Krakowski Szlak Techniki

Elektrownia podgórska

Wybudowana w l. 1899-1900 jako elektrownia komunalna miasta Podgórze. Cały kompleks składa się z hal: generatorni, akumulatorni, kotłowni i dwukondygnacyjnego budynku mieszkalnego. Kotłownię łączy specjalny kanał kominowy ze stojącym na zewnątrz na osobnej podstawie kominem. Maszyny i urządzenia elektrowni pochodziły z firmy Františka Křižika z Pragi czeskiej. Zainstalowano trzy maszyny parowe jednocylindrowe o układzie poziomym, trzy prądnice prądu stałego o na-pięciu 150 V o łącznej mocy 0,28 MW oraz baterię akumulatorów oddających energię do sieci w godzinach szczytu. Moc przyłączeniowa wynosiła 0,64 MW.

Dzięki własnej elektrowni już w marcu 1900 r. w Podgórzu uruchomiono elektryczne oświetlenie uliczne. Elektrownia dostarczała prąd dla 57 silników zainstalowanych w podgórskich zakładach przemysłowych. Odbiorcami energii były także urzędy, szpital, miejska hala targowa, chłodnia miejska, a także podgórskie gospodarstwa domowe.

Po połączeniu Podgórza z Krakowem (1915 r.) nastąpiło scalenie orga-nizacyjne elektrowni podgórskiej z krakowską i w konsekwencji zamknięcie tej pierwszej. Po kasacji urządzeń elektrycznych budynki adaptowano w 1926 r. na Miejski Dom Noclegowo-Kąpielowy dla bezdomnych. W tym czasie w sąsiednim ogrodzie wzniesiono willę z mansardowym dachem dla dyrektora zakładu sanitarnego, zaprojektowaną przez Jana Rzymkowskiego. Wnętrza obiektu nie są obecnie dostępne dla zwiedzających. W przyszłości planuje się adaptację elektrowni na Muzeum Tadeusza Kantora.


Szerzej:
W. Brzoskwinia, Krakowskie elektrownie /w:/ 100-lecie energetyki w Krakowie - katalog wystawy w Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie, Kraków 2004
S. Pochwała, Elektrownia podgórska - przemiany funkcjonalno-użytkowe, mps Kraków 2005 - w zb.: Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowi
W. Woźniak, Penetracja zabytków techniki i urządzeń inżynieryjnych na terenie m. Krakowa w obrębie ul. Nadwiślańskiej, mps Kraków 1991