- dinsdag 29 juli 2003
-
11:02Noorderlicht radio
In deel 1 van de zomerserie Zonder Professoren het afscheid van de Handschriftenkunde of Paleografie.
Meer informatieZonder Professoren: Handschriftenkunde
In de Bermuda-driehoek van de Nederlandse kenniseconomie verdwijnen complete vakgebieden. Studierichtingen sneuvelen en leerstoelen lossen op in het niets. Noorderlicht Radio geeft het woord aan de gefrustreerde hoogleraren, in de zomerserie 'Zonder Professoren'. Vandaag nemen we afscheid van de Handschriftenkunde, ofwel de Paleografie.
Professor doctor J.P.Gumbert is hoogleraar in de Westerse paleografie en handschriftenkunde aan de Universiteit Leiden, een vak dat als gevolg van bezuinigingen in zijn geheel wordt geschrapt. Verslaggever Ger Jochems bezocht hem in de handschriftenkamer van de Leidse Universiteitsbibliotheek en besprak aan de hand van een aantal middeleeuwse handschriften het belang van de Paleografie.
Hanno Wijsman is waarschijnlijk de laatste die in Leiden promoveerde op een studie aan oude handschriften. Hij deed onderzoek naar de productie van geillustreerde handschriften en adelijk boekenbezit in de Bourgondische Nederlanden tusssen de jaren 1400 en 1550.
-----
NIEUWSBERICHTEN
Geheugenpiek
Ondanks alle feministiche inspanningen, lijken de verschillen tussen mannen en vrouwen alleen maar groter te worden. Zelfs hun geheugen zou zich anders ontwikkelen.
Volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam herinneren vrouwen zich vooral veel dingen die zich afspeelden toen ze ongeveer vijftien waren. Bij mannen piekt hun geheugen pas rond hun achttiende.
De proefpersonen kregen tien woorden aangeboden en moesten daarbij de eerste persoonlijke herinnering beschrijven die hen te binnen schoot. Daarna moesten zij aangeven wanneer deze gebeurtenissen ongeveer plaats hadden gehad. Het bleek dat mannen vooral herinneringen ophalen van rond hun 18e, terwijl vrouwen hun sterkste herinneringen hebben aan toen ze een jaar of vijftien waren.
Merkwaardig genoeg blijkt dat bij zowel Amerikaanse mannen als vrouwen de geheugenpiek gemiddeld nog één a twee jaar eerder ligt.De test, die via internet werd afgenomen, is nu voor iedereen toegankelijk. Hiernaast vind u de website waar u voor de test terecht kan.
***Overige berichten over virale DNA-kanonnen, en de eerste Amerikanen kunt u nalezen bij 'Noorderlicht Nieuws'.
- dinsdag 29 juli 2003
-
10:02Het buitenland
Veel Somalische vluchtelingen met een Nederlands paspoort denken dat de kansen op werk en scholing in Engeland beter zijn. Rik Delhaas maakte vorig jaar een reportage over de massale trek van Somaliërs naar het Britse Koninkrijk.
Meer informatie
In dit uur hoort u de reportage van vorig jaar. Aansluitend belde reportagemaker Rik Delhaas een aantal Somaliërs op met de vraag: 'Hoe gaat het nu met de Nederlandse Somaliërs in Engeland....'10.00 - 11.00: HET BUITENLAND
De afgelopen tijd zijn een groot aantal Nederlandse Somaliërs, dus vluchtelingen uit Somalië met een Nederlands paspoort, naar Engeland vertrokken. Ze voelen zich hier niet thuis en denken dat de kansen op werk en scholing in Engeland beter zijn.
Vorig jaar maakte Rik Delhaas een reportage over deze Nederlanders in het Britse Koninkrijk. De ambtenaar minderhedenbeleid, Paul Winstone, in Leicester beweerde toen dat er in totaal zo'n 17.000 Somalische Nederlanders in Groot-Brittanië waren. Een precies cijfer is er niet omdat het niet geregistreerd wordt. Inmiddels is het aantal gestegen naar 23.000 Somaliërs van nederlandse orgine volgens de maatschappelijk werkster Jawaahir Dahir, een Nederlandse die naar Engeland vertrok en inmiddels voor de gemeente Leicester werkt.
Dit is een reportage van Rik Delhaas die hij vorig jaar maakte. Hij belde een aantal Somaliërs op met de vraag hoe het nu, een jaar later met ze gaat.
====
- dinsdag 29 juli 2003
-
09:02HET INTERVIEW
Minister Brinkhorst reageert op de miserabele ontvangst van Radio 1 en de aanhoudende stroom klachten hierover.
De hoogbejaarde mevrouw Koker werd na een val opgenomen in een verzorgingstehuis. Een terugblik op haar belevenissen.
Meer informatie9.00 - 10.00: HET INTERVIEW
De afgelopen drie weken besteedde de Vpro aandacht aan de slechte ontvangst van Radio 1 en andere publieke zenders. Sinds de nieuwe
frequentie-indeling, die is ingegaan op 1 juni, hebben honderdduizenden Nederlanders problemen met de ontvangst. Met name in Rotterdam, Arnhem, Amsterdam, Zwolle en Haarlem is Radio 1 slecht te ontvangen...Ook regionale zenders klagen.
Volgens recente berekingen van Nozema zouden 720.000 Nederlanders moeite hebben de publieke radio-omroepen te ontvangen.
Ook bij de Vpro kwamen de afgelopen weken honderden reacties binnen van verontruste luisteraars. Minister Brinkhorst de verantwoordelijke minister van economische zaken (D66) reageert vanaf zijn vakantie-adres.***
Mevrouw Koker is 81 jaar. Ze is ongehuwd en heeft geen kinderen. Mevrouw Koker woonde tot oktober vorig jaar al 67 jaar op dezelfde etage, drie hoog in Amsterdam. Verslaggeefster Irene Houthuijs was daar haar buurvrouw.
November 2001 viel mevrouw Koker in haar huis. Er werd een pen in haar been gezet. Maar ze bleef moeilijk lopen. En ze hield veel pijn. Een jaar later kreeg mevrouw Koker een nieuwe linkerheup. Vanaf dat moment volgde Irene Houthuijs de revalidatie van haar buurvrouw. Inmiddels woont mevrouw Koker in het verzorgingshuis Torendael in Amsterdam.
Vandaag in het zevende deel een terugblik. - vrijdag 25 juli 2003
-
09:02Het Marathoninterview: Mient Jan Faber (jul 2003)
In 1974 werd Faber Algemeen secretaris bij het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV). In 1977 begon het IKV vooral op zijn instigatie met de campagne 'Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland'. Faber werd de gezichtsbepalende figuur in het Komitee Kruisraketten Nee.
Meer informatie
Mient Jan Faber treedt per 1 juli 2004 terug als Algemeen secretaris van het IKV, omdat die functie dan vervalt.Mient-Jan Faber (Coevorden, 1940) komt uit een gereformeerd nest met zes kinderen. Zijn vader, een Friese ambtenaar, was ouderling en had een druk verenigings- en bestuursleven. Zoon Faber volgde alle gewoonten op en ging uiteindelijk abstracte wiskunde studeren aan de Vrije Universiteit. Een wetenschappelijke carrière lag voor de hand, tot het moment dat hij in aanraking kwam met de vredesbeweging.
In 1974 werd Faber Algemeen secretaris bij het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV). In 1977 begon het IKV vooral op zijn instigatie met de campagne 'Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland'. Faber werd de gezichtsbepalende figuur in het Komitee Kruisraketten Nee, waarin talrijke politieke partijen, de FNV en de vredesbewegingen samenwerkten. Het comité organiseerde twee demonstraties: in 1981 in Amsterdam en in 1983 in Den Haag, waaraan honderdduizenden mensen deelnamen.
