen en paniek uitblijft? Hoe betrouwbaar moet een waarschuwingssysteem zijn voordat mensen erop durven te vertrouwen? Een gesprek over de psychologie van rampenbestrijding met Uri Rosenthal, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en voorzitter van COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement BV.

-----

Paradisolezing: Escher - Het ultieme Droste-effect

M.C. Escher is natuurlijk vooral bekend vanwege zijn vernuftige kunstwerken, waarin hij speelt met natuurwetten - bijvoorbeeld ogenschijnlijk omhoogstromend water - en wiskundige structuren, zoals symmetrieën. In het geval van zijn litho 'Prentententoonstelling' uit 1956 bleef het midden wellicht leeg vanwege de complexiteit van de wiskundige structuur. Wiskundige analyse van de door Escher gebruikte werktekeningen leidt tot de ontdekking van twee in de litho verstopte Droste-effecten. Aan de hand van een hallucinerende computer-animatie toont Hendrik Lenstra wat er gebeurt in het door Escher leeg gelaten midden van de litho.
Lenstra is hoogleraar Fundamentele en Toepassingsgerichte Wiskunde aan de Universiteit Leiden.

De lezing vindt plaats op zondagochtend 16 januari van 11.00 tot 13.00 uur in Paradiso, Weteringschans 6 te Amsterdam. Net als in de voorgaande jaren is er na afloop van de lezingen gelegenheid voor het stellen van vragen. Toegangskaarten: EURO 8,- per persoon. OKW-donateurs: EURO 6,50.

De Paradisolezingen worden georganiseerd door de K.L. Poll-stichting voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap, in samenwerking met de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek NWO, Paradiso en de VPRO.

Afgelopen zaterdag stond er een foto in de krant die de situatie in een notedop weergeeft: twee Amerikaanse militairen dekken de lijken af van twee slachtoffers van een bomaanslag in Bagdad. Het doek waarmee ze de doden aan het gezicht onttrekken is een spandoek met verkiezingspropaganda.

De verkiezingen van eind januari in Irak zouden, na het instellen van de interimregering in juni, de tweede grote stap moeten worden in het Amerikaanse democratiseringsproject in Irak. Maar het geweld - in met name de soennitische gebieden - is zo groot dat ook een Amerikaanse generaal vrijdag nog verklaarde dat er op dit moment in minstens vier provincies geen verkiezingen kunnen worden gehouden. De ontregelende aanslagen van voormalige Saddam-aanhangers en fundamentalistisch geïnspireerde opstandelingen hebben in ieder geval al veroorzaakt dat de grootste soennitische partij niet meedoet.

En dus wordt de vraag steeds dringender of die verkiezingen, met een vrijwel zekere grote zege voor het sjiitische politieke front, wel zo'n goed idee zijn. Over die vraag, over de krachtsverhoudingen in Irak, over de risico's versus de voordelen van verkiezingen, maar vooral ook over de vraag wat Europa - dat zich tot nu toe vooral afzijdig houdt - eigenlijk zou moeten doen aan de toestand in Irak, een discussie met Midden-Oosten deskundige Robert Soeterik, voormalig IKV-secretaris Mient Jan Faber en PvdA-kamerlid Frans Timmermans.
---

Minister Thom de Graaf van koninkrijksrelaties is deze dagen op Aruba en de andere Antilliaanse eilanden, voor zogenaamd tripartiet overleg. Zo is er bijvoorbeeld gisteren een akkoord getekend over een Nederlandse politiebijdrage daar. Maar tussendoor zullen er indringende gesprekken gevoerd worden over de erkenning van het homohuwelijk op de Nederlandse Antillen.

Want de Arubaanse minister van justitie Rudy Croes zegt tot nu toe dat hij geen zin heeft de rechterlijke uitspraak daarover te willen aanvaarden. Wat was er gebeurd? Een Arubaanse vrouw trouwde in Nederland met haar Nederlandse vriendin, het paar vestigde zich op Aruba en wilde het huwelijk ook daar geregistreerd krijgen. De burgerlijke stand weigerde, waarop het echtpaar een proces begon. Op 9 december gaf de rechter op Aruba hen gelijk, maar minister Croes ging in beroep, want volgens hem is het verschil in opvatting over normen en waarden binnen het Koninkrijk te groot om bepaalde zaken, zoals het homohuwelijk, over één kam te scheren.

Een gesprek over deze kwestie met Mario Kleinmoedig van de organisatie Orguyo - 'trots' - op Curacao. Maar eerst Esther Lamers, één van de 2 vrouwen over hoe er op hen is gereageerd op Aruba.
---

Rechters en het Openbaar Ministerie hebben de afgelopen acht jaar vaker straffen opgelegd voor misdrijven en overtredingen. De straffen zijn in die periode gemiddeld niet strenger geworden. Dat zijn de bevindingen van onderzoeker Frits Huls van het Centraal Bureau voor de Statistiek, die onderzoek deed naar het verloop van strafoplegging vanaf 1996 tot en met 2003.

Váker straffen, maar niet strenger. Terwijl de roep om zwaarder te straffen steeds luider werd de laatste jaren.
Een debat met: Frits Huls, onderzoeker bij het CBS, advocaat Kees Korvinus, strafpleiter te Amsterdam, Sybrand van Haersma Buma, Tweede Kamerlid voor het CDA en Ybo Buruma, hoogleraar strafrecht te Nijmegen.
---

Drie dames bevinden zich op de eerste etage van het zorgkantoor in Gorkum. De sfeer is vriendelijk en beleefd, maar ook een beetje gespannen. Mevrouw Loes Beckmann is boos en ongerust. En met haar talloze lotgenoten.

Tot voor kort kreeg zij dankzij de Algemene Arbeidsongeschiktheid Wet (de AAW) een vergoeding voor huishoudelijke hulp. En die werd doorgaans keurig op tijd betaald door het UWV/GAK. Maar omdat politiek en ambtenaren ook iets te doen moeten hebben, gaat het vanaf 1 januari dit jaar helemaal anders. Mevrouw Beckmann kon kiezen tussen een Persoonsgebonden Budget óf hulp in natura. Zij koos voor het eerste, omdat zij graag haar eigen vertrouwde huishoudhulp wil behouden. Niet lang daarna ontvangt zij van het CIZ, alias Centrum Indikatiestelling Zorg, een officiële bevestiging dat ze het komende half jaar van zo'n PGB verzekerd is. Zelfs de uitvoerder, oftewel het zorgkantoor weet op 30 december 2004 te melden dat alles koek en ei is.