Zijn kritische uitlatingen maakten Faber niet altijd populair, binnen noch buiten het IKV. Ook zijn recente standpunt in de kwestie-Irak ontlokte veel kritiek, vooral in de kerken. Het IKV was tegen de Amerikaans-Britse aanval zonder VN-mandaat, maar toen de oorlog eenmaal was begonnen, zei Faber dat die niet kan stoppen voordat Saddam Hussein verdreven is.
Faber is naast in het IKV sinds 1995 actief als directeur Helsinki Citizens Assembly, een groepering van vredesbewegingen, vakbonden en politieke partijen uit heel Europa. De Assembly wil de macht van het maatschappelijk middenveld (in Fabers woorden 'civiele samenleving') tonen. Ook schreef hij diverse artikelen en kwam in 1985 met Dagboekaantekeningen 'Min x min = plus' en vorig jaar met Srebrenica, 'de genocide die niet werd voorkomen'. De laatste jaren reisde Faber veelvuldig naar nieuwe conflictgebieden zoals de Balkan en het Midden-Oosten. In zijn omstreden brochure over Srebrenica schrijft hij dat het kabinet en de landmacht het er op twee cruciale momenten bij hebben laten zitten. Hij baseerde zich onder meer op passages uit notulen van de ministerraad, die het stempel 'staatsgeheim' hadden.
Mient Jan Faber treedt per 1 juli 2004 terug als Algemeen secretaris van het IKV, omdat die functie dan vervalt. In een interview met HP/De Tijd zei hij hierover: 'Alle beroering en opwinding van de laatste tijd hebben ertoe geleid dat mijn functie wordt afgeschaft. Niet met mijn instemming. Maar het gebeurt wel. Ik verdwijn via de achterdeur'.
Wat hij daarna in de vredesorganisatie gaat doen, is niet bekend. Daarover zijn het bestuur en Faber nog met elkaar in gesprek. - dinsdag 22 juli 2003
-
11:02Noorderlicht radio
Afgelopen voorjaar verscheen een biografie van Professor Marcel Minnaert, die bekend werd met zijn 'Natuurkunde van het Vrije Veld'. Verslaggever Jos Wassink trad met de biograaf in de voetsporen van Minnaert.
Meer informatie
Verder aandacht voor een bacterie die amyloïden aanmaakt, eiwitten die ook gevonden worden in de hersenen van Alzheimer-patiënten. ** Buiten de wetenschap: spijbelende patiëntenMinnaert
Professor Marcel Minnaert (1893-1970) is vooral bekend van de monumentale trilogie 'Natuurkunde van het Vrije Veld'. Daarin gaf hij verklaringen voor natuurkundige fenomenen die dagelijks om ons heen te zien zijn. Minnaert kent een gevarieerde groep bewonderaars, van sterrenkundige Vincent Icke tot beeldend kunstenaar Wim T. Schippers.
Maar Minnaert was meer dan onderzoeker alleen. Hij ontwikkelde zich van Vlaams activist tot humanistisch pacifist en groeide zo uit tot het prototype van de politiek geëngageerde wetenschapper.
Jos Wassink trad samen met Minnaerts biograaf, Leo Molenaar in de voetsporen van Minnaert. Te beginnen in Utrecht.Meer over Minnaert leest u in Molenaars boek, 'De rok van het Universum' (Uitgeverij: Balans, Amsterdam). Verder is de Utrechtse Sterrenwacht Sonnenborgh, eens Minnaerts domein, dagelijks geopend voor het publiek.
-----
NIEUWSBERICHTEN
Alzheimer- eiwit in bacteriën
De bacterie die ervoor zorgt dat een bos zo lekker naar bos ruikt, produceren eiwitten die ook gevonden worden bij Alzheimer-patiënten. Dat heeft een Groningse onderzoeksgroep per toeval ontdekt.
De bacterie-eiwitten behoren tot de zogenaamde "amyloïden", die in de hersenen van Alzheimer-patiënten 'plaques' veroorzaken; eiwit-klonten die de werking van het brein blokkeren.
In de bos-bacterie, bij biologen beter bekend als Streptomyces coelicolor, zijn de amyloïd-eiwitten wèl nuttig. Dankzij de waterafstotende werking van de eiwitten, kunnen de bacteriën uit de natte bosgrond naar de lucht toegroeien, via een soort luchtwortels.
De onderzoekers hopen dat de bacterie-eiwitten gebruikt kunnen worden in onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. Maar dankzij de water-afstotende werking van de eiwitten, zouden ze ook andere functies kunnen vervullen. Bioloog Dennis Claessen, die de eiwitten ontdekte denkt bijvoorbeeld dat de eiwitten als milieuvriendelijke verfcoating kunnen dienen voor schepen, om de aanhechting van pokken of algen te voorkomen.
***Overige nieuwsberichten over zwemmende zaadzakken, homeopatisch water, het veranderende AIDS-virus en ratten-kunst vind u bij 'Noorderlicht Nieuws'.
-----
BUITEN DE WETENSCHAP: Spijbelende patiënten
Het gebeurt steeds vaker in de ziekenhuizen: het operatieteam staat klaar, de instrumenten zijn gesteriliseerd, verpleegkundigen zijn paraat. Maar de patiënt komt niet opdagen. Het Kennemer Gasthuis in Haarlem ziet de kosten van deze zogenaamde 'no show'-patiënten zo hoog oplopen dat het boetes wil gaan opleggen. Woordvoerder Marjon Agema vertelt.
- dinsdag 22 juli 2003
-
10:02Het buitenland
In de aanloop naar de oorlog in Irak heeft Duitsland zich sterk verzet tegen die oorlog.
In februari waren er enorme demonstraties in Berlijn, de Duitse bondskanselier Schröder stond zij aan zij met president Chirac van Frankrijk om de oorlog te voorkomen, en het kwam tot een publieke aanvaring tussen de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer en de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld.
In dit uur een herhaling van de reportage over het 'Duitse Neen'.Aansluitend volgt een gesprek met de grondlegger van de Ostpolitik van Willy Brandt in de jaren zestig, Egon Bahr.
Meer informatie10.00 - 11.00: HET BUITENLAND
Na het einde van de oorlog in Irak zijn de ruzies tussen de Verenigde Staten en het zogenaamde oude Europa wel wat geluwd, maar de verhoudingen met het Washington van Bush zijn uiterst koel gebleven. Was Frankrijk een voorspelbare tegenstander van Amerika's oorlogsplannen, dan was het verzet van Duitsland veel opmerkelijker. Bondskanselier Schröder is nog steeds niet "on speaking terms" met George Bush, de minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer ruziede in het openbaar met ijzervreter Donald Rumsfeld, en honderdduizenden Duitsers kwamen de straat op met de slogan: 'Schröder bleibt standhaft!' (Schröder hou voet bij stuk!)
De VPRO trok in februari mee op met de demonstranten in Berlijn en ging op zoek naar de motieven achter het 'Duitse neen'. Een reportage van Fred Stroobants en Huub Jaspers over de Berlijnse protesten van het afgelopen voorjaar.
Een herhaling van februari 2003.====
Aansluitend op bovenstaande reportage, een gesprek met Egon Bahr:
Al lijkt Duitsland de afgelopen tijd de schade tussen Berlijn en Washington wat te willen beperken, toch is er nog steeds geen toezegging van Duitsland om mogelijkerwijs militairen naar Irak te sturen voor een vredesoperatie.
Vorige week was minister van Buitenlandse Zaken, Fischer, in Washington maar verder dan een oproep aan allen om in Irak ook de vrede te winnen, kwam hij niet.
Fred Stroobants sprak enkele dagen geleden met Egon Bahr, 81 jaar en een levende legende van de Duitse buitenlandse politiek na de Tweede Wereldoorlog.
Vlak na de oorlog was hij hoofdredacteur van het Amerikaanse radiostation RIAS in Berlijn. Later in de jaren zestig ontwikkelde hij samen met Willy Brandt de Ostpolitik, een concept van overleg en dialoog met de DDR en de overige oostbloklanden.Hoe kijkt de nestor van Duitsland's buitenlandpolitiek aan tegen de huidige ontwikkelingen in Irak en de houding van Duitsland. Fred Stroobants in gesprek met Egon Bahr.
====
- dinsdag 22 juli 2003
-
09:02HET INTERVIEW
Carel de Haseth vertrekt als gevolmachtigd minister van de Antillen in Den Haag. Een afscheidsinterview over de verhoudingen binnen het Koninkrijk, de bolletjesslikkers, de Haagse bemoeizucht en natuurlijk ook over het verleden en de toekomst van de Antilliaanse kandidaat-premier Anthony Godett.
En een reportage over het project 'Grip', wat zich bezig houdt met psychiatrische criminele verslaafde daklozen die overlast bezorgen in Utrecht.
Meer informatie09.00 - 10.00: HET INTERVIEW
Twee maal was Carel Haseth gevolmachtigd minister van de Antillen in de Koninkrijksregering, maar van huis uit is hij apotheker en daarnaast maakte hij naam als schrijver en dichter.
Van 1994 tot 1998 en van 2000 tot nu vertegenwoordigde hij de Antillen: dus Curacao, Bonaire, St Eustatius, Saba en St. Maarten en maakte dus namens zijn partij de PAR de Pro Antia Restruktura deel uit van die Rijksregering.
Dat is het kabinet plus hem en zijn collega van Aruba. Maar bij de verkiezingen van mij verloor de PAR de verkiezingen, dat wil zeggen: bij de daaropvolgende formatie viel zij buiten de boot, en nu pakt hij dus voor de tweede keer zijn koffers. Carel Haseth is te gast.
Heeft hij zijn koffers al gepakt?====
Oele Sunmez is medewerker van het project GRIP.
Grip is een initiatief van Reclassering Nederland en houdt zich bezig met psychiatrische criminele verslaafde daklozen die overlast bezorgen in de stad Utrecht.Oele heeft zojuist één van zijn cliënten bezocht in een cel van het politiebureau Paardenveld.
Dat is niet héél ver lopen, want zijn eigen kantoor bevindt zich in datzelfde bureau, twee trappen lager.
Hoewel politie en justitie zeer tevreden zijn over de samenwerking èn de resultaten, zal het projekt GRIP toch over enkele maanden moeten stoppen.
Er wordt namelijk bezuinigd........Onze oudere hangjongere Gerrit Kalsbeek, tevens radioverslaggever, verplaatste zich naar de Domstad teneinde ons nader te informeren over de ondergang van een succesvol project.
====
- vrijdag 18 juli 2003
-
09:02Het Marathoninterview: Jan van Hooff (jul 2003)
Rob van Hattum praat drie uur lang met de 'apenprof', o.a. over dierentuinen in oorlogstijd, over kostscholen, apen in de ruimte, over het vermeende onderscheid tussen mens en dier, over lichaamstaal, lachen, gezichtuitdrukkingen, economie in de natuur, seks, sociaal en gewelddadig gedrag, over roddelen en vlooien, over bedreigde orang-oetangs, over de evolutie, over intelligente ontwerpen in de natuur en over de vraag waarom mensen een God nodig hebben om dat te verklaren.
Meer informatieDe mens is een dier. Of anders gezegd, dieren zijn geen genetisch geprogrammeerde machines, net als mensen dat niet zijn. Sociaal gedrag, emoties, taal, machtsvertoon, onderhandelen, pesten, moraliteit, bewustzijn - niets is het dier vreemd. Was het tot voor kort in de wetenschap ondenkbaar om menselijk en dierlijk gedrag met elkaar te vergelijken, de laatste jaren mag het weer. Bescheiden gaan we beseffen dat de mens niet het middelpunt is van de evolutie maar dat er zoiets als een evolutionaire continuïteit bestaat op het gebied van 'voelen' en 'oordelen', van 'kennen' en 'denken', en zeker ook op het gebied van 'cultuur'. En dat besef is mede te danken aan de inspanningen van Jan van Hooff.
Prof. dr. J.A.R.A.M. van Hooff (1936) was hoogleraar diergedrag aan de Universiteit Utrecht van 1980 tot 2001. Zijn vakgebied is de ethologie en socio-ecologie van communicatie en sociale organisatie, in het bijzonder bij primaten. Chimpansees en orang-oetangs heeft hij bijna een leven lang bestudeerd.
Zijn belangstelling voor het gedrag van apen werd al vroeg gewekt. Samen met zijn broer groeide hij letterlijk op in Burgers Dierenpark, als kleinkind van de stichter van de Arnhemse dierentuin. Na school ging hij biologie studeren in Utrecht, kwam later in Oxford bij de beroemde Nederlandse onderzoeker Nico Tinbergen terecht en ging vervolgens begin jaren zestig onderzoek doen in de Londense dierentuin onder leiding van Desmond Morris. Ook werkte Van Hooff een tijd in New Mexico, waar de US Air Force ten behoeve van de ruimtevaart biomedisch onderzoek deed op een grote chimpanseekolonie. Hij leverde internationaal vermaarde studenten af, zoals bijvoorbeeld Frans de Waal.Van Hooff promoveerde op een vergelijkende studie van gelaatsuitdrukkingen bij mensen en apen (conclusie: lachen komt niet voort uit agressie, zoals een oudere theorie wil, en: bij het spel vertonen primaten een gedrag dat sterk lijkt op ons lachen). In het kader van dat onderzoek deed hij een aardige proef. Op een feestje besloot hij niet één keer te lachen. 'Prima expriment: iedereen meed mij,' vertelde hij daaromtrent. 'Maar leuk was het niet, ik voelde me net een paria.'
Rob van Hattum praat drie uur lang met de 'apenprof', o.a. over dierentuinen in oorlogstijd, over kostscholen, apen in de ruimte, over het vermeende onderscheid tussen mens en dier, over lichaamstaal, lachen, gezichtuitdrukkingen, economie in de natuur, seks, sociaal en gewelddadig gedrag, over roddelen en vlooien, over bedreigde orang-oetangs, over de evolutie, over intelligente ontwerpen in de natuur en over de vraag waarom mensen een God nodig hebben om dat te verklaren.
- dinsdag 15 juli 2003
-
11:02Noorderlicht radio
Alles wat u altijd had willen weten over sterrenkunde, helder uiteengezet door hoogleraar Vincent Icke.
Meer informatieDe Exoplaneet en het Zwarte Gat
Het was een vruchtbaar jaar voor de sterrenkunde, waar de ene interessante vondst het ene belangwekkende onderzoek in rap tempo opvolgt. U herinnert zich de ontdekking door de NASA vorige week van een bijna 13 miljard jaar oude planeet, uit de tijd dus dat het heelal nog de kleuterleeftijd had. Ter vergelijking: Onze zon en haar planeten zijn maar 4,5 miljard jaar oud. Deze ontdekking leidt wellicht tot het ontrafelen van enige raadsels rond het ontstaan van planeten.
In Noorderlicht Radio bespreekt Professor Vincent Icke de laatste ontwikkelingen op het gebied van de sterrenkunde. Naast de oeroude exoplaneten zal ook het gravitatie-lenseffect aan de orde komen -waar door je achter sterrenclusters kunt kijken- de Vela Pulsar komt langs en we bespreken interessante waarnemingen aan zwarte gaten.
Vincent Icke is bijzonder hoogleraar kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam hoogleraar Sterrenkunde aan de Universiteit Leiden. Verder is hij beeldend kunstenaar en columnist bij NRC Handelsblad.
- dinsdag 15 juli 2003
-
10:02Het buitenland
Na 27 jaar oorlog in Angola werd op 4 april 2002 een wapenstilstand getekend tussen de MPLA-regering en de rebellenbeweging Unita. Kort daarvoor was Unita-leider Jonas Savimbi door het regeringsleger doodgeschoten. In dit uur een herhaling van de reportage die vorig jaar werd uitgezonden en aansluitend een gesprek met Ralf Syring, programmacoördinator voor de Duitse hulporganisatie Welt Hunger Hilfe, over het wonder dat vrede heet.