Maar dan, in de vroege ochtend van 2 januari 2005 rinkelt in huize Beckmann de telefoon. Aan de lijn een dame van het zorgkantoor. "Sorry, mevrouw, het budget voor Persoonsgebonden Budgetten is al op..." Hoe moet het dan met die huishoudelijke hulp? In afwachting van betere tijden ruim 170 euro per maand voorschieten, dat kan vrouw Beckmann zich van haar inkomen echt niet veroorloven...
---

De marechaussee op Schiphol geeft sinds enkele maanden gegevens van drugskoeriers door aan opsporingsafdelingen van sociale diensten. Tenminste, als de drugskoeriers niet vervolgd worden omdat ze minder dan drie kilo drugs bij zich hebben en als ze een een uitkering hebben.

De marechaussee noemt dit zelf een 'onconventionele werkwijze'. Dat dacht Kees van den Bosch ook toen hij het hoorde. Hij vraagt uitleg aan Frederiek Hermie, woordvoerder Marechaussee Schiphol.
---

De talloze acties voor Azie tonen de saamhorigheid en solidariteit van Nederland. Ruim een maand geleden leek Nederland vooral een land van harde tegenstellingen. Socioloog Herman Vuijsje en filosoof Govert Buijs maken een analyse van de januskop van Nederland.
Samen met minister Remkes en de Nederlandse ambassadeur in Thailand bezocht korpschef van het Korps Landelijke Politie Diensten, Peter van Zunderd het Rampen Identificatie Team op Phuket.
Honderdduizenden kinderen in Zuid-Oost Azie zijn wees geworden. Wat moet er - wat gaat er met deze kinderen gebeuren? De Europees commissaris Frattini voor Justitie en Asielzaken vindt dat ze opgevangen moeten worden in Europa. Australie denkt na over adoptie en in Nederland wordt geld ingezameld voor de bouw van weeshuizen. Maar wat is in het belang van het kind?
Muziek 11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Everybody's changing
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Keane
Componist : Rice-Oxley / Chaplin / Hughes
Label : Island
Labelnummer : CIDDJ 855
Duur : 3'34
Nummer : 1
Titel Track : Misread
Titel CD : Riot on an empty street
Uitvoerende : Kings of convenience
Componist : Kings of convenience
Label : Virgin Records
Labelnummer : 0724357188425
Duur : 3'07
Nummer : 2
Titel Track : Refugee
Titel CD : Laughter through tears
Uitvoerende : Oi va voi
Componist : Ammar / Breslaw
Label : Pias recordings
Labelnummer : 433.1029.020
Duur : 3'02
Nummer : 1

Een nieuwe tv-reality-serie is bezig aan het derde seizoen. Twee evangelisten worden gevolgd op hun halsbrekende reizen door afgelegen streken van de wereld. Correspondent Marjan Moolenaar doet verslag.
Van alle Europese landen is Zweden het zwaarst getroffen door de zeebeving in Azie. Het land is diep in rouw gedompeld. Tientallen kinderen keerden afgelopen week zonder ouders in Zweden terug. Hoe gaat het Scandinavische land om met de opvang van de slachtoffers? Verslaggever Richard Groenenboom was in Zweden en zocht het uit.
En het vervolg van de briefwisseling tussen de Nederlandse Palestijn Mouin Rabbani en de Nederlandse Israëliër Gideon Soesman in 'Neef aan de overkant'.
Muziek 10.00 - 11.00 uur
Titel Track : 100 years
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Five for Fighting
Componist : Ondrasik
Label : Columbia
Labelnummer : COL675006 I
Duur : 4'02
Nummer : 1

Korpschef Velings van de politie Limburg-Zuid toonde in zijn nieuwjaarstoespraak aan dat de drugsoverlast in zijn regio groter is dan in Amsterdam of Rotterdam. Ook worden er in Limburg uitzonderlijk veel moorden gepleegd. Hoe komt dat? En wat is er aan te doen? Een gesprek met korpschef Velings.
Muziek 09.00 - 10.00 uur
Titel Track : At sea
Titel CD : The sailor not the sea
Uitvoerende : Ozark Henry
Componist : Piet Goddaer
Label : Epic
Labelnummer : 5 099751 781127
Duur : 5'12
Nummer : 6
Titel Track : Winning days
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : The Vines
Componist : Craig Nicholls
Label : Capitol
Labelnummer : 7087 6 18524 2 4
Duur : 3'35
Nummer : 1

De Haagse tramtunnel is nu bijna drie maanden open. De opening betekende het einde van een lijdensweg van jarenlange vertraging door lekkages en steeds hogere bouwkosten. Maar is de tunnel ook veilig? Na de tunnelrampen in ondermeer Kaprun is die vraag actueler dan ooit. In hoeverre heeft de gemeente Den Haag zich gehouden aan het veiligheidsplan voor de tunnel? Hoe veilig is de tunnel als er ooit brand uitbreekt?

Argos onderzocht die vraag al eerder en onderzoekt vandaag verder. In hoeverre hebben B&W de gemeenteraadsleden juist geïnformeerd over de aanwezige nooduitgangen?
---

Record weggestuurde wethouders

Vorig jaar werd een record aantal wethouders weggestuurd. Dat is een gevolg van de invoering van het duale stelsel in 2002, betoogt Henk Bouman, redacteur van het blad Binnenlands bestuur, die er een onderzoek naar deed dat vandaag wordt gepubliceerd. Een gesprek met Bouman over de effecten hiervan.
---

Extra etages

In de Gemeenteraad van Den Haag wil de fractie van de VVD dat er extra etages kunnen worden gebouwd op huizen. Dit voorstel komt onder andere van het VVD-fractielid Anne Mulder. Een gesprek met hem over zijn plannen.
---

Noord Korea

Het stalinistische Noord-Korea maakte deze week bekend dat het maar liefst 113.000 euro uittrekt voor de hulp aan slachtoffers van de zeebeving in Azië. Opmerkelijk, want Noord-Korea is zelf zo arm dat het voor een groot deel van de voedselvoorziening is aangewezen op buitenlandse hulp. Hoe valt dat te rijmen?

Verder is er deze week in buurland Zuid-Korea beroering ontstaan nadat een krant beslag had weten te leggen op een geheim militair handboek uit Noord-Korea. Dit handboek bevat gedetailleerde instructies voor de Noord-Koreaanse burgerbevolking hoe te handelen in het geval van oorlog.
Een gesprek met Henk Wubben, cultureel-antropoloog en Korea-kenner.
---

Oost Congo

Op 1 februari wordt de Nederlander Patrick Cammaert de militaire commandant van de VN-Vredesmacht in Oost-Congo. De noodsituatie in Congo wordt algemeen beschouwd als de grootste en meest dodelijke ter wereld. Volgens de Amerikaanse hulpverleningsorganisatie IRC wordt het aantal doden door de oorlog geschat op 3.8 miljoen mensen.
De vredestroepen van de Verenigde Naties bestaan uit 15.000 militairen. Ze komen uit India, Pakistan, Nepal, Bangladesh, Marokko en Uruguay. Het is de bedoeling om in 2005 verkiezingen te houden in Congo en het streven is om de situatie veilig genoeg te maken, zodat de mensen in Oost-Congo ook kunnen stemmen.

Generaal-Majoor Patrick Cammaert is de hoogste militaire adviseur van de Verenigde Naties. In die functie heeft hij de afgelopen twee jaar nieuwe vredesmissies van de VN voorbereid en adviseert hij Secretaris-Generaal Kofi Annan.
---

Palestijnse verkiezingen

Op 9 januari kiezen de Palestijnen voor de tweede keer in hun geschiedenis een president. Arjan El Fassed en zes collega's zijn waarnemer voor United Civilians for Peace. Een gezamenlijk initiatief van Nederlandse - niet goevernementele - organisaties, waaronder Novib, Icco en Cordaid. Zij streven naar een rechtvaardige oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict. Afgelopen dinsdag was Arjan El Fassed nog in Ramallah op de Westbank, gisteren reisde hij naar de Gazastrook.

Een gesprek met El Fassed en met Mouin Rabbani, senior Midden-Oosten analist bij de International Crisis Group. In december publiceerde de ICG een rapport "After Arafat? Challenges and Prospects" (Na Arafat? Uitdagingen en Vooruitzichten).

*
Meer informatie over het rapport is te lezen op de site van de International Crisis Group. Klik op de link rechts van de pagina. Hier kunt u ook het gehele rapport lezen.
---

De doelstellingen van Agnes van Ardenne

Gesprek met Agnes van Ardenne, minister van Ontwikkelingssamenwerking, over de rol die Nederland kan spelen bij de wederopbouw in Zuid-Oost-Azie, de vraag wanneer schuldverlichting aan de orde is, de consequenties van het vredesakkoord tussen Noord- en Zuid-Soedan voor de hulpverlening in Darfur, en de verzakelijking van de armoedebestrijding.
---

Hoort Hirsi Ali thuis bij de VVD?

Half januari, na het kerstreces, keert Ayaan Hirsi Ali volgens haar fractieleider Van Aartsen terug in de Tweede Kamer. De vraag is hoe warm het onthaal zal zijn binnen de VVD. Tijdens haar afwezigheid ontspon zich binnen die partij namelijk een discussie over de vraag of Hirsi Ali met haar visie eigenlijk wel past in de liberale traditie. Kernvraag lijkt te zijn: hoe liberaal is het om van moslims te verlangen dat ze een shortcut to enlightenment volgen, zoals de titel luidt van het boek waaraan ze werkt. Zondag mengde VVD-coryfee Hans Wiegel zich in de discussie door onomwonden te stellen dat Hirsi Ali ' niet als een liberaal bezig is'.
We gaan er over praten met twee gasten, Patrick van Schie, hij is directeur van de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD en oud-JOVD-voorzitter en actief VVD-lid Jeroen de Veth.
---

De babyboomers - geboren tijdens de naoorlogse geboortegolf tussen '45 en '55 - liggen steeds vaker onder vuur. 'De profijtgeneratie' worden ze wel genoemd.
Ze zouden van alles geprofiteerd hebben (lang studeren, goekope huizen, de mooiste banen) om vervolgens de jongere generaties af te knijpen en de belangrijke posities bezet te houden. Ook worden ze verantwoordelijk gehouden voor het overboord gooien van de normen en waarden in jaren zestig en zeventig waardoor de jongere generaties zich nu stuurloos voelen. De linkse idealen die ervoor in de plaats kwamen, verdwenen als sneeuw voor de zon zodra de babyboomers zelf gesettled waren. Het debat over de instroom en integratie van allochtonen hebben ze decennia-lang gedomineerd en verpest met hun politiek-correcte denken vanuit een morele superioriteit. En een paar maanden geleden stonden ze massaal op het museumplein, om - met riante uitkeringen - zo snel mogelijk met pensioen te kunnen, waardoor de kosten van de vergrijzing worden afgeschoven op de jongeren.
Kortom: De babyboomers hebben op alle fronten geprofiteerd over de ruggen van de jongere generaties.
Deze beschuldigingen zijn steeds vaker te lezen en te horen in de media. Maar kloppen ze?
Vanmorgen worden de aanklachten getoetst in een drie uur durende rechtszaak. Drie thema's passeren de revue: sociaal-economische voordeeltjes, verval van normen en waarden en de integratie-problemen.
De aanklagers: Bas Jacobs, Bart-Jan Spruyt en Patrick van Schie.
De babyboom-advocaten: Ad Verhoeven, Elsbeth Etty en Herman Meijer.
Het oordeel is aan rechter Joop van Zijl.
11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Build me up a buttercup
Titel CD : Sixty Sensational vol. 2
Uitvoerende : The Foundations
Componist : Macauley / D'abo
Label : Universal
Labelnummer : 585 319-2
Duur : 2'52
Nummer : CD1-12
Titel Track : You're no good
Titel CD : Sixty Sensational vol. 2
Uitvoerende : Swinging blue jeans
Componist : Ballard jr.
Label : Universal
Labelnummer : 585 319-2
Duur : 2'16
Nummer : CD3-12

De babyboomers - geboren tijdens de naoorlogse geboortegolf tussen '45 en '55 - liggen steeds vaker onder vuur. 'De profijtgeneratie' worden ze wel genoemd.
Ze zouden van alles geprofiteerd hebben (lang studeren, goekope huizen, de mooiste banen) om vervolgens de jongere generaties af te knijpen en de belangrijke posities bezet te houden. Ook worden ze verantwoordelijk gehouden voor het overboord gooien van de normen en waarden in jaren zestig en zeventig waardoor de jongere generaties zich nu stuurloos voelen. De linkse idealen die ervoor in de plaats kwamen, verdwenen als sneeuw voor de zon zodra de babyboomers zelf gesettled waren. Het debat over de instroom en integratie van allochtonen hebben ze decennia-lang gedomineerd en verpest met hun politiek-correcte denken vanuit een morele superioriteit. En een paar maanden geleden stonden ze massaal op het museumplein, om - met riante uitkeringen - zo snel mogelijk met pensioen te kunnen, waardoor de kosten van de vergrijzing worden afgeschoven op de jongeren.
Kortom: De babyboomers hebben op alle fronten geprofiteerd over de ruggen van de jongere generaties.
Deze beschuldigingen zijn steeds vaker te lezen en te horen in de media. Maar kloppen ze?
Vanmorgen worden de aanklachten getoetst in een drie uur durende rechtszaak. Drie thema's passeren de revue: sociaal-economische voordeeltjes, verval van normen en waarden en de integratie-problemen.
De aanklagers: Bas Jacobs, Bart-Jan Spruyt en Patrick van Schie.
De babyboom-advocaten: Ad Verhoeven, Elsbeth Etty en Herman Meijer.
Het oordeel is aan rechter Joop van Zijl.
10.00 - 11.00 uur
Titel Track : Reflections of my life
Titel CD : Sixty Sensational vol. 2
Uitvoerende : The Marmalade
Componist : Campbell / McAlleese
Label : Universal
Labelnummer : 585 319-2
Duur : 4'10
Nummer : CD3-20