Michaël Verhaeghe is advocaat. Hij treedt op in de zaak die in België is aangespannen tegen ondermeer de Israëlische premier Sharon vanwege diens aandeel in de slachting in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Wat betekent de wijziging van de Belgische genocide-wetgeving voor zijn zaak?
Meer informatie10.00 - 11.00: HET BUITENLAND
Niemand had het durven hopen.
Vorig jaar april werd een wapenstilstand getekend tussen de MPLA-regering en de rebellenbeweging UNITA.
Kort daarvoor was de leider van Unita, Jonas Savimbi door het regeringsleger doodgeschoten.Een reportage van Fieneke Diamand over de dood van Unitaleider Savimbi en reacties van zijn naaste medewerkers.
Het is het verhaal van een gruwelijke erfenis van twee koppige mannen:
De op macht beluste guerillaleider Jonas Savimbi en president Eduardo dos Santos, die zich weinig lijkt aan te trekken van zijn eigen bevolking.Deze reportage werd eerder uitgezonden, vorig jaar mei.
Aansluitend op deze reportage praat Fieneke Diamand verder met Ralf Syring (die ook in de reportage te horen is) over Angola en het wonder dat vrede heet.
Ralf Syring is programmacoördinator voor de Duitse Welt Hunger Hilfe.
Syring is even over uit Angola, één van de rijkste landen van Afrika waar het na de wapenstilstand op 4 april 2002 tussen de MPLA-regering en de rebellenbeweging Unita nog steeds vrede is.
Is dat een reden voor optimisme?====
Nu de universele bevoegdheid van de Belgische genocidewet is opgeheven en klachten voor misdaden tegen de menselijkheid alleen nog mogelijk zijn als daders en slachtoffers Belgen zijn, lijkt ook het doek te vallen over de klachten die tot dusver in België zijn ingediend.
Want het nieuwe Belgische kabinet heeft aangekondigd dat alle hangende zaken door de nieuwe wet aan het gerecht zullen worden onttrokken.Michaël Verhaeghe is advocaat en treedt op namens enkele slachtoffers in de zaak Sabra en Shatila, het vluchtelingenkamp bij Beiroet waar in 1982 een bloedbad werd aangericht.
Het Brusselse gerecht heeft de zaak nog steeds in behandeling, maar de kans is nu heel groot dat ze geseponeerd wordt.
Chris Kijne praat met Verhaeghe.====
- dinsdag 15 juli 2003
-
09:02HET INTERVIEW
Econoom Jaap van Duijn treedt dit najaar terug als bestuurder van Robeco, Nederlands grootste vermogensbeheerder. Een interview over de kansen van Europa, de ratio van het beleggen en de waarde van topondernemers.
Verslaggever Gerrit Kalsbeek liep mee in de anti-militaristische wandelweek die werd georganiseerd in Het Hoge Noorden als protest tegen de deelname van militairen aan de Nijmeegse Vierdaagse. Een reportage.
Meer informatie09.00 - 10.00: HET INTERVIEW
In september van dit jaar treedt Jaap van Duyn terug als bestuurder van Robeco, Nederlands grootste en meest succesvolle vermogensbeheerder. Hij blijft wel actief als chief-strategist, in welke functie hij zijn grootste hobby zal blijven uitoefenen: het analyseren van de wereldeconomie. Maar hij gaat het zeker rustiger aandoen.
Jaap van Duyn is bijna zestig jaar en meer dan twintig jaar op topniveau actief geweest in de beleggingswereld. En wel zodanig dat hij ook wel 'het orakel van Rotterdam' wordt genoemd.Toch had hij ook nog tijd voor een professoraat in Amsterdam en Rotterdam en voor een paar bestuurlijke functies zoals het penningmeesterschap van de Stichting Vogelbescherming Nederland.
In dit gesprek gaat het over de economische kant van zijn loopbaan. Chris Kijne praat met de vermogensbeheerder.
====
Vanochtend is de Vierdaagse losgebarsten in de straten van Nijmegen.
Maar gister is er nog een vierdaagse van start gegaan: onder de rook van Dokkum, in het gehucht Roodkerk. Déze wandel-aktiviteit was echter georganiseerd door de anti-militaristische actiegroep 'Is Het Hier Oorlog?'15 Actievoerders wandelen met kwieke pas door het vredige Friese Heitelân. Het zijn geen actievoerders met een antiglobalistische jeugd en met bivakmuts en hanekam; de gemiddelde leeftijd ligt ergens rond de halve eeuw. Maar onderschat ze niet, deze kordate ouderen.
Wijnand Thomès met zijn 72 jaar en gedistingeerd voorkomen is de schrik van legerbasis Volkel: keer op keer betreedt hij door het hek 't militair-terrein op zoek naar illegale kernwapens.
Of wat dacht u van de Belgische Bieke, die met haar 75 jaar de afgelopen tijd 10.000 km liep ten bate van vrede en Noordamerikaanse Indianen. Of Freek, die net opa is geworden...
En dan zijn er nog de jonkies, van 60 tot rond de 40, allemaal hun sporen verdiend in de strijd tegen het internationale wapentuig.
Het is daarom dat de politie maar even kwam kijken, de avond voor vertrek.Onze verslaggever Gerrit Kalsbeek, zelf niet echt een toonbeeld van strijdbaarheid en sportiviteit, probeert gedurende deze reportage het tempo van de anti-militaristische optocht in het Hoge Noorden bij te benen.
====
- vrijdag 11 juli 2003
-
11:02Het onderzoek: argos
Vandaag geen reguliere uitzending maar een drie uur lang durend marathon-interview met een bijzondere gast.
Kijk op www.vpro.nl/marathoninterview
Meer informatie - vrijdag 11 juli 2003
-
10:02De buitenlandreportage
Vandaag geen reguliere uitzending maar een drie uur lang durend marathon-interview met een bijzondere gast.
Kijk op www.vpro.nl/marathoninterview
Meer informatie - vrijdag 11 juli 2003
-
09:02Marathoninterview: Peter Vos (juli 2003)
Zijn eerste tekenprijs kreeg Peter Vos nog voor hij twaalf werd, zijn eerste publicatie was in 1947 in de jeugdrubriek van het blad 'De Fontein'. Grote bekendheid kreeg Peter Vos begin jaren zeventig met de publicatie van zijn 'Beestenkwartet', waar onder meer de 'Schijtlijster' en de 'Mafkikker' deel van uitmaakten. Hij illustreerd ook het werk van Carmiggelt, Renate Rubenstein en Anton Koolhaas. Meer dan honderd boeken illustreerde hij. Vos is daarnaast groot liefhebber van drank en literatuur.
Meer informatieTekenaar Peter Vos werd als Petrus Antonius Carolus Augustinus Vos op 15 september 1935 geboren in Utrecht, zoon van Netty Hofland en Cornelis Vos, bijgenaamd Der Foeks. Zijn vader, journalist en corrector bij de Utrechtse Courant, verbleef even graag in de kroeg als in literaire kringen, voor zover dat niet hetzelfde was. Peter Vos was zeer verknocht aan zijn verhalenvertellende vader en is zijn leven lang met hem bezig gebleven.
Zijn eerste tekenprijs kreeg Peter Vos nog voor hij twaalf werd, zijn eerste publicatie was in 1947 in de jeugdrubriek van het blad 'De Fontein'. In 1953 koos hij definitief voor het kunstenaarschap en ging naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Onder invloed van mensen als G.V.A. Roling, de vader van Marthe, ontwikkelde hij daar zijn voorliefde voor het tekenen van dieren, met name vogels, die zijn werk tot de dag van vandaag kenmerkt.