De babyboomers - geboren tijdens de naoorlogse geboortegolf tussen '45 en '55 - liggen steeds vaker onder vuur. 'De profijtgeneratie' worden ze wel genoemd.
Ze zouden van alles geprofiteerd hebben (lang studeren, goekope huizen, de mooiste banen) om vervolgens de jongere generaties af te knijpen en de belangrijke posities bezet te houden. Ook worden ze verantwoordelijk gehouden voor het overboord gooien van de normen en waarden in jaren zestig en zeventig waardoor de jongere generaties zich nu stuurloos voelen. De linkse idealen die ervoor in de plaats kwamen, verdwenen als sneeuw voor de zon zodra de babyboomers zelf gesettled waren. Het debat over de instroom en integratie van allochtonen hebben ze decennia-lang gedomineerd en verpest met hun politiek-correcte denken vanuit een morele superioriteit. En een paar maanden geleden stonden ze massaal op het museumplein, om - met riante uitkeringen - zo snel mogelijk met pensioen te kunnen, waardoor de kosten van de vergrijzing worden afgeschoven op de jongeren.
Kortom: De babyboomers hebben op alle fronten geprofiteerd over de ruggen van de jongere generaties.
Deze beschuldigingen zijn steeds vaker te lezen en te horen in de media. Maar kloppen ze?
Vanmorgen worden de aanklachten getoetst in een drie uur durende rechtszaak. Drie thema's passeren de revue: sociaal-economische voordeeltjes, verval van normen en waarden en de integratie-problemen.
De aanklagers: Bas Jacobs, Bart-Jan Spruyt en Patrick van Schie.
De babyboom-advocaten: Ad Verhoeven, Elsbeth Etty en Herman Meijer.
Het oordeel is aan rechter Joop van Zijl.
Aanklacht Bart-Jan Spruyt
mevrouw Elsbeth Etty,
Uw generatie heeft er een potje van gemaakt - op vele manieren. Iets heeft u doen besluiten om met afkeer vervuld te zijn van onze westerse samenleving. Alles moest weg en anders. Een burgerlijke cultuur moest worden opgeruimd en vervangen. Wat er voor in de plaats moest komen, daarvan had u geen idee - of het moest een communistische heilsstaat zijn waarvan u lang heeft gedroomd, en over het mislukken waarvan u nooit rekenschap heeft afgelegd.
Dat onverantwoordelijke gedrag had u natuurlijk gemeen met uw generatiegenoten die elders in Europa de barricaden beklommen. Alles is immers macht. En waar macht is, is onderdrukking. En waar onderdrukking is, is het recht om te vernietigen.
De vrijheid die u preekte is vrijblijvendheid geworden, de tolerantie onverschilligheid. Een nieuwe generatie - de komende - is opnieuw op zoek naar orde, omdat de uwe onze samenleving heeft opgezadeld met een gapende leegte. In een interview met uw krant - NRC Handelsblad - zei de filosoof Peter Sloterdijk dat zijn studenten heel goed begrepen dat de agenda van uw generatie alleen maar tot decadentie heeft geleid. Steeds meer mensen krijgen dat door. Nu u nog.
Uw nonchalance is een van de grootste oorzaken achter het falen van die zogeheten multiculturele samenleving. Als alle waarden en normen historisch en cultureel bepaald zijn, staat niets vast en is niets zeker, en heeft de ene cultuur niet het recht van een andere cultuur te vragen zich aan haar regels en gewoonten aan te passen. Iets als een eigen identiteit is dan iets waar je schouderophalend en lachend aan voorbij gaat. Het zijn zaken voor het klootjesvolk, en iedere week getuigt uw column in uw krant van uw diepe minachting voor de 'gewone mensen in het land'.
Dat u er nog steeds helemaal niets van begrijpt, demonstreerde u deze week nog in uw column. Pogingen om de democratische rechtsstaat te beschermen, deed u af als de bereidheid 'de grondslagen van de democratische rechtsstaat te verlaten'. De Duitse Grondwet bevat een artikel waarin misbruik van grondrechten wordt bestraft met het verlies van die grondrechten. Het gaat dus niet om het afschaffen van grondrechten, maar om de bestraffing van het misbruik ervan - bijvoorbeeld wanneer een moskee of een islamitische school de vrijheid van vereniging en onderwijs blijken te misbruiken om haat en geweld jegens onze samenleving te doceren. Die democratie van ons - wat is die u eigenlijk waard?
Met die onverschilligheid jegens zaken als culturele identiteit en het belang van de democratische rechtsstaat, heeft u zich ontpopt als een ondermijner en vijand van onze samenleving. Want de vraag naar zichzelf geeft een samenleving bestand. Omdat u niet gelooft in een geldend antwoord op de vraag naar het goede leven, heeft u gedecreteerd dat die vraag helemaal niet meer mag worden gesteld.
Mevrouw, u heeft zoveel narigheid aangericht, en een oplossing blijft u in de weg staan - doe alstublieft een stapje terug. U heeft goed genoeg voor uzelf gezorgd om dat terugtreden mogelijk te maken. Concentreer u op uw leerstoel aan welke universiteit dan ook, en maak ruimte voor de mensen die wel enig besef hebben van de urgentie van de situatie. We zijn u en de uwen zo spuug- en spuugzat.
Er is een reeel conflict tussen de generaties op komst. Door de vergrijzing zullen de jongere generaties een aanzienlijke rekening van de babyboomers gepresenteerd krijgen door o.m. de kosten van de AOW en gezondheidszorg. De babyboomers kunnen daar individueel niets aan doen, maar door de macht van hun getal, kunnen ze wel alle politieke besluitvorming dusdanig beinvloeden dat zij de rekening kunnen doorschuiven. Politieke logica zegt mij dat dit ook gaat gebeuren. Geen enkele politicus zal de babyboomers kunnen negeren. Dit is rationeel op straffe van electoraal verlies. Bovendien zijn de jongeren/nog niet geborenen politiek (nog) niet vertegenwoordigd. De enige manier om van het conflict af te komen is door de boomers ook een deel van hun eigen boom te laten betalen. Echter, dat impliceert dat deze generatie over haar platte eigenbelang heenstapt en meer verlichte motieven erop na houdt. Het verleden geeft echter een even treurige als tot nadenken stemmende illustratie van de ijzeren wet van de macht van het getal. Bijvoorbeeld:

• Gedurende de bype van de jaren 90 en begin 00 hebben grote groepen werknemers premievakanties gehad, dan wel te weinig pensioenpremie betaald. Nu de pensioenfondsen zijn ingestort moeten de jongere generaties werkenden de tekorten aanzuiveren.
• Mensen die hun huis volledig hebben afgelost hoeven geen eigenwoningforfait meer te betalen. De hypotheekrente aftrek zal ongetwijfeld in de toekomst worden beperkt, maar pas nadat de generatie babyboomers haar huizen heeft afgelost.
• Nu de kinderen van de babyboomers zijn afgestudeerd dreigt de studiefinanciering te worden beperkt en de collegegelden te worden verhoogd.
• Het recente sociaal akkoord houdt vakkundig alle babyboomers buiten schot: alle verscherpingen in de sociale zekerheid (WAO, WW, prepensioen, VUT) worden op het bordje van de jongeren geschoven.
• Solidariteit binnen de vakbeweging is volstrekt eenzijdig. De ouderen kunnen via het algemeen verbindend verklaren van de CAO's de jongeren uitzuigen zonder dat de jongeren daar iets aan kunnen doen.
• Langer doorwerken zal er zeker aankomen, maar niet voor de babyboomers.
• Niemand durft het in zijn hoofd te halen om kritische kanttekeningen te plaatsen bij de al jaren exploderende kosten van de gezondheidszorg.

Aanklacht Bas Jacobs
Er is een reeel conflict tussen de generaties op komst. Door de vergrijzing zullen de jongere generaties een aanzienlijke rekening van de babyboomers gepresenteerd krijgen door o.m. de kosten van de AOW en gezondheidszorg. De babyboomers kunnen daar individueel niets aan doen, maar door de macht van hun getal, kunnen ze wel alle politieke besluitvorming dusdanig beinvloeden dat zij de rekening kunnen doorschuiven. Politieke logica zegt mij dat dit ook gaat gebeuren. Geen enkele politicus zal de babyboomers kunnen negeren. Dit is rationeel op straffe van electoraal verlies. Bovendien zijn de jongeren/nog niet geborenen politiek (nog) niet vertegenwoordigd. De enige manier om van het conflict af te komen is door de boomers ook een deel van hun eigen boom te laten betalen. Echter, dat impliceert dat deze generatie over haar platte eigenbelang heenstapt en meer verlichte motieven erop na houdt. Het verleden geeft echter een even treurige als tot nadenken stemmende illustratie van de ijzeren wet van de macht van het getal. Bijvoorbeeld:

• Gedurende de bype van de jaren 90 en begin 00 hebben grote groepen werknemers premievakanties gehad, dan wel te weinig pensioenpremie betaald. Nu de pensioenfondsen zijn ingestort moeten de jongere generaties werkenden de tekorten aanzuiveren.
• Mensen die hun huis volledig hebben afgelost hoeven geen eigenwoningforfait meer te betalen. De hypotheekrente aftrek zal ongetwijfeld in de toekomst worden beperkt, maar pas nadat de generatie babyboomers haar huizen heeft afgelost.
• Nu de kinderen van de babyboomers zijn afgestudeerd dreigt de studiefinanciering te worden beperkt en de collegegelden te worden verhoogd.
• Het recente sociaal akkoord houdt vakkundig alle babyboomers buiten schot: alle verscherpingen in de sociale zekerheid (WAO, WW, prepensioen, VUT) worden op het bordje van de jongeren geschoven.
• Solidariteit binnen de vakbeweging is volstrekt eenzijdig. De ouderen kunnen via het algemeen verbindend verklaren van de CAO's de jongeren uitzuigen zonder dat de jongeren daar iets aan kunnen doen.
• Langer doorwerken zal er zeker aankomen, maar niet voor de babyboomers.
• Niemand durft het in zijn hoofd te halen om kritische kanttekeningen te plaatsen bij de al jaren exploderende kosten van de gezondheidszorg.

Aanklacht Van Schie
Babyboomers: schuld aan mislukken integratie
Geen collectieve schuld (onjuist + onliberaal). Wél bijzonder veel babyboomers op machtsposities in de jaren waarin het mis ging.
Jaren '70/'80/'90: Nederland opgezadeld met reusachtig integratieprobleem: (om in te korten gaat hij vooral in op punt 3)
1. Migratiestromen groter dan de absorptiecapaciteit:
Fouten a. Er werd v.w.b. de omvang voorbij gegaan aan wat de Nederlandse bevolking - i.h.b. degenen die de toestroom in hun buurten te verwerken kregen - kon verstouwen;
b. V.w.b. de instromenden is geen rekening gehouden met hún vermogen tot integratie (opleidingsniveau; religieus-culturele achtergrond).
2. Van integratie werd geen of verkeerd werk gemaakt
a. Lange tijd beleid van "integratie met behoud van eigen identiteit" (vb. Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur (later Onderwijs in Allochtone Levende Talen; brochures richting migranten in hún taal i.p.v. in het Nederlands gesteld;
b. Verzuilingsmodel (NB in jaren zestig m.b.t. Nederlanders bestormd) op allochtonen toegepast: nieuwkomers als groep i.p.v. als individu benaderd;
c. Allochtonen werden gepamperd i.p.v. op eigen verantwoordelijkheid aangesproken; te gemakkelijk werd hun de toegang naar de sociale voorzieningen gewezen/gelaten.
Mislukking zit in:

• rechtsstaat (deel moslimmigranten die onze samenleving haat, reactie op 11-9);
• criminaliteit;
• werk/sociale voorzieningen.
• scholingsniveau (?)

3. Critici werden steevast verdacht gemaakt en in de extreem-rechtse hoek gedouwd
Voorbeelden: DS'70 in jaren zeventig, SP begin jaren tachtig, Frits Bolkestein jaren negentig (termen als "inspelen op onderbuikgevoelens", "toonhoogte van het debat", "onfatsoenlijk", "fascistisch", verwijzingen naar Anne Frank, "deportaties", argumenten van Ayaan Hirsi Ali proberen te ontkrachten met vermeende "persoonlijke frustraties", maar ook personen die werden ontslagen (vb. Tineke van den Klinkenberg) of daarmee werden bedreigd (vb. Jan Beerenhout). Hierdoor werd een normale rationele discussie onmogelijk gemaakt. De problemen bleven zo niet alleen doorzeuren, maar verergerden.
Vooral het derde aspect is typerend voor veel vertegenwoordigers uit of rond de babyboomgeneratie (Wallage, Pronk, Adelmund, Netelenbos, Cohen, May-Weggen, Dijkstal; of iets ouder: Van Thijn, Marcel van Dam).
Zgn. kritisch in de jaren zestig, maar konden kritiek op eigen macht en optreden niet velen. Zgn. voor ontplooiing, maar zonder kommernis om lot van de individuele migrant. Zgn. voor bevrijding van de vrouw, maar hoofd afgewend van lot van de vrouw uit de islamitische wereld. Zgn. sociaal, maar uiterst egocentrisch.
Het autoritaire optreden van deze babyboomers - mensen de mond snoeren met verdachtmakingen i.p.v. het debat aan te gaan - was slecht voor de democratie en funest voor de integratie van de nieuwkomers en hun nakomelingen. De babyboomers en de net iets ouderen hebben WO II niet (bewust) meegemaakt, maar wilden krampachtig aantonen dat zij na de oorlog "goed" waren. Nederland zal nog tientallen jaren te kampen hebben met hun foute wijze van optreden.
Met betrekking tot het integratievraagstuk werd steeds gezinspeeld op vage sentimenten ontleend aan WO II. Wat deze babyboomers onmogelijk hebben gemaakt en zelf uit de weg zijn gegaan is een rationele discussie op basis van de feiten."
I.s.m. de

Rond de jaarwisseling zendt Noorderlicht Radio een serie Nieuwjaarslezingen uit over drie verschillende onderwerpen. De lezingen zijn voor een live-publiek opgenomen in de Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht. Na afloop van de lezing geven de sprekers antwoord op vragen uit de zaal. In deze tweede lezing vertelt Wiel Hoekstra, Emeritus hoogleraar Algemene Microbiologie, over het geheim van de bacterie. Hieronder staat de volledige tekst van de lezing.