Als illustrator van het Amsterdamse studentenblad Propria Cures kwam Peter Vos in contact met Hugo Brandt Corstius, Joop van Thijn en Rinus Ferdinandusse en in hun voetspoor ging hij in 1958 voor Vrij Nederland tekenen, onder meer tot op heden de leeuwtjes bij de rubriek 'Terzijde'. Ook ging hij werken voor K.L Polls 'Hollands Maandblad' en publiceerde eigen boeken als 'De 100 Reigers', 'Klein Pulcinellenboek voor Anneke', 'Een studie in grijs' en later, in de jaren negentig 'Wat je ook niet vaak ziet'. Grote bekendheid kreeg Peter Vos begin jaren zeventig met de publicatie van zijn 'Beestenkwartet', waar onder meer de 'Schijtlijster' en de 'Mafkikker' deel van uitmaakten.
Maar Peter Vos is vooral bekend als illustrator van andermans werk, boeken van Carmiggelt en Renate Rubinstein met wie hij bevriend was, maar vooral ook 'Sprookjes van de Lage Landen' van Eelke de Jong en Hans Sleutelaar en de boeken van Anton Koolhaas. Alsmede een onafzienbare rij andere titels; halverwege de jaren negentig moet hij de honderd hebben bereikt. Hij kreeg de Gouden Griffel voor de beste illustraties in een kinderboek en de Ton Smits oeuvre-prijs voor cartoonisten naast vele andere onderscheidingen.
Peter Vos is een erudiet literatuur en poezie-liefhebber waarbij de alcohol al vele jaren een onontbeerlijke metgezel is. Maar boven alles is hij tekenaar. Zoals zijn mini-biograaf Ben van der Velden schrijft:
'Peter Vos heeft zichzelf afgebeeld als een vos met op de plaats van zijn hart een mol - omdat het hart blind is - en op zijn hand een vogel die zijn pen stuurt. Hij kan niet anders dan voortgaan met tekenen, omdat zijn vader dat wilde, omdat het een drang is als nagelbijten, omdat hij geschenken wil uitdelen en omdat hij van tekeningen houdt.'
Naast zijn carrière als - volgens kenners - de beste tekenaar van Nederland leefde Peter Vos een leven vol poëzie en literatuur, vriendschap, liefde en kroegpraat. Vijftig jaar na het verschijnen van zijn eerste tekeningen in druk kijkt hij daarop terug in een drie uur durend Marathoninterview. - dinsdag 08 juli 2003
-
11:02Noorderlicht radio
Els Goulmy werkt al jaren aan een vaccin tegen leukemie en andere vormen van kanker. De laatste stand van zaken in haar onderzoeksgebied. ** Aandachtsproblemen van kinderen zijn in hoge mate erfelijk bepaald. Is er een ADHD-gen? ** Directe hulp na een trauma kan de kans op een posttraumatische stress-stoornis vergroten. Hoe kan dat? ** Buiten de wetenschap: Anil Ramdas nieuwe directeur Balie
Meer informatieVaccin tegen kanker
Vaccineren tegen kanker. Ofwel het menselijk afweersysteem zelf tumoren laten opruimen.
Het klinkt als een mooie droom maar de kans dat die droom werkelijkheid wordt is groot.
De Leidse Immunologe Els Goulmy denkt een techniek gevonden te hebben waarmee dat mogelijk wordt. Zij wil vreemde killercellen in het lichaam brengen die de kankercellen kunnen herkennen en opruimen. Goulmy hoopt in de herfst de eerste klinische experimenten te kunnen gaan uitvoeren.
Els Goulmy is hoogleraar transplantatiebiologie bij het Leids Universitair Medisch Centrum.-----
NIEUWSBERICHTEN
Boetes goed voor u!
Een boete voor te hard rijden is goed voor uw gezondheid. U heeft namelijk 35 procent minder kans dat u in de weken daarna omkomt bij een auto-ongeluk. Na maximaal vier maanden is het levensreddend effect van de bekeuring uitgewerkt.
Dit blijkt uit onderzoek van Stanford University. In de studie werd gekeken naar 9000 automobilisten die bij een auto-ongeluk om het leven waren gekomen. Het bleek dat zij gemiddeld maar één snelheidsboete hadden gehad in de vijf jaar voor hun dood.
De onderzoekers gaan ervan uit dat snelheidsovertreders na een stevige bekeuring een poos lang het gaspedaal wat minder ver indrukken en de kans op ongelukken afneemt. Hoe hoger de boete, hoe langer het effect duurt.
Volgens de onderzoekers moet de politie daarom meer snelheidsboetes uitdelen. Het zou de volksgezondheid ten goede komen, en de kosten van de gezondheidszorg drukken.
De vraag is natuurlijk wat dit betekent voor automobilisten die nooit te hard rijden. Moeten ze één keer in de vier maanden plankgas geven als ze de politie zien, om te voorkomen dat ze verongelukken?
***Overige berichten over het 'she-male'-embryo, de transplanteerbare baarmoeder en droog zaad kunt u teruglezen bij 'Nieuws'.
-----
Erfelijke aandachtsproblemen
Concentratieproblemen van kinderen zijn voor een groot deel erfelijk bepaald: bijna 75 procent van de individuele verschillen worden verklaard door genetische invloeden. Dat blijkt uit promotie-onderzoek van Marjolein Rietveld, psychologe aan de Vrije Universiteit. Zij deed tweelingen-onderzoek onder 6500 gezinnen.
-----
Traumatische hulp
Psychische hulpverlening na een traumatische gebeurtenis is bedoeld om post-traumatische stress te voorkomen. Maar sommige vormen van counseling maken het trauma juist erger. Dat ontdekten in september 2002 onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam. Deze onderzoeksresultaten werden recent bevestigd door psychologen uit Londen.
Debriefing, er is helaas geen goed Nederlands woord voor, is een soort therapie voor mensen die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt zoals verkrachting, natuurramp of een roofoverval. Hierbij krijgt het slachtoffer gelegenheid om alleen of in groepsverband zijn emoties te ventileren. Dit zou het genezingsproces ten goede komen. Die gedachte sluit ook aan bij de volkswijsheid dat het goed is om over nare evaringen te praten. Daarom is het opmerkelijk dat een onderzoeksgroep van de Universiteit van Amsterdam erachter kwam dat dit waarschijnlijk niet waar is , en in sommige gevallen het genezingsproces kan verstoren. De onderzoekers publiceerden hun bevindingen vorig jaar in het Britse medische tijdschrift The Lancet.
Onderzoekers van het University Hospital van Wales in Cardiff hebben de resultaten nu bevestigd. Waarom debriefing juist verkeerd kan uitpakken en waarom iedereen zolang heeft kunnen denken dat het dat het wel heilzaam is praat Ger Jochems met Jan Henk Kamphuis, klinisch psycholoog en een van de auteurs van het artikel in The Lancet.
-----
BUITEN DE WETENSCHAP: Nieuwe directeur Balie
Anil Ramdas, correspondent van de NRC in India is gevraagd om directeur te worden van het politiek cultureel centrum de Balie in Amsterdam. Een gesprek.
- dinsdag 08 juli 2003
-
10:02Het buitenland
Vijf jaar lang deed Jan van der Putten vanuit Peking verslag over China voor de Volkskrant. De laatste weken van zijn verblijf leefde hij in een gesloten stad, vanwege de Sars. Twee weken geleden werd de strijd tegen de ziekte beslecht. Maar de gevolgen van de paniek die Sars veroorzaakte, zullen nog jaren merkbaar zijn. In een afscheidsreportage blikt van der Putten terug op zijn correspondentschap en geeft hij zijn visie op de politieke, sociale en economische consequenties van de Sars-epidemie.
De Salomonseilanden in de Stille Zuidzee verkeren al jaren in chaos. Australië wil een interventiemacht sturen om te voorkomen dat de eilanden tot een broeinest van criminelen en terroristen uitgroeien. Aan de telefoon is Cor Hooijmaaijer, werkzaam op het hoofdeiland Guadalcanal.