-----

De eeuwige bacterie

Er zijn twee indringende vragen die de mensen zich voortdurend stellen. De eerste vraag gaat over het ontstaan van het leven op aarde. De tweede vraag die de mensen bezighoudt, zeker na het werk van Charles Darwin, betreft de ontwikkeling van het leven dat eertijds is ontstaan. Die vraag dus over de evolutie van alles wat leeft. In natuurwetenschappelijke kringen veronderstelt men dat het leven op onze planeet zijn oorsprong heeft in het min of meer toevallig ontstaan van een bijzonder reactieproduct in de oersoep, een plastische aanduiding voor het grote chemische reactievat dat de aarde van miljarden jaren her was. De hierboven geschetste en veronderstelde voorloper van de levende cel is van de aardbodem verdwenen waardoor een echt bewijs voor de gepostuleerde ontstaansgeschiedenis van het leven nooit geleverd zal kunnen worden.

Niet verdwenen en nog steeds zeer prominent onder ons aanwezig zijn de bacteriën, waarvan men veronderstelt dat ze in de wordingsgeschiedenis van het leven op aarde een van de eerste opvolgers waren van de geschetste primitieve voorloper. In de rest van mijn betoog zal ik het hebben over de bacterie als oudst bekende aardbewoner en daarbij vooral stilstaan bij de vraag hoe het mogelijk is dat deze toch simpele levensvorm zo nadrukkelijk een stempel heeft gedrukt op de aardse geschiedenis. Het is niet onlogisch, maar nadrukkelijk niet echt bewezen, dat bacteriën - waarschijnlijk sterk verwant aan de Cyanobacteriën die we nu nog vinden - al meer dan 3,5 miljard jaar geleden op onze aardbodem aanwezig waren. Hoe dan ook, de bacteriën zijn de oudst bekende bewoners van onze planeet en staan aan de voet van de boom van het leven of zoals algemeen aangeduid aan de voet van de "tree of life". Het onderzoek aan bacteriën is nog betrekkelijk jong. Het is immers nog maar drie en een halve eeuw geleden dat Antonie van Leeuwenhoek het bestaan van bacteriën ontdekte. Sinds die tijd is veel kennis over bacteriën verzameld, maar desalniettemin is onze kennis nog steeds enigermate beperkt.

Vandaag wil ik de schijnwerper richten op een groep bacteriën die wel bekend is maar die nog niet uitputtend bestudeerd is. Het gaat om bacteriën die gezien worden als pioniers, als wegbereiders zo u wil, voor het leven op aarde. Die bacteriesoorten zijn bekend onder de verzamelnaam "extremofielen". Tot de extromofielen behoren behalve bacteriën ook micro-organismen die sterk op bacteriën lijken en die men aanduidt als de Archea. Extromofielen, het woord zegt het al, voelen zich prettig onder leefcondities die wij als extreem beschouwen. Ga maar na: zou u willen - laat staan kunnen- leven bij temperaturen van boven de honderd graden of bij temperaturen van om en nabij het vriespunt? Zou u onder een druk van meerdere atmosferen kunnen leven, zou u een vis laten zwemmen in water dat verzadigd is met zout, acht u het mogelijk dat in zwavelzuuroplossing of in een loogoplossing leven kan gedijen? Uw antwoord op die vragen is, denk ik, ondubbelzinnig ontkennend.

U herkent al die omstandigheden als te buitenissig ja zelfs als schadelijk voor het leven. U bent er zich ongetwijfeld van bewust dat kooktemperatuur, koel- en vrieskou, hoge zuurgraad, hoge zoutconcentraties en loogoplossingen juist gebruikt worden om levend materiaal, inclusief dat van de gangbare bacteriën die ons omringen, te doden of de lust tot groei tot ontnemen. Genoemde extreme condities zijn immers vaak de basis voor sterilisatie- en conservatiemethoden. Het mag dus als een betrekkelijke verrassing gelden dat er micro-organismen zijn zoals bepaalde bacteriesoorten en de Archea die juist onder deze extreme omstandigheden gedijen. Zulke bacteriesoorten zijn voor het laboratorium onderzoek lastige klanten omdat ze veelal moeilijk kweekbaar zijn. De extremofielen, hoe interessant ook, behoren dus niet tot de micro-organismen die we heel goed kennen in hun doen en laten. Maar het staat vast dat we in de toekomst uit het onderzoek aan juist deze micro-organismen veel zullen leren over de grenzen van het leven.

De extremofielen bacteriën, die wij in onze directe leefomgeving niet ontmoeten, overschrijden dus de van oudsher veronderstelde grenzen voor het leven Het feit dat ze bestaan - je kunt ze isoleren in de opspuitende geisers in IJsland en het Yellowstone Park, je vindt ze in de Dode Zee of diep in de zeebodem en in zoutlagen - is heel betekenisvol in het licht van de geschiedenis van het leven op aarde. Hoewel we niet weten hoe de toestand van de primitieve aarde eertijds precies was, zijn er voldoende aanwijzingen dat de extreme condities van temperaturen, en andere hierboven genoemde uitzonderlijke fysische condities overheerst hebben. De extremofiele micro-organismen zouden heel wel de aartsvaders van het leven op aarde kunnen representeren, omdat uitsluitend zij in de grimmige en onherbergzame oude aarde hebben kunnen functioneren.

Het is misschien een grote stap in dit verhaal, maar het is plausibel dat de extromofielen de loper hebben uitgelegd voor de latere levensvormen op de aarde die gaandeweg meer herbergzaam werd. Elke bacteriecel functioneert als een kleine chemische fabriek. Er worden door de bacterie grondstoffen verbruikt om nieuw celmateriaal te bouwen en daarbij worden allerlei afvalproducten in het milieu uitgescheiden. Als gevolg van al die activiteiten neemt het aantal cellen door deling enorm toe en wordt er biomassa gevormd. Bacteriën drukten van oudsher door al die biochemische activiteiten een nadrukkelijk stempel op hun omgeving. Onder hun invloed verandert gaandeweg de omgeving waarin ze leven. In die oude wereld die zich ook in geologische zin omvormde hebben bacteriën en met name de extremofielen, zeker op een langere termijn, hun steentje bijgedragen tot veranderingen van het milieu en dus de leefcondities op aarde. Mede daardoor, denkt men, kwam er gaandeweg steeds meer ruimte voor andere levensvormen. Allerlei bacteriesoorten die zich later ontwikkelden vormden door hun bijzondere fysiologische activiteiten essentiële schakels naar het leven zoals we dat nu kennen. Binnen dat leven van nu zijn het trouwens nog steeds vitale schakels, met name door hun rol in de kringloop van de elementen. Heel bekend bijvoorbeeld is de belangrijke rol van de bacteriën in de kringloop van het element stikstof. Zonder bacteriën geen leven op aarde, dat is de simpele maar niet te loochenen conclusie.

Ik wil nu nadrukkelijk stilstaan bij de interessante beschouwing die de bekende evolutiebioloog Stephen Jay Gould in zijn boek Life's Grandeur aan de bacteriën heeft gewijd. Hij heeft ze als de meest succesvolle bewoners van onze planeet geschetst. Als graadmeter voor het succes neemt hij de persistentie door de miljarden jaren heen. Ze waren er lang voordat de mens er was, ze zijn er nog steeds en ze zullen, aldus Gould, er ook nog zijn als de mens al lang niet meer bestaat. Hij rekent in zijn beschouwing af met de populaire opvatting dat de evolutie via toenemende complexiteit leidt tot steeds beter. Als ik mij een kleine zijweg mag veroorloven: wordt een samenleving die alsmaar complexer wordt daardoor een betere en succesvoller samenleving? De vraag stellen is haar beantwoorden denk ik. Maar dit nadrukkelijk terzijde.

Hoe kunnen we verklaren dat bacteriën met hun simpele en ongecompliceerde structuur vergeleken met van planten, dier en mens zo succesvol zijn op onze planeet ? Hoe komt het dat ze zich in een voorturende veranderende wereld handhaven in alle uithoeken van onze planeet, diep onder de grond diep in de zeebodem en hoog in de stratosfeer? Er zijn tenminste drie verklaringen die ik elk enigszins zal uitwerken:

• allereerst is er de macht van het aantal.
• daarnaast is er de kracht van een schier onbegrensd aanpassingsvermogen.
• tenslotte is er de macht van de eendracht en samenwerking.
  

De macht van het aantal wordt echt duidelijk als we ons realiseren dat in een schepje tuinaarde, in een milliliter open water en in ons lichaam, bijvoorbeeld in onze darmstelsel, miljoenen tot miljarden bacteriecellen voorkomen. Dat grote aantal, vooral als gevolg van snelle reproductie, betekent dat zeer zeldzame gebeurtenissen, bijvoorbeeld een spontane mutatie in het erfelijk materiaal, in het DNA dus van een bacterie, met een kans van slechts een op honderd miljoen, binnen een gangbare bacteriepopulatie altijd een realiteit zal zijn. Hinderlijke barrières die voor bacteriën worden opgeworpen zijn derhalve voor een bacteriepopulatie nooit onneembaar. Vroeg of laat ontstaat in die populatie door een toevallige mutatie altijd wel een individu dat die hinderpaal kan ontlopen.

Laat ik één aansprekend voorbeeld noemen: in onze bestrijding van ziekteverwekkende bacteriën hebben we sinds het midden van de vorige eeuw antibiotica ingezet. Jarenlang met succes, maar op dit moment zien we dat de meeste bacteriën die we willen bestrijden resistent zijn geworden. In elke populatie heeft wel eens een mutatie plaatsgevonden die de bacterie ongevoelig maakte voor bepaalde antibiotica. Gaandeweg gaan die resistente bacteriën onder de selectiedruk die we door het frequent gebruik van antibiotica opwerpen domineren, met alle nadelige gevolgen van dien. Dit voorbeeld illustreert hoe bacteriën door spontane mutaties, met een lage kans op zich, door hun grote populatiedichtheid daadwerkelijk tot snelle aanpassingen in staat zijn.

Het aanpassingsvermogen van bacteriën door genetische flexibiliteit is veel groter dan men tot voor kort voor mogelijk hield. Omdat bacteriën zich ongeslachtelijk voortplanten zouden zij minder mogelijkheden hebben tot genetische variatie dan planten en dieren die zich geslachtelijk voortplanten en derhalve naar hartelust genen van de ouders kunnen mixen. De klassieke vaststelling dat bacteriën weinig andere mogelijkheden voor genetische variatie hebben dan door spontane mutaties in hun DNA is onjuist gebleken. Uit allerlei onderzoek van de laatste jaren is overduidelijk gebleken dat bacteriën, ofschoon ongeslachtelijk van aard, in hun natuurlijke leefomgeving DNA afkomstig uit andere micro-organismen kunnen opnemen en tot het hunne maken. Daardoor zijn ze sterk variabel en wordt hun overlevingskans op aarde nog groter. Er zijn bacteriesoorten die stukjes DNA die vrijkomen uit afgestorven bacteriën en andere micro-organismen kunnen opnemen en inbouwen in hun eigen DNA en die zo hun reikwijdte vergroten. Andere bacteriesoorten kunnen door celcontacten te leggen, daar lijkt het dus een beetje op geslachtsverkeer, DNA doorgeven aan partnercellen waardoor die ontvangende bacterie genetisch wordt verrijkt. Voorts is duidelijk geworden dat bacterievirussen soms fungeren als vehikels die DNA van de ene bacterie aan de andere kunnen doorgeven.

De genetische flexibiliteit van bacteriën en dus hun vermogen tot aanpassing aan veranderende leefomstandigheden is dus veel groter dan eertijds voor deze ongeslachtelijk levende organismen voor mogelijk werd gehouden.
Tenslotte, het klassiek beeld van bacteriën als eencelligen leidt bij veel mensen tot het idee dat ze uitsluitend als individualisten opereren. Dat idee behoeft correctie. De feitelijke situatie is dat bacteriën in de natuur vaak gezamenlijk optrekken en gezamenlijk handelen onder het motto "eendracht maakt macht". Bacteriecellen in een populatie groeperen zich vaak als een consortium waarbinnen communicatie met behulp van uitgescheiden signaalmoleculen plaatsvindt. Met die signaalmoleculen kunnen ze bijvoorbeeld meten hoe groot de populatie is. Een implicaties daarvan is bijvoorbeeld dat ziekteverwekkende bacteriën vaak pas toeslaan wanneer het hen duidelijk is dat hun aantal toereikend is om de afweer van de gastheer met succes te weerstaan.