Meer informatie10.00 - 11.00: HET BUITENLAND
Jan van der Putten deed voor De Volkskrant vijf jaar lang verslag vanuit Peking. Hij woonde daar in een afgesloten woonblok voor buitenlanders, waarvan er vele zijn. Fantasieloze, maar luxueuze woonblokken met namen als Capital Paradise, Eurovillage of River Garden, die de torenhoge huren moeten rechtvaardigen.
Tijdens de laatste weken van Van der Puttens verblijf, was heel Peking trouwens een afgesloten woonblok - vanwege de Sars. Twee weken geleden werd Peking tenslotte Sars-vrij verklaard. Verslaggever Kees Schaepman reisde prompt af naar de Chinese hoofdstad voor een afscheidsreportage met Jan van der Putten.
====
Australië wil voor eind juli een interventiemacht sturen naar de Salomonseilanden in de Stille Zuidzee. Deze lieflijke eilanden op drie uur vliegen van Australië verkeren al jaren in chaos. Vorige week nog kwam het bericht naar buiten over de zoveelste moordpartij gepleegd door krijgsheer Harold Keke die een vijfhonderdzielen tellend dorp had platgebrand.
Harold Keke komt van hoofdeiland Guadalcanal. De oorzaak van het conflict ligt in de Tweede Wereldoorlog. Toen haalden Japanners en later Amerikanen, die een militaire basis op Guadalcanal hadden, werkkrachten van het naburige Malaita. Deze nieuwkomers werden bevoorrecht en konden bijvoorbeeld naar school. En nog steeds hebben hun nazaten de belangrijkste baantjes en funkties in handen. En daartegen strijdt Harold Keke.
Om te voorkomen dat de eilanden tot een broeinest van internationale criminelen en terroristen uitgroeien willen de Australiërs ingrijpen.
Cor Hooijmaijer werkt al sinds 1962 in hoofdstad Honiaria op het hoofdeiland Gaudalcanal. Hij is aan de telefoon.====
- dinsdag 08 juli 2003
-
09:02HET INTERVIEW
Eerder berichtten wij over het dorp Heesselt aan de Waal, waar de inwoners vrezen voor het typisch Hollandse karakter van de Uiterwaarden. Om uiting te geven aan die zorg hebben kunstenaars in Heesselt in de Uiterwaarden een zogenaamde kunstkoe geplaatst. Volgens de laatste berichten moet de koe nu weg. Waarom is dat?
Te gast is CNV-voorzitter Doekle Terpstra, over de legitimiteit van de vakbonden. Waarom ligt het monopolie van het vertegenwoordigen van werknemers bij CAO-onderhandelingen bij de vakbonden?
Een reportage van 'Padagach', bezetting van het d'Hoppebos in het Belgische La Houppe uit protest tegen illegale zwavelontginning, lozen van ongezuiverd afvalwater door de gemeente en illegaal storten van afval.
De Verenigde Naties en de Nederlandse regering schoten tekort bij de bescherming van de enclave Srebrenica. Nabesetaanden van slachtoffers zullen de VN en de Nederlandse regering een proces aanspannen wegens dit falen. Op een symposium dat morgen in Tuzla wordt gehouden, zal een rapport worden gepubliceerd met getuigenissen van nabestaanden, met nieuwe feiten over tekortschieten bij de bescherming van de enclave. Een gesprek met adovacate Zegveld, vertegenwoordigster van de nabestaanden en Marjan Lucas van het Interkerkelijk Vredesberaad.
Meer informatie09.00 - 10.00: HET INTERVIEW
Rijkswaterstaat is bezig met plannen te ontwikkelen voor de herinrichting van de Uiterwaarden bij Heesselt, waarin veiligheid voor het hoogwater en natuurontwikkeling hand in hand gaan. Voor dit project moeten dertig huizen verdwijnen.
De bewoners van het dorp Heesselt aan de Waal vrezen voor het typisch Hollandse karakter van de Uiterwaarden. Om uiting te geven aan die zorg hebben kunstenaars in Heesselt in de Uiterwaarden een zogenaamde kunstkoe geplaatst. Deze meer dan levensgrote koe moet de aandacht van voorbijgangers trekken en hen zo bewust maken van de zorgen van de bewoners.
Wij berichtten hier al eerder over.Vorige week meldde het Algemeen Dagblad dat de kunstkoe wegmoet. Rijkswaterstaat heeft verordonneerd dat gisteren de koe wegmoest zijn en dat ze hem anders zelf zouden weghalen.
Aan de telefoon is Jan Huurman van Rijkswaterstaat. Waarom moet de kunstkoe weg?
====
Werkgeversvoorzitter Jacques Schraven wil bij het afsluiten van CAO's de ondernemingsraden meer bevoegdheden geven ten koste van de vakbonden. Dit was te horen bij de EO-Ochtenden van maandag.
Waarom ligt het monopolie van het vertegenwoordigen van werknemers bij CAO-onderhandelingen bij de vakbonden?
Te gast is CNV-voorzitter Doekle Terpstra, over de legitimiteit van de vakbonden.====
Het plein voor de kerk in het gezapige stadje Flobecq, alias Vloesberg, stroomde afgelopen zaterdag vol met vogels van diverse pluimage, voorzien van spandoeken, toeters en bellen.
Flobeck is een gemeente nèt aan de Franse kant van de taalgrens tussen Vlaanderen en Wallonië en gelegen in een prachtig heuvellandschap.
Op oudere wandelkaarten van deze streek vindt men nog de trotse Monte de Rhode, met z'n 156 meter boven zeeniveau de hoogste top in heel de provincie Henegouwen.
Helaas, hij is inmiddels verdwenen. Het zavel, een populair soort fijn zand, is afgegraven en verkocht, het ontstane gat vervolgens gevuld met afval.De uitbater, de heer Fort met zijn firma Fort-Labiau kreeg ooit vergunningen die hij nooit had mogen krijgen, omdat zijn aktiviteiten plaatsvinden in beschermd natuurgebied.
Inmiddels zijn de vergunningen gestopt, maar het dumpen gaat onverminderd door. Want de heer Fort heeft machtige vrienden, zoals Rudi de Motte: Waals minister van Cultuur, tevens burgemeester van Flobeck.
De demonstratieve optocht op het grote plein staat op het punt van vertrekken, richting de zes kilometer verder gelegen vuilstort in het vlaamstalige gehucht D'Hoppe, behorend tot de Waalse gemeente Flobecq.Vanuit daar begint de reportage van Gerrit Kalsbeek, met een rondleiding van Dirk, één van de mensen van de actiegroep 'Padagach', die aktief is in het ecologisch rampgebied.
====
Aanstaande vrijdag, 11 juli, is het acht jaar geleden dat Bosnisch-Servische troepen Srebrenica veroverden. Srebrenica, de moslim-enclave in Oost-Bosnië, die beschermd moest worden door de Nederlandse VN-soldaten van Dutchbat. Na de val van de stad werden meer dan 7000 voornamelijk mannelijk inwoners vermoord. Een Bosnisch én Nederlands trauma.
De Nederlandse politiek heeft de episode-Srebrenica vorige maand afgesloten met de behandeling van het eindverslag van de parlementaire enquête-commissie Srebrenica. Maar voor de nabestaanden in Bosnië is het boek nog lang niet gesloten. Tot hun grote woede werden zij door de parlementaire enquête-commissie niet als getuigen verhoord. Mede daarom presenteren zij vandaag in de Bosnische stad Tuzla hun eigen verslag van de gebeurtenissen rond de val van Srebrenica.
Bij die presentatie in Tuzla zijn aanwezig de Nederlandse advocate Liesbeth Zegveld en IKV-medewerkster Marjan Lucas. Gerard Legebeke praat met hen.
====
- vrijdag 04 juli 2003
-
11:02Het onderzoek: argos
Vandaag geen reguliere uitzending maar een drie uur lang durend marathon-interview met een bijzondere gast.