Zeker zo belangrijk voor het succes van de bacteriën op onze aarde is dat ze, nadat ze het rijk niet meer alleen hadden, ook interacties aangingen met plant, mens en dier. Interacties waarbij de bacterie optreedt als commensaal, als een symbiont of als parasiet, ogenschijnlijk steeds onder het motto "if you can't beat them join them". Het raffinement van die interactie is zo indrukwekkend, dat je nauwelijks nog kunt spreken van bacteriën als simpele organismen. Het zijn strategen die hun weerga niet kennen. Wie aan de hand van het door mij - grof geschetste krachten en machten - beeld van bacteriën de wereld aanschouwt, zal kunnen begrijpen waarom Stephen Gould, met de overdrijving die hem eigen was de bacteriën als de meest succesvolle organismen op deze wereld beschreef. Die zal ook billijken dat ik - wat plagerig - in de vriendenboekjes van mijn kleinkinderen eens schreef:

Hemel en aarde zullen vergaan
Maar bacteriën blijven eeuwig bestaan.

Wiel Hoekstra, Emeritus hoogleraar Algemene Microbiologie.

------

BUITEN DE WETENSCHAP: Max van den Berg over de gevolgen van de zeebeving voor India.

Max van den Berg, voorzitter PvdA-fractie Europarlement, en voorheen directeur NOVIB, is net terug uit India. Hij was tijdens de Kerstdagen op bezoek bij vrienden in Tamilnadu, een zuidelijke provincie van India. Toen de ramp zich voltrok, had hij net het kustgebied verlaten. Hij zit nu, na zijn landing op Schiphol, in de trein op weg naar Brussel.

Afgelopen september werd in Frankrijk een wet van kracht die het dragen van religieuze tekens verbiedt op openbare scholen. De wet heeft vooral de gehoofddoekte moslimmeisjes getroffen, zij moesten kiezen tussen de regels thuis of de Franse wet. Er zijn geen exacte cijfers bekend van de aantallen meisjes die de scholen hebben verlaten. Frankrijk is het enige land in Europa dat wetgeving heeft ingezet om het principe van de laïcité, de scheiding van kerk en staat, te waarborgen. Voor- en tegenstanders van de wet twisten over de vraag of dit goed is voor de integratie van de moslimgemeenschap in Frankrijk.

Pieter van den Blink, correspondent in Parijs, en Olaf Oudheusden peilden drie maanden na invoering van de wet de meningen van betrokkenen in het Franse hoofddoekjes discours.
---

In Atjeh blokkeert een Boeing de landings- en startbaan van de luchthaven. Vliegverkeer is niet meer mogelijk. Alleen helicopters kunnen daar nog landen. Net nu de hulpverlening in Atjeh enigszins op gang was gekomen. In Atjeh zijn 95.000 mensen omgekomen tijdens de grote Tsunami-ramp.

Een gesprek met Nico Schulte Nordholt. Onder andere over de ramp van Krakatau in 1883 (zie de link naar OVT).
Krakatau is een vulkaaneiland tussen Java en Sumatra in. Het ligt op dezelfde breuklijn waar nu ten oosten van Atjeh de ramp heeft plaatsgevonden. In 1883 zijn in Krakatau 36.000 mensen om het leven gekomen.

**
Simon Winchester: "The Day the World Exploded August 27, 1883, Krakatoa", 2003
---

Te gast is Jan Houwert, die aan het hoofd staat van krantenuitgeverij Wegener - Koninklijke Wegener, want het bedrijf is beursgenoteerd. Wegener is de grootste uitgever van regionale en huis-aan-huis bladen in Nederland.

Houwert komt uit een krantenfamilie; zijn vader was eigenaar en directeur van Van der Loeff, uitgever van de Arnhemse Courant, de Edese Courant en Dagblad Tubantia - en toen Jan Houwert zelf na wat omzwervingen in het bedrijf kwam, kocht hij diverse andere regionale dagbladen op, waarna hij alles verkocht aan Wegener, waar hij bestuursvoorzitter werd. Vijf jaar geleden kocht Wegener nog eens vier regionale dagbladen op, en daarmee werd het concern even groot als de twee andere grote krantenuitgeverijen van Nederland, PCM en de Telegraaf.

Vorige maand maakte Wegener bekend dat het concern samen met PCM in 2005 een nieuwe randstedelijke krant gaat uitgeven, die het tweede dagblad van Nederland moet worden na de Telegraaf. In die nieuwe krant gaan onder meer het Algemeen Dagblad, het Rotterdams Dagblad, de Haagsche Courant en het Utrechts Nieuwsblad op. Tegen de fusie is veel verzet binnen de redacties.
---

Een gesprek over de psychische hulp die geboden wordt aan de overlevenden van de Tsunami in Azie. Wat speelt zich af in hoofd en hart van een overlevende die te midden van dood, rouw en chaos zijn leven op orde moet zien te brengen.
Uitvaarttrends. Hoe heeft de uitvaartbranche zich de afgelopen jaren ontwikkeld?
Muziek 11.00 - 12.00 uur
Titel Track : Afscheid nemen bestaat niet
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : Marco Borsato
Componist : Ewbank / Kooreneef
Label : Universal
Labelnummer : 981 469-2
Duur : 3'59

Hopeloos. Afgeschreven. Uitzichtloos. Er zijn landen op deze planeet die zonder meer in aanmerking lijken te komen voor zo'n etiket. Met de watersnoodramp in Azië kan die gedachte ook opkomen voor sommige van de getroffen landen daar. Landen in een neerwaartse spiraal van oorlog en geweld, waar ook nog eens om de zoveel jaar natuurrampen overheen komen. Als inwoner van zo'n land maar ook als hulpverlener of donor zou je er mismoedig en hopeloos van worden.
In dit uur een gesprek over deze zorgenkinderen van de internationale gemeenschap.
Muziek 10.00 - 11.00 uur
Titel Track : The Problem
Titel CD : nvt / cd-singel
Uitvoerende : J.J. Cale
Componist : Cale
Label : Capitol
Labelnummer : 7243 5489072 7
Duur : 4'30

Als enig kind voelde hij zich verantwoordelijk een prestatie neer te zetten. En dat hééft hij gedaan: hij was een aantal malen de meest geciteerde econoom ter wereld en dit jaar won hij de prestigeuze Spinoza-prijs voor zijn wetenschappelijke ouvre.
In zijn dagelijks leven praat hij regelmatig met God. "Naarmate je dichter bij God komt leer je ook je eigen beperktheid zien", zo zegt hij. Voor De Ochtenden schreef Lans Bovenberg een Brief aan God. Hans van der Linden spreekt met de hoogleraar economie, verbonden aan de Universiteit van Tilburg.
Muziek 09.00 - 10.00 uur
Titel Track : We hebben allemaal een soortgelijk verhaal
Titel CD : We hebben allemaal een soortgelijk verhaal
Uitvoerende : Ap Verwaijen
Componist : Ap Verwaijen
Label : Eigen Beheer
Labelnummer : nvt
Duur : 2'00
Nummer : 1