Kijk op www.vpro.nl/marathoninterview
Meer informatie - vrijdag 04 juli 2003
-
10:02De buitenlandreportage
Vandaag geen reguliere uitzending maar een drie uur lang durend marathon-interview met een bijzondere gast.
Kijk op www.vpro.nl/marathoninterview
Meer informatie - vrijdag 04 juli 2003
-
09:02Marathoninterview: Hanny Michaelis (juli 2003)
De dichteres Michaelis in gesprek met Anton de Goede over haar
Meer informatie
bewogen leven, haar huwelijk met de schrijver Gerard Reve in de periode 1948 - 1959 maakt daar deel van uit. Haar wijze van vertellen is zowel laconiek als ontroerend, en vol van de verfrissende zelfrelativering die we ook kennen uit haar poëzie.De gedichten van Hanny Michaelis (Amsterdam, 1922) hebben van af de verschijning van haar eerste bundel, Klein voorspel, veel lezers gehad. In 1996 verschenen haar Verzamelde Gedichten bij Uitgeverij Van Oorschot. Haar gedichten vallen op door een geraffineerd gebruik van beeldspraak en onderkoelde wijze van formuleren. Ze bestaan vaak uit één heldere volzin die in een aantal versregels is verdeeld, waardoor schijnbaar gewone dingen in een nieuw licht komen te staan. Voor haar poëzie in Onvoorzien (1966) werd haar in 1967 de Jan Campertprijs toegekend. In 1995 ontving zij bovendien de Anna Bijns prijs voor haar gehele oeuvre. Vorig jaar verscheen een tot nog toe onvoldoende opgemerkt boekje met herinneringen van Michaelis, aan het papier toevertrouwd door de letterkundige Nop Maas. In dit boekje, getiteld 'Verst Verleden', richt Michaelis een monument op voor haar ouders, die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog.
Ook tijdens dit marathoninterview zal het bewogen leven van Michaelis besproken worden, haar huwelijk met de schrijver Gerard Reve in de periode 1948 - 1959 maakt daar deel van uit. Haar wijze van vertellen is zowel laconiek als ontroerend, en vol van de verfrissende zelfrelativering die we ook kennen uit haar poëzie.
Een drie uur durend vraaggesprek met dichteres Hanny Michaelis live vanuit studio Desmet in Amsterdam. Interviewer: Anton de Goede. - dinsdag 01 juli 2003
-
11:02Noorderlicht radio
Migraine zou wel eens een buitengewoon pijnlijke illusie kunnen zijn. Dat zegt Peter Goadsby, wetenschappelijk onderzoeker bij het Neurologisch Instituut in Londen. Niet een stoornis in de bloedvaten, maar een afwijking in de hersenen zou de pijn veroorzaken. De Leidse migraine-expert Dr. Michel Ferrari reageert op deze nieuwe theorie.
Meer informatieMigraine
"She felt in the top right corner of her brain a heaviness, the inert body weight of some curled and sleeping animal; but when she touched her head and pressed, the presence disappeared from the co-ordinates of actual space. Now it was in the top right corner of her mind, and in her imagination she could tiptoe and raise her right hand to it. It was important, however, not to provoke it; once this lazy creature moved from the peripheries to the centre, then the knifing pains would obliterate all thought(...) She lay rigidly apprehensive, held at knife-point, knowing that fear would not let her sleep and that her only hope was in keeping still".
Een slapend wild dier in je brein, dat wakker zou kunnen worden als je teveel beweegt of in het licht komt, om dan een ondraaglijke hoofdpijn te veroorzaken. Zo beschrijft Ian McEwan migraine in het boek 'Atonement'. Onderzoeker Peter Goadsby zou het waarschijnlijk niet oneens zijn met deze weergave van de ziekte. Volgens zijn theorie is de oorzaak van migraine geen lichamelijk verschijnsel, maar een hersenstoornis die ervoor zorgt dat je extreem gevoelig wordt voor zintuiglijke prikkels. Omdat de aandoening losstaat van een fysieke oorzaak, noemt Goadsby migraine een 'pijnlijke illusie': het is pijn die niet alleen in de hersenen gevoeld wordt, maar daar ook ontstaat.
Volgens de klassieke theorie hebben migraine-patienten verwijde bloedvaten in de hersenvliezen, die de pijn zouden veroorzaken. Goadsby vind deze verklaring onbevredigend. Als het door de bloedvaten komt, waarom duurt het dan zo lang voordat vaatvernauwende medicijnen, zoals Immigran, enig effect hebben bij migraine? En hoe kan het dat lang niet alle patienten verwijde bloedvaten hebben? Goadsby's verklaring is dat verwijding van de bloedvaten niet de oorzaak, maar het gevolg is van migraine. Dat de verkrijgbare geneesmiddelen wel vaak werken, komt doordat zij een vicieuze cirkel doorbreken, niet doordat zij de hoofdoorzaak aanpakken.
De werkelijke oorzaak van migraine, denkt Goadsby, is de verkeerde verwerking van zintuiglijke informatie door het brein. Hierdoor klinken de zachtste geluiden als explosies, is kaarslicht verblindend fel en kan de miniemste beweging een schokgolf veroorzaken. De sleutel zou gelegen zijn in de 'pons', een hersengebied dat onderdeel uitmaakt van de zogenaamde hersenstam. Dit gebied is betrokken bij tal van onbewuste lichaamsprocessen zoals ademhaling, slaap en bloeddruk.
Ook de waarneming en verwerking van zintuiglijke informatie wordt geregeld in de hersenstam, zodat belangrijke informatie doorkomt, terwijl onbelangrijke prikkels genegeerd worden. Zo kun je schoenen dragen, zonder je er de hele dag van bewust te zijn. Migraine-patienten lijken juist hier een probleem te hebben. Bij hun is de hersenstam overactief, waardoor een kleine extra stimulus, zoals stress of een glas wijn, genoeg kan zijn om het hele systeem op hol te laten slaan. De neurologische stoornis zou altijd aanwezig kunnen zijn, met de migraine-aanval als zichtbaar topje van de ijsberg.
Hersenscans laten zien dat de hersenstam inderdaad overactief is tijdens een migraine-aanval, maar verder is er nog geen hard bewijs voor de nieuwe theorie. Goadsby wil daarom de invloed van de hersenstam verder onderzoeken. Want als de oorzaak van migraine bij de hersenstam ligt, zou daar ook de oplossing kunnen liggen. En dat heeft gevolgen voor de zoektocht naar nieuwe geneesmiddelen tegen migraine.
In Noorderlicht Radio een gesprek met Peter Goadsby, gevolgd door een gesprek met Prof.Michel Ferrari, hoogleraar neurologie en migraine-expert aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Ferrari vertelt onder meer over de erfelijke aanleg van migraine en geeft commentaar op de theorie van Goadsby. Ook vertellen twee vrouwen over hun ervaringen met migraine: de verzengende pijn, de visuele hallucinaties, de misselijkheid, de ongrijpare oorzaken en de geweldige opluchting als een aanval eindelijk voorbij is.
---
NIEUWSBERICHTEN
Wat willen papa en mama?
Gevoelens en het verantwoordelijkheids-besef van ouders voor de opvoeding van hun kinderen komen in wetenschappelijke studies niet of nauwelijks aan de orde. De pedagogiek en de psychologie bekijkt opvoeding uitsluitend vanuit de positie van het kind: Wat wil het kind, wat voelt het kind, wat heeft het nodig, enzovoort.
Dit constateert Alice van der Pas in een studie waarop zij onlangs aan de Vrije universiteit Amsterdam promoveerde. Ons inzicht in opvoeding van kinderen en de problemen daarbij is volgens van der Pas daarom beperkt en naief. Toch worden op basis van dat krakemikkige inzicht ingrijpende beslissingen genomen over kinderen en hun ouders. Alice van der Pas heeft een onderzoeksmodel ontworpen waarbij het perspectief van ouders wel meegenomen wordt.
De verse doctor in de psychologie voorspelt dat haar bevindingen vergaande consequenties zullen hebben voor de hulpverlening aan kinderen en het beleid daarover.
***Kijk voor het laatste nieuws over lichtgevende huisdieren, het verband tussen meteoriet-inslagen en het Christendom en bacterieel schoongemaakte fresco's bij 'Noorderlicht Nieuws'.
- dinsdag 01 juli 2003
-
10:02Het buitenland
In de zomer van 2002 verscheen een spraakmakend UNDP-rapport waarin Arabische deskundigen de alarmbel luidden over de algehele stagnatie in de Arabische wereld. Eén van de belangrijkste aandachtspunten was de uitzichtloze situatie waarin de snel groeiende groep jongeren verkeert.
Over dit onderwerp een reportage en aansluitend een gesprek met de Lybische Ali Ahmed Attiga, voormalig minister van planning en nationale economie en tevens ex-hoofd van het Arabische bureau van de UNDP.
Wat is er met de aanbevelingen in het UNDP-rapport gebeurd en wat voor rol speelt de Irak-oorlog in het hervormingsproces in de Arabische wereld? Tegenwoordig woont Ali Ahmed Attiga in Jordanië waar hij voorzitter is van een Arabische denktank.Een gesprek met correspondent Edwin Koopman over een reis van zeven Nederlandse parlementariërs die zich in Colombia op de hoogte stellen van vredesinitiatieven.
En een telefonisch gesprek over het hoger beroep in de zaak Volkert van der G.
Meer informatie10.00 - 11.00: HET BUITENLAND
Vorig jaar zomer verscheen het Arab Development Report 2002 van de UNDP, opgesteld door Arabische deskundigen, die daarin analyseerden waar de stagnatie van de Arabische wereld vandaan komt en waardoor de ontwikkeling van de regio zozeer achterloopt bij die van andere regio's.
Gebrek aan politieke vrijheid werd als eerste oorzaak genoemd. Het rapport kwam hard aan in de Arabische landen vanwege die kritiek op de eigen leiders en hun politieke stijl.Het rapport ging over de 22 landen van de Arabische Liga. We spreken dan over 280 miljoen Arabieren. Van die 280 miljoen zijn er 65 miljoen analfabeet.
65% Van die 280 miljoen is jonger dan 25 jaar en de helft daarvan wil het liefst emigreren, omdat ze geen toekomst in hun eigen wereld zien. Eén op de vijf Arabieren leeft onder de armoedegrens.Het gezamenlijk BNP van alle 22 Arabische landen bij elkaar is kleiner dan het BNP van Spanje. Spanje vertaalt per jaar meer boeken in het Spaans dan de Arabische wereld in de afgelopen 1000 jaar deed.
Voor de VPRO was het rapport vorig jaar aanleiding om een drietal reportages te maken in drie Arabische landen.In dit uur een herhaling van de aflevering over de nieuwe generatie - drie portretten van jonge mensen in respectievelijk Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten en Marokko, gemaakt door Rik Delhaas, Moustapha Oukbih en Sietske de Boer.
Aansluitend een gesprek met Mustapha Oukbih wat hij vorige week voerde met Ali Achmed Attiga, een Libische econoom die in Amman woont en de vorige chef van het Arabische buro van de UNDP was. Met hem praten we over wat er nu ruim een jaar later gebeurd is met de aanbevelingen van het UNDP-rapport.
Ali Achmed Attiga was ooit minister van planning en economie in Libië. Daarna maakte hij internationale carrière in de Arabische wereld en zo was hij het vorige hoofd van het arabische bureau van de UNDP.
In Amman is Ali Ahmed Attiga voorzitter van een Arabische denktank.====
Edwin Koopman, correspondent voor de Wereldomroep en het dagblad Trouw zit in Bogotá, de hoofdstad van Colombia.
Hij zit daar met een Nederlands gezelschap dat bestaat uit maar liefs zeven parlementsleden en vertegenwoordigers van drie NGO's, namelijk het Rode Kruis, Cordaid en Pax Christi .
Het bijzondere van deze reis is dat de Nederlandse parlementsleden niet door de Colombiaanse autoriteiten maar door de Nederlandse NGO's zijn uitgenodigd, met name Pax Christi heeft zich sterk voor deze reis gemaakt.Colombia moet namelijk weer prominent op de Djoeke Veeninga praat met Edwin Koopman.
====
En tot slot in dit uur praat Djoeke Veeninga met Floris Harm van het Radio 1 Journaal over het hoger beroep in de zaak Volkert van der G.
====
- dinsdag 01 juli 2003
-
09:02HET INTERVIEW
Vorige week kwam de studie 'bovenmatig drinken in Nederland' uit. Daaruit blijkt dat het alcoholgebruik onder jongeren zorgwekkend is. Djoeke Veeninga praat met vier kenners, die zeggen dat de meeste probleemdrinkers reeds op jonge leeftijd begonnen zijn.
Een verslag van de 'Emancipatie boottocht', die de Stichting Jepi Makandra organiseerde ter gelegenheid van de viering van 140 jaar afschaffing van de slavernij.
En een gesprek met de Iraaks Koerdische politicoloog Fuad Hussein over de voortgang van zijn werkzaamheden als topadviseur op het Ministerie van Onderwijs in Irak.
Meer informatie09.00 - 10.00: HET INTERVIEW
Van het Trimbos-instituut kwam vorige week de studie BOVENMATIG DRINKEN IN NEDERLAND uit, waaruit weer blijkt dat het alcoholgebruik onder jongeren nogal zorgwekkend is.
Van jonge mannen tussen de 18 en 25 jaar heeft 31,3% een alcoholprobleem. Van vrouwen van die leeftijd is dat 7,4%.
Jongens tussen de 17 en 19 bijvoorbeeld die zonder ouders op vakantie gaan, drinken gemiddeld 21 glazen per vakantiedag - tegen meisjes die 9 glazen per dag drinken.
Van de 14- en 15-jarigen consumeert 45% alcohol - gemiddeld bijna 5 glazen per week, en het liefst breezers, mengdrankjes die ook bij de supermarkt te krijgen zijn.Kenners zeggen dat de meeste probleemdrinkers reeds op jonge leeftijd begonnen zijn.
Djoeke Veeninga praat met de volgende gasten:
- Martijn Planken, hij is coördinator van de jongerencampagne van het NIGZ, het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie, van de campagne 'drank maakt meer kapot dan je lief is'.
- Ko Koens, een jongerenambassadeur van het NIGZ. Hij is al 2 jaar peer. Hij gaat naar campings, het strand, popfestivals.
- Aan de telefoon spreekt mee de ad-interim van de STIVA. STIVA is de stichting die werkt aan een goed drankgebruik namens de drankfabrikanten - dus van het motto 'geniet, maar drink met mate'.
- Professor Wagenaar, hoogleraar toegepaste functieleer in Leiden. Hij is bewust een niet-drinker en kenner van het geheugen.
====
Vandaag wordt gevierd en herdacht dat 140 jaar geleden de slavernij in Suriname werd afgeschaft. Afgelopen weekeinde werd al op verschillende plaatsen in Nederland op het grote feest vooruit gelopen. Zo werd zondag in Zaanstad de emancipatieboottocht gehouden.
Verslaggever Teun van de Keuken voer mee, at een hapje, deed een dansje en sprak ook nog een aantal mensen.
====
Te gast is Fuad Hussein, Iraaks Koerdische politicoloog. Djoeke Veeninga praat met hem over zijn werkzaamheden als topadviseur op het Ministerie van Onderwijs in Irak.
Hussein verliet begin jaren zeventig zijn geboortestad Khanaqin om bij het Koerdisch verzet te gaan. Sinds 1975 woont hij in Nederland.
Hoe is hij uiteindelijk als topadviseur terecht gekomen?
En hoe gaat hij zo snel mogelijk een goed onderwijssysteem opzetten? Hoe zijn Fuad's ervaringen op het gebied van onderwijs? Djoeke Veeninga legt het hem voor.====